proverb, adage;
figure, enigma;
parable, simile, allegory;
apologue, fable;
spectacle;
—աւ, proverbially;
առ —է, to be exposed to public laughter or contempt;
յ—ս տալ, to expose to public attention or censure;
յ—ս, — նշաւակի լինել, to be exposed to public view, to lay open to public contempt;
ըստ —ին, according to the proverb;
— արկանել, —օք խօսել, to tell a proverb, parable, fables;
to proverb;
to give an enigma or charade to guess or divine;
յ— ածել, to give an example, to quote;
յ— գալ, յ—ս լինել, to become proverbial or a proverb.
παραβολή, πρόβλημα. parabola, similitudo, proverbium, adagium. Առած նմանաբանական, կամ այլաբանական. բան ինչ ի մէջ առեալ ի նշանակել զայլ ինչ. խորհրդաւոր նմաութիւն. եւ Պատմութիւն, առեղծուած կամ առասպել յարմարեալ ի խրատ, կամ ի զարթուցանել զլսելիս առ ի քննել զգաղտնութիւն իրաց.
Առակք սողոմոնի։ Բացից առակօք զբերան իմ։ Խօսեա՛ց առակ առ տունն իսրայէլի. արծուին մեծ եւ այլն։ Ո՞չ ապաքէն առակ է այդ՝ որ ասիդ։ Յաւուր յայնմիկ առից ի վերայ ձեր առակ։ Խօսէր ընդ նոսա բազումս առակօք, եւ ասէր. ահա ել սերմնացան։ Այլ առակ արկ առ նոսա. եւ այլն։
Քանզի ասի իսկ առակօքն, սկիզբն կէս գոլ ամենայն գրոծոյ. ինձ երեւի յոլովագոյն քան զկէսն. (Պղատ. օրին. ՟Զ։)
որպէս αἵνιγμα. aenigma, obscurus sermo. Առեղծանելիք. մթին ասացուած, որպէս հանելուկք. Տե՛ս (Թուոց. ՟Ժ՟Բ. 8։ Օր. ՟Ի՟Ը. 27։ ՟Գ. Թագ. ՟Ժ. 1։ ՟Բ. Մնաց. ՟Թ. 1։ Իմ. ՟Ը. 8։)
Առակ թուի ասացեալքս՝ բազմաց, որք իմաստասիրել ոչ կամին։ Բազմաց կարծին բանքս այս, եթէ առակաց նման են. բայց ո՛չ են այնպէս. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 40։ ՟Բ. 21։)
որպէս ὐπόδειγμα, τύπος. exemplum, typus, figura. Օրինակ. ձեւ. յարացոյց. եղանակ. տիպ.
Առակ մի կամիմ ասել բանիցս ասացելոց։ Զի՞նչ այն է, որ երեւի յաշխարհի, եթէ առակ մարթ է լինել աստուածութեանն զօրութեան։ Զարմացեալ եմ ճշմարտիւ վասն ճշդութեան առակիդ. (որ եւ ստէպ ասի) Առակ օրինակի. (Կոչ. ՟Ժ՟Ա. 25։)
Այսու վարուք իմաստութեամբ առակ օրինակի լինէր տեսողացն. (Եւս. պտմ. ՟Զ. 3։)
(Շեշտ եւ բութ) ի մի տեղի եկեալ բաղկացուցանեն զպարոյկն, ըստ առակի ծայրիցն, ի սպիտակէ եւ ի սեւոյ՝ գոշն. (Մագ. քեր.։)
Հնազանդեցայք ի սրտէ, որում աւանդեցայք յառակ (այսինքն ի տիպ) վարդապետութեան. (Հռ. ՟Զ. 17. յն. յոր աւանդեցայք ի տիպ։)
Նախ ա ռակքն լինիցին, եւ ապա իբրեւ եկեսցէ ճշմարտութիւնն, եւ այլն. (Ագաթ.։)
Այսու առակաւ (այսինքն օրինակաւ)։ Ցնդեցան ջրոյն առակաւ։ Ձիթոյ առակաւ ընդ ոսկերս բաշխի. (Նար.։)
Ինչ մի առաջի եդեալ ի տեսիլ ամենեցուն, կամ առարկայ հանդիսի.
Որպէս յառակն ամենեքեան զարմացմամբ հային. (Լմբ. սղ.։)
որպէս Զրոյց հասարակաց. առած.
Եղեւ յառակս, թէ եւ սաւուղ ի մարգարէս. (՟Ա. Թագ. ՟Ժ. 12։)
Պատշաճեցան բանքս այս ի բանս կարգի առակաց, թէ իբրեւ զսէգն տրդատ եւ այլն. (Ագաթ.։)
որպէս Առակ նշաւակի. նշաւակ. ծանականք. դսրովանք. նախատինք. խայտառակութիւն. եւ Խայտառակ.
Առ առակէ շրջեցուցանէին։ Առակ խայտառակութեան յետնոց թողեալ. (՟Բ. Մակ. ՟Զ. 10։ ՟Գ. Մակ. ՟Բ. 3։ Տե՛ս ըստ իմիք եւ Օր. ՟Ի՟Ը. 37։ ՟Բ. Մնաց. ՟Է. 20։ Սղ. ՟Խ՟Գ. 15։)
Յառակս նախատանաց. (Իմ. ՟Ե. 3։)
Զի մի՛ ծանակ եւ առակ լինիցիմք։ Առակ եւ ծանակ արար. (Ոսկ. ես.։)
(Սողոմոն) առակ սպառնեաց. (Նար. ՟Խ՟Ը։)
Յառակն ամենեքեան զարմացմամբ հային. որպէս փարաւոն առակ եղեւ ամենայն երկրի անօրէնութեամբն իւրով. (Լմբ. սղ.։)
Զկապեալսն մեղօք զմեղաւորսն ... յաշխարհատես հրապարակին ցուցանիցեն առա՛կ եւ ծանակ՝ անտանելի ամօթով. (Մանդ. ՟Ե։ (որպէս եւ թ. ա՛ռ, է ամօթ)։)