to rise or get up early;
to arrive early, before daybreak;
to hasten, to hurry, to make haste, to arrive beforehand, to anticipate, to go or get before, to precede, to get the start of, to outstrip;
— ըստ առաւօտն, to rise with the dawn, to get up at day-break;
— ունել, to preoccupy — ի կատարումն ըզձից ուրուք, to anticipate one's desires or wishes.
ὁρθρίζω mane, vel diluculo surgo. Կանխաւ կամ կանուխ յառնել վաղքաջ ընդ առաւօտն. վաղայարոյց լինել. առաւօտել. կանուխկեկ ելլալ պառկելէն.
Կնախել ընդ առաւօտն. (Ծն. ՟Ժ՟Թ. 2. 27։ ՟Ի. 8։ Ել. ՟Ը. 20. եւ այլն։)
Կանխեսջի՛ք վաղիւ ի ճանապարհ ձեր. (Դատ. ՟Ժ՟Թ. 9։)
Կանխեաց եզեկիաս արքայ՝ ժողովեաց զիշխանս քաղաքին. (՟Բ. Մնաց. ՟Ի՟Թ. 20։)
Կանխեալ անագանեալ արձանանայր աւուրս ՟Խ. այսինքն ՟Ը առաւօտս, եւ ՟Ը երեկոյս. (՟Ա. Թագ. ՟Ժ՟Է. 17։)
ԿԱՆԽԵԼ. προφθάνω praevenio προλαμβάνω praeoccupoi προσλαμβάνω assumo, praesumo ὀρμάω irruo. Աճապարել. փութալ. վաղաժաման լինել. զառաջս առնուլ. ջանալ. բուռն հարկանել.
Ողորմութիւն նորա կանխեսցէ առիս։ Կանեսցուք առաջի նորա խոստովանութեամբ։ Կանխեցի տարաժամու։ Պարտ է կանխել նախ քան զարեգակն ի գովութիւն քո։ Կանխեսցեն հարկանել ղամուրսն.եւ այլն։
Իսկ (Սղ. ՟Խ՟Ե. 11.)
Կանխեցէ՛ք, եւ ծաներուք, զի ես եմ աստուած. յն. ըստ ոմանց է, պարապել եւ ըստ այլոց՝ հոգալ, փութալ։
Կանխել ի սէրն աստուծոյ, կամ ի կենցաղօգուտ երկս արհեստից։ Կանխել յառաջ քան զժամանակն դատել. (եւ այլն. Յճխ.։ Պիտ.։ Սարգ. եւ այլն։)
Հյց. խնդրով, ըստ պէսպէս առման.
Միշտ կանխէ զանհնարինս՝ նեղեալ ի խղճէ մտաց. (Իմ. ՟Ժ՟Ե. 10։)
Չեւ էր եկեալ ի գերեզմանն, կանխեն նոքա զհակառակութիւնն. (Ոսկ. յհ. ՟Բ. 16։)
Վաղգոյն կանխէր տէր զաւետիսն. (Յճխ. ՟Ժ՟Ե։)
Զայս խորհուրդ կանխեաց հայր մեր յակովբ. (Մծբ. ՟Դ. (տպ. խորհրդով արդար։))
Ի բանալ նոցա զբանս մարգարէիցն, զոր կանխեցին վասն նորա. (Իգն.։)