powerful, potent;
strong, vigorous;
monied, rich, opulent, fortunate;
much, abundant;
numerous;
long since, remote, old;
— մի, enough, sufficient, much;
— մի ժամ, ժամանակ, log, a long while or time, a great while;
ի — դարուց, many centuries since;
— մի յառաջ, long time before;
յետ — ժամանակաց, long time after;
— միտք, ingenious;
գունդ —, a strong force;
— ձգմամբ, for a long time;
— ինչ ամաց ի վերայ անցելոց, after many years.
δυνάστης, ἱσχυρός, ἀδρός potens, fortis, crassus, dives. Կարօղ զօրութեամբ (ի հարուլ). հզօր. գոռոզ. բուռն. թիկնաւէտ. եւ Ճոխ. աւագ. իշխան. մեծամեծք. եւ իբր Մեծատուն՝ առաւել ռամկական. կարօղ, ուժով, եւ փարթամ.
Մի՛ երեսաց աչառիցես հարստի։ Ահաւասիկ եւ ես դատեցայց ի մէջ հարուստ եւ անաւագ ոչխարաց։ Երթայց առ հարուստսն. (Ղեւտ. ՟Ժ՟Թ. 15։ Եզեկ. ՟Լ՟Դ. 20։ Երեմ. ՟Ե. 5։)
Զանաւագն հարուստ արար, եւ զհարուստն անաւագ։ Առնուցու զհարստի աւար. (Ոսկ. ես.։)
Այս անուն ասեն՝ կարի հարուստ է. յն. մեծամեծս զօրէ. (Ոսկ. ՟ա. տիմ.։)
Ծառայք ուրուք իցեն մարմնեղէնք, հարուստք, առողջք. (Ոսկ. ես.։)
Ոչ ի հարստաց աչառէ։ Հարստաց այնպէս ունել. (ոմանց ասետ՝ եւ ոմանց՝ անդդ թագաւորել. Սեբեր. ՟Բ. Եւս. քր. ՟Ա։)
Որք եղեն հարուստք եւ իշխանք աշխարհիս հայոց. (Խոր. ՟Ա. 1։)
Բարեացն արարիչ եւ չարեաց ո՞ քան զո՞ հարուստ իցէ. (Եզնիկ.։)
Բազմութիւն արանց քաջաց, նորատիք եւ հարուստք յոյժ. (Խոր. ՟Ա. 12։)
Ուժգին, եւ հարուստ, եւ անկորացուցանելի. (Փիլ. այլաբ.։)
Հարուստ եւ ուժեղակք ընդդէմ հակառակորդաց հինից գտան. (Յհ. կթ.։)
Ես ոչ ես մեծատուն, եւ ոչ հարուստ. (Վրք. հց. ՟Բ։)
Եթէ զեղցես ի քոյոց եւ ի մեզ, հարուստ ես. (Նար. ՟Հ՟Զ։ որ հայի եւ ի յաջորդ նշ։)
ՀԱՐՈՒՍՏ. Ճոխ. իբր առատ. բազում. շատ. միանգամայն եւ զօրաւոր, ստուար, կամ հաստատուն, կամ խոր.
Առատ եւ հարուստ մարդասիրութիւն. (Պրպմ.։)
Թողաք ճարտարաց եւ հարուստ մտաց. (Լաստ. ՟Ի՟Ե։)
Ունելով ընչ ինքեան գունդ հարուստ։ Ընդ զառ ի վայր թաւալգլոր խաղացուցեալ հարուստ ձգմամբ։ Իբրեւ զսիւն երկաթի ի մէջ հարուստ խարսխաց. (Արծր. ՟Գ. 8։ ՟Դ. 9։ ՟Ե. 2։)
Նստուցանէր հարուստ խորութեամբ միում թաղեալ. (Յհ. կթ.։ (ուստի Հարստել։))
Իսկ (Նար. խչ.)
Ի հին պատմութենէ, եւ ի հարուստ զրուցաբանութենէ. մարթի հայել եւ ի յաջորդ նշ։
ՀԱՐՈՒՍՏ. Երկար. շատ. յոլով. (ժամ, ժամանակ). ռմկ. խել մը .... cf. ՕԳՈՒՏ. ա.
Իբրեւ ժաք հարուստ ի վերայ անցին. (՟Գ. Մակ. ՟Բ. 15։)
Մինչ ցվախճան մեծ ասէ, փոխանակ ասելոյ՝ թէ հարուստ ժամս ձգեցին զխօսսն. (Կիւրղ. թագ.։)
Հարուստ ինչ ամաց ի վերայ անցելոց. (Յհ. կթ.։)
Ի հարուստ դարուց նկատեալ. (Նար. խչ.։)
Իսկ (Երզն. քեր.)
Այսպիսիքն երկարք են բնութեամբ, զի հարուստ է ձայն սոցա. մարթի հայել եւ ի նախընթաց նշ։
ՀԱՐՈՒՍՏ ՄԻ. կամ ՀԱՐՈՒՍՏ ՄԻ ԺԱՄ. մ. Հեռագոյնս, եւ Յերկար. խել մը.
Հարուստ մի ըստ քաղաքն արտաքս ելին։ Անցանէր հարուստ մի ի քաղաքէն ի կողմն մի հիւսիսոյ. (՟Բ. Մակ. ՟Ժ. 27։ Ագաթ.։)
Համբարձեալ զսուրբ ձեռս իւր տարածմամբ հարուստ մի ժամ։ Հարուստ մի ժամ մնացին գալստեան նորա. (Ճ. ՟Բ. վրք. ներս.։)