alive, living;
sound, safe;
complete, entire, integral;
wholesome;
uninterrupted;
— —, alive, all alive, altogether, cf. Կենդանւոյն;
— բովանդակ, wholly, entirely;
— եկիր, welcome ! you are welcome;
— լեր or եր, keep yourself hearty;
God speed you, good bye !
— լեր վարդապետ, hail Master !
— լեր թագուհի, Salve Regina! hail Mary!
— երթ, go in peace, adieu, farewell;
— մնասցեն, let them go to the devil;
— մնա, adieu, take care of yourself, my kind wishes.
ὐγιής, ὐγιαίνω sanus, valens σῶος, σάος sospes, slavus, incolumis ἱσχύων potens. Կենդանի. առողջ. ազատ ի ցաւոց. անախի ի խօթութեանց. ողջանդամ, անպակաս յանդամոց.
Զիս ած առ քեզ ողջ, եւ զկինն իմ ողջացոյց։ Ոչ են պիտոյ բժիշկք ողջոց (կամ ողջաց), այլ հիւանդաց։ Կամի՞ս ողջ լինել։ Եղիջի՛ր ողջ ի տանջանաց քոց։ Ձգեա՛ զձեռն քո. եւ նա ձգեաց, եւ եղեւ ողջ իբրեւ զմիւսն։ Ո՞ղջ իցէ. եւ նոքա ասեն, ո՛ղջ է։ Ի սոյն աւուրս ողջ իցես դու, եւ տուն քո. եւ ամենայն որ ինչ քո է, ողջ լիցի. եւ այլն։
Դեղ՝ վիրաւորին պիտոյ իցէ, եւ ո՛չ ողջին. (Վրք. հց. ՟Ժ։)
Զի եւ ողջոյ ումեք (հոգւով՝) այլոց տկարութեան համբերել՝ մեծ եւ կարի զարմանալի է. (Ոսկ. ես.։)
Ողջն լինել սոկրատայ՝ հիւանդալումն (այս ինքն հիւանդանալոյն) ներհական է. (Արիստ. հակակ.։)
Ի մէջ բազում ողջոց՝ մին չերեւի, թէ ողջ իցէ, բայց ի մէջ բազում հիւանդաց մի ողջ վաղվաղակի ճանաչի. (Ոսկ. եփես.։)
Ժամանակք ապականեալք ապականեն եւ զսոսա (զկենդանիս եւ զտունկս). եւ ողջ ապրեալք՝ ողջ պահեն։ Ողջ եղեալք, եւ ոչ հիւանդացեալք. (Փիլ. լին. ՟Բ. 55։)
Ողջք, եւ ոչ ողջք, կենդանի՝ կիսամեռք։ Եկն Վարդ ողջ զերծեալ ի կապանացն. (Փարպ.։)
ՈՂՋ. ὄλος, ὀλόκληρος totus, integer, perfectus. Ամբողջ. անթերի. անարատ պահեալ. ողջոյն. բոլոր. բովանդակ. կատարեալ.
Սեղան յողջոց քարանց։ Զբեկեալն ոչ բժշկեսցէ, եւ զողջն ոչ դարմանեսցէ։ Ո՞ղջ են կնիքդ դանիէլ. եւ նա ասէ. ո՛ղջ են ա՛րքայ։ Զամենեսին զնոսա ողջս բովանդակս արձակեցից։ Որ զայս ողջ անարատ յիւրաքանչիւր աւանդատուս հասուցանել մարթասցեն. եւ այլն։
Զի զիրաւունս ողջ պահիցէ. (Ոսկ. ես.։)
Զիւրաքանչիւր կարգ ողջ պահէ. (Կիւրղ. ծն.։)
Ծնաւ կոյսն զանդրանիկն, եւ ողջ հաստատուն կաց մնաց կուսութին իւր. (Եփր. համաբ.։)
Հաց մի ողջ։ Ողջ քաղաքն ամենայն անդ էր. (Վրք. հց.։)
Յորժամ ողջ կառքն իցեն, եւ ողջ կառավարն. (Եզնիկ.։)
Ողջ ածել զսիւղոբայս եւ զկապս հայերէն լեզուոյն. (Կորիւն.։)
Ողջ եւ անշարժ զտէրութիւն մեր կալցուք. (Խոր. ՟Ա. 27։)
Զարքունի հարկ ողջ արասցեն. (Կանոն.։)
Փրծանէր ողջ ամբողջ ի գերչացն. (Յհ. կթ.։)
Դրունք յողջոց մարգարտաց։ Նոցա գիր մի շնորհեաց (ի փոխել զանունն), եւ սմա զողջն փոխեաց. (Վրդն. երգ. եւ Վրդն. ծն.։)
Տանջեցին ժամ մի ողջ։ Քաղէ բանջար, եւ զողջ շաբաթն այնու շատանայր. (Ճ. ՟Ա.։ Հ. սեպտ. ՟Ի՟Դ.։)
Ողջ մարմնով (նշխարքն) եդեալ կայ ընդ այլ առաքեալսն ի կոստանդինուպօլիս. (Հ=Յ. հոկտ. ՟Ժ՟Ը.։)
ՈՂՋ. իբր Ողջամիտ. ողջախոհ.
Յանցուցեալ յողջ խորհրդոյ. (Փիլ. լին. ՟Ա. 58։)
Մարդ՝ որ զբանականութիւն ողջ ունի, կարէ գիտել՝ թէ աստուած մեղաւորաց երկայնամտութեամբ ներէ. (Վանակ. յոբ.։)
Սուրբ հաւատս՝ ողջ ամուսնութիւն է. իսկ խառնիլ ի պատրող բանս հերետիկոսաց՝ պոռնկութիւն։ Որպէս եւ զյովսէփ է տեսանել. զի բնական իրաւամբքն խոկայ զողջն (այս ինքն զողջամիտ կամ զողջախոհ միտս) ընդդէմ կնոջ տեառն իւրոյ. (Լմբ. առակ.։)
ՈՂՋ ԵՄ, ԼԻՆԻՄ, լինել, ել, լե՛ր. ե՛ր. ὐγιαίνω, ἕρρωμαι, χαίρεω, χαίρετε valeo, vale, valete, gaudeo, -de, -dete;
ave, salve. Ողջ եւ առողջ՝ բարեվիճակ գոլ. յուժի կամ ուրախ լինել հոգւով եւ մարմնով. խնդալ. ուրա՛խ լեր. ողջոյն ընդ քեզ. խաղաղութիւն ընդ ձեզ. աղէկ ըռինտ ըլլալ. բարի տեսանք, շատ բարեւ.
Ո՛ղջ եր վարդապետ։ Ո՛ղջ եր թագաւոր հրէից։ Պատահեաց նոցա յիսուս, եւ ասէ. ո՛ղջ էք (այս ինքն իցէք, լիջիք)։ Ո՛ղջ լեր, կամ լերուք կամ լիջիք (ի լրումն նամակի). եւ այլն։
Ո՛ղջ լիջիք, եւ մեք մեզէն ողջ եմք։ Դո՛ւք ո՛ղջ լերուք, եւ մեք մեզէն ողջ եմք։ Ո՛ղջ լեր թագաւորակից մեր, եւ սիրելի՛ եղբայր. (Ագաթ.։ Եղիշ. ՟Ա։ Խոր. ՟Ա. 27։)
Խրախացայ ոգւով ընդ ողջութիւն ողջ ելոյդ տիրապէս. (Շ. թղթ.։)
ՈՂՋ ԵՐԹ, ՈՂՋ ԵԿԻՐ. Ողջամբ՝ բարեաւ՝ խաղաղութեամբ ե՛րթ, եկիր. բարո՛վ երթաս, բարի՛ եկար.
Եւ ասէ յոթ որ ցմովսէս, ո՛ղջ երթ։ Ո՛ղջ եկիր ե՛ղբայր. (Ել. ՟Դ. 18։ Տոբ. ՟Ե. 19։)
Ո՛ՂՋ ՄՆԱ. մնասցեն. Ողջամբ՝ բարեաւ մնալ ասել. տալ զողջոյն հրաժարական. մնաք բարով.
Ողջ մնա սուրբ ուխտ միանձանց սրբոց։ Ո՛ղջ մնա սուրբ եկեղեցի. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։ Կիր. պտմ.։)
Ո՛ղջ մնասցեն ինչք, ո՛ղջ մնասցեն գերդաստանացն բազմութիւնքն, եւ արտաքին պատիւքն, զի ինձ քան զամենայն ինչ քո սէրդ մեծ է. (Ոսկ. եփես. ՟Ի.)
ՈՂՋ ԵՒ ԱՄԲՈՂՋ. ա.մ. σῶν καὶ ὐγιές Անթերի եւ անվթար ամենայն մասամբք.
Թողուցու զնոյնն ըստ ինքեան գոլով ողջ եւ ամբողջ կալ եւ մնալ. (Պղատ. տիմ.։)
ՈՂՋ ՈՂՋ. մ. Կենդանւոյն. եւ Ամբողջաբար.
Զոր ինչ մեծամեծ եւ ողջն ողջն կլանիցեն, որոճելովն մանրեսցի. (Վեցօր. ՟Թ։)