to bear, to carry;
to convey, to transport;
to carry, to wear, to have on;
to hear, to sustain, to support, to endure, to suffer, to undergo;
— դժնդակս, to be pained, grieved, to suffer cruelly, to support ill treatment, to be very ill used, to be treated severely;
— զպատուհաս յանցանաց, to pay dear for, to smart for, to bear the consequences, to suffer the punishment of one's crime;
— զծանրութիւն գործոց, to bear the burden of affairs;
— անուն գեղեցիկ, to hear a distinguished name, to be renowned;
զամօթ —, to remain confused;
ընդ կրելոյն, in name only.
φέρω, φορέω, αἵρω, βαστάζω gero, gesto, porto, tollo, fero. (ի բառէս Կիր, զոյգ ընդ կուռն. կռնակ. Լծ. եւ լտ. ճէ՛ռօ, եւ արաբ. Ճէրր) Ըստանձնել. բարձեալ ունել զծանրութիւն ինչ ի վերայ թիկանց եւ ի ձեռին, կամ զիրս ինչ յինքեան. բառնալ. տանել. բերել. վարել. պարունակել. ունել. յանձին ընդունել կամ ստանալ.
Կրել զաշխատութիւն, զժողովուրդն զտապանակ, զեփուդ, զենս ի ձեռին, զաւար բանակին. նախատինս զազգաց. զօրենս ի լեզուի, զիրաւագիտութիւն ի շրթունս։ Երանի որովայնին՝ որ կերացն զքեզ։ Որ կրէ զամենայն բանիւ զօրութիւն իւրոյ։ Կրել զանուն իմ առաջի հեթանոսաց։ Կրեսցէ դատաստան։ Ի հոգւոյն սուրբ կրեալք՝ խօսեցան մարդիկ յաստուծոյ։ Տրտմութիւն կամ ամօթ կամ զաւս եւ անարգանս կրել։ Կրեա՛ զամպարշտութիւն քո։ Չէ՛ որ կրեաց զբարկութիւն նորա. եւ այլն։
կրեալ ի գիրկս, եւ կրօղ զամենայն. (Սարկ. հանգ.։)
Որով կեայ, եւ զկենդանութիւն կրէ երկիրս հայոց. (Ագաթ.։)
Որով զկենդանութիւն կրէ բովանդակ մարմինն. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Գ։ Որ ի կեանք հպի, կեանս կրէ յինքեան. Խոսր.։)
Ի մոգացն եւ ի մոգպետացն զնոյն պատիւ կրեսցեն. (Եղիշ. ՟Ը։)
Զի մի՛ զառաւել պատիւ վասն խոստովանողական անուանն ի ժողովոյն կրիցէ. (Խոր. ՟Բ. 86։)
Տաշտք կրեցեալք ի ծայրս մատանց. (Նար. լ։)
ԿՐԵԼ. πάσχω patior. (ի բառէս Կիրք, եւ կարիք. լծ. չար, չարչարանք, եւ քարշել) Չարչարիլ. տանջել. ախտակրիլ. վշտանալ. բռնի կամ համբերութեամբ տանել. համբերել. տոկալ. քաշել.
Զայսպիսի չարչարանս կրեցին։ Այդպիսի անցս կրեցին։ Վասն որոյ եւ զայս չարչարանս կրեմ։ Որ այդպիսի համբերութիւն ի մեղաւորաց հակառակութենէ անտի կրեաց.եւ այլն։
Զամենայն ինչ ամենայնիւ վասն մեր կերաց. (Ածազգ. ՟Բ։)
Կրեաց զամենայն կիրս մարմնոյ եւ հոգւոյ՝ բաց ի մեղաց. (Յճխ. ՟Ժ՟Դ։)
Որ կամաւոր վասն մարդկան՝ կրեցեր մարմնով զայս ամենայն. (Շար.։)
Իսկ Կրել վիշտ, զանարգութիւն, արհամարհութիւն, զպատիժ. եւ այլն. անխտիր հայի ի ՟ա. եւ ՟բ. նշ։
Ուստի ըստ քերականաց եւ ըստ փիլիսոփայից, Կրել ասի, Ներքոյ անկանիլն ներգործութեան այլոյ. դիմաբաժանեալ ընդ Ներգործել կամ Առնել.
Յաղագս առնելոյ եւ կրելոյ։ Ընդունի առնելդ եւ կրելդ ներհակութիւն զյաւէտն եւ զնուազն. (Արիստ. ստորոգ.։)
իր ուրեմն էին եւ ներգործեալքն ի նմանէ, եւ կրիցեալքն. (Յհ. իմ. երեւ.։)
ԿՐԵԼ. ἕχω habeo. Ունել առ իւր. առնուլ, գտանիլ. եւ ԿՐԻ որպէս Կայ. գոյ, լինի, գտանի.
Իշխել կրել նշան շգեղ ըստ նշանի թագաւորաց. (՟Ա. Մակ. 58։)
Զի մի՛ տրտմութիւն ի վերայ տրտմութեան կրիցեմ. (Փիլիպ. ՟Բ. 27։)
Եկեղեցի իսկ քրիստոսի զնա միայն կրէ (զթարգմ. եօթան). (Եւս. քր. ՟Ա։)
Եւ զայս համառօտիւք յարտաքնոցն գրոց կրեալ պատմեցաք. (անդ։)
Գիտէր՝ զի՞նչ կրէր ի մարդն. յն. էր, կամ կայր. (Յհ. ՟Բ. 25։)
Որ առ իս կրին սխալմունք։ Առ քեզ ոչ կրին նենգութիւնք։ Որ յիս կրին չար սովորութիւնք. (Նար.։)
Այլ աստ յոմանց հակառակութիւնք կրի. (Խոսր.։)
Իբրեւ կրեսցին ի նմա կատարեալ միտք եւ խորհուրդք. այսինքն եթէ իցեն ի նմա. (Կանոն.։)
Որ ի մէջ հեբրայեցւոց գիրք կրին։ Եւ ի մէջ եբրայեցւոց բազում ինչ չիմաբանութիւն կրի։ Որ ի շամրտացւոց եբրայական գիրքն կրին. (Եւս. քր. ՟Ա։)