Enriched dictionaries of Armenian

Anglais Français

s.

head;
chief;
summit, top;
individual;
the first place, the first rank;
— գրոց, chapter;
— նաւի, prow;
— գործոց, master-piece;
— ցամաքի, point, cape;
— անկեան, angular stone;
— սեան, capital;
— գրամոց, capital, funds, principal, capital or principal sum;
ըստ գլխոյ, ըստ գլխոց, ըստ —, առ —, by head, for each person;
so much a head;
զայն ութ օրն ի —, all this week;
ծածկել —, to be covered, to put on one's hat;
բանալ զ—, to uncover, to take off one's hat;
ի — հանել՝ տանել՝ ածել, to finish, to conclude, to bring to a head, to end, cf. Գլխաւորեմ;
ի — ելանել՝ հասանել՝ գալ՝ երթալ, to be finished or brought to a close, to end, to come to an end;
— ամսոց, the first day of the month, new moon;
— տարւոյ, new year's day;
— բանից, exordium, preamble;
point, article;
— ճանապարհաց, end of the street;
— տողին, beginning of a verse;
առնու Տէր զտէրդ ի զլխոյ քումնէ, Lord will take away thy master from thee;
ունել զթիւ գլխոց որդaւոցն, to take the number of the children;
քանի՞ —ք պատժոց, how many punishments ?
հանել ընդ —ն or ընդ կառափն զյանցանս ուրուք, to have one's revenge, to punish;
— ամբառնալ, to revolt;
անկանիլ զգլխով, to fall suddenly on the enemy;
դնել զ— ի կշիռս, to put one's life in jeopardy;
կալ ի —, to put one's self at the head, to be the leader;
— բանիցս, finally, at length, in conclusion.

s.

tête;
chef;
sommet, cime, extrémité;
fin;
fonds, capital;
chapitre;
tête, individu;
cap, promontoire;
— գործոց, chef-d'œuvre;
— բանիցս, en somme, en un mot, enfin;
հաստատուն —, capital fixe;
ըստ —, par tête, par personne;
ի — հանել՝ տանել՝ ածել, achever, terminer, finir, venir à bout de, mener à fin, réaliser, exécuter, cf. Գլխաւորեմ;
մեծապանծ յաղթութիւնս ի — տանել, remporter de grandes, de brillantes victoires;
ի — ելանել, être achevé, fini, exécuté, finir, toucher à sa fin, être mené à fin;
— ամբառնալ, — վերցունել, relever la tête, s'insurger contre, s'élever ou se soulever contre, se révolter;
հանել ընդ գլուխն, se venger, faire payer, punir;
բանալ զ—, découvrir la tête, se découvrir;
* —ը չգիտեր ո՛ւր զարնէ, il ne sait où donner de la tête, il ne sait que faire;
— ի վայր արկեալ, la tête baissée;
* այս ըմպելին — կզարնէ, cette boisson porte à la tête;
*տաք —, tête chaude;
մինչեւ ի — տարւոյ, jusqu'à la fin de l'année;
— կալ, se mettre à la tête de, être chef;
* մէկուն —ը դարձունել, tourner la tête à quelqu'un;
* —ը կդառնայ, la tête lui tourne;
զ— ունել բազմականին, tenir la première place;
գնալ բացաւ գլխով, aller tête nue;
* —ը տանիլ՝ ցաւցնել, rompre la tête, importuner;
* —ը կորսնցունել, perdre la tête;
* —ը կոտրել, casser la tête;
* —ը ճաթեցնել, se casser la tête, se mettre l'esprit à la torture;
դատարկ —, tête vide;
* — խոնարհեցնել՝ ծռել, baisser la tête, s'humilier devant, céder;
* մէկուն —ը տաքցունել, monter la tête à quelqu'un;
* ոտքէն մինչեւ —ը զինեալ, armé de pied en cap;
* — տալ վիրաց, aboutir, arriver à suppuration.

s.

κεφαλή caput Վերին եւ երեւելի մասն մարմնոյ մարդոյ, եւ ամենայն կենդանեաց. եբր. րօշ ... եւ այլն.

Նա սպասեսցէ քում գլխոյ։ Զգլուխն ոտիւքն հանդերձ։ Դիցես զխոյրն ի վերայ գլխոյ նորա։ Օծեր իւղով զգլուխ իմ։ Բազում եղեն քան զհեր գլխոյ իմոյ։ Շարժեցին զգլուխս իւրեանց։ Զգլուխս վիշապաց։ Զգլուխ վիշապին.եւ այլն։

ԳԼՈՒԽ. նմանութեամբ. κορυφή vertex, cacumen Վերին ծայր եւ սկիզբն ամենայն իրաց. գագաթն.

Գլուխք լերանց, սեանց։ Գլուխ լերին, բլրոյ, աշտարակի, սանդղոց, պարսպաց, քարանձաւի, անկեան, գաւազանի, թիկանց վակասին.եւ այլն։

Գլուխ բազմականին, կամ բարեաց, չարեաց, կամ գործոյն. (Եղիշ. Մխ. երեմ.։ Ոսկ. յհ. ՟Ժ՟Է։)

Զոր (մեհեանն) առաջինքն կրետացւոց գլուխ մեհենեացն ունէին. (Շիր.։)

Տեսանես անդստին ի գլխոյն, որպիսի ինչ երեւին աւետիքն. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 2։)

Ի գլուխս ամենայն ճանապարհաց. յն. սկիզբն. առաջք. (Եզեկ. ՟Ժ՟Զ. 25։)

Գլուխ ամսոց իբր ամսամուտ, նոր լուսին. (Սղ. ձ. 3։ Ես. ՟Ա. 13։)

Ի միւս եւս ի գլուխ տարւոյն. (Ագաթ.։)

Կամ՝ ἅκρον extremum, summum Ծագ յետին. կատարած. գլխաւորումն.

Գլուխ ամենայն, զի համամիտք իցէ. (՟Ա. Պետ. ՟Գ. 8։)

Առնէր զայն զութ օրն ի գլուխ. (՟Բ. Մակ. ՟Բ. 12։)

Հանէր զգիշերն ի գլուխ յաղօթս աստուծոյ. (Ղկ. ՟Զ. 12։)

Բանից գլուխ խօսիցս. (Եբր. ՟Ը. 1։)

Այսօր ի գլուխ գրելոց նոցին հովանացեալ սրբոյ կուսին. (Շար.։)

Եթէ ոք նախանձեսցի ընդ ընկերին, ո՛չ ի գլուխ սիրեաց. այսինքն ի սպառ. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 38։)

ԳԼՈՒԽ. որպէս Պետ. իշխան. գլխաւոր. վերակացու. առաջնորդ.

Եղիցի գլուխ ամենայն բնակչացս գաղտադու։ Եղիցես մեզ ի գլուխ։ Կացուցին զնա ժողովուրդն ի վերայ իւրենաց գլուխ եւ առաջնորդ. (Դտ. ՟Ժ. ՟Ժ՟Ա։)

Կացուսցէ զիս գլուխ հեթանոսաց. (Սղ. ՟Ժ՟Է. 44։)

Գլուխ արամայ դամասկոս. եւ այլն. (Ես. ՟Է. 8։)

Կացուցաք գլուխ քահանայապետութեան։ Կայ ցուցաք գլուխ քահանայապետութեան. (՟Ա. Մակ. ՟Ժ. 20։ ՟Ժ՟Դ. 7։)

Զգլուխ առաքելոցն ըմբռնեցին, որով աւելի իմն կարծէին զայլսն զարհուրեցուցանել. (Ոսկ. գծ.։)

Բազում գլուխք եւ ցեղապետք. (Յհ. իմ. երեւ.։)

Կալ գլուխ կամ ի գլուխ։ Կացելոց գլուխ ժողովրդեան. կամ Ի գլուխս կացելոցն. (Սարկ. քհ.։)

ԳԼՈՒԽ. Մարդաթիւ. համար անձանց եւ իրաց. մարդ գլուխ. ատամ պաշընա.

Չափով ըստ գլուխ։ Դրամ մի առ գլուխ։ Ըստ գլխոց նոցա, կամ իւրեանց։ Առցես հինգ սիկղ ըստ գլուխ. (Ել. ՟Ժ՟Զ. 16։ ՟Լ՟Ը. 25։ Թուոց. ՟Ա. 2. 18, 20։ ՟Գ. 47։)

Կա՛լ զթիւ գլխոց որդւոցն կահաթու. (Թուոց. ՟Դ. 2։)

Ա՛ռ զգլուխ զաւարաց գերութեան. այսինքն զհամար. (Փիլ. այլաբ.։)

Քանի՞ գլուխք պատժոց եւ պատուհասից են բաւական վասն քոյոյ ծուլութեան. (Մանդ. ՟Ը։)

Հարկապահանջութիւն ըստ թուոյ գլխոցն. (Կիւրղ. ղկ.։)

ԳԼՈՒԽ. κεφάλαιον summa pecuniae Գումար դրամոյ.

Հատուսցէ ընդ յանցանացն զգլուխն. (Թուոց. ՟Ե. 7։)

Ես բազոմւ գլխոց զզինուորութիւնս զայս ստացայ. (Գծ. ՟Ի՟Բ. 28։)

Եղէ ստացօղ մի քանքարի, այլ կորուսի ըզգլուխ նորին. (Յիսուս որդի.։)

Հատուցանել ո՛չ զտոկոսիոն եւ ոչ զգլուխն. (Պղատ. օրին. ՟Ը։)

Տու՛ր փոխ նմա (աստուծոյ), որ աւելի քան զգլուխն՝ զտոկոսիսն տայ։ Քանի՜ են եւ որք զգլուխն կորուսին վասն տոկոսեաց. (Ոսկ. մ. ՟Ա. 5։ ՟Գ. 3։)

Հատուցանեմ ահա ի ձեռս զգլուխ իրիդ լիապէս։ Զոր ինչ եւ ի գլխոցն կամի սրբութիւն քո, թողցի. (Վրք. հց. ՟Ժ՟Դ։)

ԳԼՈՒԽ. κεφαλίς capitulum, capitellum Գլխակարգութիւն գրոց, եւ բանից. ճառ. յօդուած. մասն. հտուած. համար. որոշումն նիւթոյ խօսից.

Ի գլուխս գրոց։ Գլուխ մի գրոյ տոմարի. (Սղ. ՟Լ՟Թ. 8։ ՟Բ. Եզր. ՟Զ. 2։)

Ի մատթէ գլուխ աւետարանի. (Կոչ. ՟Ժ՟Դ։)

Յայսմ յեօթն գլուխս կարգադրեալ. (Եղիշ. ՟Ա։)

Քսան կանոնեալ գլխովք ժողովոյն։ Սուղ ինչ գլուխս յինքենէ ի կանոնս ժողովոյն յաւելու. (Խոր. ՟Բ. 87։)

Ըստ իւրաքանչիւր գլխոց, եւ միոյ միոյ տանց (բանիցն). (Փարպ.։)

Պա՛րտ է գրեթէ յամենայն իրողութիւնս զչորս զայսոսիկ խնդրել գլուխս. (Սահմ. յռջբ։)

Ըստ իւրաքանչիւր գլխոց զհիմնացեալ զանկարգութիւն քակել. այսինքն մի առ մի ըստ ծանուցեալ նւթոց. (Յհ. իմ. ատ.։)

Ի ԳԼՈՒԽ ՀԱՆԵԼ կամ ՏԱՆԵԼ, ԱԾԵԼ, ԲԵՐԵԼ, եւ այլն.

Գլխաւորել, բովանդակել. գլուխ հանել.

Ի գլուխ հանել զբան, զծով, զնաւարկութիւն, զհրաման, զօրէնս, զգործն. (Եւս. քր.։ ՟Գ. Մակ. ՟Ե. 15։ Փարպ.։)

Ի գլուխ տանել զիրս, զգործ մեծ. (Եսթ. ՟Ժ՟Գ. 3։ Փարպ.։)

Ածել ի գլուխ զյաղթութիւն. (զյաս հանդէս. Լմբ. եկեղ.։)

Զառաջի արկեալս ի գլուխ բերել մեզ հոգեւորական ջան. (Յհ. իմ. ատ.։)

Զկամսն ի գլուխ աւարտեմք։ Զփրկութիւն մեր ի գլուխ աւարտեն. (Լմբ. սղ.։)

Ի ԳԼՈՒԽ ԵԼԱՆԵԼ, ՀԱՍԱՆԵԼ, ԳԱԼ, ԵՐԹԱԼ, ԿԱՏԱՐԻԼ.

Գլխաւորիլ, լրանալ, բովանդակիլ.

Ի գլուխ ելանէ հրամանն, մարգարէութիւն. վարքն առաքինութեան, չարիքն. ամացն թիւ. ողոմպիադն. ամառն. (Փարպ.։ Յճխ. է։ Նար. ՟Խ՟Է։ Լմբ. ատ.։ Եւս. քր. ՟Ա. եւ ՟Բ։)

Ի գլուխ կատարման հասեալ սակաւամասնեայ կտակի. (Նար. ՟Ձ՟Է։)

Ի գլուխ եկեալ աստուածեղէն գրոց. (Շ. բարձր.։)

Եւ ոչ մի ինչ գործ պատերազմիս ի գլուխ երթեալ. (Եղիշ. ՟Գ։)

Որով փրկութիւն ի գլուխ կատարի. լմբ. սղ։ (Իսկ Ոսկ. յհ. ՟Բ. 6։)

Ապա թէ զգօնութեամբ ընթեռնումք, եւ ի գլուխ ելանեմք, բազում օգուտս շահիմք անտի. իմա՛ ի գլուխ հանել, կատարել։

Տե՛ս եւ առընթեր այլոց անուանց եւ բայից, Հող ի գլուխ լիներ. Թագ ի գլուխ։ Ամբառնալ զգլուխ. Հանել ընդ գլուխն կամ ընդ կառափն. Մերկ գլխով. եւ այլն։

Warning, for now, these are the entries' title sharing the same character string regardless of its position, not the entries sharing the same root.