visage, face, look, countenance, mien, air;
forehead;
exterior, surface;
person;
eyes, sight;
body;
reputation, honour, respect;
meaning, sense, explanation;
mask;
— կօշկաց, vamp;
վերին —ք յարկաց, roof;
— եւ աստառ, outside and lining;
— դրոց, page;
—ք մի հողոյ, stratum, layer, bed;
ոչ —ք ինչ երեւելիք էին, they were not remarkable or important personages;
եւ քո —ք երթիցեն առաջի նորա, and thou shalt be in their midst or among them;
ըստ ժամանակի եւ —աց, according to the period and people;
զ—օք ջուրց, at the water's level;
upon the face of the deep;
զ—ն քարի տացէ, so much the worse for him;
to his harm or damage;
հոտոյ ընդ —ս հարկանիլ, to perceive the odour, bad smell, stink;
տալ զ—ս խնդրել զտէր, to turn his face towards, to seek God, to be converted;
զ—ս հաստատել, դնել, to turn towards, to go to, cf. Դիմեմ;
դնել զ—ս իւր առնել ինչ, to turn the mind or attention towards, to form or conceive an idea;
—ս առնել, to have regard for, to respect, cf. Ակնածեմ;
յ—ս բերել, գալ, to manifest, to show, to display, to make known, to discover;
to appear, to present one's self;
յ—ս անկանիլ, to appear;
անկանել ի վերայ —աց, to fall prone, to prostrate one's self;
խոնարհիլ անկանիլ —աց, to sulk, to be in ill humour;
ելանել յ—աց ուրուք, to go out of the presence of;
յանդիման լինել միմեանց —օք, to see one another, to meet;
թաքչել յ—աց ուրուք, to hide or conceal one's self, to keep out of sight of some one;
հատանիլ քնոյ յ—աց, to have the sleep broken or troubled, to be unable to sleep more;
ակն առնուլ —աց ուրուք, to honour, to respect a person;
ի խոնարհ կախիլ —աց, to knit one's brows, to be melancholy, to frown, to look displeased, sullen or vexed;
զ—ս ծռել, to make wry faces;
առնուլ զ—ս ուրուք, to assume the appearance of some one, to sustain a part or character, to bear a part;
յ—աց, for, on account of;
յ—աց նորա, for his sake;
յ—աց հօր քոյ, from your father, in your fathers name;
առաջի —աց Տեառն, in presence or before the face of God;
յերեսս, to one's face;
in the face of, cf. Առաջի, cf. Յանդիման;
—, —, առ —, face to face;
man to man;
ինձ — արա, I entreat you! listen to me! do me the favour! առ —ս, ի վերին, externally, apparently;
բացաւ —օք, with the face uncovered;
unmasked (man), unveiled (woman);
barefaced, impudent;
frankly, openly;
ընդ — ամենայն —ս երկրի, over or throughout the whole earth;
հաց —աց, cf. Առաջաւորութիւն;
օծանել զ—ս անոյշ իւղով, cf. Իւղ;
որով —օք, with what an air ! with what audaciousness! ազնիւ —օք, of a handsome countenance;
երեսս առնում, cf. Անձնաւորեմ.
area, superficies, surface.
πρόσωπον, ὅψις facies, vultus, aspectus Առաջին երեւեալն եւ երեւեցուցիչն յամենայնի. մանաւանդ ի կենդանիս, դէմք, կերպարան. տեսիլ. երեւոյթ. մակերեւոյթ. ... որպէս ի բանական կենդանին.
Փչեաց յերեսս նորա շունչ կենդանի։ Քրտամբք երեսաց։ Երկիր եպագ ի վերայ երեսաց իւրոց։ Թաքեան յերեսաց տեառն աստուծոյ։ Խոնարհեցան անկան երեսք իւր։ Երեսօքն վարշամակապատօք։ Երեսք նոցա զազիրք.եւ այլն։
Եւ յանկենդանս.
Ոռոգանէր զամենայն երեսս երկրի։ Յերեսաց երկրէ։ Յերեսս դաշտի.եւ այլն։
Վերին երեսք յարկաց։ Զամենայն երեսս քարին գրչաւ զմոմ հարթեալ. (Խոր. ՟Ա. 23. 15։)
(Ծովու) զներքին աւազս յերեսս տալ. (Շ. բարձր.։)
Ի վերայ երեսաց անդոյ.
Ի վերայ երեսոյ անդոյ (՟Դ. Թագ. ՟Թ. 27։)
Երեսք մի հողոյ. (խաթ, տապաղայ). (Վստկ.։)
Իբր ռամկական ոճով վայելչաբար ասի.
Ցարդ եւս ոչ էր տեսեալ բանակացն զերեսս միմեանց. (Եփր. թագ.։)
ԵՐԵՍՔ. որպէս Անձն. πρόσωπον persona
Երիւք ըստ անձնաւորութեան, եւ կամ ըստ դիմաց (յն. դէմս) ումեք սիրելի իցէ կոչել, եւ եթէ երեսս. (Ածաբ. յայտն.։)
Զթիւ երրորդութեանն երեսաց ուսուցանել առաքելոց. (Ագաթ.։)
Եւ ոք երեսք երթիցին. (՟Բ. Թագ. ՟Ժ՟Է. 11։ Ո՛չ երեսք ինչ երեւելիք էին. Ոսկ. մտթ.։)
Իմ եւ քո՝ երկու երեսաց ցուցանելի. (Ոսկ. յհ.։)
Ըստ ժամանակի եւ տեղւոյ եւ երեսաց. (Երզն. մտթ.։)
ԵՐԵՍՔ. որպէս Աչք. տեսանելիք. տեսութիւն.
Քուն հատաւ յերեսաց իմոց. (՟Ա. Մակ. 10. ՟Զ։)
Երեսք եւ կուրութիւն ասին զակամբ. (Արիստ. հակակ.։ Նիւս. բն.։)
Երեսաց՝ տեսանելն, լսելեաց լսելն։ Որպէս ծակք իմն են եւ բոյնք՝ աչք. եւ ի սոսա որջացեալ են երեսք։ (Ի ծերս) ընդ աղօտ՝ երեսք, եւ ականջք՝ դժուարալուրք։ Խոհականութիւն՝ երեսք ելով մտածութեան. (Փիլ.։)
ԵՐԵՍՔ. որպէս Ակնածութիւն. երեսպաշտութիւն. խադր. եւ Արտաքին ցոյցք. կեղծաւորութիւն, առ աչս. որ եւ ՎԵՐԻՆ ԵՐԵՍՔ. դրսի, դրսէն, դրսուանց.
Առ մարդկան ականէ, եւ երեսաց վասն կեղծաւորին. (Սարգ. յկ. ՟Զ։)
Առ երեսս՝ առաքինութեան կեղծաւորին լինել ջատագով. (Յհ. իմ. ատ.)
Ուսուցանեն առ երեսս. (Մագ. ՟Ա։ Սարգ. յուդ. ՟Բ։)
Վերին երեսօք։ Ի վերին երեսս։ Եղիշ. (՟Ե. ՟Ա. ՟Բ։ Սարգ. յկ. ՟Զ։ Ճ. ՟Գ.։)
Ուստի ԵՐԵՍՍ կամ ԵՐԵՍ ԱՌՆԵԼ. Ակնածել. խադր նայիլ.
Ոչ աբրահամու աղաչանացն առնէր երեսս, եւ ո՛չ ղովտայ։ Ինձ երե՛ս արա. (Ոսկ. ՟ա. թես.։)
Եւ ո՛չ ողոքտանացն իսկ երեսս ինչ արար. (Եղիշ. ՟Ը։)
Յայլոց պատկառի, եւ առնիցէ երեսս. (Ոսկ. փիլիպ.։)
ՅԵՐԵՍՍ, այսինքն Առաջի. յանդիման.
Առ վշտի նեղի (այսինքն հարկի՛) գալ յերեսդ քո եւ կողկողել. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 10։)
Եթէ ոչ յերեսս իսկ օրհնեսցէ զքեզ. (Յոբ. ՟Ա. 11։)
Գովէին զքեզ յերեսս։ Յերեսս երանել սկսանի. (Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։ Կլիմաք.։)
ԵՐԵՍ ԱՌ ԵՐԵՍ կամ ԵՐԵՍ ԵՐԵՍ. իբր Դէմ յանդիման.
Եւ թէ վտանգ յայտնի էր, կամ մարտն երես առ երես. (Լմբ. սղ.։)
Արժանի գտան երես երես առ նա հայեցողութեան. (Շ. ՟ա. յհ. ՟Հ՟Թ։)
ԶԵՐԵՍՍ ՀԱՍՏԱՏԵԼ կամ ԴՆԵԼ. այսինքն Դէմ եդեալ՝ ուղղիլ ի ճանապարհ։ (Ղկ. ՟թ. 51։)
Եդ զերեսս իւր ի փախչել. (Եփր. ծն.։)
ՅԵՐԵՍՍ ԲԵՐԵԼ կամ ԳԱԼ. այսինքն Ի յայտ բերել կամ գալ։ Սարգ. ՟ա. պ. ՟ա։ Երզն. քեր. եւ մտթ։
ՅԵՐԵՍՍ ԱՆԿԱՆԻԼ. Երեւիլ.
Վնասակար ծառայք չիշխեն յերեսս անկանել թագաւորաց. (Վանակ. յոբ.։)
ԵՐԵՍՔ. Դէմք ինչ յառաջ բերեալ, պէսպէս ոճով. ցուցակութիւն, կերպ, կողմն, հայեցուած, դիտաւորութիւն. միտք. եւ այլն.
Առաքելոյ առեալ ինքեամբ զերեսս աամենայն մարդկութեան՝ ասէ. (Եզնիկ.։)
Երեսք են օրինակին. (որպէս դէմք ասի առակին). (Իգն.։)
Որո՞վք երեսօք զդիւրապաշտսն հալածիցեն. ռմկ. ի՞նչ երեսով, այսինքն համարձակութեամբ. (Եզնիկ.։)
Քրիստոս զսէրն եդ երես աշակերտութեան». իբր յայտարար. (Տօնակ.։)
Ընդ մեզ խօսի պատգամս իբրեւ յերեսաց աստուծոյ. (Սարգ. ՟բ. պետ. ՟Դ։)
Ըստ զօրութեանն՝ յորոյ երեսաց զողջոյնս աւետարանեցին. (Կիւրղ. ղկ.։)
Կացուցաք պահանորդս ... առ ի յերեսաց թշնամեաց. (Նեեմ. ՟Դ. 9։)
Յերեսաց պատերազմաց. յերեսաց ահի». եւ այլն. իբր Վասն. առ. ի պատճառս։
Միով բանիւ երկուս երեսս չմարթի թարգմանել յայլ լեզու։ Բանն մի է, եւ այնչափ երեսս ունի. (Կիւրղ. ծն.։)
Թէպէտեւ ի դատավճիռ բանին խառն են արքայ եւ ժողովուրդն, այլ երեսք մարգարէին գոգջիր թէ ի վերայ դաւթի ուղղեալ եդեալ նայէր. (Եփր. մնաց.։)
Առաքէ (յհ. զաշակերտսն առ յիսուս)՝ յայն երեսս, զի յորժամ տեսցեն զսքանչելիս նորա, հաւատասցեն ի հաւատս նորա։ Բազում երեսք են բանի՝ ըստ բազմութեան երեսաց այսոցիկ՝ որ ուսանին զնա. (Եփր. համաբ.։)
Որպէս եւ յայսմ երեսս վկայեաց. (Եփր. ծն.։)
Թքցէ ընդ երեսս նորա, (իմա՛ ըստ եփրեմի) ընդ կօշկին, այսինքն ընդ ներբանս կօշկի նորա ... թքցէ ի կօշկին. (Եփր. օրին.։ որպէս եւ Երեսք երկրի ասի, որպէս երկիր։)
ՀԱՑ ԵՐԵՍԱՑ. cf. Առաջաւորութիւն։ (Ել. ՟ի՟ե. 30։ ՟Ա. Թագ. ՟ի՟ա. 6։)
ԵՐԵՍ, երեսի. (դուն ուրեք եզակի, իբր ռմկ)
Դիմաց պատկերի տեսման երեսի. (Նար. խչ.։)
Որ կամի գայթագղել, գայթագղիցէ, եւ զերեսն քարի տացէ. (Վրք. հց. ձ։)
Երես ի գետին անկեալ կամ առաջի քո. (Մարաթ.։)
Երես ի վայր կամ ի յանկման. (Ներս. մոկ.։)
Կրկնոց, երես եւ աստա՝ լիցի». այսինքն ունիցի զարտաքին եւ զներքին կողմն ուրոյն. (Վրդն. սղ.։)
Զայնպիսի երես ընկալեալ ի վանսն ընդունեցաւ». այսինքն գեղեցկութիւն. (Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։)
ԵՐԵՍ ԱՌՆՈՒԼ. որպէս Դիմառնութիւն. բարառնութիւն. խօսել ի դէմս անշնչից. προσωποποιέω
Իբրեւ ոչ ասէ, թէ անձն կամ շունչ իցէ դժոխոց, այլ՝ երեսս առեալ՝ կամի առնել զբանն յայտնագոյն. (Ոսկ. ես.։)