to find means, to invent, to contrive, to find out.
Հնարել. հայթայթել. հարթել. ի գործ արկանել. ճարել, ճարտարել, կոկել, բանը շտկել.
Հայցէին եւս յարքայէ մանկունս մատաղս, որով զնշանագիրսն մարթեսցեն. (Կորիւն.։)
Չեւ էր հնար գտանել՝ մարթել ճանապարհս՝ ըմբռնել զարքայն հայոց. (Բուզ. ՟Գ. 20։)
Աղաչէր, կամ ջանայր հնարս ինչ մարթել խնդրել գտանել. (Ագաթ.։ Յհ. կթ.։)
ՄԱՐԹԵՄ, թացի, ցից, թիցեմ, թացեալ, ՄԱ՛ՐԹ ԵՄ, եմք, իցեմ, իցեմք. δύναμαι, ἱσχύω possum, valeo. Կարել. զօրել, ատակել, գիտել առնել, բաւական լինել. իշխեմ, ձեռնհաս եմ, կարօղ եմ, եմք. կարենալ, կրնալ.
Վերստին քննեալ՝ մարթացից ինչ գրել. (Գծ. ՟Ի՟Ե. 26։)
Գանձիցն զթիւ իսկ եւ զհամար ոչ մարթ է ոք ունել։ Խնդրել մարթասցէ. (՟Բ. Մակ. ՟Գ. 6։ ՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Ե. 21։ ՟Բ. Մակ. ՟Զ. 28։ ՟Գ. Մակ. ՟Դ. 15։)
Որով մարթ եմք (կամ իցեմք) իմանալ՝ եթէ յետին ժամանակ է. (՟Ա. Յհ. ՟Բ. 18։)
Զբնութիւն մարթես քննել. ոչ մարթես քննել։ Մարթեն բովանդակել։ Նմա հասու ոք զիա՞րդ մարթցէ լինել։ Բազմագոյն շնորհս ընդունել մարթասցես։ Զերկնաւոր արքայութիւնն ժառանգել մարթասցէ. (Կոչ. ստէպ։)
Երանի՛ է ձեզ, թէ մարթիցէք աղաչել զերեսս տեառն. (Ագաթ.։)
Այնպէս հնարս մարթաց գտանել խօսելոյ. (Կիւրղ. թագ.։)
Որ ի չգոյէ անտի զգոյ ստեղծանել մարթաց, արդ զանկեալն յարուցանել ո՞չ մարթասցէ։ Ոչ եթէ որչափ եւ կամեցաւ, այլ որչափ մեք ընդունել մարթացաք. (Կոչ. ՟Ժ՟Զ։)
Ոչ մարթաց զմիտս գումարելոց հանդիսատեսացն հաճել. (Ոսկ. եբր.։)
Եւ ոչ մեզ ծանուցանել մարթաց. (Նար. երգ.։)
Գողանալ զգիտէ, երդնուլ չմարթէ. (Սեբեր. ՟Ը։)
Անկանել ոչ մարթէին։ Չմարթէ՞ր իմանալ։ Մարթիցեն յաղթել. (Եզնիկ.։)
Խնդրել մարթասցէ։ Որ առ նա ոչ մարթացաք մերձենալ. (Ագաթ.։)
Որ ոչն մարթիցէք խնդրել զնա։ Գտանել մարթացից։ Խորամանկութեամբ որսալ մարթասցէ. (Բուզ. ՟Դ. 5։ Յհ. կթ.։ Եղիշ. ՟Բ։)
Ի նոցանէն մարթէք դուք շահել։ Մարթեմք տեսանել. (Եւս. պտմ. ՟Գ. 36։ ՟Դ. 3։)
Զիա՞րդ մարթես ունայն յղարկել։ Մարթեմք գտանել. (Խոսր. (տպ. մարթիս, մարթիմք)։)
Դիւրաւ ճանաչել մարթիցեմք. (Եւս. քր. ՟Ա։)
Ոչ մարթեն բերել առ իմանալ։ Մարթեն նենգել եւ պատրել. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 16. 17։)
ՉՄԱՐԹԻ cf. Մարթի, Մա՛րթ է։