irrevocable;
cf. Անդարձ.
portico, porch.
cultivated land, fields;
village.
without education, uneducated, ungoverned.
not sentenced, not condemned.
not deserving condemnation, blameless.
irrevocable, irreclaimable;
impenitent;
held in mortmain;
Անդարձաբար.
irrevocably.
irremediable, irreparable, incurable.
cf. Անդարման.
flock, herd, cattle;
fields, country.
unshaken, firm, resolute.
cf. Անդեդեւ.
antidote, counter-poison.
cf. Անդեղայ.
there;
-, — առ մնին, — վաղվաղակի, — իսկ, — եւ անդ, on the spot, immediately, out of hand, without delay.
herdsman, shepherd.
bucolic.
herd.
indecent, unbecoming, unseasonable;
absurd, clumsy, extravagant, ridiculous;
յանդէպս, indecently, unbecomingly;
awkwardly, unseasonably.
complaisant, easy, gracious, condescending.
cf. Անդժուար.
inviolable;
that cannot be contravened or mistaken;
irrefragable.
irresistible;
irresistibly, beyond contradiction.
cf. Անդուլ.
immovable, firm.
cf. Անդղորդելի.
dwelling in the abyss;
infernal;
spread over the abyss.
swallowed up in an abyss, sunk deeply;
to a great depth.
deep as an abyss, unfathomable.
cf. Անդնդային.
dividing the abyss.
sunk in an abyss;
very deep.
very deep;
infernal, hellish.
belonging to the prince of hell;
prince of hell.
making a deep vortex;
turning itself in the abyss.
plunged, submerged, precipitated in an abyss;
engulfed;
— լինել, to plunge, to engulf, to sink to the bottom;
— առնել, to submerge, to precipitate, to sink.
cf. Անդնդասոյզ.
cf. Անդնդասոյզ.
fortified by a deep trench;
very deep.
vexatious, grievous;
melancholy.
cf. Անդոհ.
melancholy, grief.
unshaken, firm.
cf. Անդորր.
summit of a mountain, peak.
quiet, still, tranquil, calm, mild, peaceable;
easy, convenient, comfortable;
— or յանդորրու, peaceably, in tranquillity;
comfortably, at ease;
— առնել, յ— հանել, to calm, to quiet, to soften, to appease, to comfort.
receipt, discharge, quittance.
possessing a tranquil mind, calm, of a peaceable disposition;
magnanimous.
to compose one's self;
to be easy, to be comfortable.
blind to, conniving at;
ընդ — առնել, —անելոյն առնել, close the eyes to, to pass over, to wink at.
cf. Չքնաղադէմ.
cf. Չքնաղադէմ.
annihilation;
disappearance;
— խնդրոյ, the knotty point of a question.
guard, guardianship;
guard, sentry, mounting guard;
watch;
watching;
hour, moment, time;
guard, guard-house, post, vedette;
prison;
occupancy;
siege;
— դուռն, cf. Պահակ;
— ընդ —, from time to time;
յայնմ —ու, then, at that time;
ի —ուն յորում, at the time when;
յառաւօտուն —ուն, it was already the morning watch;
ի չորրորդում —ու գիշերոյն, about the fourth watch at night;
ի — աշխարհին, to keep the country;
ի — անձին, to save his life;
— ունել, to guard, to defend;
to mount guard;
ի — արկանել, ունել, ի —ու առնուլ զոք, to arrest, to put in prison;
— արկանել, ի — առնուլ, to besiege, to occupy;
դնել ի — to keep or place in reserve.
keeper, guardian, warden;
guard, garrison;
guard, sentry;
— դուռն, Gates, straits;
pass, defile;
fortress, fortified place;
— մեղաց, մահու, կորստեան, the Genius of death, Satan;
— ունել, վարել, to compel, to constrain, to task, to force to villein service.
to exact, to recover, to require, to claim, to lay claim to;
to examine, to discuss;
— զինչս, to claim, to challenge, to demand;
— ի դատաստանի, to require;
ի բաց — յումեքէ զոգին, to require one's soul of one;
— զամբարիշտս, to punish or chastise the impious;
վրէժս —, to avenge, to be avenged.
to be exacted, claimed;
դատաստան —, to be compelled to give account of;
հզօրք հզօրագոյնս պահանջեսցին, the rich shall suffer great torments.
reserve;
keeping;
deposit, consignment;
maintenance, keep;
sequestration;
placed or kept in reserve;
— հօտք խաշանց, fattened sheep;
դնել ի —ի, to put in reserve, to reserve;
դնել ի —, to deposit, to consign;
to put in prison;
կալ or լինել ի — or ի —ի, to be in custody, in arrest, in prison.
abstinence;
fast;
մեծ, քառասնորդական —, Lent;
օր պահոց, fish-day, fast-day;
պահս պահել, to abstain from meat;
to fast.
to deck, to attire, to embellish, to adorn, to beautify, to decorate, to bedizen, to bedeck;
to paint, to plaster;
to dissemble, to feign, to disguise;
to give oneself airs;
— զմարմին, to embalm;
—եալ, cf. Պաճուճազարդ;
— առասպելք, cunningly devised fables;
— կերակուր, skilfully dressed meats.
clear, limpid, pure;
clear, serene, clean;
gay;
splendid, sparkling, brilliant, luminous, shining;
bright, polished, clean;
distinct, evident, plain;
illustrious, glorious, farfamed, renowned, celebrated;
ի հանդերձս —ս, arrayed in gorgeous apparel.
condition, nature, state, quality, circumstance;
condition, term, measure, rule, limitation, close;
part, article, proposition, transaction;
stipulation, agreement, treaty, bargain, compact, pact;
— անհրաժեշտ, condition, sine qua non;
— ժամանակի, appointment, assignation;
— կենաց, condition, state, circumstance;
— նամակ, original draft of a treaty or contract;
հայցուածոյ —աւ, in an interrogatory manner;
—աւ, upon condition, on terms;
— դնել, to place or impose conditions, to make a contract, to contract, to bind oneself by contract;
cf. Ժամանակակէտ.
debate, dispute, quarrel, strife, controversy;
գալ, մատչիլ, մտանել ի — ընդ ումեք, to open a question or controversy, to debate, to dispute.
cf. Ադամաթզենի.
siege, investment, blockade, surrounding, occupancy;
— մտաց, anxiety, preoccupation;
դնել զոտս ի պաշարման, to fetter, to put into irons, to shackle;
ի — եւ յարգել արկանել, to besiege, to lay siege to, to invest.
to adore, to worship;
to minister, to serve, to wait on;
to administer, to confer;
to officiate;
to provide, to furnish;
to exercise, to employ;
— զխորհուրդս, to administer the Sacraments;
— զծառայութիւն, to serve.
defender, patron, protector, favourer;
minister, servant;
— սուրբ, patron saint, patron;
— դատի, advocate, attorney;
— կալ, լինել ումեք, to defend, to protect, to assist.
defence, protection, guard, auspices, patronage, stay, support, favour;
apology, intercession;
service, office;
ընդ պաշտպանութեամբ օրինաց, under the aegis of the Law.
clerk, official, minister;
servant, domestic, waiter, valet;
administrator, officiating, deacon;
religious, pious;
— արդարութեան, Minister of Justice;
cf. Պաշտօն;
cf. Պատերազմ;
— աստուածային վրէժխնդրութեան, instrument of divine vengeance;
—ք, Therapeutae, servants of God;
—ք արքունեաց, courtiers.
shadow;
shadow, figure, sign;
—ք, shade, manes, ghost, spectre, spirit;
սին —, vain shadow;
—ք մահու, shades of death;
the dark grave;
—ք գիշերոյ, the shades of night;
— երեկորին, the evening shades;
— եւ լոյս ի նկարս (լուսաստուեր), light and shade in painting, chiaro-oscuro;
— արկանել ի նկարս, to shade a drawing;
իբրեւ զ— անցանել, to pass away like a shadow;
իբրեւ զ— են կեանք մարդոյ, life is but a fleeting shadow.
slave;
vassal, subject, serf;
servant;
— ընդոծին, slave born in the house.
coffee-house;
— ի պանդոկի, coffee-room.
cf. Սրտապնդեմ;
to affect, to touch.
end, term;
end, scope, object;
issue, event, end, result;
accomplishment, finishing, conclusion, close;
end, extremity;
end, demise, decease, death, exit;
ցմեծ —, long time, a long while;
—, ի —ի, in fine, finally, at last, at length, after all, in the last place;
ց-, to the end;
ի — ամին, at the year's end;
ի —ի աւուրց, in the future;
ի — աւուրցս այսոցիկ, in these latter times;
— բանիս, in a word;
the pith of my argument;
— եհաս նմա, he died;
ընկալաւ զարժանահասն —, he died as he merited;
ի — կենաց իւրոց, in his last days, towards the close of his life;
մերձ ի — լինել, to be at one's final agony;
— առնուլ, to draw to a close or end, to cease, to end, to expire;
— առնել, to make an end of, to put an end or term to, to come to a conclusion, to decide, to end;
առնել զոք ի —, to send to perdition, to put to death;
— դնել, to bring to a close, to conclude, to terminate, to finish, to end.
ancient, old, former;
anciently, formerly, once on a time;
early, betimes, soon, quick;
tomorrow;
— քաջ, very early;
— քաջ ընդ առաւօտն, at the break of day or of dawn, at the peep of day, very early in the morning, at dawn;
— ուրեմն, in bygone times, of old, long ago, a long time ago;
ի — ժամանակս, anciently, formerly;
ի — ժամանակաց, time out of mind;
— ընդ փոյթ, soon, quick;
forthwith, directly;
— կամ անագան, եթէ — եթէ անագան, sooner or later;
ոչ կարի — ոչ յոյժ անագան, neither too soon nor too late;
ո՞չ — իսկ ասացի քեզ, did I not tell you before ?.
tomorrow, next day, the following day;
—, ի —, ի — անդր, the morrow, the day after, on the morrow, tomorrow;
ի — անդր յետ մահու նորա, the day after his death;
վասն երկիւղի վաղուեանն, for fear of the future;
զկնի վաղուին, after tomorrow;
ի միւս —ն, ի միւսում —, the day after tomorrow;
վաղուենէ ի — առնել, to put off from day to day.
of tomorrow;
ի վաղորդեայն աւուրն, the day following;
ի վաղուեան գիշերին, tomorrow night.
affectation, studied elegance, finery;
primness, prim ways, smirking, mincing air, simpering, alluring manners, enticing looks or ways, coquetry;
prudery, prudishness;
peevish temper, disdainful airs, grimaces;
cf. Ընդվայրայօն;
ընդ —նս գալ, cf. Պչրեմ, cf. Պչրիմ.
crown, diadem;
crown, prize, premium, reward;
circle, coping, top, crowning, brim, frame, edge, cornice, parapet, battlement;
coronation, achievement, accomplishment;
nuptials, espousals, marriage, nuptial blessing;
— դպրաց, tonsure, shaven crown;
— ծաղկեայ, wreath, garland, chaplet;
— ի փշոյ, crown of thorns;
սրբոց, halo, gory, nimbus;
— կուսին, chaplet, beads, string of beads;
— արեգական, halo around the sun;
— տարւոյ, the course of the year;
— պարծանաց, փառաց, crown of honour, of glory;
հիւսել —, to weave a garland or chaplet;
— դնել ումեք, to marry.
cf. Պսակազարդ.
pinch;
— մի պնչադեղոյ, a pinch of snuff.
fruit;
fruits;
fruit, produce, effect, result;
tip of finger;
— աչաց, pupil, eye-ball, apple of the eye;
չորս — խունք, four grains of incense;
դալար, կանաչ, վաղահաս, հասուն, չոր, փտեալ —, fresh, green or unripe, premature, ripe, dried, rotten fruit;
կեղեւ պտղոց, peel, paring;
կեղեւել զ—ս, to pare, to peel;
to decorticate, to strip;
— տալ, բերել, to bear, to yield, to produce fruits;
— քաղել, to gather, to pluck, to pick fruit;
to reap the fruit of, to derive benefit from.
screw;
windlass, hand winch;
wheel and axle;
*whirligig;
— խոր or — մայր, hollow or female screw;
screw-box, nut;
— մանրաչափական, micrometrical screw;
— վերակոչ, nut-screw;
— օդահան, ventilating screw;
— արքիմեդեայ, Archimedes' screw, spiral pump;
— հոլանտացի, Dutch screw-pump;
— անվախճան or — անեզր, endless or perpetual screw, worm, creeper, conveyer.
diligence, care, study, work;
զուր —, labour lost, labour in vain;
— դնել, տանել, յանձին ունել cf. Ջանամ.
cf. Ջերմաջերմ;
— ընդերք, palpitating entrails;
— արիւն, reeking blood.
thermometer;
— բնական, natural -;
— բուսական, vegetable -;
— օդեզէն, air — or atmospherical -;
— ալքոհլեան, spirit -;
— տարբերական, differential —;
— մետաղական, metallic —;
— ծայրագոյն ջերմութեան կամ ցրտութիւն, maximum — & minimum —, self-registering —, register —;
— հարիւրամասն —, centigrade -;
— Ռէօմիւրի, Ֆարէնհայթի, Reaumur's —, Fahrenheit's —;
—ն բարձրացաւ՝ էջ մի աստիճան, the — has ascended, has fallen one degree;
—ն զրոյէն մի աստիճան վար՝ վեր է, the — is one degree ahove or below zero.
cf. Ջերմադէտ.
heat, warmth;
caloric;
fever, fever-heat;
calefaction, warming;
temperature;
թագուն՝ ճառագայթեալ՝ տեսակարար —, latent, radiant, specific heat;
— առաձգութեան կամ գոլորշացման, steam-generating heat;
— սփռեալ or ցրեալ, diffused heat;
— կեդրոնական, central heat.
abstersion, cleaning;
effacing, erasure;
abolition, abrogation, cassation;
suppression;
extinction, extirpation, extermination;
— դտշանց, cancelling, annulling of contracts.
troop, band, company, flock, group;
—ս տալ, առնուլ, to enrol soldiers, to levy troops;
—ս տողել, to collect a multitude, to raise a troop;
—ս ջախջախս ջարդոցաց հասուցանել, to make a slaughter.
water;
juice;
liquid, watery;
օրհնեալ —, holy water;
չած ջրոյ, water-god;
անոյշ, ըմպելի, պաղ or ղով, գաղջ, տաք, եռացեալ, հանքային, ծծմբային, աղային —, good or portable, drinkable, cold or fresh, tepid, hot, boiling, thermal, sulphurous, saline water;
— մսոյ, broth, cf. Արգանակ;
գաւաթ մի, դոյլ մի —, a glass, a bucket or pail of water;
դոյլ մի լի —, a pailful of water;
ըստ — եւ ըստ ցամաք, by sea & land;
տեղատութիւն եւ մակընթացութիւն ջուրց, tide, flux reflux, & reflux, ebb & flow;
երթալ զջրոյ, to go to fetch water;
— հանել, to draw water;
— ըմպել, to drink water;
— հեղուլ, թափել, առնել —, to make water, to piss, to urine;
— տալ, to water, to sprinkle;
to water, to give to drink to;
եռացուցանել զ—, to warm, to boil water;
— արկանել ձեռաց ուրուք, to pour water on a person's hands;
լաւ է — հորի քան զգինի յոռի, pure water is better than bad wine;
cf. Թակարդ, cf. Ըմպեմ.
cf. Ջրածնունդ;
hydrogen.
cf. Ջրակշռորդ.
cf. Սեւեռապինդ.
cf. Սեւեռապինդ.
black flock;
cf. Սեւագունդ.
imperious, high, haughty, supercilious, arrogant, proud, superb;
— առ հանդերձ, fond of dress, smart, spruce, dandy;
— առնուլ, cf. Սիգամ.
love;
affection, fondness, tenderness;
inclination, delight, liking, taste, fancy;
love, passion, flame, salacity, love-suit;
charity, supernatural love, christian charity;
agape, love-feasts;
kiss;
— կանանց, hymen, vulva;
the quiver of love;
— վաղանցուկ, amour, intrigue, love affair;
յօդակապք, ոլորք սիրոյ, ties, bonds of love;
հանգոյց, տոմսակ, գաղտնիք, երգ, վէպք, ընծայ սիրոյ, love-knot, love-letter, love-secret, love-song, love-tale, love-toy;
— առ աստուած, առ ընկերն, ազատութեան, հայրենեաց, արուեստից, փառաց, առաքինութեան, love of God;
of our neighbours or fellow-creatures;
of liberty;
of our country;
of arts;
of glory;
of virtue;
ամուսնական, մայրական or մայրենի, հայրական, որդիական —, connubial or conjugal, maternal, paternal, filial love or affection;
— անձնական, self-love, egoism, solipsism;
— աստուածային, երկնային, մաքուր or սուրբ, նորաբողբոջ, փոխադարձ, համեստ, օրինաւոր, եռանդուն, սաստիկ, բուռն, անչափ, հաստատուն, հաւատարիմ, յաւիտենական, divine, celestial, pure, rising, reciprocal or mutual, honest, lawful, ardent, lively, violent, extreme, constant, faithful, eternal love;
մոլենախանձ —, jealousy;
— երկրային, յողդողդ, անցաւոր, զգայական, մարմնական, անկարգ, պիղծ, յանցաւոր, եղեռնաւոր, earthly, inconstant, fleeting or transitory, sensual, carnal, illicit, lustful, culpable, criminal love;
վայելել սիրով, to make love to, to fall in love with, to court, to woo;
հալիլ մաշիլ սիրով, to burn, to languish with love, to be love-sick;
հատուցանել ընդ սիրոյ, to give love for love, to re-love;
— ազդել, to inspire with a passion;
դիւթել, բորբոքել զ—ն, to philter, to charm;
— ցուցանել, to show or demonstrate love for;
առնել —, to be courteous, amiable, friendly;
to do or confer favours;
ուտել զ—, to eat together, to make love-feasts;
դնել — ի բերան, to kiss, to embrace;
սիրով, lovingly, tenderly, affectionately, with pleasure, willingly;
ի — աստուծոյ, for God's sake;
ի — իմ, for me, for my sake;
արա ինձ —, do me the kindness or the pleasure to;
ամենայն սիրով, very willingly;
— իմ ! my love ! my dear ! cf. Խառնեմ;
cf. Հարկանիմ.
refuse;
low, despicable, vile;
— or — ժողովըրդեան, — խուժան, riffraff, dregs and refuse of the people, mob, rabble, scum of the people, the unwashed, the many-headed, beggarhood.