living comfortably.
right-minded, equitable, good-hearted.
to ameliorate, to improve.
good people.
to devour, to swallow, to drink hard, to gulp down;
to affront, to outrage.
to lap up, to lick up, to eat up greedily, to quaff, to toss down, to swill;
to devour, to consume.
to devour, to eat up, to raven, to gorge, to glut, to consume;
— զմատեան, to devour, to be a book-worm, to pore night and day, to read over hastily and greedily.
cf. Լինիմ.
cf. Լեալ.
mountain;
— տեառն, — սուրբ, heaven, paradise;
լիրինք յաւիտենից, յաւիտենական or մշտնջենաւոր, the angels, the prophets, the apostles;
արտեւան, գագաթն, կատար լերանց, the summit, the ridge of the mountain;
կապան, կիրճ լերանց, strait, defile, pass;
գօտի, շղթայ, պար լերանց, chain, ridges of mountains;
հրաբուղխ լեառն, volcano, a burning mountain;
սառնատափ լերինք, glaciers;
լուղական լերինք, iceberg;
մոլորակային, լուսնային լերինք, the planetary, the lunar mountains;
զլեառն լեռնայն գնալ, to go from mountain to mountain, or by mountain paths;
լեառն Սինա, Մասիս, mount Sinai, Ararat;
իբրեւ զլերինս ելանէին բարձրանային փրփրադէզ ալիքն, the foaming waves ran mountains high;
եւ լեառն մուկն ծնաւ, the mountain brought forth a mouse.
cf. Լեռնական.
cf. Լեռնանամ.
liver;
— որթու, calf's -;
ցաւ լերդի, — complaint;
տապ, բորբոքումն լերդի, hepatite, inflammation of the liver.
legion;
— պատուոյ, legion of honour.
cf. Լեգէոն.
composed of many legions.
tongue;
language, speech, idiom;
nation, people;
— լեզու ապխտեալ, smoke-dried tongue;
լեզու աղտեղի, foul tongue;
լեզու կօշկի, toe of a boot or shoe;
լեզու զանգակի, clapper, tongue of a bell;
լեզու երկրի, neck of land;
հայ լեզու, the Armenian language;
գաւառական լեզու, dialect, idiom;
մայրենի լեզու, mother-tongue, vernacular idiom, native language;
կենդանի լեզու, living, dead language;
ուսուցիչ լեզուաց, language-master;
վարժապետ գաղղիական լեզուի, teacher, professor of french;
լեզու չար, սուտ, նենգաւոր, a malicious, slanderous tongue;
լեզու անուշակ, մեղրակաթ, honey-tongued;
լեզու քաջ, վսեմ, eloquent;
խօսել այլ եւ այլ լեզուս, to speak many languages;
to have the gift of tongues;
լեզուի տալ, to speake inconsiderately, cf. Շաղակրատեմ;
to be full of talk;
ի լեզու գալ, արձակել լեզու, to be able to talk, to receive the faculty of speech;
արձակել, ձգել առ ոք զլեզու, to speak openly against, to contradict;
լեզուոյ դրունս դնել, ունել զլեզուն, կարճել՝ սանձել զլեզուն, to hold one's tongue;
to bridle one's tongue;
մերձ ի ծայր լեզուին ունել, to have at one's tongues end;
լեզուն ի քիմս կցիլ, to lose the use of speech, to be tongue-tied, speechless or dumb, to be struck dumb;
անոսկր է լեզու, այլ զոսկերս լեսու, the tongue has no bones and yet it breaks bones;
որպիսի՜ լեզու շաղակրատ, what a chatter-box ! կարի քաջ փոխեաց զլեզու իւր, he has much changed his language, he now sings quite an other tune.
science of languages.
talkative, loquacious, garrulous, prating.
to have a great itching to talk, to be all tongue, to let one's tongue run on, to chatter, to prattle.
cf. Լեզուագարիմ.
too great a freedom of speech, flippancy of tongue, the being too free with one's tongue, prate, prattle, loquacity.
linguist.
linguistics, knowledge of languages.
glossography.
skilled in many languages.
the gift of tongues, gift or power of speaking many languages;
glossology.
pronounced with the tip of the tongue.
tongue, epiglottis, uvula;
— գործեաց, index.
tongue-tied.
having the tongue cut out.
to cut out the tongue.
tongue-shaped.
a sole (sea-fish).
eloquent, fluent;
cf. Լեզուագար;
— լինիմ.
to have a glib or flippant tongue, to have the gift of the gab.
cf. Լեզուային.
loquacity, talkativeness;
garruliby, flippancy.
detraction, slander, evil-speaking, diffamation.
that lisps or stammers;
cf. Լեզուահատ.
to lick;
to lap.
cf. Լող
mixed with gall, bitter.
indigo;
գործատուն լեղաի, indigo manufactory.
producing indigo.
indigo colour, blue.
indigo plant
cf. Լեղակենի.
indigotine.
of a bitter taste.
cf. Զիջանեմ.
thigh;
haunch;
— կենդանեաց, leg;
— կամրջի, stern;
— նաւու, keel of a ship.
cf. Զիրարեմ.
destitute, deprived;
— լինել՛գտանիլ, to be -.
cf. Զիւրովին երթալ.
after, since;
behind, hack, backward;
after, since, then, afterwards, hereafter, underneath, behind, one after another, next to, subsequently;
Տրայիանոս կալաւ զինքնակալութիւնն — Ներուասայ, Trajan was emperor after Nerva;
— միմեանց, զմիմեանց կնի, մի զմիոյ կնի, one after the other, subsequently, blow upon blow;
— երկուց ամաց, two years ago;
— ոչ բազում աւուրց, some days after;
— ապա, at length;
զերիս ամս ամ զամի —, during three successive years;
եկայք — իմ, follow me;
որ զմեր կնի ոչ շրջի, who is not of us;
զդուռն ձգել — իւր, to shut the door behind or after one;
մի զմիոյ կնի կցեալ, one tied to another;
linked;
եւ որ ինչ — այսորիկ, եւ որ —, and so on, & etc.;
— բնութեանս, suitable or according to the nature, natural, like nature;
— գալ, գնալ, երթալ, ընթանալ —, to follow;
— պնդիլ, մտանել, լինեմ, to pursue, to follow up, to hunt, to persecute;
— խոտորիլ, to be allured;
to be carried away;
մոլորիլ — խրատու, to be swayed by bad advice;
— կամաց իւրոց ածել զոք, to make the slave of one's will.
compunction, repentance, contrition;
penitence;
ի — գալ, ի զղջման լինել, to repent;
ի — ածել, to make repent.
cf. Զմայլեցուցիչ.
cf. Զմրխտեայ.
prison;
տալ ի —, արդելուլ —աւ, to put in —, to throw into a dungeon;
cf. Բանտ.
observation, examination;
spectacle, view;
ի — ելանել, մատչել, կալ, to visit, to go to see;
to look at, to observe, to examine;
ի — գալ, to come within view, to be observed.
cf. Զննելի;
observing, examiner.
cf. Կենդանակամար.
victim, sacrifice, immolation, host;
— ողջակէզ, holocaust;
— մատուցանել, to make a sacrifice;
— առնել (զոք), to kill.
even;
conjoined, united, equal, alike, similar;
level, without odds, equally;
close to;
conjointly, with, together;
pair, couple;
—ք, —ք կշռոց, balance;
a coach and two or four;
— պարանոցին, nape of the neck;
— մի եղանց, a yoke of oxen or bullocks;
—ք իշոց, a couple of asses;
—ք կաքաւուց, ատրճանակաց, brace of partridges, of pistols;
— մի կօշկաց, a pair of boots;
—, — ընդ, directly, forthwith, as soon;
— ընդ բանին եղեւ, no sooner said than done;
—ս —ս, in pairs, by twos, two and two.
coolness, freshness, refreshment, refrigeration;
ի զովութեան երեկոյի, in the cool of the evening.
cf. Զուարթ;
joyfully, gaily;
— են աչք նորա ի գինւոյ, his eyes are merry with wine.
cf. Զուարթերես.
rejoicing together;
— լինիմ, to congratulate, to share ones joy, happiness or satisfaction;
— առնել, to make a sharer in one's joy.
to be joyful, to rejoice, to be diverted;
to rouse one's self, to give one's self up to gaiety;
to shine, to enlighten, to cheer up, to be kindled;
to be vigilant, sober, to watch;
— ի գինւոյ, to be seasoned with wine;
զուարթացեալ ի գինւոյ, tipsy, cf. Գինի;
զուարթացաւ սիրտ նորա, his heart was merry, expanded, dilated;
զուարթացան երեսք նորա, countenance brightened up;
— հրոյ, to relight, to rekindle.
cf. Զուարճաբան;
— լինել, to amuse, to joke, to tell stories;
այր —, an amusing fellow;
story-teller.
to enjoy, to rejoice, to delight in any thing, to be delighted, to amuse one's self, to be diverted, to play;
to laugh, to jest, to divert one's self;
to flourish;
— սրտի, to rejoice one's heart, to solace;
— ընդ գեզ, to be delighted with beauty;
— իբրեւ զգալարի, to flourish like an herb;
զուարճացեալ ալիք, grey, hairs, hoariness.
joy, enjoyment, rejoicing, pleasure, deliciousness, delight, diversion, cheerfulness;
contentment, complaisance, pleasure, pleasantry;
amusement, recreation, pastime;
gaiety, frolicsomeness;
— տեղւոյ, amenity.
together, conjointly;
— նստել, to sit beside, contiguous;
— —, by two and two, in pairs.
conjunction, union;
coition, embrace;
parity, equality;
the equinox;
relation, connexion;
union, match, marriage;
երջանիկ — դարնայնոյ ընդ աշնան, happy union of spring and autumn.
Synodical;
— շրջաբերութիւն, synodic revolution.
conjunction, coupling;
equality, likeness;
union, concord, agreement;
coupling, pairing;
conjunction, union, wedlock;
communication, intercourse;
կշիռ զուգութեան բերել (ընդ ումեք), to be like, to resemble, to seem like.
to splay, to fall headlong, to dislocate or sprain the shoulder, to put the shoulder out of joint;
cf. Երթամ.
close, narrow;
subdued;
— եւ զերծ ի մարդկանէ (տեղի), distant, far from, isolated.
vain, useless, futile, trifling, frivolous;
—, ի —, ընդ —, — ուրեմն, vainly, in vain, uselessly, invalidly, unjustly;
— սարջանք, unavailing regrets;
— ջան, անօգուտ վաստակ, labour lost;
— խօսել (զումեքէ), to calumniate, to impute, to accuse;
ի — ճգնել, to labour in vain.
spring;
— պարուրաձեւ, spiral -.
vain, labouring in vain, fatiguing uselessly;
— լինել, to labour in vain, to work without result, to make a hole in the water, to make ropes of sand, to miscarry;
— վաստակ, labour lost.
limit, end;
— առնել, to end, to finish;
— առնել կենաց (ուրուք), to exterminate, to extirpate;
— լինել, to end, to be bounded.
to put an end to, to end, to come to a conclusion, to draw to an end;
— ի կենցաղոյս, յաստեացս, to depart this life, to die.
nought, cipher;
— ջերմաչափի, freezing point, zero.
term, word, discourse, recital, narrative, narration;
talk, conversation, familiar chat;
news, hearsay, rumour;
— առնել, բերել, տալ, to bring, to give news, to announce, to recount, to inform, to relate;
— արկանել, to talk, to converse;
ի — or ի —ս լինել, to become a by word;
ընդ հանճարեղս եղիցի — քո, let thy conversation be with the wise;
ել —, the tale spreads, the report prevails.
calumnious, unjust;
false;
calumny;
— առնել, cf. Զրպարտեմ.
calumny, imposture, inculpation, slander;
զրպարտութեամբ, calumniously.
sordid interest, avarice;
sordidness, niggardness, stinginess;
թիւրիլ զհետ զօշաքաղութեան, to turn aside after lucre.
army, host, soldiery, militia, soldiers, forces, troops;
հետեւակ —ք, infantry, foot-soldier;
— առնել, հատանել, cf. Զօրաժողով լինել;
ընտիր ընտիր —ուց, the flower of the troops, the best troops in an army;
— ծանր, սաուար, բազմաձեռն, great army, numerous troops, overwhelming forces;
քաջակիրթ, պատերազմափորձ, մարզիկ —, disciplined, experienced, troops inured to war;
—ք երկնից, երկնաւոր —ք, the host of angels;
—, strength, vigour, force;
մինչդեռ —ն եւ սգիքն անդէն կային, and still breathing, giving signs of life.
levy of troops, enrolment, recruiting;
— առնել, լինել, to levy soldiers, to enrol troops, to subsidize an army, to recruit;
— է նա, he is gathering together an army;
he is ready with an army;
— առնել հոգւոց, to select, to separate, or to gather together souls.
review;
— առնել, to pass in review, to review troops, to review.
cf. Զօրահատոյց առնեմ.
to grow stronger, to recover one's self;
to take root;
to revive;
to reign, to predominate;
to grow, to increase;
to be able;
— անդրէն, to collect one's strength, to gather strength, to recover;
to fortify one's self;
զօրասցին ձերք քո, courage! thy arms shall be strengthened;
զօրացիր, take heart! courage! cheer up!
aid, support, help;
defender, partisan;
succour, reinforcement;
—, — օգնականութեան լինել, to aid, to help, to bring succour;
— ունել զոք, to be sustained, or supported by;
որդեակ, — լեր ծերութեան հօր քում, my son, help thy father in his age.
power;
authority, vigour, valour, heart, courage, nerve, force, spirit, faculty;
corroboration, supply, reinforcement, aid, energy, efficacy, virtue;
resource;
sense, meaning, signification;
weight, importance;
prodigy, miracle, virtue;
army;
person;
distinct substance or person;
—ք երկնից, the angels;
celestial bodies, stars, etc;
—ք մտաց, the faculties, qualities of the mind;
Տէր զօրութեանց, the Lord of hosts;
այր, կին զօրութեան, valorous man, virtuous woman;
ըստ առն եւ — իւր, as the man is, so is his strength;
դու՞ ագուցեր ձիոյ —, hast thou clothed the horse with strength ? զինու զօրութեամբ, with arms;
by main strength;
գիտել զ— արուի, to lie with a man;
զօրութեամբ, powerfully, emphatically, understood, by virtue of, with all one's strength;
բարձրացո զօրութեաթբ զբարբառ քո, lift up thy voice loudly;
սիրել յամենայն զօրութենէ, to love with all one's heart;
անկանել ի զօրութենէ, to be weakened or exhausted;
— խաչի քո Քրիստոս, զի ..., upon my faith! i faith!
square;
force;
— անգործութիւն, vis inertiae;
դիմակալ —, resistance force;
ելեքտրական —, electric force;
զուգահեռական —, parallel force;
կեդրոնական —, central force;
կեդրոնախոյս —, centrifugal -;
կեդրոնաձիգ —, centripetal force;
կենդանի —, vis viva;
կենսական —, vital power;
ձգողական —, attractive power;
մադնիսական —, magnetic force;
մասնկային —, molecular force;
շարժիչ —, motive force;
վանողական —, repulsive force;
օդընկէց —, projectile force.
the seventh letter of the alphabet and the third of the vowels;
seven, seventh;
It is sometimes changed for, or confounded with the letters ե and ա, for example : երէ, էրէ — երէկ, երեկ — բազէ, բազայ — Եւրոպէ, Եւրոպա;
It often enters into the composition of words, for example : ոսկէօզ;
prefixed to a missive letter signifies the Supreme Being.
Է, ի, Էն or Էնն, Էին, that exists, existence;
that is of itself, the Supreme Being, the Most High, God;
ես եմ որ Էն, I am that I am;
որ Էն առաքեաց զիս առ ձեզ, I am sent me unto you;
էք, the divine persons, the Trinity.
Էմ ից, being, existence, that exists;
creature, matter;
անդ է տեսանել, one saw there, one sees;
գեղով էիցս զուարճացեալ, intoxicated with the beauties of nature.
Է՜, eh! hey! oh! o! alas! է՜ Պետրէ, oh Peter !
ass, jackass, donkey;
machine of war, (battering-ram);
bridge of a violin, etc;
— մատակ, she-ass, donkey;
կաթ իշոյ, ass's milk;
հեծանել յ—, to ride on a donkey;
խանչէ, անըռկէ, զռնչէ —, the ass brays.
essence, nature, constitution;
existence;
substance;
divinity, God;
property, fortune, wealth;
յ— ածել՝ յօրինել, to create.