stipendiary;
that has a benefice;
hired person;
pensionary, pensioner;
beneficed clergyman.
cf. Թոշակակեր.
to hire, to keep in pay;
to pension;
to purvey.
awl;
packing-needle.
cf. Թորգոմածին.
arithmetic.
numeral, numerical;
date;
epoch;
era;
դնել զ—, to put the date, to date;
—աւ, dated;
ան-, undated;
—ն, arithmetic.
datary.
datary's employment or office.
date.
ciphering;
calculation, account;
era, epoch.
of the same number, counted together;
fellow.
to aggregate.
aggregation.
logarithm.
to number, to count.
numeration
ciphering, arithmetic.
parrot;
էգ —, female -;
փոքրիկ —, paroquet;
— խօսի, the parrot talks.
cf. Թռչական.
flying, volatile.
volatility.
young or little bird.
sword-fish.
oxalic (acid).
sorrel;
lurk.
cf. Թրթռուն.
creaking (wheels).
good speaking, flattering, fawning, deceitful.
belt, shoulder-belt.
gladiolus, sword lily, corn-flag.
like hushes, hushy.
shrub.
to spit upon;
to scorn, to despise, to shower down abuse on.
cf. Թքակոծեմ.
shower, storm, tempest;
— են օդք, it threatens a storm;
there is a storm gathering.
witchcraft, sorcery.
horse-radish;
spurge.
confidential, authorized, accredited, estimable, influential.
coarse language;
tale, story, fable.
to slander, to calumniate, to report.
tell-tale, talebearer, sycophant, opponent, adversary;
satan, devil, tempter.
tale, slander, false accusation, calumny;
contrariety, opposition;
witchcraft.
cf. Բանտարգել.
cf. Բանտարգել.
cf. Բանտարգել.
prattler, great talker.
cf. Արքայիկ օձ.
subtile;
— ցաւ, ջերմ, phthisis;
cf. Նուրբ;
brach (sporting dog);
nitre;
cf. Բորակ.
that spins or weaves finely;
finely spun or woven.
a skinny neck;
a long or thin neck.
squint-eyed or goggle-eyed;
short-sighted or dim-sighted;
— ակնարկել, to goggle, to squint, to look askew.
cf. Շճուկ.
building, edifice, fabric;
edification;
— մարդկեղէն, human work.
tomb, sepulchre, urn, monument;
—ք, cemetery;
մարմնածախ —, sarcophagus;
— հոյակապ, mausoleum;
— դատարկ, cenotaph.
dim-sightedness, squinting, blindness;
dazzling, hallucination;
հարկանել շլացութեամբ, to strike blind;
հարկանել շլացութեամբ զմիտս, to beguile, dazzle, seduce or fascinate the imagination.
chain;
chain, concatenation, continuity, series;
— ոսկի, gold chain;
—ք գերութեան, the bonds of slavery;
արկանել ի —ս, to chain, to enchain, to put in chains, irons or fetters;
խորտակել զ—ս, to break one's chains.
grace, Divine grace;
favour, good offices, auspices, service, benefit;
grace, gracefulness, charm, beauty;
agreeableness, pleasing or graceful manners;
thanks givings, thanks;
forgiveness, pardon, mercy, grace;
gift, concession;
merit, worth;
the Graces;
ի —ս, առ —ս, for, in favour of;
by favour;
ի նորա —ս, —ս նմա առնելով, to please him, to do him the favour, to oblige him;
ի —ս երեսաց քոց, thanks to you;
in your behalf, for you;
—իւ տեառն, թագաւոր..., by the grace of God, king...;
— արա, pray, do me the pleasure;
լի —օք, most graceful;
— or —ս ունել, —ս մատուցանել, to thank, to return thanks, to be thankful to, cf. Շնորհակալ լինել, cf. Գոհանամ;
—ս արկանել, to be grateful, to acknowledge;
—ս գտանել, to be in favour or in the good graces of, to please;
—ս գտանել առաջի or առաջի աչաց ուրուք, to find favour in the sight of any one, to find grace or favour with, to win the good graces of, to please, to be liked;
—ս առնել ումեք, to favour, to gratify, to befriend, to forgive, to excuse, to remit, cf. Շնորհեմ, cf. Ներեմ;
—աց տալ, to give gratuitously;
— ընդ —ս ինչ տալ, to discharge an obligation as if doing a favour;
զրկել ի —աց, to disfavour, to disgrace;
մեռանել ի —ս, to die in a state of grace, in odour of sanctity;
— ունիմ քեզ, thanks, I thank you, much obliged to you;
cf. Զեղումն.
much obliged, very grateful, mindful of benefits received;
— գոհութիւն, gratefulness, gratitude, thankfulness;
— գտանիլ ումեք, -զանձն դաւանել առ ոք, to be indebted for, to owe, to be under obligations, to be beholden to;
— կացուցանել զոք, to oblige a person, to obtain a right to his gratitude;
— եմ բիւրուց խնամոցդ, ով եղբայր, I am grateful to you for all your care, my brother.
to give as a present or favour, to make a present of, to grant, to accord, to concede, to gratify;
to grant pardon, to pardon, to forgive, to remit;
cf. Շնորհուկս առնել;
չ-, to refuse, not to grant, to withhold, to deny;
դու ինձ շնորհեցեր կեանս, I owe you my life.
to be granted, accorded;
ի բարութենէ իմմէ շնորհին կեանք ձեր, you owe your life to my forbearance.
respiratory;
— երակ, artery.
vegetable;
cf. Կենդանաբոյս.
to breathe, to respire, to puff;
to blow;
to inspire;
to exhale, to emit;
— զօդ, to breathe, to take breath, to respire;
զհուր —, to send forth or emit fire, to break into a volcanic eruption;
— չարախօսութիւն, to whisper in the ears, to accuse in secret;
շնչեսցեն հողմք, let the winds blow;
let the storm rage;
շնչէ հողմն ուժգին, the wind blows hard;
շնչեաց հողմն աջողակ, a fair or favourable wind arose.
otter;
— ծովային, sea-otter, kind of seal;
cf. Վիշապաձուկն.
to whisper, to speak low, to murmur;
to hum, to mutter, to grumble;
— են ականջք իմ, my ears ring or tingle.
steam vessel, steam-boat, steamer;
— թղթաբեր, steam-packet;
— պտուտակաւոր, screw-ship;
պատերազմիկ —, war-steamer, man-of-war steamer;
cf. Նաւ.
ray, flash of light, beam;
—ս արձակել, to emit or throw out rays, to beam.
pine, pine-tree, fir-tree;
պիստակ շոճւոյ, pine-cone;
—ք, —իք, pine-grove.
cf. Նիզակ.
dog;
adulterer or adulteress;
Canis Major;
cf. Շնիկ;
մատակ —, bitch;
— անպիտան, cur;
— որսորդ, hound, terrier, ranger;
որսական — ոտնակառոյց, setter, pointer, setting-dog;
— մազեղ, գանգրամազ or լուղակ, water-dog;
— մեծականջ, long-eared dog;
— տնպահ, house-dog;
— պահապան, watch-dog;
պահապան — հովուաց, mastiff dog;
ցլամարտ —, bull-dog;
շան լակոտիկ, fisting cur;
— մատնիչ, խեռ, խածանող, կատաղի, a treacherous, snarling, biting, mad dog;
խշտի or խղիկ շան, dog-hole, dog-kennel;
կերակուր շան, dog's-meat, dog-porridge;
ոջիլ շան, dog-louse;
վազք շան, dog-trot;
ցնկնիլ շան, to whelp, to litter, to bring forth;
տալ կամ արկանել շանց, to give or to send to the dogs;
կերակուր լինել շանց, to go to the dogs;
— հաջէ, ոռնայ, կաղկանձէ, ղօղանջէ, կռնչէ or մռմռայ, the dog barks, howls, whines, yelps, growls;
խոնջեալ իբրեւ զ—, dog-weary, tired as a dog;
— հաջան՝ չէ խածան, a barking dog seldom bites.
breath, puff;
wind, breeze;
respiration;
spirit, soul, life;
միով շնչով, unanimously, with one accord;
— կլանել, առնուլ, to breathe, to take breath, to recover one's breath, to respire, cf. Ոգի առնուլ;
to repose, to rest, to take a little breath or respite;
— առնուլ լիաբերան, to breathe freely;
to draw a long breath;
հատանիլ շնչոյ, to lose breath;
ի վախճանին հասանել, to be near to one's last breath;
ի մի — կլանել, to swallow in one gulp, at a draught;
ամենայն — կենդանի, all that has life;
every living soul;
ց— վախճանին, to one's last gasp;
մինչեւ ի վերջին —ն, to the last moment;
ի յետին —ն հասեալ է, he is at his last breath, in the pangs of death;
ցյետին — կենաց իմոց, to the last moment of my life;
— վախճանին չեւ էր հասեալ, he had not yet yielded his last breath;
ընդ վախճանել շնչոյն, while expiring;
ի — հողմոյ գեղածփեալ, at the mercy of the winds;
cf. Ընդ աղօտ;
cf. Ժահահոտ.
lip;
edge, orifice;
tongue, word, mouth;
lip;
վերին —, upper-lip;
ստորին —, under-lip;
նուրբ, ուռոյց, թաւ, կարմրերփեան —, small or thin, swelled or blubber, thick, rosy lips;
ունել լայնշի, շրջեալ, բոլորածիր շրթունս, to have flat, turned up, well-formed lips;
— գետոյ, river-side.
about, round, around, all round;
roundabout, in the neighbourhood;
from all sides, on every side;
turn, round;
ի —ն, around;
— տեսանելիք, amphitheater, — boxes;
— զեկեղեցեաւ, round the church;
—, ի — ածել, to lead to, to conduct around, to walk, cf. Շրջեցուցանեմ;
—, ի — գալ, — անցանել, to take a walk, to make a tour, to walk, to promenade, cf. Շրջագայիմ;
— հայել, to look around;
— առնուլ, to turn;
— արկանել, պատել, պաշարել, to surround, to encompass, to encircle, to invest, to hem in, to beset;
— բնակել, to dwell near, to be neighbouring;
— տալ, to overturn, to upset, to overthrow;
— տալ անձինն, to turn from side to side.
noise, tumult, rumour, clamour, uproar, row;
public rumour, report;
ի — համբաւոյն, at the news or report of;
—ն աղաղակի նոցա, their cries, shouts;
ի — ահեղ պատերազմի, at the terrible news of war;
at the dreadful preparations for war.
turn, circumvolution, periphery;
revolution;
— աստեղական, զարտուղական, զուգընթացական, sidereal, anomalistical, synodical revolution;
— բեւեռային, circumpolar.
gown, dress;
կէս —, petticoat;
ներքին —, — under-petticoat.
to take a walk, to walk, to march, to go;
to turn, to be changed, converted, transmuted;
to fall back, to be upset;
— ժամանակաց, changes, mutations or vicissitudes of time;
— ի մտաց, ի խորհրդոց, to alter or change one's mind, to change sides;
շրջեցաւ գոյն երեսաց նորա, his countenance altered;
cf. Օր.
to turn round, to turn, to move about;
to walk;
— աչաց, to roll one's eyes wildly;
— յանկողնի, to be uneasy, to tumble and toss in one's bed, to move oneself restlessly from side to side.
confusion, broil, embarrassment, trouble, disorder, tumult, uproar;
confused, mixed, confounded, troubled, disordered, out of order;
deranged, complicated;
indistinct;
—ս յուզել, յարուցանել, to excite confusion, trouble, sedition;
աղմուկ —ի յարուցանել, to make a clatter, racket or uproar, to kick up a row;
յայն աղմուկ —ի, in that disorder;
cf. Աղմուկ.
touch, feeling, taction, handling, contact, grazing;
կէտ շօշափման, point of contact.
who, which;
ո՞, ո՞ ոք, who ?
ո՞ ի ձէնջ իշխեսցէ առնել զայդ, who among you dare do that ?
ո՞ ոք ի մարդկանէ, who is he that ?
գիտեմ ո՛ է դա, I know who he is;
ո՞ ոք եւ իցէ, whoever he may be;
ո՞յր է մատեանս, whose book is this ?
զո՞ խնդրէք, whom do you seek ?
ո՞յր ես, who are you for ? ո՞ւմ ասացեր, to whom have you spoken ?
ո՞ գիտէ, who knows ?
ո՞յք ոմանք իցեն, who are they who ?
ո՞ւմ ի կապելոց, to which of the prisoners ?
յո՞ւմ անձին, on which person ?
ո՞յք եմք, who are we ?
յո՞ երթաս, where ? where are you going ?.
spirit;
spirit, soul, ghost;
breath, respiration;
spirit, meaning, sense;
genius;
manes, shades, ghost, hobgoblin;
life;
heart;
soul, energy, courage;
puff, air, wind;
— գինւոյ, spirit of wine, alcohol;
cf. Հոգի;
— բանական, intelligence, reason;
—ք խաւարի, the spirits of darkness;
— կենդանութեան, spirit of life;
կենդանական —ք, animal spirits;
— նախանձու, the spirit of jealousy;
ոգւով չափ, with all one's soul, heartily, willingly;
— առնուլ, կլանել, to breathe, to take breath, to breathe freely, to respire, to rest, to take repose, to revive, to acquire new strength or vigor, cf. Հանգչիմ, cf. Շունչ կլանել;
յ—ս ապաստան լինել, to be extremely downcast, depressed, prostrated, to be tormented;
cf. Ապաստան;
յ—ս ապաստան առնել, to reduce to the last extremity;
to exhaust, to harass, to vex;
յոգւոցն (պարզել) ապաստան լինել, to be at the last extremity, near the last breath, to be dying, cf. Հատկլիմ;
թափել զ— ուրուք, to keep in suspense;
հարկանել զոք յ—, to sting, to gall to the quick;
to deprive of life, to kill;
դնել զ— ի ձեռն or ի բռին, զ— ի բռին ունել, to endanger oneself, to risk, brave or face death, to risk, expose or hazard one's life, to lavish or to be prodigal of life;
յոգւոց ելանել, to sigh, to heave sighs;
to groan, cf. Հեծեմ, cf. Հեծեծեմ, cf. Հառաչեմ;
ոգւով չափ սիրել, to love to distraction;
խռովիլ յ— իւր, to be disconcerted, perturbed or disturbed;
գիտել յ— իւր, to know within oneself;
արձակել, հանել, փչել զ—, to yield or give up the ghost, to breathe one's last, to expire;
յոգւոցն ցամաքել, to die;
տալ — կամ շունչ ի վէմս կճեայս, to give spirit or life to marble;
ոգւով երգել, to sing with great expression;
եւ դարձաւ — իւր առ ինքն, his spirits returned, his strength revived;
հաստատեցաւ — նորա, he regained strength or vigor;
քաղէին —ք նորա, he fainted or swooned;
գուն գործեալ ոգւովք չափ, risking his life;
—ն էր դաւոյն, he was the soul of the conspiracy;
յ— խաղալ, to play at dice.
pea;
chick peas;
grain;
globule;
wood-worm, beetle;
— —, drop by drop;
պատիճ կամ կեղեւ ոլեռան, peascod, peashel;
նմանք են միմեանց իբր հատք ոլոռանց, they are as like as two peas.
twisting, contortion, tension;
intensity, force, stress;
tresses;
—ք բարեկամութեան, ties of friendship.
spiraea or diosma;
— կնձնային, ulmaria, dropwort.
cf. Մամուլ;
peritrochium, lathe, axle-tree, wheel and axle, winch, windlass, crab, capstan;
— ատամնաւոր, gear, wheel-gear, catching;
— տարբերական, differential capstan.
bounds, limits, extremities;
ring, circuit, circumvolution;
— երկրի, the universe;
— երկնից, airy space, the vault of heaven;
— բանից, ambages, circumlocution, tricks;
ընդ —տս մտանել (թռչնոց), to fly about or round;
to flap, to flutter in the wind, to wheel about;
to turn on one's hands and feet like a wheel, to tumble, to fall head over heels, to turn a somerset.
cf. Ոխակալ.
alas ! oh ! ah ! o !
վայեաց եւ ասէ, ո՜հ տէր, he cried out and said, oh! my Lord !
ո՜հ ինձ տէր, ah ! oh ! alas, oh dear ! woe is me !
ո՜հ անմտութեանն, ո՜հ կուրութեանն, oh what folly ! oh what blindness !
ո՜հ եւ աւաղ աւուրն այնորիկ, oh dreadful day !
ո՜հ հովիւք, woe to the shepherds !
ո՜հ մոլորութիւն, ո՜հ յիմարութիւն, oh what a mistake ! what nonsense !
ո՜հ թէ, would to God !
ո՜հ ո՜հ, ha ! ha !
ո՜հ, ո՜հ օր, woe, woe to the day !.
lamentation, complaint, groaning, wailing, moans, tears;
—ք, elegy;
—ս առնուլ, յօրինել, զ—ս հարկանել, cf. Ողբամ.
to lament, to bewail, to groan, to complain, to weep, to deplore;
to wear mourning;
ողբամ զքեզ հայոց աշխարհ, ողբամ զքեզ հանուրց հիւսիսականաց վեհագոյն, I mourn for you, Armenia! I mourn for you, oh chief among the nations of the North !.
from some place;
— —, from several places, in all directions;
ամենայն —, on all sides;
from all quarters;
այլ —, այլուստ —, from another side, elsewhere, in or from another part;
բազում —, յոլով —, from many places;
often, in many ways;
ոչ —, ոչ — այլ —, from no other place, from no other part;
երկիւղ եւ ոչ —, no fear;
ոչ — է իշխանութիւն, եթէ ոչ յաստուծոյ, there is no power but from God;
ոչ գոյր — նմա պատերազմ, no war was undertaken in his time.
to eat;
to run through, to squander, to eat up, to waste, to consume;
to eat away or up, to corrode;
to fret;
to consume, to devour;
անյագաբար —, to eat greedily, to eat up, to devour;
եկեր զամենայն կեանս իւր, he lavished or squandered away all his fortune.
flesh-day, meat-day;
— ուտել, to eat meat;
ոչ ամենայն օր —, եւ ոչ երկիցս զատիկ, Christmas come but once a year.
where, whither;
while;
when, on;
where ? in what place ?
— զի, whereas;
— ուրեմն, hardly, scarcely;
at last, finally;
— ուրեք, where, in whatever place, wherever;
— եւ, — եւ իցէ, wherever, wheresoever, any where, no matter where;
— եւ իցեն, wheresoever they may be, wherever they are;
— եմ, — իցեմ ես, where am I ?
— է նա, where is he ?
— գնաց, where is he gone ?
— եւ ուստի՞ եկն, how and whence came he ?.
where;
— եւ կամիցիս, where you like, wherever you please.
cf. Ուրացութիւն;
յ— լինել, կալ, cf. Ուրանամ;
յ— լինել յերախտեաց, to be unmindful of favours received, to pay a favour with ingratitude, to be ungrateful, unthankful;
յուրաստ լինիմ, to deny, to disown.
cf. Մեկուսանամ.
cf. Ուրուադիտակ.
some one, some body, any one;
some, one, certain;
այր ոք, a man;
կին ոք, a woman;
ամենայն ոք, every one, every body;
իւրաքանչիւր ոք, each one, any one;
որ ոք, who, whoever, he that;
ո՞ոք, ո՞վ ոք, who ?
եթէ կայցէ՞ ոք այնչափ յանդուգն, is there any one bold enough ?
ոչ ոք, մի ոք, no one, no body, none;
ոչ սիրեմ ոք յարանցդ յայդցանէ, I love none of these men;
երթիջիր առ այր ոք, address yourself to some one else.