to castrate, to cut, to geld.
testicles;
պարկ ամորձեաց, scrotum;
— շատ, orchis, satyrion.
married.
cf. Ամուսնացուցանեմ.
the married state, wedlock;
cf. Ամուսնութիւն.
rain-guage.
of wonderful grace, very graceful, admirable;
very abundant.
cf. Անմարմին.
without mediator.
cf. Անմոլար.
infallibility.
infallibly.
without successour, — succession;
unchangeable.
cf. Անյօդ.
absence of all feeling of envy.
not susceptible;
inefficacious.
irreparable.
ill-favoured, disfigured, deformed;
ungracious, ungraceful, unpleasant;
unfortunate, unlucky;
ungrateful, unthankful.
ungrateful, unthankful.
cf. Անշնորհակալ.
ingratitude.
deformity, ugliness, ill-favouredness;
ingratitude.
unbounded, unlimited, infinite.
unpolished, uneven, rough.
unpitying, imcompassionate, inhuman, barbarous, cruel, brutal.
cf. Անողորմաբար.
cruelly, barbarously, atrociously;
— չարչարել, to tyrannize.
without quality or accident.
childless, heirless;
steril, barren;
— մեռանել, to die without children.
to remain without children, to lose one's children.
cf. Անզաւակութիւն.
inseparable, indivisible.
that does not ruminate or chew the cud.
undetermined, indefinite, uncertain;
vague, indistinct, confused;
inarticulate;
contingent;
Անորոշաբար.
indefinitely;
confusedly, indistinctly;
implicitly.
indecision, indetermination.
that has wheels, wheely.
windlass;
gin or triangle for pullies;
engine.
cf. Անպատեհ.
cf. Անպարիսպ.
untroubled, unclouded, clear, pure.
cf. Անսահման.
cf. Անսերմն.
unaccustomed;
unusual;
strange, extraordinary, new;
irregular.
irrational;
unreasonable, unjust.
barren, sterile;
unfruitful, unproductive.
barrenness;
infertility.
idle, inactive, indolent, lazy;
ineffectual, inefficacious, ineffective;
unexecuted, incomplete;
uncultivated;
երկիր —, waste land.
impracticable.
inexecution, non-performance;
unfinished state.
disuse, obsoleteness.
oracle;
words;
sentence;
message, errand, order, ordinance;
counsel, advice;
—ս տալ, որոտալ, to deliver or utter oracles;
ի —ս անկանել, to parley, to negotiate, to enter into treaty;
—ս առաքել առ ոք, to send to say.
cf. Պատգամաւորութիւն.
convenient, proper, fit, suitable, decent;
well-timed, timely, opportune, seasonable, propitious, favourable;
opportunity, occasion, propitious moment;
ի —, ըստ —ի, conveniently, suitably;
it is due;
ի — լինել, to befit, to become;
— համարել, to think proper, to deem it expedient;
— ժամանակ գտանել, to find a favourable opportunity;
— առնուլ, to seize the occasion, to strike the iron while it is hot;
յօգուտ արկանել զ—, to avail oneself of, to profit by the opportunity;
cf. Կորուսանեմ.
convenience, fitness, decency;
opportunity, seasonableness, fitness of time, of circumstances;
chance;
չկորուսանել զ—, not to lose the opportunity;
յօգուտ ի կիր արկանել զ—, to profit by the occasion, to avail oneself of the opportunity;
կորուսանել զ—, not to seize the opportunity, to let the occasion pass, to let slip the opportunity.
to surround, to environ, to encompass, to enclose, to fence, to gird;
to besiege, to invest, to beset;
to surround, to beset, to hem in;
to envelop, to pack up;
to spread abroad, to circulate, to take or lead about;
to veneer, to plate, to cover, to overlay;
պատեալ պաշարել զոք, to make a ring round, to hem round;
to beset;
— զվէրս, to dress a wound;
անդ խոր լռութիուն պատէ զամենայն, great silence prevails there;
ահ պատեաց զնա, he was struck by fear;
cf. Շուրջ.
war, battle, combat, fight;
temptation;
առտնին or քաղաքական —, intestine or civil war;
պաշտօնարան —ի, War-Office;
պաշտօնեայ or ոստիկան —ի, Minister of War;
պատրաստութիւնք —ի, warlike preparations;
արիւնռուշտ —, bloody battle;
մահացու —, war to the death, deadly fight;
դաշտ —ի, battle-field;
ըստ օրինաց —ի, according to the laws of warfare;
— հրատարակել, to declare war against;
— ահագին ի վերայ ուրուք յարուցանել, to threaten with war;
պատրաստիլ ի, —, to prepare for war;
երթալ ի —, to go to the wars;
առաջին նուագ մտանել ի —, to be in one's first battle;
ձեռն արկանել ի —, to undertake a war;
ի —գրգռել, դրդել, to excite to war;
to engage in war;
— յարդարել ընդդէմ, to combat, to attack;
տալ —, — մղել, to be at war, to make war, to war against, to give battle to, to fight a battle with;
եղեւ — խիստ յոյժ, a bloody battle was fought;
գրգռել, բորբոքել զ—, to excite, to kindle war;
սաստկացաւ —ն, the combat was fierce;
կորուսանել զ—ն, to lose the day, or a battle;
ի ժամանակս —ի, in time of war;
արծաթով պնդի —ն, gold is the sinew of war;
cf. Ընտանի;
cf. Իր;
cf. Խանձեմ;
cf. Մարտ.
honour, token of esteem, homage, glory;
respect, veneration, reverence, regard, consideration;
honours, preferments, dignities, degrees, offices, titles;
testimonial, prize, gift, presentation;
խոստումն պատուոյ, word of honour;
լեգէոն պատուոյ, Legion of honour;
— արքունի, diploma of merit;
ի —, in honour of;
պատուով, honourably;
լի պատուով, loaded with honours;
ի — հասանել, to rise to dignities;
ի պատուի լինել, to be in honour, in consideration;
ի — առնուլ, բազում պատուովք պատուել, to load with honours, to pay great honours to, to raise to the highest honours;
to set one up upon the pinnacle of glory, to raise one up to the skies;
ի մեծի պատուի լինել, to be raised to the highest pitch of fortune;
— անձին համարել, to take to oneself the credit of, to deem it an honour;
— ընծայել, to pay honour;
առնել, դնել, to do honour to, to be an honour or a credit to;
— առնել սեղանոյ, to do honour to a meal;
պատուով պատուէք զիս, you do me a great deal of honour, too much honour;
—ս արժանաւորաց, honour to whom honour is due;
cf. Թեկն;
cf. Հասանեմ;
cf. Միմեանց;
sign of abbreviation.
cf. Պատկանաւորութիւն.
venerable, august;
respectful, bashful;
shameful;
— զանձն ցուցանել, to make oneself respected;
— գործել, ընծայեցուցանել, to render respectable, to cause to be respected.
cause, motive;
pretext, excuse, cloak, colour;
—նօք, under pretence of;
վասն որո՞յ, վասն որո՞ց or յի՞նչ —նաց, why ? for what cause ?
ամբարտաւանութեան —նօք, on account of pride;
զբօսանաց —նաւ, for walking;
պէսպէս —նօք, under different pretexts;
բառնալ զ—նս, to take away the pretext.
graft, graff;
inoculation, vaccination, cow-pox;
insertion, addition;
conjunction, union;
թարախ —ի, pus, vaccine matter;
—իւ որդի, adoptive son;
—իւ հայր, putative, adoptive father.
dancing, dance;
ball;
ballet;
choir, chorus;
company, assembly, circle;
troop, band;
herd, drove, flock;
— աստեղաց, chorus of the stars;
cf. Ատամն, cf. Մեղու;
— առնուլ, to dance;
to surround, to encompass, to encircle;
— առնուլ, գալ, յօրինել, խմբել, —ս բոլորել, տալ or պարել, ի — անցանել, to dance, to leap, to hop, to jump;
to caracole;
— արկանել, to surround, to environ;
—ս տալ, to gather together.
neck;
throat;
— ծովու, isthmus;
strait;
— սրուակաց, neck;
cf. Զոյգ;
անականել զ—աւ or ի վերայ —ի ուրուք, to fall upon the neck of;
գնալ ի բարձր —, to walk proudly or majestically, to strut;
կորացուցանել, դարձուցանել զ—, to take to flight, to flee, to run away.
leisure, leisure-time, cessation, respite, vacation;
being without work or employment, want of occupation, rest, having nothing to do, idleness;
convenient time, favourable opportunity;
cf. Պարապորդ;
ժամանակ, օր —ոյ, favourable moment;
vacation, holidays;
—ով, leisurely, at one's leisure or ease;
— առնուլ, to rest, to cease from work, to be unoccupied, at leisure;
to take time, to find a favourable moment;
ի —ս դեգերիլ, to be idle;
—ոյ լինել, to rest, to repose;
— խնդրել, to seek a convenient time, to lose no opportunity;
— բերել, տալ, լինել, — կացուցանել զինքն, to take time to, to occupy oneself with, to give oneself to, to apply oneself to;
— ժամ տալ, to give time;
— ունել, to have time or leisure;
— առնել, to empty;
զի՞ կայք —, why are you idle ?
եթէ իցէ քո —, if you have time.
to be occupied, employed, busy, to apply oneself to, to attend to, to devote oneself to, to study, to be steady, assiduous;
to rest, to take repose;
to be vacant, void;
եկեսցէ յորժամ եւ պարապեսցէ, he will come when convenient to him.
to narrow. to make narrow, to contract, to straighten, to restrain, to tie down, to press, to constrain;
to give trouble, to disquiet, to incommode, to inconvenience, to importune, to annoy, to trouble, to torment, to harass, to infest, to plague, to molest, to maltreat, to oppress;
զոք ամբոխին, to crowd, to oppress, to press, to squeeze;
ժողովուրդքն նեղէին զնա, he was oppressed by the throng;
էշն նեղեաց զինքն ընդ որմն, the ass thrust herself unto the wall.
fraud, artifice, stratagem, wile, craft, guile, cunning;
cf. Նենգաւոր.
cf. Նենգաւոր.
cf. Նենգաւոր.
cf. Նենգաւոր.
cf. Ներանձնաւոր.
cf. Ներանձնաւոր.
cf. Ներանձնաւոր.
eunuch;
ձայն —նւոյ, shrill voice;
— առնել, —ս խզել, cf. Ներքինացուցանեմ;
անմորուս են —, eunuchs have no beard.
cf. Ստորուղի.
to fall into a doze, to begin to nod, to doze, to nap, to be drowsy, to drop off to sleep, to take a nap or snooze;
— ի քուն թանձրութեան, to fall fast asleep or into a sound sleep, to be fallen into a deep sleep;
նիրհեալ ջրհորք, waterless or dried wells.
to render drowsy or sleepy, to send to sleep;
— յորորանի, to lull or rock t sleep.
to spin, to twist;
to weave, to plait;
to prepare, to form, to project, to design;
to cause, to produce, to excite;
to contrive, to machinate, to plot;
— զնենգութիւն, to weave plots or snares, to conspire, to plot, to lay snares;
դաւ —, to frame or plot a treacherous design, to hatch treason;
կործանումն —, to ruin, to cause the ruin of;
չարիս — ումեք, to meditate evil against a person, the ruin of;
— խորհուրդս չարութեան, to meditate gloomy, foul or heinous thoughts;
— անձին չարիս or զկորուստ, to contrive one's own ruin;
— նիւթ, to accumulate;
— զգործն, to undertake, to execute, to put into execution;
լրբենի սէր նորա մահ նիւթեաց նմա, his infamous passion cost him his life.
cf. Նշանագործ.
uniform, regimentals;
— սպասաւորաց, livery.
bit, piece, particle, fragment;
rest, residue;
remains, mortal coil;
consecrated bread, eulogia;
—ք սրբոց, relic;
տուփ —աց, reliquary, shrine;
— պատարագի, host, wafer;
— կնքոյ, wafer;
— գործել or կազմել, to make wafers;
—ք եւ նշմարք հայաստանի, the antiquities of Armenia (Picturesque Armenia).
supplication, petition, entreaty, instance;
insinuation, persuasion;
suppliant, beseeching, mild, humble, insinuating, persuasive, attractive, fawning;
—ով, softly, humbly, kindly;
յ— ածել, to persuade, to soften, to affect, cf. Յորդորեմ, cf. Յօժարեցուցանեմ;
յ— անկանել, դեգերել, to supplicate, to beg humbly, to entreat, to pray earnestly, cf. Աղերսեմ, cf. Աղաչեմ.
hair, head of hair, locks, tresses;
foliage, leafy branches, leaves, green dress;
coma, beams;
—ք գիսաւորի, beams or tail of a comet;
—ք բերինիկեայ, Berenice's hair, coma Berenicis;
—ք առիւծու, ձիոյ, mane;
—ք գեղածփեալ, waving, flowing locks;
cf. Հիւսակ;
հողս արկանել զ—իւք, to cover the head with ashes;
cf. Հեր, cf. Մազ.
cf. Վարսաւոր.
life, habits, manners, conduct, behaviour, morals;
use, employment;
անարատութիւն վարուց, morality;
ընտիր, բարեկիր —, good morals;
անարատ, անբիծ —, pure morals;
գեղեցիկ վարովք վարեցան, they led a good life;
որք գերաշխարհիկք են վարուք, who show themselves pure of heart;
է երբեք զի եւ անբարիք ծնանին օրէնս բարիս, good laws are often produced by evil customs.
above, upon, on, over;
on high, high, high up;
վեր ի վայր, ի վեր եւ ի վայր, up and down, high and down, upside down;
topsy turvy;
frequently;
ի վեր եւ ի խոնարհ, up and down, always, incessantly, at every moment, ever;
ի վեր անդր, above, up there;
ի վեր քան զամենայն, above all;
վեր ի վայր կործանել, to turn upside down, to turn topsy turvy, to upset, to overset;
վեր ի վայր շրջել, to turn over, to overthrow, to overturn;
to disorder, to disturb;
ի վեր մատչել, to go higher up, to ascend;
ի վեր ունել, to bear up, to support, to sustain, to prop;
ի վեր հանել, բերել, to elevate, to raise on high;
to discover, to manifest, to unmask, to unveil, to denounce, to disclose, to reveal;
ակն ի վեր տալ, to lift up one's eyes, to look up, to raise one's head;
ձի ի վեր առնուլ, to ride, to mount on horseback;
ի վեր գալ տնկոյն, to peep out heads, to pullulate and grow, to sprout, to bud;
ի վեր կացուցանել զսպանեալն, to raise from the dead, to bring to life again;
ի վեր քան զբան, ineffable;
inexplicable;
ի վեր է այս քան զկար զօրութեան իմոյ, that is beyond my power;
ի վեր քան զպայման մերասեր բնութեան, above humanity;
որպէս ի վեր անդր ասացաք, as we have already said;
վեր ի վերոյ, apparent, superficial, feigned, affected;
երկիր պագին նմա —, they feigned to worship him;
superficially, apparently, affectedly;
— ունելով գիտութիւն, without a thorough knowledge of, having a smattering of.
on, upon;
over, above;
for, in behalf of, on account of;
յայնր —, upon that;
about that;
ի — ամենայնի, above all, before all else;
յորոց — աշտարակն անկաւ, on whom the tower fell;
ի ճշմարտութեան — չեւ է հասեալ, he has not yet heard the truth;
յաւելին ցաւս ի ցաւոց —, they increased my sorrows, they added to my grief;
հարուածս ի — նոցա հասուցանէին, they charged them with the massacres;
առած ի — արաբացւոց, threatening announcement for Arabia;
փակեմ զդուռն ի —ս, I shut the door behind me;
կործանումն նմա ի — կայր, he was on the brink of ruin, on the point of ruining himself cf. Կամ;
cf. Հասանեմ.
highest floor or story, upper room;
guest-chamber;
high place, heathen temple;
belvedere, gallery, terrace;
երկրորդ —, the second floor;
— եկեղեցւոյ, women's gallery in churches.
end, finish, conclusion, close;
end, extremity, bound, limit;
tail;
back;
the rear of the army;
cadence, fall;
—ք, cf. Վերջաւոր;
ի —, ի —է, ի —ոյ, after, behind, at last, after all, in conclusion, finally, lastly;
ի — կոյս, backwards, back, behind;
ի — նահանջել, to draw back, to repress, to hold in, to check, to restrain;
ի — հասանել, to have already one foot in the grave;
ի — կոյս գնալ, to go backwards;
ի —ի թեւոյն անկեալ, assailed the army in the rear;
հասէք ի —ս նոցա, destroy the enemy's rear;
ի — or ի —է եկեալք, survivors, posterity;
ժամանակաւ ի —է, latest or nearest;
ի —ոյս երթեալ զօրէն չար գազանի, given to perversity as a beast;
— բանիս այս, the pith of my discourse is this;
եկն ի —ն, he was at his life's end.
posterior, ulterior;
last, extreme, final;
չորք —ք մարդոյ, the four last things, (death, judgment, heaven and hell).
abyss, gulf, chasm;
chaos;
hell, the bottomless pit;
grave, tomb;
great distance;
profound, deep;
անդնդախոր —ք ծովու, the depths of Ocean;
— թշուառութեան, depths of misery.
he, she;
that, it;
ուտէ նա, he or she eats;
ուտեն նոքա, they are eating;
խնդրեմ զնա, I am looking for him, her or it;
ասեն նոքա, they say;
նա է, it is he or she;
անուն նորա, his, her or its name;
ետու նոցա, I have given them;
նոքա նոքին, they;
նմա, to him or her;
նորա, to him or to her;
նոցա, to them;
but, however, nevertheless, yet;
indeed, really, in fact;
նա՛ է, that is, that is to say, i.e.;
նա աւանիկ, նա աւասիկ, look there, look here;
but, yet;
նա եւ, also, even, likewise, again;
moreover, besides;
նա զի, նա մանաւանդ թէ, above all, the more;
rather;
նա եւ ոչ, neither, nor;
not even;
նա եւ արդ իսկ ոչ, not even now;
նա ուրեմն, certainly;
perhaps, it may be that;
well;
now, then.
existing before all ages, eternal, self-existent, increate;
— որդի, the Son of God before all eternity.
cf. Նախանձորդ.
cf. Նախանձորդ.
wrong, affront, injury, offence, outrage;
blame, reproach, censure;
shame, dishonour, opprobrium, infamy, ignominy;
—նս դնել, գործել ումեք, to affront, to wrong, to insult, to disgrace, to dishonour, cf. Նախատեմ;
լինել — ազգաց, to become the scorn of nations;
բառնալ զ—նս, to wipe off the ignominy;
ի —նս քո, for thy shame.
slaughter, carnage, blood;
great loss, prejudice, waste;
—րս արեան գործել, to slaughter;
—րս գործեցին դժնդակս ընդդեմ թշնամեաց, they made a dreadful slaughter of the enemy.
letter, writing, missive, despatch, epistle;
ցանկալի, երկայն, սիրալիր —, a pleasant, long or chatty, charming letter;
երկտող —, a few lines, a note;
քառիջեան —, a letter of four pages;
թուղթ —ի, letterpaper;
կշիռ —աց, letter-balance;
տուն —աց, post-office;
— կանխավճար, postpaid;
— գրել, ընդունել, to write, to receive a letter;
տալ զ— to send a letter;
փրկանաւորել զ—, to frank, to prepay, to pay the postage of a letter;
թելադրել, ստորագրել, կնքել զ—, to dictate, to sign or subscribe, to seal a letter.
post, post-office;
գլխաւոր — տան, post-master;
պաշտօնեայք — տան, post-office clerk;
կնիք —տան, post-mark;
մնալի ի —տան, poste restante, to be left at the post-office.
cf. Նանրախորհուրդ.