man;
mortal;
the human race;
կին —, woman;
որդի —ոյ, the Son of Man;
— եւ աստուած, Man-God;
բարի —, worthy or honest man, man of worth;
գեղեցիկ —, handsome man;
բարեսիրտ —, man of feeling, generous-hearted man;
—ն անօրէնութեան, antichrist;
յարգէ —, man of straw;
a scare-crow;
— ի —ոյ, from one man to another;
ամենայն —, every man;
արժանի —ոյ, manly;
անարժան —ոյ, unmanly;
ի բաց մերկանալ զ—ն հին, to put off the old man;
— առ — կուտակիլ, to crowd or rush together, to press, to throng;
արար աստուած զ—ն ի պատկեր իւր, God made man after his image;
ի բարեբաստութիւն —ոյս, for the happiness of mankind;
cf. Այր, cf. Մարդիկ.
մանաւանդ յոքն. ՄԱՐԴԻԿ, դկան, կամբ կամ կաւ կամ կամբք - ἅνθρωπος homo. Բանական կենդանի. ադամ նախահայր, եւ ամենայն ծնունդք նորա. ատամ, ատէմ. (իսկ պ. մէրտ, մէրտիւմ, այր մարդ, կամ այր քաջ. մարդիկ. եւ սանս. մառթէա մահկանացու, եւ մարդ. եւ լտ. մա՛ռիդուս է այր կնոջ. քանզի եւ մարդ՝ առաւել զարանց ասի)
Արասցուք մարդ ըստ պատկերի մերում եւ ըստ նմանութեան։ Արար աստուած զմարդն ի պատկեր իւր. արու եւ էգ արար զնոսա։ Առաջին մարդն յերկրէ հողեղէն. իսկ երկրորդ մարդն՝ տէր յերկնից։ Ի բաց մերկանալ ի ձէնջ զմարդն հին, եւ զգենուլ զնոր մարդն։ Մարդն անօրէնութեան՝ որդին կորստեան (նեռն)։ Մարդք չարք։ Ապրեսցուք յանօրինաց եւ յանզգամաց մարդոց։ Զահի հարան ամենայն մարդիկն։ Ո՞ ոք ի մարդկանէ։ Ի մարդկանդ յայդմիկ. եւ այլն։
Յաստուծոյ երկի՛ր, եւ մի՛ ի մարդկանէ. եթէ ի մարդկանէ երկնչիցիս, ե՛ւ ի նմանէ իսկ ծաղր կայցես. եւ եթէ յաստուծոյ, ե՛ւ ի մարդկանէ մեծարոյ լինիցիս. (Ոսկ. մ. ՟Գ. 29։)
Մարդ ոք մարդ առ ամենայն ընտանութիւն մարմնոյ իւրոյ մի՛ մերձեսցի. (Կանոն.։)
Դրամն օրինակ բնութեանս մեր, զի մա՛րդ տառիւքն է անդրադարձութեամբ։ Անդրադարձելով մարդ՝ դրամ վերընդարձակի վերծանութեամբ. (Մխ. դտ.։ Կամրջ.։)
Մարդն դրամ, եւ դրամն մարդ. (Տօնակ.։)
ՄԱՐԴ. որպէս Մարդկութիւն կամ մարմին քրիստոսի.
Յառաջագոյն ո՛չ մարդ, այլ՝ աստուած (էր բանն). իսկ ի վախճանի եւ զմարդն էառ վասն մերոյ փրկութեանն. (Առ որս. ՟Թ։)
Զգենուլ զմարդ. (Եւս. պտմ. ՟Ա. 2. ՟Ը. 16։)
Մովսէսի ակն, եւ յիսուսի բովանդակ մարդն փառաւորեցաւ. (Վրդն. ել.։)
ԿԻՆ ՄԱՐԴ, կամ ՄԱՐԴ, որպէս Կին. որ եւ ասի ԿԻՆ ԱՐՄԱՏ. կնիկ մարդ. (որպէս եւ վր. կա՛ցի, է մարդ. եւ տէտա կացի, կին).
Կին մարդ ցածութեամբ ուսցի։ Ուսուցանել կնոջ մարդոյ (յն. կնոջ) ոչ հրամայեմ. եւ ոչ ճոխաբան լինել քան զայր մարդ. (յն. քան զայր) (՟Ա. Տիմ. ՟Բ. 1։)
Թողուլ մեզ զայդպիսի կին ... եթէ ոչ առցուք զմարդդ ... գուցէ ծաղր ինչ առնիցէ զմեզ. (Յուդթ. ՟Ժ՟Բ. 11։)
Զթէանովն կին մարդ զաշակերտ պիւթագորայի հարցեալ, թէ յետ քանի՞ աւուր մերձաւորութեան ի կին մյ՝ արժան իցէ յարքունիս (կամ ի տաճարն) մտանել, եւ նա ասէ. յիւրմէն՝ նոյն օրին. յօտարին՝ ո՛չ բնաւ. (Պիտառ.։)
Կին մարդ ոչ մտանէ ի սկիտէ. (Վրք. հց. ՟Ը։)
ՄԱՐԴ. ըստ հյ. եւ եբր. ուր ըստ յն. մահկանացու (կամ փուտ մարդ). βροτός mortalis homo. տե՛ս (Յոբ. ՟Թ. 2։ ՟Ժ. 4։ ՟Ժ՟Դ. 10։ ՟Ժ՟Ե. 14։ ՟Լ՟Բ. 8. 21. եւ այլն։)
Դուն ուրեք դնի ի մեզ Մարդ, ուր յն. իցէ Այր, ἁνήρ , այլ ստէպ այր դնի ի մեզ, ուր յն. է մարդ, ἅνθρωπος.
ՄԱՐԴՈՅՐ այսինքն Մարդոյ. Անսովոր հոլով. գտանի ի Պորփ. եւ ի Լծ. նորին։