reckoning, measure, account, number;
condition, position, state, manner;
— արկանել ընդ ումեք, to come to terms about the price, to bargain for, to contract, to strike a bargain for, to stipulate, to come to an agreement, to settle;
եւ որ ի սոցին —ի, and of other similar ones;
եւ որ այլ եւս սոցին —ի իրք, and of other like things;
որոց —ի են, among whom are;
եւ որ սոցին —ի են, and so forth, and so on, et caetera;
ո՞չ դահեկանի միոջ — արկեր ընդ իս, didst not thou agree with me for a penny ?
impost, rate, duty, tax, imposition, tribute;
order;
convention, contract, agreement;
budget;
tariff.
σύνταξις coordinatio, constitutum, conditio συντίμησις aestimatio καθήκον conveniens μέτρον, μέρος mensura, pars, portio. (արմատ բառիդ Սակաւ, որպէս թէ Չափով. լծ. թ. սայը. որպէս թիւ համարոյ). Սահմանեալ կարգ. պայման. չափ եւ թիւ որոշեալ. համար. համեմատութիւն. կարգաւորութիւն. դաշն. օրէնք. օրինակ. կերպ. վիճակ. մասն. բաժին. հալ.
Զսակ աղիւսարկին։ Ոչ թողասցի ձեզ ի սակէն ձերմէ եւ ոչինչ։ Զսակ աղիւսոյն բովանդակ տայցէք։ Ըստ հանապազորդ սակին ... զսակ հանապազորդ աղիւսաթուին։ Զգարին եւ զյարդն բերէին՝ իւրաքնիչիւր ոք ըստ սակի իւրում։ Այր ըստ սակի իւրում ետուն զարծաթն եւ զոսկի. եւ այլն։ Կամ Որ է ինքն յազգէ քահանայիցն օծելոց սակի։ Որ նորա վիճական սակի են։ Որոց սակի են եւ այլն։
Յասմ սակի։ Ի սակի հնազանդութեան։ Ի հնազանդութեան սակի։ Ըստ սակի գերելոց։ Ըստ սակի յետին թոշակի. (Յհ. կթ.։)
Ոչ մի սակ միայն պահանջէ զառաքինութեան տոհմականաց, այլ՝ եւ զառաջինսն ընդունի, եւ զերկրորդսն չխոտէ, եւ երրորդացն եւս տեղի տայ. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 19։)
Առ սակ նախնումն յոյժ է նուազեալ։ Նորին իսկ սակով սիրելն կարգեսցի։ Գիտացեալ զսակն որքանութեանց հողածին բնութեանս. (Նար. ՟Ժ՟Զ. ՟Ժ՟Է. Հ։)
Քո սակի եմք գրաւեալ, եւ ոչ այլում իմիք. (Խոսր.։)
ՍԱԿ. σαλάριον salarium πρόποδος reditus, proventus τέλεσμα vectigal, pensitatio, tributum. Սահմանեալ տուրք, եկամուտ, հաս, հարկ. բաժ արքունի. յն. լտ. սալա՛ռիօն, սալա՛ռիում. պես. սա, սավ, սավու.
Եղիցին տալ նմա սակ յայտնի ... ամսոյ ամսոյ հարիւր եւ հիսուն դահեկան։ Թեթեւացուցիչ ի ձենջ զամենայն սակս հարկաց։ Վասն մտից եւ սակից։ Զմտից եւ զսակից, եւ որ այլ եւս հարկք աշխարհին։ Ի նա հաւատալով զսակս հայոց։ Ստկ, եւ վաճառաշահ իցէ։ Ծանր հարկս եւ անհնարին սակս ի վերայ դնեն։ Եթէ տայցեն անդք տոհմականս, եւ եթէ չտայցեն, նոքա զնոյն սակս պահանջեն։ Ոչ յընչից զրկեալ՝ չընդունելով յառաջագոյն զբժշկութեանն վարձուց սակ. (եւս. պտմ. ՟Է. 28։ Ճ. ՟Ա.։ Եղիշ. ՟Բ։ Ոսկ. մ. ՟Ա. 5։ ՟Գ. 8։ Պիտ.։)
Իսկ (՟Բ. Մակ. ՟Դ. 24.)
Յաւել եւս ի սակ գանձին. (յն. ըստ իմաստից եւեթ). հայի անխտիր ի ՟Ա եւ ՟Բ նշ։
ՍԱԿ ԱՐԿԱՆԵԼ. συμφωνέω, συναλλάττω consono, paciscor. Դաշնաւորիլ
Ո՞չ դահեկանի միոջ արկէր ընդ իս. (Մտթ. ՟Ի. 13։)