that, it, the.
դեր. ցուց. Որ ինչ հեռագոյն է քան զայս եւ զայդ. ἑκεῖνος, -νη, -νο. ille, illa illud. ան, անի, է՛ն. օ, օլ. պարս. ան.
Մարդն այն. արքն այնոքիկ. արքն այն։ Յաւուր յայնմիկ. յաւուրսն յայնոսիկ։ Ընդ այն ճանապարհ։ Ընդ ամենայն երկիրն ընդ այն։ Յայնմ օրէ կամ յօրէ յայնմանէ եւ առ յապա։ Այնր ժամու։ Ծառային այնորիկ։ Մշակացն այնոցիկ։ Յայնց ժամանակաց։ Այն՝ որ ինչ վասն նիկանովրայ իրացն խօսք են, այսչափ։ Այս ա՛յն այր է։ Ո՞չ այս ա՛յն մեծ Բաբիլոն է. եւ այլն։
Զայս ջուրս իբրեւ զայն ջուրսն արար։ Համբարձեալ ի կողմանցն յայնցանէ. (Ագաթ.։)
Առ սէր այն յուսոյ։ Զայն տեղեօքն փարէր. (Մամբր.։)
Ինչքն այն. (Շ. ընդհ.։)
Զայն եւս ամրոց. (Յհ. կթ.։)
Եթէ այնք ոչ էին լեալ յաջողուածք։ Չէր ինչ յայնցանէ մնացեալ բարեաց. (Պիտ.։)
Ի հրեշտակէն եւ այնոքիկ են ազդմունք. (Շ. հրեշտ.։)
Յայնմ մարզէ։ Զայնմ ամենայնէ։ Զայնմ բնութենէ. (Յհ. կթ.։ Եղիշ.։ Շ. թղթ.։)
Դուն ուրեք խնդրով՝ ըստ օրինակի մասնական անուանց.
Գովութեան արժանի այնք ի թագաւորաց իցեն. (Խոր. ՟Ա. 2։)
Զի ընդ այնոսիկ քրիստոնէից փոխանակեսցէ. (Յհ. կթ.։)
Չիք այն մարդ ի մարդկանէ։ Այն ոք ոչ էր ի մարդկանէ. (Ոսկ. յհ.։)
Հոլովք ինչ ոչ այնչափ յաճախեալք, եւ զգուշալիք.
Յաւուրսն յայնս. (Խոր.։)
Զկիրճս մտից տեղւոյն այնմ։ Յարմէնէն յայնմիկ կոչեցելոյ. (Յհ. կթ.։)
Ոչ հաւասարէ այնր. (Նար.։)
Զրկեալ յայնոցիկ եղեն։ Այնիւ. այնով. զայնով. յայնցանեաց։ Խնդրուածովք այնոքիմբք. (Խոսր.։ ՃՃ.։ Եփր. ՟բ. կոր.։)
Նովիմբք այնուք մակուկօք. (Պտմ. աղեքս.։)
Արհամարհեա՛ զայնիւք՝ որ առ ի ստանալ ընչիցն փութան. (Ոսկիփոր.։)
Վասն այնու խորհրդոց. (Վրք. հց.։)
Վասն այնու. (Լմբ.։)
Զայնսն զամենեսեան. (Ոսկ. մտթ.։)
ԱՅՆ. Պէսպէս ոճով վարեալ վայելչապէս. իբր այնպիսի, նա, նոյն, այն որ, եւ այլն.
Բազմահանդէսն այն եւ յաջողակն։ Վաւաշն այն եւ տռփոտ. (Յհ. կթ.։)
Հերքեաց զարեւմտայինն զայն՝ արեւելայինն. (Նար. խչ.։)
Իբրեւ զԱրիոսն զայն։ Որպէս եւ մեծատունն այն։ Զի՞նչ ոք եւ յաղագս մեծին այնմ ասիցէ. (Շ. թղթ. եւ այլն։)
Յերիտասարդաց մինչեւ յայն՝ որ բնաւ զաջ եւ զձախ ոչ գիտէր։ Հրեշտակքն այն են՝ որ սպասաւորքն են նորա մեծութեանն. (Ագաթ.։)
Սա այն է՝ որում զխաչն մեքենայեցեր. (Լմբ. համբ.։)
Եւ այնք բազումք էին՝ որ առ ահին յիմարութեան ընդ իւրեանց զէնս ելանէին։ Շատք եւս այն են, որ եւ ննջեցեալք իսկ իցեն. (՟Բ. Մակ. ՟Ժ՟Բ. 22։ ՟Ա. Կոր. ՟Ժ՟Ա. 30։)
Է ուրեք՝ զի ... եւ բազում այն է, որ յաղթող գտեալ եմք, եւ ոչ յաղթեալք. (Եղիշ. ՟Ե։)
Ցօղն՝ որ ի քէն ցօղէ՝ այն բժշկութիւն է նոցա. (Ագաթ.։)
Չէ՛ ինչ կարի չար, եթէ մահն՝ որում պարտապան եմք, այն մեզ վրիժաբար հասանիցէ. (Յհ. կթ.։)
Մարտիկ արքն՝ որ մնացին, այն զհետ փախստականին չոքան. (Լաստ. ԻԱ։)
Ամենազօր բնութիւնն, այն՝ որ արար։ Տացուք ի ձեռս հեզ եւ խոնարհ Քրիստոսին, այնմ՝ որ տառապի առ դուրս. (Շ. թղթ.։)
Լուայք ձայնի Տեառն Աստուծոյ ձերոյ, այնմ՝ որ ժողովեաց զձեզ. (Լմբ. ատ.։)
Էմմանուէլին, այն՝ որ արար խաղաղութիւն։ ԶԱրարչէն ամենայնի, այն՝ որոյ բանիւ երկինք հաստատեցան։ Դատաստանացն Աստուծոյ, այն՝ որ չափով եւ կշռով բաժանէ։ ԶԱրիոսին կրեն հերձուած, այն՝ որ չարչարելի ասաց զԱստուածութիւն Բանին։ Զսատանայական յանցանս, այն՝ որ հակառակ եկաց Աստուծոյ. (Շ. թղթ.։)
Ճառել, եւ այն չափաւորապէս։ Սակաւք եղիցին, եւ այն հանդարտութեամբ։ Փոխել, եւ այն՝ ճշմարիտ վկայիւք. (Շ. թղթ.։)
Եղբայր ընդ եղբօր դատի, եւ զայն (յն. եւ այս)՛ի մէջ անհաւատից. (՟Ա. Կոր.։ ՟Զ. 6։)
Ոչ միայն զբազումս, այլ զմին, եւ զայն՛ի փոքուն. (Շ. հրեշտ.։)
ԱՅՆ. իբր հանդերձեալ. միւս. մէկալ. օ պիր.
Որ արժանի լինիցին այնմ աշխարհի հասանել։ Մտանել յայն հանգիստ։ Զոր հատուսցէ ինձ յաւուրն յայնմիկ. եւ այլն։
Եւ յայսմ աշխարհի, եւ յայնմ. (Ոսկ. յհ.։)
Եւ այս սակաւ ժամանակօք, եւ այն յաւէտ անթիւ ամօք. (Շ. այբուբ.։)
Իբր առաջիկայ գործ կամ իրք ինչ.
Մինչ դեռ նոքա յայնմ էին. (Խոր. ՟Գ. 45։)
Հրամայեաց՝ գանձ բազում արկանել ցրիւ, զի զայնու (կամ զայնով) անկցին. (ՃՃ.։)
Իբր պատճառ կամ բան, եւ պէտք. դէպք. ո՛ վէճհ.
Եւ յայնմանէ Պիղատոս խնդէր արձակել զնա. (Յհ. ԺԹ. 12։)
Ասացին ոչ ունել (աղաւնոյ) զլեղի, եւ յայնմանէ ապա օտար գտանին ի դառնութենէ. (Պիտ.։)
Եթէ ասիցէ, չեմ ի մարմնոյ անտի, ոչ այնու չիցէ ի մարմնոյ անտի. (՟Ա. Կոր. ՟Ժ՟Բ. 15։)
Եթէ այլք ոչ ունին սովորութիւն, մի՛ ոք այնու զմերս ստգտանիցէ. (Շ. թղթ.։)
Ձրի անարգեցայ, եւ այնու ծիծաղիմ. (Վրք. հց. ՟Ը։)
Ասաց եւ առակ մի նոցա՝ առ այն, թէ պարտ է յամենայն ժամ կալ նոցա յաղօթս, եւ մի՛ ձանձրանալ. (Ղկ. ԺԸ. 1։)
Զայս ասէր ծերն առ այն, զի եւ այլն. (Վրք. հց. ՟Ե։)
Ընդէ՞ր եկաք. յա՞յն ինչ, զի ... թէ յա՛յն ինչ, զի եւ այլն. (անդ. ՟Բ։)
ՅԱՅՆՄՀԵՏԷ. Տե՛ս ի տառն Յ։
ՑԱՅՆԺԱՄ. ՑԱՅՆ ՎԱՅՐ. եւ այլն. Տե՛ս ի տառն Ց։
ԱՅՆ ԶԻ. ԱՅՆ Է. ԱՅՆՈՒ ԶԻ. եւ այլն. Տե՛ս զկնի ի կարգին։
ԸՆԴ ԱՅՍ ԸՆԴ ԱՅՆ. Յայսկոյս յայնկոյս.
Փախեան ընդ այս ընդ այն գնացին. (Բուզ. ՟Դ. 58։)
ԱՅՆ՝ ԶԻ. Որպէս երկու բառ. դեր. եւ շ. Այն՝ թէ. այն՝ որ. ան որ. օ քի. պրս. ան քի.
Այն՝ զի հնչեաց երկիր, զձայն հնազանդութեան ծառայութեան (իւրոյ առ տէր) բարբառեցաւ. (Ագաթ.։)
Իսկ այն՝ զի զցուցակն ասեն ոչ ընդունելի. սուտ են։ Եւ այն՝ զի ոչ կարացեր առանց Աստուծոյ տալ զշահն մեզ, վկայի ի ձայնէն։ Ի բանից իմաստնոյն ուսանիմք, այն՝ զի ասէ (այս ինքն ի բանից անտի՝ զի ասէ). (Շ. թղթ.։)
Այն՝ զի (այս ինքն առ այն՝ կամ այնու զի) Աստուած եմ, եւ Որդի Աստուծոյ, ոչինչ վկայութիւն ինձ պիտոյ է յումեքէ. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 7։)
ԱՅՆ ԶԻ. ԵՒ ԱՅՆ ԶԻ. Որպէս մի բառ. շ.
Վասն զի. քանզի. այնու զի. եւ թո՛ղ զի. մանաւանդ զի. զիրա. շիւնքի. իլլա քի.
Նաեւ ո՛չ ծնգովքն վարեցաւ, այն զի անյարիր էր։ Այն՝ զի ծով է ինձ ծփանաց՝ կենցաղոյս բերմունք. (Նար. ԺԴ. ԿԵ։)
Յանցանք՝ որում չիք ներումն թողութեան, այն զի անզեղջ է ի չարիսն։ Չի՛ք այլ խիստ եւ նուրբ ճանապարհ քան զլեզուին պահպանութիւնն, այն զի դիւրաշարժ է ... Է՞ր վասն գնէ զնոսա հզօրս, այն զի նոքա անմարմինք են, եւ մեք մարմնաւորք։ Այն զի վերջացաք ի սահեցմանէ իրաց կենցաղոյս նայել ի սքանչելի փառս այսր աւուր. (Լմբ. ատ. եւ Լմբ. սղ. եւ Լմբ. համբ.։)
Զմաքուր կուսութեանն պահեաց աւանդութիւնս. եւ այն զի կեցեալ ի տան թագաւորին հանդերձ փափկութեամբ. (Պիտ.։)
Յօժարութեամբ զթագն ընկալաւ. եւ այն զի ի փշոց. (Մագ. ՟Ա։)
Եւ այն զի ո՛չ թէ ա՛յլ բնութիւն է նոցա, եւ ա՛յլ ձեր, այլ՝ ի միոյ կաւոյ. (Շ. ընդհ.։)
Եւ այն զի հրաման ընկալաք՝ ոչ քրիստոնէից եղբարց, այլ եւ հեթանոսաց ցուցանել զայս. (Լմբ. ատ.։)
ԱՅՆ Է, կամ ԱՅՆ ԻՆՔՆ Է. ԱՅՆ ԻՍԿ Է. Իբր շ. Այսինքն. իմա՛. որ է. եա՛նի. յն. որ եւ, այս է, այսինքն է եւ այլն.
Որդի Մասեկայ ընդոծնի իմոյ, այն է Եղիազար Դամասկացի։ Ի ճանապարհին Եփրաթայ, այն իսկ է Բեթղահէմ։ Ետուն պատերազմ ընդ թագաւորին Բաղակայ, այսինքն է Սեգովր. եւ այլն։
ԱՅՆ ԻՆՉ. Այն. իրն այն.
Զայն ինչ ձէթ։ Զայն ինչ բանս. (Շ. թղթ.։)
Զայն ինչ ի վեր ոչ հանէր. (Ագաթ.։)
Հաստատեալ յայն ինչ՝ զոր դու իսկ վկայեցեր. (Նար. ՀԹ։)
Թէ պարսաւէ ոք եւ դատի յայն ինչ, որ ի մտացս խղճէ ոչ դատիմ, ո՛չ փոյթ ինչ առնեմ. (Շ. թղթ.։)
ԱՅՆ ԻՆՉ. Դեռ նորոգ. προσφάτως. recenter, nuper նո՛ր նոր. տահա եէնի. հէնիւզ.
Այն ինչ եկեալ յԻտալիայ. (Գծ. ԺԸ. 2։)
Այն ինչ Կորիւն առիւծու մատաղ յաւուրց. (Եղիշ. դտ.։)
Այն ինչ զարթուցեալ. (Նար. ՂԲ։)
Դեռ եւս զայն ինչ վախճանեցելոյ վիհ. (Պիտ.։)
Ասէր առ այն ինչ ծնեալ մանուկն. (Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Ա։)
Կամ իսկ եւ իսկ. անդէն եւ անդ. շուտ մը, իսկոյն, մէկէնիմէկ. հէմէն, պիրտէն. օ սահաթ, ֆիլ հալ.
Ո՛չ է յամենեւիմբ աննիւթականսն մատչել. (Սահմ. ԺԶ։)
Որք յաղջամղջին տեղւոջ ելով՝ այն ինչ յարեգակն հայել ձեռնարկեն. (Մագ. ԾԷ։)
Կամ արդէն. արդ եւս. ἥδη. jam
Տեսին, զի այն ինչ մեռեալ էր. (Յհ. ԺԹ. 33։)
Կամ մինչդեռ. ի լինել անդ իրացս. զոյգ ընդ. երբոր դեռ. տահա... ի քէն. յն. եւ լտ. պէսպէս.
Եւ իբրեւ այն ինչ մերձ եղեւ։ Այն ինչ լինէր նոցա հասանել։ Այն ինչ նորա բանքն ի բերան էին։ Այն ինչ դեռ թուղթքն ի ձեռին էին. եւ այլն։
Այն ինչ գիշերոյն ժամս ունելով սակաւս. (Խոր. ՟Ա. 25։)
Այն ինչ լինէր նոցա ի պաշտամանէն հանգչել. (Եղիշ. ՟Ը։)
Այն ինչ դեռ տէգ մուրուացն բուսանէր. (Փարպ.։)
ԱՅՆ ՈՐ. Իբր յարաբերական որ՝ յամենայն հոլովս.
Մինչեւ ցԱբրահամ, այն որ պարծին նովաւ եբրայեցիք։ Էր ընդ Պօղոսի Արիստարքոս, այն՝ որ վասն այսորիկ կոչէ զնա գերեկից իւր։ Դիոնեսիոսն այն որ ասէ վասն նորա ի գործս առաքելոցն. (Եւս. պտմ. ստէպ։)
Խորհուրդքն Փենեհեզի, այն՝ որ զայս գիւտս նախանձու հնարեաց գտանել. (Եփր. թուոց.։) Տե՛ս եւ ԱՅՆ ըստ բ. նշ։
ԱՅՆՈՒ ԶԻ. իբր շ. Վասն այնորիկ՝ զի. այնուիկ՝ իբր զի. որովհետեւ. չիւնքի, օլ սէպէպտէն քի.
Ինքն է պատճառ չարեացն՝ այնու զի ոչ եղծ զչարն։ Այնու՝ զի ընդ չարեաց գործոցն վրէժս պահանջէ, յայտ է՝ եթէ ոչ ախորժէ զչարիսն. (Եզնիկ.։)
Անպիտանք գտանին՝ այնու զի ո՛չ ի մեծ ատենիցն վարին հանդէս, եւ ոչ յայլ ինչ։ Իմաստնագոյն ցուցան քան զամենեսեան, այնու՝ զի զամենեցունցն կարացին ծածկել գիտութիւն. (Պիտ.։)
Ո՛չ այնու՝ զի ասեն գիրք անուանս անդամոց եւ զգայարանաց նմա, ըստ մարդոյս ձեւոյ եւ նմանութեան պարտ է իմանալ զնա. (Շ. թղթ.։)
ԱՅՆ ՕՐ, այսինքն զայն օր, կամ յայնմ աւուր. cf. ՕՐ։