open, uncovered;
բացաւ գլխով, with an uncovered head, bareheaded, cf. Հոլանի;
impudently;
աչօք —օք or —աւ աչօք ոչ զոք տեսանէր, with the eyes open, he saw nothing;
—աւ երեսօք or —օք երեսօք, with the face uncovered;
թողուլ ի — զքաղաքն, to leave open the gates of a city;
ի — է դուռն, the door is open;
ի — ունել զգլուխն, to have the head uncovered;
ի — զնա՜, go away !
—է ի —, ի —, far, very far;
quite;
out, abroad;
— ի —, openly, evidently;
բացուստ ի բաց, from afar;
far;
ի —ի, in a field, out of the city, in the country, in the open air, under the open sky, cf. Արտաքս, cf. Հեռի;
ի — առնել, to remove, to send away;
քաջ ի — անցանել զբազմօք, to surpass many;
ի — բառնալ, to take away;
երթալ ի —, ի — գնալ, to go away, to depart;
ի — եգաւ ձմեռնային ցրտութիւն, the rigour of winter is past;
ի — քակել վաղաղակն, to cease from crying;
ի — տար, ի — անդր տար, never ! no ! God forbid! come along ! fy !
— ի, except, excepted, besides, save;
without.
Որպէս Բացեալ. անփակ. անծածկելի. ἁνεώγμενος, ἁποκεκαλύμμενος, ἁκατακάλυπτος apertus, revelatus բաց.
Դուռն իմ բա՛ց էր ամենայն եկելոց։ Եւ դուռն բա՛ց էր ինձ ի տէր։ Պատուհանք բա՛ց էին նմա։ Բա՛ց էին ականջք ձեր, եւ ոչ լուարուք։ Լինել բա՛ց աչաց քոց։ Եղիցին աչք քո եւ ականջք քո բա՛ց ի խնդրուածս ծառայի քո։ Որպէս գերեզման բա՛ց՝ է կոկորդ նոցա։ Ամենայն աման բա՛ց, որ ոչ իցէ խփեալ։ Որ զտեսիլ Աստուծոյ ետես ի քուն աչօք իւրովք բացօք։ Տեսեալ աչօք բացօք զհրեշտակն Աստուծոյ։ Աչօք բացօք ոչ զոք տեսանէր։ Բացաւ երեսօք զփառսն տեառն իբրեւ ընդ հայելի տեսեալ.եւ այլն։
Բացօք երեսօք տեսանեմք. (Եփր. բ. կոր.։)
Բազում անգամ բացօք աչօք ոչ տեսանեն. (Ոսկ. ես.։)
Բացաւ աչօք տեսանէին զյոյսն խնդալից. (Եղիշ. Է։)
Բաց ունելով զկող. (Անյաղթ բարձր.։)
Թողին զքաղաքն ի բա՛ց. այսինքն բացեալ. (Յես. Ը. 17։)
Ի բա՛ց են դրունք ողորմութեան նորա. (Եղիշ. հայր մեր.։)
Որք աստ իբրեւ ի բանտի են յաղքատութեանն, նոցա ի բա՛ց է դուռն արքայութեանն. (Մանդ.։)
Թէպէտ եւ ի բա՛ց իցեն աչքն. (Ոսկ.։)
Աչքն Աստուծոյ ի վերայ այնպիսւոյն քաղցրութեամբ ի բա՛ց է։ Զգլուխս ի բաց ունիմք առանց նիւթեղէն ծածկութից. (Լմբ. սղ. եւ Լմբ. պտրգ.։)
Թողեալ եմք ի բաց զբերան եւ զունկն մեր. (Վրք. հց. ԺԲ։)
Գտին զդուռն ի բաց. (Հ=Յ. յուլ. ԻԱ.։) Իսկ Բացաւ գլխով՝ է Հոլանի, եւ Անամօթաբար.
Յաղօթս կայցէ կամ մարգարէանայցէ բացաւ գլխով առնուլ ձեռնադրութիւն. (Սարկ. քհ.։ Իսկ Եզնիկ.)
Ոչ կարէ ակն բաց (կամ ակնբաց) ի ցամաք գործել. նշանակէ կա՛մ բա՛ց ակն, կամ ի բացագոյն ցամաք։
Ի ԲԱՑԻ. ἑν ἁγρῷ in agro Յանդի. յագարակի. ի դաշտի, ի վայրի, ի բացօթեայ վայրս՝ հեռի ի բնակութեանց. բաց տէղ, դուրս տեղ.
Ի բացի եգիտ զնա։ Որչափ եղեաք ընդ նոսա ի բացի։ Բնակեալ են ի բացի։ Ելին ի բանակէն, եւ թաքեան ի բացի։ Լուան ամենայն զօրավարք զօրաց՝ որ էին ի բացի։ Գոն մեզ գանձք ի բացի, ցորեան եւ գարի։ Զխոտն որ այսօր ի բացի է.եւ այլն։
Ի ԲԱՑՈՅ. Ի բաց ունելով կամ գոլով.
Առնու զձէթն աջ բթովն ի բացոյ. (Մաշտ.։)
ԲԱՑ 2 նխ. ԲԱՑ Ի. որ գրի եւ ԲԱՅՑ Ի. իբր ըստ յն. πλήν praeter Զատ, որիշ, արտաքոյ. բայց. միայն. թո՛ղ. ի զատ.
Չի՛ք ինչ զատեալ յինէն, բաց ի քէն։ Եւ եղեւ երկիրն՝ փարաւոնի, բաց յերկրէ քրմացն։ Ամենեքեան ցրուեցան՝ բաց յառաքելոցն.եւ այլն։ Մերթ՝ որպէս Առանց. χωρίς sine.
Իսկ որ բաց ի սոցանէ (այսինքն առանց առաքինութեանց) մտցէ յիմանալի ծովն, վիշտս մեծամեծս եւ աշխատանս կրեսցէ. (Վրք. հց. Գ։)
Պատահումն, որ լինի եւ բացալինի՝ բաց յառաջիկայի ապականութենէն. (Դամասկ.։)
ԲԱՑ 3 ԲԱՑ, կամ ԲԱՑԱ. Իբրանպէտ նախդիր Արտ, արտա. այսինքն ի յ. որպէս ի յն. ἁπό . cf. ԲԱՑԱՍԱՅՑ, իբր ի սայց, ի սոցանէ։
ԲԱՑ. Մասնիկ բաղադրիչ եւ բարդիչ ի ձայնիցս՝ բա՛ց, եւ ի բաց, պէսպէս անշուք հելլենաբանութեամբ, որպէս տեսցի ի կարգիս։
ԲԱՑ Ի ԲԱՑ. մ. Տե՛ս բացէ ի բաց. πόρρωθεν
Լապտերք հաստատեալք ի բարձունս, ամենեցուն որ անդր դիմեսցեն բաց ի բաց՝ երեւին. յն. որոց ի բացուստ (եղելոցն). (Ոսկ. ա. տիմ.։)
ԲԱՑ ԿԱՑԵԱԼ. Իբր Ի բաց կացեալ, բացակացեալ. հեռացեալ.
Զբաց կացեալսն հեզութեամբ միաւորես. (Պրոկղ. ի ղկ.։)