purple-fish, Venus-shell;
purple;
purple clothes, stuffs;
imperial dignity;
/cf. Ծիրանագոյն, — Տիւրոսի or Ծուրայ, Tyrian purple;
—ս արկանել, to be clad or clothed in purple, to assume the purple;
to assume the imperial dignity.
Իբրու գոյն պտղոյ, կարմրերփեան՝ ոսկեփաձլ՝ դեղին կանաչախառն. (լծ. եւ թ. զէր, զէրտալի, եւ սարը ). կամ որպէս գոյն ծիրանի (ծիրանի գօտւոյ), յորում է ամենայն ազգ փայլուն գունոց. քանզի եւ ծիրանի ասի ո՛չ միայն վարդագոյնն, եւ ոսկեգոյնն, այլեւ փայլուն մանուշակագոյնն, կանաչն, եւ կապուտակն, ծովագոյն, երկնագոյն. (յն. բօրֆի՛րա. լտ. բու՛ռբուռա լծ. հյ. փրփուր). եբր. էրկիւվան, արկէվան, արկասման. թ. պ. քըրմըզ, իւկէրլէթ, փարանղուն, ֆիրֆիր, պիրֆիր։
ԾԻՐԱՆԻ. իբր գ. որ եւ ԾՈՎՈՒ ԾԻՐԱՆԻ. Ներկ խեցեմորթի ծովուն կամ ի կոկորդի կոնքեղի գտելոյ ի ծովն տիւրոսի կամ ծուրայ, եւ նիւթ կամ հանդերձ արքունի նովիմբ ներկեալ.
Գտեալ կոնքեղ՝ եկեր, որով այժմ ներկեալ լինի ծիրանին։ Քաղելով առ ծովեզերբն զկոնքեղն, եւ նովաւ կազմէին զծիրանին. (Նոննոս.։)
Կապուտակ. եւ ծիրանի, եւ կարմիր կրկին։ Ի բեհեզոյ մանելոյ, եւ ի կապուտակէ, եւ ի ծիրանւոյ, եւ ի կարմրոյ մանելոյ։ Կապուտակաւն եւ ծիրանեաւն, եւ կարմրովն։ Զկապուտակ, զծովու ծիրանիս։ Բեհեզս եւ ծիրանիս։ Վարսք գլխոյ քոյ իբրեւ զծիրանի (ոսկեգոյն)։ ծիրանիս զգեցցի։ Զգեցուցին նմա ծիրանիս. եւ այլն։
Իսկ (Մրկ. ՟Ժ՟Ե. 17. եւ 20։)
Քղամիդ կարմիր եւ ծիրանիս. յն. լոկ, ծիրանի։
ԾԻՐԱՆԻ. իբր ա. πορφύρεος, -ους, ἁλουργός, -οῦν marinae purpurae colore tinctus, purpureus, -um, violaceus. ծիրանական. ծիրանեգոյն. կարմրերանգ, բոցագոյն, վարդագոյն. եւ Մանուշակագոյն. եւ Ծովագոյն. եւ երփն երփն.
կարմիր ընդ սեւի եւ ընդ սպիտակի խառնեալ՝ ծիրանի (լինի). (Պղատ. տիմ.։)
Հանդերձ ծիրանի։ Հանդերձս ծիրանիս։ Ծածկեսցեն զնա հանդերձիւ համակ ծիրանեաւ. (Յհ. ՟Ժ՟Թ. 2. եւ 5։ Եզեկ. ՟Ի՟Գ. 12։ Թուոց. ՟Դ. 13։)
Եւ զձեղուն նորա ծիրանի. (Երգ. ՟Գ. 10։)
Կազմեալս զլարեօքծիրանեօք. (Եսթ. ՟Ա. 6։)
Բոց ծիրանի ի դուրս ելանէր. (Լաստ. ՟Ժ՟Զ։)
երկնէր եւ ծիրանի ծով. (Խոր. ՟Ա. 30։)
Ծով ... ընդ ծիծաղեալ ջուրց նորա ... ազգի ազգի գոյնս ցուցանեն զերփն երփն նարօտոց, մերթ ծիրանւոյ, մերթ կապուտակի, մերթ սեւաներկ երանգաց. (Վեցօր. ՟Դ։)
Միագոյն եւ նոյն անձրեւ մատուցեալ ի վարդ կարմիր երփն հարկանէ, եւ ծիրանի զմանուշակն երեւեցուցանէ. (Կոչ. ՟Ժ՟Գ։)
Ծով ծիրանի ալեօք զուարճացեալ. (Գանձ.։)