rule, regulation;
order, method, law, ordinance, precept, statute, regimen;
model, example;
canon;
հանրական —, as a general rule;
ըստ —ի, according to rule;
strictly, regularly;
ըստ —աց, canonically;
— լինել, to serve as a rule or precept;
պահել, լուծանել զ—, to keep, to break the rules or regulations;
— երից, rule of three, proportion.
ԿԱՆՈՆ որ եւ ԿԱՆՈՎՆ, ՔԱՆՈՆ, ՔԱՆՈՒՆ. Բառ յն. κανών canon, regula, forma Գանօն. Չափ ուղղութեան՝ իբրեւ զլծակ կամ զմէտ կշռոց. ուղիղ ձեւ ուղղիչ այլոց. գիծ ուղղաձիգ. եւ Փակեալն ի մեջ գծից. աղիւսակ. ցանկ. որոշեալ գլուխ բանից. սահման. կարգ. օրենք, եւ օրինակ նախատիպ. ... եբր. մէսուքա որ եւ ցանկ, պատնէշ։ Զպէսպէս առմունս յայտ առնեն վկայութիւնք նախնեաց։
ԿԱՆՈՆ. Իբրեւ ուղիղ փայտ կամ տախտակ, եւ հարթ սիւն. եւ Լար ճարտարապետաց.
Իբրեւ զցեց՝ որ ուտէ, եւ շրջի ի վերայ կանոնի. (Միք. ՟Է. 4։)
Մատեաւ առ քանուն գահոյիցն. (Յուդթ. ՟Ժ՟Գ. 8։)
Եթէ քանոնն թիւր իցէ, քանի՞ եւս ոյք ուղղին նովաւ. (Սարգ. յկ. ՟Ը։)
ԿԱՆՈՆ. Իբր Աղիւսակ կամ գաւազան ժամանակագրութեան, եւ համաբարբառ ավետարանաց, եւ տոմարական գրուածոց.
Ի քրոնիկոն ժամանակական կանոնսն փոխեցայց. (Եւս. քր. ՟Ա.)
Եւսեբի զանուանս քահանայպետիցննշանակէ ի կանոնս ժամանակաց։ Իժամանակական կանոնաց եւսեբի պամփիլեայ. (Նախ. ՟ա. մակ.։ Յռջբ. թղթ. պաւղ.։)
Ի կանոնի անդ (եւսեբեայ) գտցես. (Արծր. ՟Ա. 1։)
Որպէս եւ ի ժամանակական կանոնի ճառեցաք. (Շիր. զատիկ.։)
Կանոնս տասն թուով դրոշմեցի քեզ։ Գրելոցն ի ճակատ կանոնին. (Եւս. ի սկիզբն աւետար.։)
վասն որոյ ասացի իննեւտասներեկին շրջագային բոլոր երեւելի կանոնին. զի իւրաքանչիւր կանոն իննուտասն ամաց շրջագայութիւն ունի. (Պրպմ. ՟Ի՟Թ։)
ԿԱՆՈՆ. Գլխակարգութիւնք գրոց սաղմոսաց, եւ շարականաց. եւ կարգ պաշտամանց.
Զեօթն գոբողայս կանոն անուանեալ. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Զկանոն ի կանոն չյարէին (ի սաղմոսերգութեան). (Խոսր.։)
Նովին կանոնիւս անդադար փառաւորել. (Ժմ.։)
կամ ըստ (Խոսր.)
Երկնային կանոնիւ։
Երկնայնոցն նմանեալ կարգեաց. զոր եւ կանոն անուանէ. զի առնց ուղիղ հաւատոյ եւ առաքինութեան անընդունակ է պաշտօնն. (Խոսր.։)
Զկանոն պաշտաման ժամու աղօթիցն. (Փարպ.։)
Կանովն աւետեաց։ Կանովն աստուածայայտնութեան. (եւ այլն. Շար.։)
ԿԱՆՈՆ. Սահմանեալ վճիռք ժողովոց. որոց հաւաքումն կոչի Գիրք կանոնաց, կամ Կանոնգիրք.
Ժողովք ուղղափառ եպիսկոպոսաց կանոնս սահմանեցին եկեղեցւոյ։ Հարքն մեր սուրբ եպիսկոպոսք սահմանեցին կանոնս. (Եզնիկ.։)
ԿԱՆՈՆ. Օրենք աստուածային, եկեղացական, եւ քաղաքական.
Ըստ չաթոյ կանոնին՝ զոր բաժանեաց մեզ աստուած։ Ըստ կանոնիս մերոյ։ Ոչ օտար կանոնաւ։ Այսմ կամ սմին կանոնի միաբան լինել. (՟Բ. Կոր. ՟Ժ. 13=16։ Գաղ. ՟Ղ. 16։ Փիլիպ. ՟Գ. 16։)
Կանովնիւեւ եւ լուսով հպեալք առ ի պատասխանատրութիւն. (Դիոն. ածայ.։)
Տուեաալ նմա կանոնս ապաշխարութեան։ Կատարեցաւ կանոն խորհրդացն. (ՃՃ.։)
Կարգեսցեն նոցա կանոնս ծանունս. (Կլիմաք.։)
Ըստ այսու կանոնի։ Ի չափու իւրում կանոնին կացցէ։ Յայսմ կանոնէ ուխտի։ Ի բարեվիճակդ քո կանոնաց։ Ոչ փակեալ ես ընդ օրինօք, ոչ պարունակեալ ես ընդ կանոնաւ. (Նար.։)
Հոմերոս կանոնս դնելով եւ օրէնս՝ ուսոյց։ Յարմարական կանոնաւ զօրէն ամուսնութեան փութացան կազմել։ Զաշխարհավար կանոն անյեղ եւ հաստատուն պահեսցէ։ այս կանոնաւ փորձեցան տնտեսավարել զաշխարհ։ Զոր եւ վեհն իսկ ի սկսմանէ աշխարհի օրինադրեաց կանոն. (Պիտ.։)
ԿԱՆՈՆ. Օրինակ վասն նմանօղ լինելոյ.
Եթէ ես կարծեցեալ կանոնս մարդկան՝ այսպիսի, զի՞նչ յոյս ապա այնոցիկ, որ տգիտութեամբ խաւարեալք են. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Է։)
Սովոր իսկ են ճշմարիտ վարդապետք զանձանց առաքինութիւն կանոն աշակերտելոցն դնել. (Ագաթ.)