sign, mark;
signal, indication, character, expression, proof;
symbol;
emblem;
label, ticket;
sign, miracle, prodigy;
scepter;
sign-post;
flag, colours, ensign;
— հրոյ, smoke;
flame;
փողք —աց, signal trumpet, bugle;
— դատապարտութեան, judgment, sentence, condemnation;
սուրբ —ք, Sacred Elements;
— հաւատոյ, symbol or formula of faith, Creed;
—ք ախտից, symptoms;
կանգնել յաղթութեան —, to raise a trophy, a monument of victory.
by signs;
— խօսել, to speak -;
— առնել ձեռամբ, to point at, to signify by hand.
mark, butt, aim, target;
— or առակ —ի, spectacle, butt, object of derision, laughing-stock;
առակ —ի կացուցանել, յառակ —ի դնել, to expose to the mockery or contempt of the people, to set up to public ridicule;
տեսիլ —ի լինել, to make a show of oneself, to make oneself ridiculous to everybody;
— լինել, կալ, գտանիլ, to become an object of opprobrium, to be a prey or victim to ignominy, to be exposed to dirision;
— կալ կշտամբանաց, to be exposed to the darts of reproach or rebuke;
եդին զիս — իւրեանց, they regarded me with horror, or as an abomination;
եղիցին դիակունք — ընդ երեսս դաշտաց, the carcasses shall lie as dung upon the open field;
— եղէ ես բազմաց, I was as a wonder unto many;
cf. Առակ;
— ի նետաձգութիւն, skilful in archery.
bit, piece, particle, fragment;
rest, residue;
remains, mortal coil;
consecrated bread, eulogia;
—ք սրբոց, relic;
տուփ —աց, reliquary, shrine;
— պատարագի, host, wafer;
— կնքոյ, wafer;
— գործել or կազմել, to make wafers;
—ք եւ նշմարք հայաստանի, the antiquities of Armenia (Picturesque Armenia).
spine, back-bone;
chine, back;
spinal marrow;
— նաւին, deck of a ship;
— երկնի, the highest heaven;
ողունք երկրի, precipice, declivity;
mountains;
բեկանել զ—, to break the spine, to chine;
— անկանել, to lie down, to lay oneself down, to stretch one's limbs;
to neglect, not to care for;
յ— երթալ, to stretch oneself;
to stretch out one's arms (in yawning or awaking);
յ— կալ, to stand erect, to draw oneself up, cf. Բարձրավզիմ, cf. Խրոխտամ;
to grow proud;
to become rebellious;
խստացուցանել զ—, to stiffen one's neck, to be proud, stubborn, contumacious;
— առնուլ, to lean against;
to find support;
— առնուլ ի վշտաց, to breathe from one's troubles, to repose from care or affliction;
— բեկանիլ, to sprain or break one's back or neck;
to end in smoke;
to become discouraged, disheartened, desponding, to droop.
pity, compassion;
pity-stirring, piteous, pitiable, moving, touching, miserable, unhappy, unfortunate, sad, deplorable, dismal;
—, —ս, — —, touchingly, humbly, in a suppliant manner;
miserably, piteously, pitiably, deplorably, lamentably;
compassionately;
— խօսել, to speak pitifully or deplorably;
յաղերս եւ յ— խոնարհեցուցանել, to touch, to excite or move to compassion, to inspire pity;
անկցի — իմ առաջի քո, have compassion on me ! have mercy on me !.
pity, mercy;
alms, charity;
— առնել, տալ, to give alms.
supplication, petition, entreaty, instance;
insinuation, persuasion;
suppliant, beseeching, mild, humble, insinuating, persuasive, attractive, fawning;
—ով, softly, humbly, kindly;
յ— ածել, to persuade, to soften, to affect, cf. Յորդորեմ, cf. Յօժարեցուցանեմ;
յ— անկանել, դեգերել, to supplicate, to beg humbly, to entreat, to pray earnestly, cf. Աղերսեմ, cf. Աղաչեմ.
hair, head of hair, locks, tresses;
foliage, leafy branches, leaves, green dress;
coma, beams;
—ք գիսաւորի, beams or tail of a comet;
—ք բերինիկեայ, Berenice's hair, coma Berenicis;
—ք առիւծու, ձիոյ, mane;
—ք գեղածփեալ, waving, flowing locks;
cf. Հիւսակ;
հողս արկանել զ—իւք, to cover the head with ashes;
cf. Հեր, cf. Մազ.
above, upon, on, over;
on high, high, high up;
վեր ի վայր, ի վեր եւ ի վայր, up and down, high and down, upside down;
topsy turvy;
frequently;
ի վեր եւ ի խոնարհ, up and down, always, incessantly, at every moment, ever;
ի վեր անդր, above, up there;
ի վեր քան զամենայն, above all;
վեր ի վայր կործանել, to turn upside down, to turn topsy turvy, to upset, to overset;
վեր ի վայր շրջել, to turn over, to overthrow, to overturn;
to disorder, to disturb;
ի վեր մատչել, to go higher up, to ascend;
ի վեր ունել, to bear up, to support, to sustain, to prop;
ի վեր հանել, բերել, to elevate, to raise on high;
to discover, to manifest, to unmask, to unveil, to denounce, to disclose, to reveal;
ակն ի վեր տալ, to lift up one's eyes, to look up, to raise one's head;
ձի ի վեր առնուլ, to ride, to mount on horseback;
ի վեր գալ տնկոյն, to peep out heads, to pullulate and grow, to sprout, to bud;
ի վեր կացուցանել զսպանեալն, to raise from the dead, to bring to life again;
ի վեր քան զբան, ineffable;
inexplicable;
ի վեր է այս քան զկար զօրութեան իմոյ, that is beyond my power;
ի վեր քան զպայման մերասեր բնութեան, above humanity;
որպէս ի վեր անդր ասացաք, as we have already said;
վեր ի վերոյ, apparent, superficial, feigned, affected;
երկիր պագին նմա —, they feigned to worship him;
superficially, apparently, affectedly;
— ունելով գիտութիւն, without a thorough knowledge of, having a smattering of.
elevation, rise, ascension;
presentation, offering, Anaphora;
relation, reference, regard;
eructation, vomiting;
anaphora;
— ունել, to be in correspondence or relation with.
defender;
— լինել հայրենեաց, to fight for one's country, in defence of one's native land.
on, upon;
over, above;
for, in behalf of, on account of;
յայնր —, upon that;
about that;
ի — ամենայնի, above all, before all else;
յորոց — աշտարակն անկաւ, on whom the tower fell;
ի ճշմարտութեան — չեւ է հասեալ, he has not yet heard the truth;
յաւելին ցաւս ի ցաւոց —, they increased my sorrows, they added to my grief;
հարուածս ի — նոցա հասուցանէին, they charged them with the massacres;
առած ի — արաբացւոց, threatening announcement for Arabia;
փակեմ զդուռն ի —ս, I shut the door behind me;
կործանումն նմա ի — կայր, he was on the brink of ruin, on the point of ruining himself cf. Կամ;
cf. Հասանեմ.
to take or carry on high, to raise, to heave up;
to receive, to take home;
to glow, to leap with joy, to exult;
յաստուածութիւն — զոք, to place among the gods;
յաստուածութիւն վերառեալ լինել, to receive divine honours.
end, finish, conclusion, close;
end, extremity, bound, limit;
tail;
back;
the rear of the army;
cadence, fall;
—ք, cf. Վերջաւոր;
ի —, ի —է, ի —ոյ, after, behind, at last, after all, in conclusion, finally, lastly;
ի — կոյս, backwards, back, behind;
ի — նահանջել, to draw back, to repress, to hold in, to check, to restrain;
ի — հասանել, to have already one foot in the grave;
ի — կոյս գնալ, to go backwards;
ի —ի թեւոյն անկեալ, assailed the army in the rear;
հասէք ի —ս նոցա, destroy the enemy's rear;
ի — or ի —է եկեալք, survivors, posterity;
ժամանակաւ ի —է, latest or nearest;
ի —ոյս երթեալ զօրէն չար գազանի, given to perversity as a beast;
— բանիս այս, the pith of my discourse is this;
եկն ի —ն, he was at his life's end.
bordered, trimmed, fringed;
last, final;
border, hem, selvage;
fringe, trimming;
pinking, ribbon, galloon;
զարդարել ի —ս, to fringe, to border, to bind with ribbon, to pink.
sore, wound;
ulcer;
—, հիւթ վիրի, sanies, matter, pus, gore;
կեղեւ վիրաց, scab, scurf;
cf. Պատրոյգ;
— սրտի, heart-sore, heart-ache, heart-break, heart-burn;
—ս առնել, —ս ի վերայ դնել, to wound, to cover with sores, to ulcerate;
—ս ընդունել, to be wounded;
դարմանել զ—ս, to dress, to cure a wound;
ցաւ վիրին խստանայր, the pain caused by the wound became insupportable;
տայ —ս եւ ինքն ոչ առնու, he wounds others but receives no hurt.
lot, chance, destiny, fate, fortune;
ballot, suffrage, vote, voice;
lot, state, condition;
lot, portion, share;
lottery;
sorcery;
inheritage, possession;
fief, farm;
department, district, liberties, precinct, extent of jurisdiction, territory;
diocese;
clergy;
situation, condition, fortune, rank, quality, dignity, office, employment, profession;
—ս արկանել, to draw or cast lots, to ballot, to vote;
to practise witchcraft;
— արկանել ի վերայ իրիք, to cast lots or to draw for anything;
—աւ տալ, to give through lottery;
ետուն —ս նոցա, they drew their names by lot;
եւ ել վիճակն մատաթեայ, and the lot fell upon Matthias.
lottery;
շահել ի —ի, to win in the lottery.
lute;
— հարկանել, to play the -.
cf. Յառաջագահ;
— արքեպիսկոպոս, primate;
— նստել, բազմել, լինել, to preside, to be the president, to hold the first place;
—ք, cf. Նախաթոռք.
set over, put above, promoted, preferred, superior;
— առնել, համարել, to prefer.
spontaneous, ready, willing;
prompt;
the first to volunteer;
— լինել ի կռիւ, to commence the attack, to begin the fight;
— լինել, cf. Նախաձեռնել.
early breakfast;
ճաշակերպ —, meat breakfast;
a late substantial breakfast;
— առնել, cf. Նախաճաշեմ.
preferable, better, preferred, most esteemed;
— առնել, ընտրել, համարել, to prefer, to like better, cf. Նախամեծարեմ.
the first to attack, skirmisher, sharpshooter;
— լինել, to attack the first, to begin or engage the battle, to open the skirmish.
envy, jealousy;
rancour, hatred;
emulation, rivalry;
zeal, fervour, warmth;
տիրասէր —, attachment, affection;
zeal;
առ —ու, enviously, invidiously;
— կրել յումեքէ, to be envied;
—ու մաշիլ, to pine away with envy, to be eaten up with;
ի —բարկութեան բրդիլ, to burst with envy;
ի — բարկութեան բրդիլ, to burst with envy;
առնուլ, բերել, ի — բերիլ, մտանել, to envy, to be envious of, to grow jealous, to bear envy, cf. Նախանձեմ;
to rival, to vie with;
— արկանել յոք, ի — ածել զոք, to fill with jealousy or envy, cf. Նախանձեցուցանեմ;
to move, excite or provoke to emulation;
ի — գրգռել զոք, to arouse the jealousy of, to create envy;
խնդրել զ—, to revenge, to take vengeance;
վառիլ —ու ընդ, to become jealous;
ի — վառիլ ընդ ումեք, to be jealous of;
— դնել, to emulate, to rival;
ի — նմանութեան ուրուք կրթիլ, to emulate a person, to desire to imitate him;
— առաքինութեան դնել ընդ ումեք, to desire to emulate a person's virtues;
— առնել, to fascinate, to charm, to bewitch, to cast a spell on;
ո՜ անմիտ գաղատացիք, ո՞ — արար զձեզ, o foolish Galatians, who hath bewitched you?.
dying with envy, full of envy, envious, jealous;
— առնել, to move to envy, to provoke to jealousy, cf. Նախանձեցուցանեմ.
zealous, full of zeal, desirous, ardent, fervent;
emulous;
zealot, emulator, rival, competitor;
envious, jealous;
— լինել, to be zealous;
to bear envy, to be envious of;
to vie with.
emulating, vying;
jealous, rival, emulous, full of emulation;
with emulation, wying with each other;
— ջանք, emulation, rivalry;
— կիրք, jealousy;
— լինել, գալ, to emulate, to vie with.
worthy of the greatest honours, of greater consequence, first in dignity, most esteemed, honoured, preferred;
— լինել ումեք, to be preferred to another, to obtain the preference.
insult, outrage, injury, opprobrium, shame, infamy;
infamous, ignominious, opprobrious, base, villainous;
despised, scorned, vile;
— լինել, to become an object of scorn or ignominy, to be infamous.
loaded with insult, shame or abuse, insulted, affronted;
— առնել, to load with abuse, to insult, to affront;
— լինել, to be covered with opprobrium, loaded with abuse.
foreseeing, prescient;
— լինել, to be provident.
wrong, affront, injury, offence, outrage;
blame, reproach, censure;
shame, dishonour, opprobrium, infamy, ignominy;
—նս դնել, գործել ումեք, to affront, to wrong, to insult, to disgrace, to dishonour, cf. Նախատեմ;
լինել — ազգաց, to become the scorn of nations;
բառնալ զ—նս, to wipe off the ignominy;
ի —նս քո, for thy shame.
received beforehand, forwarded antecedently;
— լինել, to be received first.
cf. Ընտրելագոյն.
pagan oracle;
—կս բարբառել, to forebode, to presage.
slaughter, carnage, blood;
great loss, prejudice, waste;
—րս արեան գործել, to slaughter;
—րս գործեցին դժնդակս ընդդեմ թշնամեաց, they made a dreadful slaughter of the enemy.
letter, writing, missive, despatch, epistle;
ցանկալի, երկայն, սիրալիր —, a pleasant, long or chatty, charming letter;
երկտող —, a few lines, a note;
քառիջեան —, a letter of four pages;
թուղթ —ի, letterpaper;
կշիռ —աց, letter-balance;
տուն —աց, post-office;
— կանխավճար, postpaid;
— գրել, ընդունել, to write, to receive a letter;
տալ զ— to send a letter;
փրկանաւորել զ—, to frank, to prepay, to pay the postage of a letter;
թելադրել, ստորագրել, կնքել զ—, to dictate, to sign or subscribe, to seal a letter.
letter-writer;
— լինել, to write a letter.
letter, epistles;
— առնել, to write letters.
vain, useless, futile, frivolous;
ի —, in vain, vainly, to no purpose, uselessly;
ի — աշխատ լինել, to labour in vain;
ի մոտօյ, ի նանիր, cf. Մօտ, cf. Նանիր.
ship, vessel, boat;
cf. Նաւակ;
cf. Լաստ;
water-vessel, pitcher, urn, jar, earthen-vessel;
— քարեղէն, basin or vase of stone;
cf. Քարենաւ;
— պատերազմիկ, three benched galley, trireme;
— մեծ, line of battle-ship, man of war;
— հրձիգ, fire-ship;
— հինից, privateer, corsair;
— զօրագլխական, admiral's ship, flagship;
— զրահեալ, armoured ship, armour-plated ship;
— վաճառական, merchant-man, merchant-ship, trading-vessel;
— շոգեմուղ, steam-ship, steamer;
— առագաստաւոր, sailing-boat;
— թեւճակաւոր, row-boat;
գումարտակ —ուց, fleet;
վարձ —ու, freight;
վարձել զ—, to freight or charter a vessel;
կպրով օծանել or կպրաձիւթել զ—, to tar, to careen, to caulk a ship;
կպրաձիւթող —ուց, caulker;
մտանել or ելանել, երթալ ի —, to embark, to go on shipboard, to go on board a ship, to take a shipping;
ելանել ի —է, to land, to go a-shore, to disembark;
դնել ի —, to embark, to ship, to export;
հանել ի —է, to disembark, to put a-shore, to unload goods.
shipwrecked;
— նաւաստի, ծովագնացք, the shipwrecked mariners or people, the survivors from a wreck;
— լինել, to be shipwrecked, cast away.
sea-faring, navigating, travelling by sea;
navigator;
voyager;
— լինել, to navigate;
to go by sea, to voyage;
—ք, navigable waters.
cf. Նաւագործ;
— լինել, cf. Նաւակառեմ;
to navigate;
to steer.
inauguration, dedication, consecration;
feast, festival, rejoicing;
cf. Խթումն;
առնել զ—իս շինուածոյ, to inaugurate a building;
—իս առնել սեղանոյն, to dedicate or consecrate an altar.
port, haven, harbour, sea-port;
the port of salvation;
cf. Նաւակայք;
ընդարձակ, անքոյթ, գեղեցիկ —, a spacious, safe, fine harbour or port;
— գետոյ, wharf, quay;
հրամանատար — գստից, harbour-master;
դիւրամերձենալի —, port accessible at any time of the tide;
դժուարամուտ —, harbour with a bar;
մտանել, հասանել, իջանել ի —, to harbour;
(նաւ) to sail into or enter harbour;
(շոգենաւ) to steam into harbour;
հասանել ողջամբ ի —, to get safe into port;
to arrive safe;
նաւաբեկ լինել ի —գստեան, to be wrecked in port.
fighting at sea;
naval fight;
— լինել, to fight a battle at sea;
— տորմիղ նաւաց, fleet, army.