Your research : 53 Results for ի

Entries' title containing ի : 10000 Results

Իրաւախորհ

cf. Իրաւախոհ.


Իրաւախոհութիւն, ութեան

s.

adjustment, accommodation;
agreement, articles.


Իրաւախօս

adj.

truth-speaking, truthful, veracious.


Իրաւակ

adj.

true and just.


Իրաւական

cf. Իրաւակ.


Իրաւակալութիւն, ութեան

s.

usucaption.


Իրաւակշիռ

cf. Արդարակշիռ.


Իրաւամերժ

adj.

cast out or rejected deservedly.


Իրաւանամ, ացայ

vn.

cf. Արդարանամ.


Իրաւապէս

adv.

justly, worthily, equitably, deservedly.


Իրաւասէր

cf. Արդարասէր.


Իրաւասոյզ

adj.

unjust, corrupt;
that conceals the truth or justice, corrupting, bribing.


Իրաւասութիւն, ութեան

s.

law, justice;
jurisdiction.


Իրաւարար, աց

adj.

that renders justice, judging rightly;

s.

judge, arbiter, umpire, mediator;
— կացուցանել, to make judge;
— անբողոքելի, sovereign judge.


Իրաւացի, ացեաց

adj.

just, equitable, right, reasonable;
lawful, legal;
honest, worthy, righteous;

adv.

justly, equitably, reasonably;
— է, it is right, just.


Իրաւացուցանեմ, ուցի

va.

to justify, to approve, to do justice;
— զիրաւունս այրուոյն, to support the cause of widows;
— զոք թագաւորել, to confer the right to reign, to legitimate the reign.


Իրաւընտիր

adj.

who discerns between and judges, who decides;

s.

judge, arbiter.


Իրաւի

cf. Յիրաւի.


Իրաւորեմ, եցի

va.

to effect, to put in execution, to do.


Իրաւունք, ւանց

pl. s.

right, justice, equity;
due;
law;
duty;
reason;
rectitude, uprightness;
right, faculty, power, competence;

adv.

իրաւամբք or ըստ իրաւանց, by right, rightfully, justly, duly, lawfully;
որո՞վ իրաւամբք, by what right ? with what authority ? աստուածային —, divine-right;
ամենայն իրաւամբք, with all one's authority;
—նս առնել or ընտրել, to render justice, to judge;
զիրաւունս ուրուք ի գլուխ հանել, to justify completely;
առնել ումեք —նս ի ձեռաց թշնամեաց, to free one from his adversaries, to acquit;
—նս համարել՝ վարկանել, to think, or repute right, to think it proper, to believe oneself right;
—նս տալ, to show with reason, to bring proofs;
to justify, or exculpate oneself;
զիրաւունս ցուցանել, to prove one's rights, to adduce or allege proofs in one's defence;
to contest, to bring an action against;
—նս հանել, to judge rightly;
to justify;
զ—նս ի նա հանել, to pronounce judgment in one's favour;
զիրաւունս իւր կացուցանել, զիրաւունս անձին ցուցանել, to put in one's claim, to avail oneself of one's rights;
—նս խնդրել, to ask for justice, to demande one's right;
պինդ կալ յիրաւունս, պահանջել զիրաւունս, to sustain one's rights;
թիւրել զիրաւունս, to cavil, to sophisticate, to overstain the law;
— են նոցա բողոք ունելոյ, they have reason for complaint;
եւ իրաւամբք արդեօք, that is not without reason.


Իրեար, զիրեարս

s.

one another, each other;
reciprocally;
չեն յ— նման, they are not like, they do not resemble each other;
շաղկապէ զինքեանս առ —, it unites one to the other, colleagues;
ընդ — անկանել, to rise one against the other, to fall out, or disagree among themselves, to quarrel, to come to blows, to fight;
անդամք ընդ իրեարս պատշաճ, well proportioned limbs;
տեսանել զերեասս իրերաս, to see each other;
ի վերաս իրերաց սպանանել, to kill one after the other;
անդոսնել զիրերօք, to despise one another;
իրերօք օգնել միմեանց, to help one another.


Իրողութիւն, ութեան

s.

affair, transaction, circumstance;
occupation, employment, negotiation of affairs, business, practice;
cf. Գործ.


Իրոցեմ

cf. Իրագործեմ.


Իրօրէն

cf. Իրապէս.


Իցէ

adv. conj.

can it be! is it possible ? — թէ տեսից ? when shall I see ? will it ever happen that I shall see ? իցէ՜ թէ, oh that! would to Heaven that when will it be ? please God ! իցէ՜ թէ հաճեսցին դիք, the gods permitting;
իցէ՜ թէ արշաւեսցեն երիվարք ընդ վէմս, can horses run on loose stones!


Իցի՛ւ, իցի՛ւ թէ

cf. Իցէ՜ թէ;

adv.

why? for what reason ?


Իւիք իւիք

cf. Ինչ.


Իւլապասի

bot. s.

jujube;
cf. Յունապ.


Իւլապենի

bot. s.

zizvphus, lok-tree or jujube-tree;
cf. Յունապի.


Իւղ, ոյ

s.

oil olive-oil;
butter;
ointment, salve, ungnent;
pomatum;
essence, essential oil;
perfume;
—ք անուշունք, անուշից, perfumery;
— օծութեան, extreme unction;
holy oil;
chrism;
— ողորմութեան, alms, charity;
օծանել զերեսս անոյշ —ով, to anoint one's face with precious ointment;
առնուլ զհոտ —ոյ, to smell of oil;
զտել զ—, to clarify oil;
խանութ —ոյ, oil-shop;
հնձան —ոյ, oil-press;
վաճառականութիւն —ոյ, the oil-trade;
շիշ —ոյ, oil-bottle, or cruet;
— սեղանոց, salad-oil.


Իւղաբեր, ից

adj.

that produces, or brings oil, ointment or essence.


Իւղաբուղխ

adj.

that produces oil, oily, unctuous.


Իւղագլխեմ, եցի

va.

to anoint the head, to initiate, to conseerate, to ordain.


Իւղագլխիմ

vp.

to be initiated;
to be consecrated, ordained.


Իւղագլխութիւն, ութեան

s.

hair-ointment;
sacred unction for the head only;
initiation;
admission to the rites and mysteries of a religion.


Իւղագլուխ

adj.

anointed;
initiated, sacred.


Իւղագործ, աց

s.

perfumer;
cf. Իւղարար.


Իւղագործութիւն, ութեան

s.

perfumery.


Իւղաթուրմ

adj.

steeped in aromatic oil, unctuous, all over oil;
— գլուխ, perfumed head.


Իւղալի

cf. Իւղալիր.


Իւղալիր

adj.

oily, oleaginous, unctuous, fat, greasy


Իւղալից

cf. Իւղալիր.


Իւղածին կազ

cf. Կազ.


Իւղաման, ի

s.

cruet-stand;
oil-cruet, oil-bottle.


Իւղային

adj.

oleaginous.


Իւղայիտ

s. chem.

elaidine.


Իւղաներկ

s.

oil-colours;
— նկար, պատկեր, oil painting;
նկարել —, to paint in oil.


Իւղավաճառ, աց

s.

oil-man, oil merchant;
կրպակ —ի, oil-shop;
հնձան —ի, oil press.


Իւղատ

s. chem.

oleate.


Իւղատերեւ, ի

bot. s.

malabathrum.


Definitions containing the research ի : 3627 Results

Կոծ, ոյ, ով

s.

lamentation, complaint, mourning, weeping, tears;
blow;
undulation;
— առնել՝ առնուլ՝ դնել, to wear mourning, to complain, to lament, to deplore;
— դառնութեան առնուլ ի վերայ ուրուք, to make great lamentation;
to chant mournful hymns, to sing dirges over;
— ջերմացուցանել, to cause to weep with exceeding bitterness;
ի — մրրկաց ծփիլ, to rise or toss about in waves, to be agitated, billowy.


Կոծամ, ացի

vn.

cf. Կոծիմ.


Կոկոզանք

s.

cf. Կոկոզաբանութիւն.


Կոկոզումն, ման

s.

cf. Կոկոզաբանութիւն.


Կոհակաւէտ

cf. Կոհակալիր.


Կող, ից

s.

side, rib, flank;
part;

fig.

woman;
wife;

adv.

ընդ կողաց, aside, awry, sidelong;
առ ի —, cf. Զառ՞՞՞ի՞՞՞կող;
անդէն իի, directly, at once, forthwith;
ի — լինել, to stretch or lay oneself down, to lie down, to go to bed;
—ք գրեանց, cover or binding of a book.


Կողկողաձայն

cf. Կողկողագին.


Կողմանաւոր

adv.

cf. Կողմնակի.


Կողմն, մանց

s.

flank, side;
side, part, party;
climate;
confine, quarter, canton;
country, soil, region, land;
հակառակ —, the wrong side;
the opposite party;
տկար —, weak side;
ի մի —, aside, apart;
առ ի —, slantingly, awry, sideways, laterally;
ի մի — թողուլ, to set apart, to lay aside;
ի — լինել, անկանիլ, to lean on one's side, to lay oneself down, to repose;
ի — առնել ի վերայ մահճաց, to place in bed, to put to bed;
— տալ, to recede, to retreat, to draw back;
ի — ելանել, to retire from, to withdraw oneself, to stand aside;
ունել զ— ուրուք, to take up the cudgels for, to take one's part, to range oneself on the side of, to side with one;
երկոցուն իսկ կողմանց հաճոյ լինել, to run with the hare hold with the hounds, to contrive, to stand well with opposite parties;
ոչ միում յերկոցունց կողմանցն լինել ձեռնտու, to preserve neutrality, to remain neutral;
նստաւ ի կողմանէ նորա, he sate near him;
յայսմ կողմանէ, on this side;
ի միւս կողմանէ, on the other side;
յերկոցունց կողմանց, on both sides;
ի կողմանց կողմանց, from different parts;
ի միոյ կողմանէ զմիւսն, from one side to the other;
through through, right through;
յամենայն կողնանց, on all sides or hands;
from all quarters, everywhere;
յինէն կաղմանէ, on my side;
on my part, as for me;
ի ձէնջ կողմանէ, from you;
in your name.


Կողմնացոյց, ցուցի

s.

compass;
— ծովային, mariner's compass or sea compass;
— ծոցոյ, pocket, portable or travelling -;

mar.

chorographical-chart.


Կողմնաւոր

adv.

cf. Կողմնակի;

adj.

partial.


Հաչումն, ման

s.

cf. Հեծութիւն.


Հապճեպ

s.

haste, speed, hurry, diligence, promptitude, precipitation, headlong haste;

adv.

—, —իւ, —ով, in haste, hastily;
expeditiously, diligently, promptly, swiftly, rapidly, quickly;
— տագնապու, with all possible speed, in a hurry, precipitately;

vn.

— տալ, to hasten, to make haste, to be quick;

va.

— տալ, to expedite, to hasten, to urge on, to quicken, to hurry;
to despatch;
cf. Փութացուցանեմ.


Հառաչանք, նաց

s.

sighs;
groans, lamentation, weeping;
մեծ, խոր —նս արձակել, to fetch deep or heavy sighs, to sigh heavily;
հեղձամղձուկ զ—նսն առնել, to stifle one's sighs;
— հեղձամղձուկ զնա առնէին, his sighings stifled his utterance;

adv.

—նօք, with a sigh;
—նօք ի խորոց սրտէ ասաց, after profoundly sighing he said.


Հառաչեմ, եցի

vn.

to sigh;
ի խորոց սրտէ, to sigh deeply;
— զանլռելի զհեծութիւն, to groan incessantly;
— առ խաղաղութիւն, to sigh for peace.


Հաս, ից

s.

ripeness, maturity;
arrival, coming;
tax, duty, dues;
income, rent;
funds, annuity;
gift, offering;
ի — գալ, to arrive at maturity, to ripen, to grow ripe, to mature.


Հասակ, աց

s.

shape, stature, size, height;
age, years, time of life;
կաթնաբոյծ —, babyhood;
անտիական, մատաղ, տխեղծ —, tender age, infancy, childhood;
ի սկզբնաբոյս —ին, from one's earliest years;
ի տղայութեան —ի նորա, in his infancy;
ի ծաղկեալ —ի, in the prime of life;
աճումն — ի, growth, growing;
երիտասարդ —աւ, young;
կայտառ, սթափ —, a slender waist;
— անձնեայ, large stature;
ուղղորդ —, straight figure;
բարձր —աւ, of lofty stature, tall;
միջակ —աւ, middle-sized;
վայելուչ —աւ, good-sized;
չափաւոր —աւ, middling-sized;
կարճ —աւ, short, little;
հասուն —, in ripe years, years of discretion;
այրական —, man's estate, manhood;
ծերացեալ —, — ծերութեան, old age, age, years;
ծերացեալ —աւ, aged, in years, old, stricken in years;
ի — եւ ի տիս հասանել, to reach, to attain, to grow to man's estate;
զարգանալ —աւ, to increase in age;
ի — գալ, to arrive at the age of puberty;
ի միտս եւ ի — լինել, to be of age;
— նորա բարւոք կերպարանի, his figure is becoming well developed;
եւ մեռաւ իի երեսուն եւ երից ամաց, he died at the age of thirty three;
— գարնայնոյ, spring-time, spring.


Հասանեմ, հասի

vn.

to arrive at, to attain, to reach;
to catch, to take, to surprise;
to get, to obtain, to gain;
to be destined, allotted or obliged to;
to ripen, to become ripe;
to understand;
ի վերայ, to comprehend, to conceive, to understand, to apprehend, to catch at;
to penetrate, to break into;
յեղակարծում, յանակնկալս ի վերայ —, to surprise, to catch;
to overtake, to come on like a thunderclap;
ի պաշտօն, to obtain, to get hold of a place or post;
ի պատիւ —, to rise to dignities, to be promoted to high rank;
— զքաղաքաւ, to assault the city;
ի վերայ իրաց աշխարհին, to assume the direction of, to take in hand public affairs;
ի ցամաք, to disembark, to land, to arrive;
— վիրաց, to draw to a head, to gather;
եթէ զնա ոչ —նէ ինձ տեսանել, if I should not happen to see him;
թէեւ մեռանել ինձ —նիցէ ընդ քեզ, even were I to die with thee;
—նէ քեզ դարձեալ մարգարէանալ, you must prophesy anew;
գուցէ —նիցէ քեզ անձրեւ, lest the rain should surprise you;
ծերացեալ հասեալ յարս, old, among the elders;
հասեալ ժամ, present.


Հասարակ, աց, ուց

adj.

common, ordinary, usual, trivial, vulgar, low;
common, public;
equal, alike;
half, semi, demi;

adv.

in common, together, equally, generally;

gr.

appellative;
— անուն, common gender;
— բայ, deponent verb;
—, —օր, noon, noon-tide, midday;
ի — աւուրն, զ— աւուրբ, at noon;
ց— օր, till noon;
— գիշեր, midnight;
— տարի, one year with another;

rhet.

— տեղիք, the common places, general topics;
—աց կեանք, common life;
թշնամի —աց, the common enemy;
միտք, կարծիք, —աց, common sense;
—աց հաւանութեամբ, with one accord;
օգուտ —աց, the public interests;
իրք —աց, public affairs;
ծախիւք —աց, at the public expense;
—աց վարել կեանս, to live in common;
—աց ունէին զինչս, they had every thing in common.


Հասարակած, ի, աւ

s.

moiety;
equator;
զ—աւ գիշերոյ, at midnight.


Հասարակեմ, եցի

va.

to equal, to divide in two parts, in halves;
to share, to part equally, to portion out;
to accomplish;
— զսէրն ընդ ամենեսին, to love impartially, to be large-hearted;
մի —եսցեն զաւուրս իւրեանց, they shall not live out half their days.


Հասկացումն, ման

s.

cf. Հասողութիւն.


Հասու

adj.

happening: lively, clever, intelligent;
— լինել, to arrive, to reach, to attain;
to seize, to take, to catch, to entrap;

fig.

to comprehend, to conceive, to penetrate, to discover, to recognize.


Հասումն, ման

s.

the arriving, arrival;
cf. Հասողութիւն.


Հասուն

adj.

ripe, mature, grown up;
wise, prudent, judicious;
— հասակ, ripe or advanced age;
— այր, man of mature age, a discreet sober-minded man;
— օրիորդ, marriageable young lady;
— խորհուրդ, միտք, mature judgment;
— խաղաւարտ, ripe imposthume;
— գործել, to ripen, to make ripe, to mature, to bring to maturity.


Հասունանամ, ացայ

vn.

to ripen, to grow ripe;
— պալարի, to come or draw to a head, to gather, to suppurate.


Հասուցանեմ, ուցի

va.

to cause to arrive, reach or attain;
to bring, to refer;
to cook, to dress, to get ready, to prepare;
to ripen, to mature;
հասոյց ինձ անբաւ աշխատութիան այս բառգիրք, this dictionary has cost much labour.


Հաստ, ից

adj.

solid, stable, firm;
strong, robust;
thick, coarse, large;

s.

—, —ք, stability, firmness, hardness, steadiness;
կալ իի, to stand firm;
ի —ոջ պահել, to hold fast;
ի —ոջ ունել, to preserve, to keep.


Հաստատեմ, եցի

va.

to affirm, to sustain;
to prop, to confirm, to consolidate;
to fortify, to comfort, to invigorate, to strengthen, to encourage;
to restore, to mend, to revive, to refresh;
to assure, to guarantee, to attest, to certify, to witness, to approve, to corroborate;
to legalize, to ratify;
to institute, to found, to erect, to create, to make;
— անդրէն, to reestablish;
— զերեսս, զձեռն, զմիտս, to set out, to start, to proceed, to move on;
to deliberate, to resolve, to purpose;
to conduct or comport oneself, to act;
to threaten;
— զառաղջութիւն, to recover, improve or restore health;
—եալ էր ի խորհրդեան, he was resolute and decided in action.


Հաստեմ, եցի

va.

to create, to produce, to make;
to strengthen, to confirm, to consolidate;
— զոք ի բարիս, to confirm in the right way.


*Հասցէ

cf. Երեսագիր.


Հատած, ից, ոց

s.

section, paragraph;

gr.

caesura;

adj.

cut, cut out;
—ք կոնի, conics, conic sections.


Հատանեմ, հատի

va.

to cut, to cut off, to break;
to carve, to cut;
to divide, to separate;
to retrench, to diminish, to curtail;
to castrate;
to resolve, to decide, to determine;
to cross, to traverse, to pass;
to stop, to interrupt;
— գծից զմիմեանս, to cross one another;
— զծով, to plough, cross or traverse the sea;
— զծով եւ զցամաք, to run over, to over-run or scour both sea and land;
— ճանապարհ, to open, to pave away or road;
to progress towards, to bend one's steps to, to traverse, to travel;
— անցանել, to cross, to traverse, to pass, to travel over or through, to go over;
ի ստենէ, to wean;
— զծառս, to fell, to cut down;
to clear;
դատ —, to sentence, to judge, to decide;
ական —, to mine, to dig, to hollow;
— զգլուխ, to cut off the head, to behead, to decapitate;
— զանդամս, to cut off limbs, to amputate;
— յարքունիս, to confiscate, to forfeit;
ի կենաց, to slay, to deprive of life, to kill;
— զանձն ի փափկութիւն, to give oneself up to effeminacy;
ի վատութիւն —, to make a coward of;
— զծարաւ, to quench, to slake the thirst;
— զանձն յիմեքէ, to abstain, to keep from, to refrain, to forbear, to deprive or debar oneself of, to do without, to dispense with;
ակօս —, to plough, to furrow;
— գունդ մի, to detach, to form a detachment;
— լուսոյ զգիշեր, to drive away darkness;
— զբոց հրոյ, to spark, to sparkle, to emit sparks;
— զբանակն, to fray a way, to pass through, to cross;
— զգրիչ, to make a penpop;
գետն զդաշտն —նէ, the river traverses the plain.


Հատուած, ոց, ից

s.

cut, shape, fashion;
section, division;
part, portion;
bit, piece, fragment;
retrenchment, separation;
emigration, transmigration, colony;
article, head, point;

geom.

segment;
—ք կոնի, conics;
առաջանիւթ — օրագիր, leading article;
— գնալ ուրեք, to emigrate;
գրել —, to write an article;
— տալ բանին, to interrupt, to break in upon.


Հատուցանեմ, ուցի

vn.

to render, to restore, to give back;
to pay, to discharge, to acquit;
to disburse, to lay out;
to recompense, to satisfy, to make amends, to compensate, to indemnify;
to cut;
ի ստենէ, to wean, to take from the breast;
— զփոխարէնն, to render like for like, to requite;
— զվնասն, to make up for, to indemnify for;
— չար փոխանակ բարւոյ, չար — երախտեաց, to render evil for good;
— զմեղս հարանց՝ որդւոյ, to revenge the sins of the fathers upon the children;
—ցեր ինձ բարիս, եւ ես —ցի քեզ չարիս, I have rendered you evil for good;
աստուած հատուսցէ քեզ ի բարիս, may God reward you;
cf. Հատուցումն.


Հատուցանող

s.

cf. Հատուցիչ.


Հատուցումն, ման

s.

restitution;
payment, reimbursement;
remuneration, recompense;
compensation, gift, offering, fine, amends;
cutting;
— վնասուց, damages, indemnity, reparation;
— փոխարինի, compensation;
exchange, any thing given in return;
ի —, in payment;
in return;
օր —ցման, the Last Judgment;
— առնել, to reward, to requite, to recompense;
to make amends for;
հատուցանել ումեք զ—, to give tit for tat, to make a return for, to requite;
to avenge, to punish;
հատուցանել զ—ի թշնամիս, to revenge oneself on one's enemies.


Հարազատ, աց

adj.

legitimate, authentic, genuine;
true, frank, sincere;
intimate, cordial;
related, near, familiar;

s.

brother;
հարազատ որդի, legitimate son.


Հարազատանամ, ացայ

vn.

cf. Հարազատիմ.


Հարեւր

cf. Հարիւր.


Հարթ, ից

adj.

plain, flat, even, level;
polished, smooth;
uniform, alike, equal;

adv.

unitedly;
evenly, plainly;
— հաւասար, on a level with, even with;
— եւ ուղիղ հասակ, fine-shaped, of a fine stature or figure;
— առնել, to level, to smooth;
to facilitate;
եղիցին առապարքն ի — ճանապարհս, the rough places shall be made smooth.


Հարթկորնթարդ

cf. Հարթուռուցիկ.


Հարկ, աց

s.

tribute;
tax, impost, duty, excise;
necessity, want, exigency;
constraint, obligation;
homage, duty, service;
հարկ վերադիր, additional tax;
— տարապայման, over-assessment;
— դժնդակ, shocking necessity;
առանց —ի, without necessity;

adv.

—աւ, ի —է, առ —ի, necessarily, of necessity, essentially;
inevitably, indispensably;
by force, by compulsion, forcibly;
ընդ —աւ արկանել, իի կացուցանել, to place or lay under contribution, to tax, to load or burden with imposts, to levy contributions, to render tributary, to subdue, to subject, to enslave, to subjugate;
— հանել, to gather in, to exact tribute, to raise money, to put a tax on;
—ս հարկանել, to pay a tribute;
to be tribute to;
իի կալ, մտանել ի —, to serve, to subject oneself to, to submit, to be tributary to;
— առնել, to force, to constrain, to use violence;
հատուցանել զ— շնորհապարտ մեծարանացն, to pay the tribute of gratitude;
—է, one must, it is necessary;
չէ —, չէ ինչ —, it is not necessary, there is no need, no matter;
ի վերայ կայ ինձ, necessity obliges me to;
— եղեւ նմա բողոքել ի կայսրն, he was obliged to appeal to Caesar;
ըստ —ի ժամանակին, according to the wants of the age;
— էր, it was necessary;
— եղեւ մեզ առնել, we were obliged, compelled or constrained to do;
— է ինձ երթալ, I must go;
մերցուք եթէ — լիցի, let us die if it must be!.


Հարկանեմ, հարի

va.

to beat, to strike, to give or deal a blow;
to strike or sweep the chords of the lyre, to vibrate, to touch, to play or perform on;
to ring;
to knock, to thump;
to prick, to bite;
to wound, to hurt, to harm;
to knock down, to beat to death, to kill;
to spoil, to taint, to gnaw, to eat away;
to ill-treat, to punish, to abuse;
to strike against, to shock;
to feel remorse;
to pay tribute;
to write down, to put into writing, to set down;
— զքաղց եւ զծառաւ, to stay hunger;
to quench, slake or allay thirst;
— այսոյն պղծոյ, to possess with a devil;
ի շամփուր —, to spit, to put on the spit;
— զոք ի ցից, to empale;
ի մահ, — զոք յոգի, to give the death-blow, to despatch, to slay, to kill;
ի գլուխն, to cause a headache;
— գինւոյ ի գլուխն, to mount to the head;
to intoxicate;
տաւիղ կամ ջութակ —, to harp, to play on the harp or violin;
խորան —, to set up a pavilion;
— զմիմեանս, to strike one another, to knock against each other;
to come in collision, to collide, to come into contact with;
— ընդ միմեանս, ընդ միմեանս — համեմատութեամբ, to compare, to confront with;
— զճանապարհս, to go, to be on a journey, to travel;
մարտ ընդ միմեանս —, to fight, to combat, to make war;
— զպատերազմ, to gain the battle, to conquer;
— զթշնամին, to beat the enemy, to discomfit, to defeat, to rout;
— հուր զտամբ, to set a house on fire;
— գաւազանաւ, to cudgel, to cane, to whip, to thrash, to belabour;
խրախոյս խընդութեան —, to shout with joy;
— զպէտս ուրուք, to supply the needs of, to provide or furnish the needful;
— զմիտս, to strike, to impress;

mus.

— զամանակ, to beat the measure;
զծայրս —, to dawn, to rise;
— զանձն, to be afflicted, grieved, mournful, desperate;
ընդ միտ —, to think, to reflect;
—նէ զդաւիթ սիրտն իւր, հարեալ գտանի ի խղճէ մտաց, David is struck by or eaten up by remorse;
ընդէ՞ր —նէ զքեզ սիրտ քո, why is your conscience afflicted and why is your heart heavy within you ?
արեւն ընդ ծայրս —նէր, the sun gilded the mountain tops;
ժանգն —նէ զերկաթ, rust consumes iron;
կօշիկ իմ —նէ զոտս, my shoe pinches.


Հարկատու, աց

adj.

tributary;
vassal;
liege, subject;
ածել ի —ս, — առնել, to subject to tribute, to render tributary;
— լինել, to be tributary.


Հարկեցուցանեմ, ուցի

va.

to necessitate, to constrain, to force, to compel, to oblige;
to impose tributes, to render tributary;
cf. Հարկիմ.


Հարուած, ոց

s.

blow, knock, beating, striking, percussion;
bastinado;
slash, cut, wound;
bruise, contusion;
sore;

fig.

scourge, blow, chastening, tribulation, misfortune;
repulse, rout, defeat, overthrow, considerable loss;

mus.

—ք, — paean;
—ք եգիպտոսի, the plagues of Egypt;
օրհասաբար —, mortal blow;
—ս ածել, to give many blows, to cudgel, to chastise;
հարկանել ի —ս մեծամեծս, to make great slaughter, havoc, carnage, butchery.


Հարուստ, րստաց

adj.

powerful, potent;
strong, vigorous;
monied, rich, opulent, fortunate;
much, abundant;
numerous;
long since, remote, old;
— մի, enough, sufficient, much;
— մի ժամ, ժամանակ, log, a long while or time, a great while;
ի — դարուց, many centuries since;
— մի յառաջ, long time before;
յետ — ժամանակաց, long time after;
— միտք, ingenious;
գունդ —, a strong force;
— ձգմամբ, for a long time;
ինչ ամաց ի վերայ անցելոց, after many years.


Հայց

s.

demand, request;
ընդ — անկանիլ, — եւ խնդիր լինել, to ask, to demand, to request, to be in search of, to look for.


Հայցեմ, եցի

va.

to request, to ask;
to entreat, to beg earnestly, to beseech, to implore, to solicit, to pray;
to seek, to search;
— օգնութիւն, to implore aid or succour;
շնորհ —, to entreat a favour.