nocturnal.
obscure, dark.
cf. Գիշերամարտ.
bat.
noctambulist, somnambulist;
night-rambler.
blear-eyed.
head of hair, long hair.
cf. Ծամակալ.
cf. Հերարձակ.
knowing, wise, experienced.
conscious, acquainted, confident.
conscience;
knowledge.
cf. Գիտուն.
cf. Գիտութիւն.
the two arms extended, open arms;
bosom, breast;
fathom;
—ս արկանել, — ընդ —ս խառն լինել, to embrace, to hug one another;
ընդ —ս մտանել, ընդ աղեղն լինել, to draw the bow well;
այն ինչ լինէր զոգիսն ի —ս իւր թափել, whilst he drew his bow tight;
— ընդ — խառնել or խառն լինել, — ընդ խառն or գրկընդխառն or գրկախառն լինել, to wrestle, to struggle with one;
— ընդ խառն կռիւ or մարտ, wrestling.
little village;
villa.
peasant, clown.
cf. Դիւթական.
rolling pin.
headstrong;
bold, impudent.
division into several chapters, order, arrangement;
summary, compendium;
index.
ashamed, confused.
to be ashamed.
poll-tax, capi-tation, head-money.
chub, mullet.
head-dress, veil.
hat;
cap, bonnet.
to bend one's head.
cf. Կղերիկոս.
notch of an arrow
cf. Գղզիկ.
cf. Գմբեթաձեւ.
ambulatory, that walks;
fuggitive;
dying;
deceased.
southernwood.
globule, globe, bowl, spherical or round body;
pincushion;
apple;
— խաղու or խաղալիկ, ball, bowl;
ball (at tennis);
— մեղուաց, swarm of bees;
— հրացանից, ball;
bullet, large ball;
— ձեռնածուաց, juggler's cork-ball;
— որթոյ, bud, button.
ring of an ear-ring.
tennis
cf. Դասակից.
to bombard.
bombardment.
cf. Գնդակ.
dry cow-dung.
that praises, returns thanks.
companion of the thief.
clandestine, stealthy.
cf. Գողտր.
oolt's-foot.
extant;
being.
that exists;
substantive.
existence, essence.
caresses, fondling, endearment, coaxing, fawning;
wooing, court, courtship, gallantry;
ածել ի —նս, to tame, to domesticate, to familiarize;
գալ ի —նս, to grow tame, to be tamed;
—նս տալ, ի —նս հարկանիլ, cf. Քծնիմ.
lyre;
viol, harp;
Lyra;
— հարկանել, to play on or sound the lyre.
bed, couch, sleepingroom, dormitory;
grave, tomb;
— մանկան, crib, cradle.
examination;
ի — առնուլ, to examine, to consider, to ponder;
to argue, to discuss;
ի — գալ, to be examined, criticized;
ի — արկանել, մտանել, լինել, to examine, to study, to criticize.
to examine, to study, to investigate, to discuss;
to censure, to control;
to meditate, to consider, to think;
cf. Տեղեկագոյն.
examination;
research, discussion;
inquiry, inquest, inquisition;
control;
thorough investigation;
— խղճի, self-examination;
ի — մտանիլ, to examine;
ընդ քննութեամբ անցանել, to pass the censorship;
ընդ քննութեամբ արկանել, to examine, to control;
to criticize, to censure.
cf. Քողարկեմ.
cube, die;
suffrage, vote, ball, ballot;
տուփ քուէից, urn, ballot-box;
տուփ քուէիւք, by an unanimous vote;
— արկանել, տալ ձգել, to vote, to ballot, to come to the vote, to poll.
cf. Կապիճ.
wooden water-vessel, pail, bucket;
mill-hopper;
— կաթին, milk-pail.
sleep, slumber, nap, rest, repose, pause;
— մահու, sleep of death;
քաղցր, ախորժ, հան գիստ, խաղաղ, փրկաւէտ, կենսանորոգ, —, soft, agreeable, tranquil, calm, healthy, refreshing slumber;
— թեթեւ, ընդհատ, անհանգիստ, յուղեալ or խռովեալ, դժնդակ, ծանր, վնասակար, մահացու —, light, broken, agitated, troubled, hard, heavy, dangerous, mortal sleep;
ի — լինել, երթալ, քնոյ տալ զանձն, to sleep, to go to sleep, to lie down, to repose;
զքնով անկանիլ, ի — մտանել, to be overcome with sleep, to fall asleep;
ննջել — յաւիտենից, to sleep the sleep that knows no waking;
ի — առնուլ, to send to sleep;
(յորորանի ) to lull or rock to sleep;
խոր — ի լինել, to be in a sound sleep, to sleep soundly;
ճաշակել զքաղցրութիւնս քնոյ, to enjoy sleep;
ի — գտանել զոք, to find a person asleep;
խռովել, ընդհատել, խափանել, զ—, to trouble, to disturb or break one's sleep, to awake, to rouse;
իբրեւ — ընդ արթունս լինել, to be half asleep;
հատանիլ քնոյ յաչաց, to lose one's sleep;
— քաղցրանինջ հատեալ էր յարտեւանաց նորա, calm sleep was unknown to him;
փախեաւ յինէն —, sleep fled far from me;
այս ի — տանի, that causes sleep;
ընկղմեալ ի — թանձրութեան, buried in sleep, fast asleep;
— հատեալ է յաչաց իմոց զցայգ եւ զցերեկ, I sleep neither night nor day, I am sleepless.
cf. Կարոս.
like a christian, christianly;
— կեալ, to live, to lead a life worthy of a christian.
hearty laugh, loud or derisive laughter, burst of laughter;
— բառնալ, to burst out a laughing, to burst into a loud derisive laugh, to laugh outright or immoderately, to roar with laughter;
— կալ, to be laughed at, derided, scorned.
crocus, saffron;
crocus;
— վայրենի, սուտ —, carthamus, bastard or mock saffron, safflower;
հնդիկ —, curcuma, turmeric, terra merita.
to search or dive into, to investigate carefully, to examine with care;
to agitate, to undo, to destroy;
— զմիտս, to excite, to rouse up or awake the mind, to stimulate;
— զախորժակ, to sharpen, to quicken the appetite.
help, aid, assistance, succour;
յ— գալ, հասանել, to help, aid or succour a person;
յ— կոչել, to call for help.
aid, succour, assistance, help, furtherance, support, stay, prop;
favour, relief, resource, means;
forces;
դրամական —, pecuniary aid, relief, subsidy, grant;
փութալ, հասանել յ— ուրուք, to hasten to a person's aid.
cf. Օգոստական.
utility, profit, interest, advantage, emolument, gain, lucre;
useful, advantageous;
great, much;
գտանել զ— իւր, to find one's interest;
— քաղել, to derive or reap benefit from;
— լինել, to be useful, advantageous, to serve;
յ— արկանել, յ—ի կիր or ի վար արկանել, յ— անձին վարել, յ— իւր շրջել, առնուլ, to profit by, to avail oneself of, to turn to account, to turn to the best account;
յաչս դնել զամենայն ի շահ օգտի անձին, to sacrifice all to one's interest;
վասն օգտի քո է, յ— քոյին է, it is for your good, for your interest;
զ— ժամս աւուրն, the greater part of the day;
cf. Շահ.
cf. Օգտակար.
air;
weather;
wind, light wind, breeze;
shoe, boot, half-boot;
կանացի օդք, lady's boot;
պարղ, անոյշ or քաղցրասիւք, բարեխառն, հանդարտ, գեղեցիկ, լապ, զով, ծծելի օդ, serene, mild, temperate, calm, fine, good, cool, breathable air or weather;
ցուրտ, չոր, փոփոխական, անհաստատ, վատ, վնասակար, վատառողջ, ժանտ, ապականեալ, խոնաւ, ամպամած, մրըրկայոյզ օդ, cold, dry, changeable, inconstant, bad weather;
deadly or deleterious, unwholesome, infectious, corrupt or foul air or atmosphere;
damp, overcast or cloudy, tempestuous or stormy weather;
կածք օդոյ, the injuries of the weather;
յօդս, ընդ օդս, in vain, vainly, sillily;
at venture or random;
բանք, խորհուրքդ ընդ օդս, idle talk, silly words, empty discourse, vain, extravagant designs, castles in the air;
ընդ օդս խօսել, հարկանել, to talk idly, to beat the wind, to talk to the winds;
— առնուլ, to air oneself, to take an airing or walk;
— փոխել, to have a change of air, to go abroad, to go into the country;
թօնուտ են օդք, we shall have rain;
խաղաղին, պարղին օդք, it is getting fair again, it is clearing up;
cf. Հողմ.
cf. Օդական.
to be simplified;
to be clarified, filtered;
to become clear, to be purified;
to be cleared up, solved, unravelled or elucidated;
to grow calm or serene;
to extend, to stretch out, to be unfolded, displayed or unrolled;
— մեկնիլ, to depart, to go away;
— ոգւոց, to be at the last gasp;
պարզեցան զուարթացան դէմք նորա, his countenance brightened;
cf. Ոգի.
simplicity;
purity, cleanness;
simplicity, sincerity;
clarification, clarifying;
serenity, clearness, calm weather;
explication, development;
ազնուական —, noble simplicity.
sling;
swarm of bees;
քարինս արձակել —իւ, to sling.
blaming, carping, critical, criticizing, fault-finding;
censor, critic, fault-finder, Zoilus;
— լինել, cf. Պարսաւեմ;
— կայ զամենայնէ, he finds fault with everything.
to encircle with a wall, to wall;
to construct or elevate a rampart, to fortify;
to separate by a wall;
to protect, to shelter;
— or ի բաց —, to separate, to divide, to send away, to remove, cf. Որոշեմ, cf. Հեռի առնեմ, cf. Մեկուսացուցանեմ.
debt, duty, obligation, engagement;
due;
active debt, credit;
tribute, tax, impost;
cause, reason, author;
in debt to, indebted, accountable, responsible;
guilty, culpable;
— բաշխք, tribute due;
—ոյ տէր, creditor;
it is right, it is necessary;
— եւ արժան էր, it was necessary;
չէ —, ոչ է —, ոչ է եւ պատշաճ, it must not be, it is not right, just or lawful;
չէ — կենաց, he is unworthy of life;
— վարկանել, to think proper, to deem expedient;
արկանել ընդ —եօք, to cause to run into debt, to get into debt, to be involved in debt;
մտանել ընդ —եօք, to run into debt;
to lay oneself under obligations;
բազում —ս ունել, լի —եօք լինել, to be over head and ears in debt;
— անձին համարել, to assume the obligation;
հատուցանել զ — ս իւր, to discharge or pay a debt;
հատուցանել զ —ս երախտագիտութեան, to discharge a debt of gratitude;
հատուցանել զ— ս իւր առ հայրենիս, to pay one's debt to one's country;
—առնել, to render culpable, to impute, to accuse;
to condemn;
cf. Թոյլ;
cf. Պատշաճ.
obligatory;
— թուղթ, bond;
— երկաթուղւոյ, railroad.
garden;
— բանջարոյ, kitchen garden;
— պտղոց, fruit —, orchard;
տնկաբանական —, botanical -;
գծել զձեւ պարտիզի, to lay out a -;
մշակել զ —, to garden;
cf. Թի.
overthrow, defeat, discomfit;
subjection;
ի — մատնել, դարձուցանել, արկանել, ընկղմել, to overcome, to conquer, to defeat, to rout, to overthrow, cf. Պարտեմ;
ի — մատնիլ, to be vanquished, conquered, defeated, routed, to lose the battle, to be discomfited;
— խոստովանել, to succumb, to yield, to give up, to cede, to surrender, to deliver up the arms, to submit;
to avow or know one's weakness.
as, like;
— գունակ, as;
— զայս օրինակ, thus, in this manner or way;
almost, nearly.
necessaries, the necessary, the needful;
need, want, necessity, indigence;
exigence, necessity;
use, employ, business;
concise narration;
— or — մարմնոյ, needs, jobs, going to stool;
ի պէտս, for use or service;
for;
յի՞նչ պէտս, for what use or purpose ? why ?
— կենաց;
the necessities of life;
— են, — է, ի պէտս է, it must, it is necessary;
չեն —, it must not, it is not necessary;
յոչինչ պէտս, in vain, uselessly;
յանձին ունել, to have care, to be concerned, to reck;
պէտս ունել, to want, to need, to be or to stand in want of;
ի պէտս գալ, to be useful or serviceable;
պէտս առնել, պիտօք վարիլ, to use, to make use for, to avail oneself of;
պէտս ունել զիմեքէ, to devote or apply oneself to;
զպէտս հոգւոյն հատուցանել or վճարել տեառն, to breathe one's last, to die;
պէտս ունիմ or — են ինձ երթալ, I must go;
նստիլ ի պէտս, վճարել զպէտս մարմնոյն, to go to stool, to evacuate the bowels.
cf. Պարենիկ.
cf. Պինասպասեակ.
firm, steady;
hard, solid, strong, fast, compact, close, stiff;
constant, immovable, steadfast, firm, infrangible, unshaken;
— պնդով, strongly, steadily;
— կալ, to hold fast, to preserve, to persist;
— ունել, to hold firmly to, to retain.
սակաւիկ ինչ պիտեցաւ, it was within a hair's breadth of.
necessary;
suitable;
— է, cf. Պիտիմ;
it is becoming, proper, suitable;
զի՞ եւս — են մեզ վկայք, what need have we of witnesses ?
cf. Պղատոնական.
to soil, to contaminate, to stain, to spot;
to profane, to pollute, to abuse;
to abhor, to detest, to execrate;
— զկոյս, to violate, to dishonour.
contamination, stain, filth, obscenity, lewdness, impurity, debauchery;
profanation, pollution;
abomination, execration;
— կուսի, violation, rape;
ի — մատնել զանձն, to prostitute oneself.
cf. Պղպջակեմ.
cf. Պղպջակեմ.
cf. Պղտորական.
to grow turbid, muddy or thick;
to become confused, disconcerted, to be unsettled, in disorder;
պղտորի երկին, it is getting overcast;
there will be a storm presently;
յականէ աղբերն պղտորեալ է ջուր նորա, the fish begins to stink at the head.
to affirm, to fortify, to consolidate, to confirm, to strengthen;
to tighten, to strain, to restrain, to draw closer, to bind faster, to tie tight;
to constrain, to enforce, to press;
to invigorate, to corroborate, to encourage, to inspirit, to remove one's fear;
to persist, to insist, to urge, to be bent upon, to pretend, to maintain;
— զմէջ or գօտի ընդ մէջ, to gird up one's loins;
to arm or prepare oneself;
— զանձն, to refrain oneself, to keep with in bounds, cf. Ժուժկալեմ;
— զանձն ընդդէմ, to provide against;
— զհաւատս, to confirm the faith.
to harden, to grow tough;
to insist, to sustain, to be obstinate;
to pretend;
to run, to go quick;
cf. Զկնի;
cf. Զհետ;
ի պահս —, to be rigorous in fasting.