to strike with the flat of a sabre.
to knead;
to amalgamate.
to vibrate;
to shudder;
to tremble.
vibration;
quake, tremour.
to bake or burn (bricks or earthen vessels).
burning, baking.
to wet, to soak, to steep;
to knead or mix with water;
to dilute.
lupine.
to bathe, to wet, to moisten;
to drench, to soak;
to macerate.
to wet one's self;
— գինւով, to get tipsy, to booze;
— ամօթով or առ ամոթոյ, to perspire from shame;
to blush for shame.
to steep, to soak, to macerate.
to evacuate, to void, to go to stool;
— անասնոց, to stale, to dung.
to spit upon;
to scorn, to despise, to shower down abuse on.
cf. Թքակոծեմ.
cf. Թքանոց.
to spit;
to spit out;
to spit upon, to fling, to cast, to spout;
to vomit, to throw up;
to slight, to disdain, to contemn openly, to treat with scorn, to point one's finger at, to set at nought;
ընդ երեսս՝ յերեսս ուրուք —, to spit upon a person, in his face.
cf. Թքանեմ.
to spit often, or continually, to be always spitting.
cf. Թքանեմ.
spitting, expectoration;
— արեան, spitting of blood.
to shake, to jolt, to move violently;
to heat down;
to throw down, to overturn;
to drive away, to repel, to remove;
to wink;
— զփոշի, to shake off the dust;
— զանկողին, to make or shake up the bed;
— զքուն, to shake off sleep;
— զլուծ, to throw or shake off the yoke;
— զքաղաքն, to shake, to tremble;
to destroy, to ruin;
— զսուր, to brandish a sword;
յական —, in the twinkling of an eye.
to arouse, to agitate one's self;
to go away, to retire;
to be dispersed, dissipated;
to sparkle, to throw out sparks, or flashes of light;
to fall, to be despoiled, deprived of, to lose.
quake, shock;
— սրտի, palpitation;
— ական, wink of the eye.
to grow weak or faint, to decay, to languish, to droop.
cf. Թաղեմ.
witchcraft, sorcery.
earthquake.
of a horrible countenance, ugly, hideous, horrible, dreadful, frightful, shocking.
to slander, to calumniate, to report.
cf. Բանտարգել.
to imprison.
to distribute, to share, to part, to divide, to dispense, to assess;
to disseminate.
cf. Բաշխութիւն.
to tattle, to prattle, to talk idly, to tell idle tales, to speak of trifles.
to bellow, to low;
to roar.
to take away, to remove, to carry off, to displace;
to retrench;
to derogate, to suppress, to withdraw;
to cause to cease, to destroy, to dispel, to efface, to extinguish, to stifle;
to take away, to ravish, to take, to steal, to rob;
to lift up, to raise;
to bear, to support, to sustain;
— ի վերայ, to put, to put on, to load;
— ի հաշուէ, to discount, to deduct, to abate;
— զօրէնս, to repeal a law, to cancel, to annul;
— զխոչս, to clear, to extricate;
— զցանկն, to unbar;
— զմանուկն յարգանդէ, to deliver a woman;
— թողուլ, բարձի թողի առնել, to abandon, to forsake entirely, cf. Մերժեմ, cf. Լքանեմ;
—ի լուծ կշռոց, to weigh;
— զգլուխ, to behead, cf. Գլխատեմ;
աղաղակ կական՝ կառաչ՝ ձայն՝ ճիչ —, to scream, to cry out;
to weep;
— ի միջոյ, to carry away, to stroy, to annul;
— զամենայն դժուարութիւն, to take away all difficulty;
— զկեանս ուրուք, to take away the life of some one, to kill, to murder;
բաղոք —, to appeal, to invoke, to lament;
— զցաւս, to support pain;
— ուստեք, to go away, to depart;
— զթիւ, to subtract;
— արձակել, to dismiss;
բարձեալ բերել, to carry;
to be carried or brought;
to liken, to compare;
to be taken away;
to be destroyed;
to be estinguished;
բարձիր եւ անկիր ի ծով, be thou removed and cast into the sea;
— մտաց հպարտութեամբ, to be proud of;
արք արգարք բառնիմ, the just perish;
Դամասկոս բարձցի ի քաղաքաց, Damascus will soon be no longer a city;
բարձաւ ուխան, the pact is broken;
— ի կենաց, to die;
նմա բարձին զխանչն, they put on him the cross.
cf. Բառնամ.
to reproach, to blame, to condemn, to rebuke, to censure.
that spins or weaves finely;
finely spun or woven.
cf. Բարբանջ.
to make tiresome repetitions, to chat, to prattle, to bawl, to tattle.
cf. Բարբանջեմ.
to speak;
to cry out, to exclaim.
to hesitate, to haggle;
to be busy, embroiled, perplexed.
to make flourish;
to civilize.
to increase, to flourish, to be in repute, in honour, in vogue, to profit, to improve.
to accumulate, to hoard;
to bind up;
to eompound, to conjoin.
benevolent.
to prosper, to be fortunate, to succeed, to be happy.
to bless, to praise.
flight, escape;
evasion, subterfuge, shift, tergiversation;
— զօրաց, rout, defeat, overthrow;
ի — դարձուցանել, to put to flight, to rout;
ի — մտաբերել, to meditate flight;
— առնուլ, ի — դառնալ, աճապարել, երթալ, մտանիլ, լինել, կալ, to take to flight, to flee, to run away, to turn one's back, to turn tail.
fugitive, deserter, runaway;
fugitive, fleeing;
fleeting, transient;
— ծառայ, runaway slave;
— առնել, արկանել, հանել, վարել, տալ, to put to flight;
— լինել, գնալ, երթալ, դառնալ, անկանել, դիմել, to take to flight, to turn tail, to run away.
cf. Համակերպ.
cf. Փաղփումն.
shine, brilliancy, lustre, glitter, splendour;
shining, brilliant, glittering;
— ի —, extremely bright, dazzling;
sparklingly;
— զ—ի տալ, cf. Փայլեմ.
cf. Մլուկն.
cf. Մեղեդի;
thin skin, pellicle, cuticle, film, husk;
secundine.
glorification;
glory, magnificence, pomp, splendour;
փառաւորութեամբ, cf. Փառաւորապէս.
gloriously, with glory, pompously, splendidly;
ճշմարիտ, անարատ or անստգիւտ, անեղծ, անկապուտ, շքեղ, յաւերժական —, true, spotless, solid, real, great, imperishable glory;
սուտ, փախստական, սնոտի, կորստական —, false, fleeting, vain, perishable glory;
սիրել զփառս, to love glory;
փառս ստանալ, to acquire fame or glory;
փառաց ի փառս բարձրանալ, to be raised or exalted to the highest pitch of glory;
ընթանալ ի փառս, to be in a fair way the glory;
անկապուտ փառս անձին համարել, to put one's chief glory in;
ուղիղ փառս ունել, to be of an orthodox belief or profession, to have a catholic sense;
տալ փառս աստուծոյ, to glorify God, to give or render glory to God, to thank God;
վասն փառաց մեռանել, to die for glory;
անկանել փառօք, to fall gloriously;
յաւերժացուցանել զփառս իւր, to make one's glory eternal;
կնիք տալ փառաց, to put the seal to one's fame;
տենչալ փառաց, զակատիլ զհետ փառաց, to aim at glory, to pursue glory;
աղարտել զփառս իւր, to tarnish one's glory, to stain one's reputation;
աղօտացուցանել, նսեմացուցանել զփառս իւր, obscure, darken or efface one's glory;
անկանել ի փառաց, to abase, degrade or dishonour oneself;
առանց փառաց, inglorious;
փառաւորեալ փառօք, covered with glory, with laurels, renowned, famous;
շքեղապանծ փառօք, with extraordinary splendour;
փառս քեզ համարեսջիր, make it your aim and glory to;
տեսէք, մի գուցէ քակտեսջիք ի փառացդ, take care not to lose your renown;
անմահական փառս յաւելցէ քեզ այս, this will bring you immortal glory;
նսեմացեալ անհետանայր գոգցես եւ — նորա զոյգ ընդ բաղդին, his glory seemed to be eclipsed with his fortune;
ի փառս աստուծոյ, to the glory of God;
— հօր, the Gloria Patri;
— տեառն, — աստուծոյ, glory to God ! God be praised! thank God !
— քեզ, տէր, glory to Thee, o God;
— ի բարձունս աստուծոյ, glory to God in the highest;
որում միայնոյ վայելեն —, to Whom alone glory belongs.
madder;
— զմիւռնիոյ, alizari, Smyrna madder.
house, habitation, home;
house, family, race, nation;
family, household;
goods, fortune;
house, commercial house;
couplet, strophe, stanza, verse;
— ադամայ, the human race, mankind;
— թորգոմայ, the Armenian nation;
— թագաւորի or — արքայի, the king's household;
— մատենագրաց, library;
— պղատոնեայ, Plato's Academy or school;
փայտակերտ, աղիւսակերտ, քարաշէն, քարուկիր —, wooden, brick, stone house;
հանգիստ, բնակելի, լաւ, մեծ, փոքրիկ, գեղեցիկ, տձեւ or անպիտան —, commodious, inhabitable, good, large, small, fine, wretched house;
հիմունք, որմունք, տան, the foundations, the walls of a house;
վարձելի կամ վաճառելի —, house to be let or sold;
— ի տանէ, տանէ ի —, from house to house;
արտաքոյ տան, ըստ — ն, out, not at home;
ի տան, at home;
կալ ի տան, to stay, to be at home;
ելանել ի տանէ, to go out;
մեկնել ի տանէ, չուել, to remove, to move;
դառնալ, գնալ ի —, to go home again, to come home, to go home;
— վարձել, to let a house;
վարձել զ— իւր, to let his house;
— շինել, կառուցանել, քանդել, to build, to pull down a house;
ական հատանել զտան, to break into a house;
շրջել տանէ ի —, to wander from house to house.
cf. Տուումն.
giving;
donation, gift, presents;
alms;
duty, taxes, impost;
—ք առատ՝ առնեն զբարեկամ զուարթ, short reckonings make long friends.
commerce, traffic, trade;
interchange, exchange;
conference, communication, correspondence, frequentation, society;
commercial, mercantile, trading;
— շնչոյ, respiration, breath;
— ամուսնութեանց, marriages, weddings;
դադարումն —ից, stagnation of business, of affairs;
ի յետին — շնչոյն, at the last moment or gasp;
— առնել, to trade, to traffic, to negotiate;
ի — գեղարդանցն ճայթիւն որոտման ելանէր, a sound as of thunder proceeded from the clash of the spears;
cf. Թեւակոխեմ.
merchant, trader;
տուրեւառիկք or —իկ փոփոխումն, շահաւետութիւն, վաճառք, commerce, trade;
ի —իկ վաճառս ընդ ուրուք բերիլ, to trade, to negotiate, to traffic.
box, case, chest;
cf. Խնկաման. book-case;
small square;
— սահուն, movable, running or drop-box;
չքնաղագիւտք ի յակունս՝ պահին ի —ս մանունս, precious things are packed in small parcels.
more or very like, precise, genuine, true;
—ս, precisely;
— ասացից, properly speaking;
կամ — ասել, or more correctly to say.
cf. Տոմսակ.
cf. Տրոհումն.
cf. Տրոփումն.
complaint, grumbling, murmur, lament, cry, quarrel;
complaining, murmuring;
— ունել, to make a complaint, to complain;
— լինել, cf. Տրտնջամ;
— առնել, to dissatisfy, to discontent.
bundle, bunch;
— խոտոյ, truss, bottle;
— փայտի, faggot, bundle of wood;
— մագնիտական, pencil of magnetic rays;
առնել տրցակ or տրցակեմ, to truss, to tie in a bundle, to bottle, to bind up in faggots.
hot weather, great or ardent heat, burning atmosphere, solar heat, sunburning;
hot;
—ոյ, during the heat;
— ամարայնոյ, summer heat;
հարկանիլ ի —ոյ, to be corrupt, to rot, to putrefy.
very hot, burning;
— ժամ or — ժամանակ, hot hours of the day;
ի — ժամու աւուրն, in the heat of the day;
— ժամու or ի — ժամու, during the heat.
feast, solemnity, festival, celebration;
— նշանաւոր, հանդիսաւոր or մեծահանդես, extraordinary, solemn feast;
օր —ի, feast-day, holiday;
ամենաժողով —, fair day, market day;
— անուան, saint's day;
— ամենայն սրբոց, All-Saints' day, All Hallows day;
— մարմնոյ եւ արեան տեառն, Corpus Christi day;
— անմեղ մանկանց, Childermas-day;
սրբել, խմբել, կատարել, տօնել զ—, to keep, to observe, to celebrate a feast;
շնորհաւորել ուրուք զ— իւր, to wish a person many happy returns of the day;
cf. Տարեկան.
the thirty second letter of the alphabet, & the twenty sixth of the consonants;
five thousand, five thousandth;
It is sometimes confounded with ռ, as : մրմռամ — մռմռամ, ձմեռն — ձմերան. Also with the լ & ղ letters, as : բելիար — պէլիալ. And also with the յ : աներկբար — աներկբայ;
It is sometimes redundant in words, for example : բարժանեմ — բաժանեմ;
There are but few words which commence with this letter, & those are either abbreviations or foreign words, it is rather used as a medial final.
the thirty third letter of the alphabet, and the twenty seventh of the consonants;
six thousand, six thousandth;
As a prefix to words it is a sign of the dative, for example : ասէ ցտէր, he says to the Lord;
to, as far as;
till;
ցայդ վայր եկեսցես, heither shalt thou come, come thus far ! ցմեծ ժամս, for long time;
կասկածեմ ցառաւօտն, եւ հառեալ յառաւօտն՝ երկնչիմ ցերեկոյն, suspicions assail me till morning light, from break of day fear torments me till evening.
branches, brushwood;
furze;
birch-tree;
maple;
— մօրուք, matted beard;
*— ասել, birch-broom.
lowness;
modesty, moderation, sobriety, decency;
humiliation;
humility;
vileness, meanness, baseness;
ցածութեամբ, with a lowly air, meekly, modestly;
meanly, basely.
night, night time or hour, the whole night;
բղխումն ցայգութեան, nocturnal pollution.
cf. Ցայնժամ.
cf. Ցայտումն;
—ք տղմոյ, splash of mud.
cf. Մշտաջան.
passion, love, lust, sensuality, lechery, concupiscence;
զվավաշոտ ցանկասիրութեամբ թեւակոխել, to abandon one-self to voluptuousness.
desire, longing, envy;
will, pleasure;
sensual pleasures, lust, concupiscence, voluptuousness, sensuality, passion, love;
cupidity;
— փառաց, ambition;
գալ ի —, to desire, to wish;
լինել ի ցանկութեան մեծի, to desire ardently, to wish for eagerly;
առնել ընդ ցանկութեան անձին, to act according to one's caprice.
cf. Ցասմնական.
pain, ill, suffering;
sorrow, grief, affliction, displeasure, bitterness;
regret;
disease, illness;
ցաւովք, painfully, sorrowfully, sadly;
դառնակակիծ —, sharp, smarting, poignant or bitter pain;
— սրբազան, epilepsy, falling sickness;
—ք ցանկութեան, concupiscence;
ի —ս լինել, —ս լինել, —ս կրել, տանել or բերել —ոց, to suffer or endure pain, to feel unwell, to be in pain, full of pain;
զմահու — ջերանիլ, to be ill of a fatal disease;
մեղմել զ—ս, to calm, to allay, assuage or lull pain;
դժոխըմբեր կալաւ զիս —, a cruel pain seized me;
փարատեցան յինէն —ք իմ, I have no more illness, I am free from pain;
— է or —է ինձ, it displeases me, I am vexed, I am very sorry;
cf. Ըմբռնիմ.
to be displeased, to regret, to be sorry;
to be afflicted, to grieve;
to compassionate, to pity, to complain;
ցաւէ գլուխ իմ, my head aches, I have a pain in my head, I have the headache;
ցաւեցին ոտք իւր, he suffered from a pain in his foot;
ոչ ումեք ցաւէ ընդ իս, nobody pities me;
ցաւէ ինձ ի վերայ քո, I pity you, I weep for you;
ցաւեաց մեծ վասն իմ, were you sorry for me ? did you feel compassion for me ? աչինչ զաւէր նմա վասն քո, he had no compassion for you.
of a different tribe or clan;
ցեղընտիր առնեմ, ցեղընտիր լինիմ, to distinguish one tribe or family from another.
dispersion;
vast open space;
— or — եւ ցան, dispersed, scattered about, spread;
cf. Ցան;
ցիր ընդ ցիր լինել, to be dispersed, scattered about, spread over;
— եւ ցան մտօք absent-minded, distracted.
hatchet, axe;
դնել զ— առ արմին, to lay the axe to the tree.
cf. Տարր;
letter, character;
letter, episite;
book;
աստուածեղէն —ք, the Holy Scriptures;
մարգարէական —ք, the prophecies;
—ք կանոնականք, canons, constitutions, statutes, written laws.
anagram;
առնել —, to anagrammatize;
յօրինող տառադարձութեան, anagrammatist;
յօրինումն տառադարձութեան, anagrammatism.
ten;
ի — ամսոյն, on the tenth of the month;
— անգամ, ten times;
— —, by tens.
shaky, tottering, vacillating;
swing, see-saw;
cf. Տատանումն;
կալ ի —ի, cf. Տատանիմ;
— առնել, to swing, to send up and down, to see-saw.
proscribed, removed, driven away, expatriated, banished, exiled;
— առնել, լինել, cf. Տարագրեմ, cf. Տարագրիմ;
— ելանել ի կենաց, to pass from this world;
ի հայրենի ընչից — գտանիլ, to be disinherited.
cf. Տարածումն.
cf. Տարակուսումն.
wrong, undue, unjust, unreasonable;
unnecessary, needless, useless, vain;
—, ի —, unduly, in vain, uselessly, without reason, improperly, wrongfully;
— ամօթ, bashfulness, sheepishness;
հոգալ ի բանս —ս, to believe in idle gossip.