extinguisher.
butting, shock, clashing.
remorse, compunction.
madness, craziness, insanity, lunaoy.
intelligent, well-informed, skilful, learned;
— առնել՝ կացուցանել, to initiate, to instruct, to inform;
— լինել, to be well-informed, to have profound knowledge, to be well versed in, to understand thoroughly, to know perfectly;
— լինել ապագայից, to penetrate the future;
— լինել ի մէջ բարւոյ եւ չարի, to distinguish, to know good from evil;
— լինել յամենայն ճանապարհս իւր, to be have prudently or wisely;
— լինել ի սրտի իւրում, to revolve, to turn over in one's mind, to reflect, to consider, to mediate, to ruminate, to ponder;
— լինել ոգւոյ նորա, to seize the meaning, to enter into the spirit of;
— ամենայն իմաստութեան, learned in all knowledge.
cf. Խելամուտ առնեմ.
understanding, intelligence, comprehension, knowledge, capacity;
reflexion, consideration;
synecdoche;
յիմաստիցն ածել —ս, to teach science;
առ քաջ — իրացդ, in order thoroughly to understand these things.
cf. Խելագարութիւն.
mad, insane.
raving, mad, furious, frantic.
to distract, to madden, to craze, to drive to fury, to goad to insanity.
to be out of one's senses, to rave, to be delirious, mad, crazy, insane;
to swoon or faint away, to fall into a swoon.
delirium, lightheadedness, frenzy, madness.
pervers, stubborn, wilful, obstinate.
perversity, caprice;
insolence, impertinence.
obliquity, crookedness, contortion;
grimace, wry face, mouth;
perversity, depravity.
waywardness.
strangulation;
suffocation.
buffoneryy, scurrility, lampoon, bantering, jeering, mockery, raillery, jocularity, waggery.
crippled state of a limb, privation of the use of a limb, lameness, palsy, paralysis.
cf. Յիմարութիւն.
to corrupt, to debauch, to make dissolute.
voluptuous and effeminate life, lasciviousness, debauchery, wantonness, dissoluteness.
cf. Խենդութիւն.
insubordination, disobedience, indocility, obstinacy, stubbornness.
cf. Խեցեգործ.
cf. Խեցակարկառ.
cf. Խեցեգործութիւն.
very barbarous, unpolished, very corrupt, very rude, very harsh.
earthen-ware manufacturer;
potter;
brick-maker or tile-maker;
գործատուն —աց, earthen-ware manufactury.
ceramic art, fictile art;
the potters art, pottery.
ostracism.
shell-fish;
shell, conch;
tortoise-shell;
nut-shell.
to dry, to dry up;
to parch.
bivalve-shell;
allegory.
breaking, rupture, bursting, tearing.
cf. Խթնիմ.
vigil;
fast-day with milk-food;
fasting on milk-food.
barbarism.
cruelty, inhumanity, brutality.
mucosity.
very rude, very barbarous;
խժդմագոյնս, barbarously, coarsely, harshly.
barbarous, fierce, ferocious, savage;
rude, rough, harsh, coarse.
cf. Խիար.
to embolden, to encourage, to inspirit, to give heart to.
cf. Խիզախիւն.
cf. Խիզախիւն.
to be tortured by remorse;
to pain, to afflict, to grieve, to vex.
doubt, mistrust, suspicion;
remorse.
to deafen;
— զլսելիս, to stun.
cf. Անդղորդելի.
cf. Անդնդասոյզ.
from, since, as soon as, when;
radically, originally, naturally;
anew, afresh;
even then;
— ի մանկութենէ իմնէ, from my infancy;
— յարարչութենէ աշխարհի, from the creation of the world.
there;
beyond, on the other side;
yonder;
ի քաղաք —, to the city;
— քան, beyond, further than, on the other side of, over;
— քան զծով, beyond the sea.
cf. Անդրիագործ.
cf. Անդրուար.
much embarrassed, much perplexed, inextricable, without escape;
— եւ անմուտ առնել, to hem in en all sides, to cut off all means of escape from;
— փողոց, blind alley;
street or court with only one entrance.
wife's father, father-in-law;
— Լիբանանու or Լիբանաներ, Antilibanus.
not vigilant, careless, inattentive;
յանզգաստս, յանզգաստից, insensibly;
cf. Անզգուշաբար.
cf. Անընդունելի;
— լինել, to be inadmissible.
cf. Անութ.
cf. Անթաքուն.
worthy to be cursed;
cf. Անիծակուռ.
the first letter & the first vowel of the alphabet;
one, first;
It is sometimes changed for ե, է, ը & օ, as, աղտիւր — եղտիւր, Եւրոպա — Եւրոպէ, անկողին — ընկողին, աճառ — օճառ, And sometimes it is used for ornament, as, ատեամ — ատեմ, ղեակ — ղեկ.
ah! oh! alas! oh heavens ! ա՜ ա՜, տէր տէր, alas! o Lord god ! ա՜ Թշուառական, o miserable ! o villain ! o rascal !
avaricious, stingy, grasping, sordid;
դժոխային —, very greedy or insatiable avaricious.
to be avaricious, niggard, to save sordidly;
to be sparing of, to hoard avariciously;
— զագահութիւն, to be given to covetousness;
— ի ժամանակն, to be sparing of one's time.
free, independent;
freed, affranchised, redeemed, quit, ransomed;
large, vast;
noble;
— Մասիս, the great Ararat;
— առնել cf. Ազատեմ;
— կացուցանել;
to dispense, to exempt;
cf. Ազատաբար.
parsley;
cf. Քեղակարոս.
nation, people;
generation;
race;
gender;
kind, sort, quality;
sex, age, epoch;
century;
manner, way;
Գիրք —ազգաց, Book of Judges;
յագէ յազգ, from age to age, from generation to generation;
ազգ Հայոց, the Armenian nation;
Անգլիացի յազգէ, of the English nation, English;
Ամերիկացի եմ ազգաւ, I am American by birth;
— կանանց, the female sex, the fair sex, the woman kind;
— մարդկան, the human kind, humanity;
ազգով, with all the nation;
մի —, the same, the same manner, equally;
ազգք ազգք բանասիրութեան, the different kinds of literature;
ազգք եւ ազինք, all nations, all people.
relation, kinsman or kinswoman;
մերձաւոր —, next of kin;
like, analogous.
national;
related, allied to by marriage;
parent, relation;
— բարք, national character;
աւանդութիւն —, national tradition;
— ժողովն Հայոց, the national assembly or synod of the Armenians.
sensation, feeling;
advice;
— առնել, to give notice or information, to notify;
to instruct;
to advise, to admonish;
to announce, to publish;
— առնել յառաջագոյն or կանխաւ, to precaution, to premonish, to put on guard;
— լինել, to be aware of, to be informed of;
to be announced or published.
wave, billow, surge, swell of the sea;
gray hairs, old age;
ծաղկիլ ալեաց, խոնարհիլ յալիս, to grow gray-haired, to get old;
ալիս յարուցանել, to agitate the waves;
հերձանել՝ պատառել գալիս, to cleave the waves.
cf. Ալուց.
illness, disease, indisposition;
affection, passion;
vice, bad habit;
menses;
seed of man;
— ցաւոց՝ դառնութեան, calamity, plague, disaster, any thing troublesome;
— արտասուաց, tears;
— քնոյ, sleep;
— մահու՝ մահացու, mortal malady;
զ—ս մահու ջերանիլ, to be seriously, mortally ill;
— մարդահաճութեան, adulation, flattery;
ապաս ունել ախտի, մեծարել զախտ, to give one's self up to vice, pleasure.
that has the same sickness;
compassionate;
— լինել ումեք, to have compassion, pity on some one, to compassionate.
to carry, to fetch, to bring;
to strike;
— ընդ իւր, to conduct;
— ի ներքս, — ի մէջ, to introduce;
— ի վերայ or — թափել, to infer;
— ի or վերածել, to reduce;
— ենդ թարշ, to drag along;
— զբոցով, to pass through flame, to enflame, to burn;
— զմտաւ, to consider, to think, to reflect;
— զբռամբ, to seize, to lay hold of;
— զձու, to lay eggs;
առանց ընդ բանս ինչ ածելոյ, without making any objection, readily;
— զհերս, to raze;
— զիրեւ՝ յինքն, to seduce, to entice.
cf. Ածխագործ.
filled, full;
— պտղովք ծառք, trees loaded with fruit.
ocular, witnessed by the eye;
visible, apparent;
— վկայ, eye-witness;
— ճշմարտութիւն, an evident truth;
visibly, seeing with one's own eyes.
ear;
— ծովու, cove, creek;
— ձկան, mussel;
ձգել զականջ ուրուք, to pinch the ear of some one;
to rub his ears;
խնուլ զականջս, to stop one's ears;
ասել՝ խօսել յականջս, to speak in one's ear;
ցաւ ականջաց, ear-ache;
գէջ ականջաց, ear-wax.
eye;
sight, look;
bud, germ;
hope, expectation;
opinion, suspicion;
յականէ անուանէ, by name, specially, expressly;
յական թոթափել, in the twinkling of an eye, instantaneously;
— առնուլ, to show a respect of persons, to be partial, cf. Աչառեմ;
զակն արկանել, to cast eyes upon, cf. Անտեսեմ;
յակն արկանել, to show;
to review, to read;
ընդ ակամբ ակնարկել, to scowl;
— ունել, to hope, to expect, cf. Ակնկալեմ, cf. Յուսամ;
— յայտնի, — յանդիման, in presence of, visibly, openly;
— յանդիման առնել, to represent, to lay before;
առ ական դիպել to see by accident;
առ ականէ, ostentatiously;
յ— առնուլ, to have an eye to, to watch, to take care of;
—ի խոնարհ, quite confused, cf. Ակնկոր;
կորովաբիբ —, Argus-eyed, piercing eye;
— կառուցեալ հայել, to look fixedly;
տալ ակն, cf. Նայիմ, cf. Նկատեմ;
ակն դնել, cf. Ցանկամ;
ակն ածել, cf. Պատկառեմ, cf. Ակնառեմ, cf. Ամաչեմ, cf. Խնամեմ;
precious stone, jewel, gem;
pearl;
cameo;
— բազմագունի, cf. Բազմագունի;
— վանի, cf. Վանի.
source, origin;
water-spout, spring;
hole, stitch;
ring, link;
— արեւու՝ լուսոյ՝ տունջեան, day-star, the sun, cf. Արեգակն;
— գերեզմանի, grave, tomb;
— տապարի, the orifice of the hatchet, axe;
ակունք լուսարձակք, glass.
cf. Ակնկալութիւն.
cf. Ահաբեկ;
cf. Ահաբեկութիւն;
— առնեմ, cf. Ահաբեկեմ.
wheel;
— մեքենայի, — of a machine;
— յեսանի, grindstone;
— խորտկաց, jack;
— տղայոց, gig;
— առաջակողման նաւին, capstern, capstan.
cf. Անխախուտ.
cf. Անխախուտ.
cf. Անխախուտ.
ignorant;
unknown;
foreign;
ignoble, obscure;
յանծանօթս, ignorantly, unwittingly;
incognito, without being known;
յանծանոթս — լինել, to be in disguise;
to feign or counterfeit.
mortar;
լեսուլ յ—ի, to pound or beat in a mortar.
to fall;
to chance, to happen;
to descend, to flow;
to steal away, to slip away, to escape;
to fall to ruin, to decay, to be impaired, to decline, to fail;
to place one's self, to fix one's self, to belong, to have relation to;
to put down, to deposit;
to pass away;
— ընդ, to undergo;
to sink under;
— երեսաց, to be put out of countenance, to be abashed;
— զբանիւք, to hold a long discourse;
— յոք, to associate with (any one), to be intimate with, to confide in;
— ի միտս՝ զմտօք՝ ի սիրտ, to remember, to recall, cf. Յիշեմ;
— ի ճանապարհ՝ իչու՝ յուղի, to voyage, to travel, cf. Ուղեւորեմ;
— ի վերայ, to come upon unawares, to attack, to surprise;
— ի մտաց, to become made, to lose one's reason, cf. Խելագարիմ, cf. Յիմարանամ;
— ի կենաց, to die, to lose one's life;
— ի յուսոյ, to lose hope, to become desperate;
— ի վերայ երեսաց, to fall upon one's face, to prostrate;
— յոտս ուրուք, to throw one's self or fall at the feet of some one;
— ի ձեռս ուրուք, to fall in the bands or power of some one;
— ընդ ումէք՝ ընդ միմեանս՝ այր ընդ այր, to come to blows, to fight, to combat, to quarrel, to dispute;
— յիշխանութենէ, to lose one's authority, to fall from one's power.
cf. Անկապուտ.
angle;
corner, nook;
— ճանապարհի, turning of the road;
բութ —, obtus-angled, obtus-angular;
սուր — acute-angled;
— հատանել, cf. Ական հատանել.
back, again;
եկից — ենդհուպ, I shall return here immediately, I shall be hack presently.
cheek;
համբուրել զայտս, to embrace, to kiss the cheek.
man;
husband, spouse;
person;
youth, young man;
— երեւելի, personage;
— իւրաքանչիւր, every one, every person, every body;
— ոք, a person, some one;
— ընդ արամբ, — զարամբ, in competition;
with emulation;
— ցընկեր, one to another;
ընդ — եւ ընդ կին, the men as well as the women, both men and women;
առ —, յայր, each person, a head, a man;
առն տալ, to marry;
առն՝ արանց լինել, to get, to be married;
վատ արանց, coward;
քաջ արանց, brave, courageous;
— խաղաղութեան, peaceful man;
— գործոյ, ingenious, active man;
— զօրութեան, valorous man;
— մահու, guilty, worthy of death;
— պատերազմի, belligerous, warlike, martial;
արք արեանց, sanguinary, bloody men;
— Աստուծոյ, man of God.
to burn;
յարեաց եւ յաւեր դարձուցանել, to burn and to ravage.