buoy.
to fix, to establish, to found;
— զնաւն, to cast anchor;
— զյոյս իւր յիմն, to fix or anchor ones hopes on.
to be fixed, established, based, founded.
stallion, entire horse or ass.
cf. Խաւարազգեաց.
loving obscurity or darkness.
brought up in obscurity.
immersed in obscurity, buried in darkness.
accustomed to darkness.
cf. Կամովին.
cf. Կամն.
oil-bottle;
phial.
dropping;
distilling.
boisterous wind.
written or signed by the emperor.
of imperial family or race.
imperial;
imperial prince or princess.
imperial.
resembling an emperor, like an emperor, imperial.
associated in the empire, ruling jointly.
to rise to imperial dignity, to become or to be crowned emperor.
to proclaim emperor.
empire;
ի — ամբառնալ, to elevate to the purple, or to the imperial dignity.
emperor, caesar;
Վեհափառ —ն, His Imperial Majesty.
elector.
electoral.
electorate.
empress.
marks or veins in alabaster.
kick (from an animal).
cf. Կանաչազգեաց.
green leaved.
prediction, prophecy.
early, precocious, premature, forward.
predestinated;
predestination.
predicting, foretelling;
foretold, foreboded;
— բանք, predictions;
— լինել, to foretell, to predict, to prognosticate;
to forewarn.
prophetic.
prediction.
provident, wary, cautious, prudent.
foresight, precaution;
prevision.
precessionofthe equinoxes.
already instructed or informed.
canon;
կեանք —ի, an easy life.
belonging to a -.
canonry.
canoness.
zoophyte, horses.
beaver, castor;
Castor.
to thrash corn;
cf. Կասիմ.
flower;
small-pox;
beauty, youth, bloom;
flower, choice, best;
— գինւոյ, mother or floating lees of wine;
— պղնձոյ, verdigris;
արանց —, cf. Լօշ;
— գունոց, splendour, vivacity of colour;
ցոյցք ծաղկանց, — show;
նկարիչ ծաղկանց, — painter;
աման ծաղկի, — pot;
— մանր, floweret;
գեղեցիկ՝ հոտաւէտ՝ քաղցրահոտ՝ անհոտ՝ դեռափթիթ՝ գեղափթիթ՝ գեղափայլ՝ թարշամ՝ սիրուն՝ երփներանգ՝ կարմրագեղ՝ —, beautiful, sweet, fragrant, inodorous, fresh-blown, splendid, faded or withered, lovely, variegated, scarlet -;
ծաղկէ ի —, from — to -;
քաղցրաբոյր հոտ ծաղկանց, the sweet perfume of flowers;
ծածկել զերկիր ծաղկօք, to cover the earth with flowers;
ծաղկունս ոփռել, to strew with flowers;
փթթին, թարշամին ծաղկունք, the flowers are blooming;
— fading;
ի — մանկութեանն, in his earliest years;
ի ծաղկի լինել, to be about to blossom;
to be in the bloom of youth;
ի ծաղկի or ի — հասակին, in the prime of life;
in the — of manhood;
cf. Թօթափեմ.
floriform, flower-shaped;
ընդ — ալիս ընդխառնիլ, to sail on placid waters.
cf. Ծաղկեմ;
սրտի բերկրեցելոյ երեսք ծաղկին, a merry heart makes a cheerful countenance;
ծաղկին ամենայն ազգք արուեստից, all the arts flourish.
to writhe, to twist, to twine, to wind round;
— զերեսս, to grin, to make grimaces at, to jibe.
end, extremity;
border edge;
summit, head, top, point;
the utmost pitch, the highest degree;
over-measure, excess;
— ի —, from beginning to end, from one extremity to the other;
to the full;
punctually;
քաղել զսաղմոսն — ի —, to recite the whole psalter;
ի ծայրն հասանել, to reach or attain the maximum;
—իւք աչաց, glancing slily at;
—իւք ականջաց լսել, to listen furtiyely, to eavesdrop;
cf. Ծագ.
extreme, utmost, in the highest degree;
— խոտորմունք, extremes, excess;
— իշխանութիւն, abuse of authority;
— զառածանել իւիք, to carry to excess, to abuse;
ի— խոտորմունս զառածանել, to proceed to extremities, to commit excesses;
— լինել ի սէր՝ յատելութիւն, to love, to hate to excess.
to warm, to notify, to make known, to signify, to relate, to communicate, to reveal;
to declare, to denounce;
to divulge, to publish;
to manifest, to intimate, to mark, to denote;
կանխաւ —, to forewarn;
ելէք առ մեզ եւ ծանուսցուք ձեզ բանս, come & you shall prove the temper of our steel.
heavy, weighty;
massive, voluminous, great;
difficult, bard, onerous, laborious;
disagreeable, troublesome, importunate;
grievous, serious, preponderating;
sluggish, tardy, dull;
hard (of hearing);
strong, rank;
grave;
— քուն, deep sleep;
— կերակուր, indigestible food;
— շունչ, bad breath;
— հարուած, violent blow;
— կին, woman with child;
ծանունս սխալել, to be greatly mistaken;
ծանունս լսել, to give no ear, to pretend not to hear;
— թուիլ, to take ill, to be displeased, angry, enraged;
մի ինչ — թուեսցի քեզ, do not take it ill, do not be displeased;
— է քեզ բանգ այդ, the thing is above your ability;
— է ինձ, that is a heavy sacrifice for me;
թողէք զ— օրինացն, yon have omitted the weightier matters of the law;
heavily;
grievously;
deeply;
vigorously;
seriously;
painfully.
to weigh, to be heavy, to grow dull;
to increase, to grow heavier;
to grow worse, to become more grievous;
to be angry, enraged;
— աչաց, to be oppressed by sleep;
to become purblind, to lose one's sight;
— ականջաց, to become hard of hearing;
— կնոջ, to be with child;
— ումեք, to be a burden or a charge to, to molest;
ծանրացեալ ի հոգոց, loaded with anxieties;
careworn;
ծանրացեալ ալեօք, bowed down by the weight of years;
ծանրացեալ էր հասավաւ, he was very old;
ծանրասցի գործ նոցա, let more work be laid on them;
ծանրացաւ պատերազմն ի վերայ նորա, the battle went sore against him.
to increase in weight, to enhance, to weigh down, to load, to render heavy, onerous or grievous, to overload, to oppress, to aggrieve, to aggravate;
— զունկն, զականջս, to blunt the hearing, to stop the ears;
— զանձն կերակրովք, to stuff, to cram, to gorge oneself.
heaviness, gravity;
weight, load;
heaviness, grievousness;
importance;
heaviness, dullness;
uneasiness, low-spirits, dejection;
gravity, seriousness;
— գլխոյ ստամոքաց, oppression, heaviness in the head;
weight on the stomach;
— լսելեաց, hardness of hearing;
— քնոյ, lethargic sleep.
knowing, known, manifest;
recognizable;
connoisseur, good judge of;
acquaintance;
friend;
indication, token, sign;
disciple, scholar;
—ս տալ, to make known, manifest, to disclose, to reveal;
to make acquaintance with;
—ս տալ զանձնէ, to make oneself known, to manifest or reveal oneself;
ի —ս գալ, to be known, manifest or revealed;
— լինել, to know, to be acquainted with;
—ք մեր, our acquaintances, friends, the people of our acquaintance.
knowledge;
—յս լինել, to be known, manifest, evident.
knowledge;
notion;
information;
acquaintance, familiarity, friendship;
note, annotation, notice, explanation;
—ս առնել յաւելուլ, to annotate, to comment on.
tree;
մատաղատունկ —, sapling;
հինաւուրց՝ զառամ —, old -;
պտղատու —, fruit -;
— արուեստի, the ten Aristotelian categories;
ելանել ի —, to climb trees;
to mount a -;
յօտել, յապաւել զ—ս, to prune;
to lop;
պատուաստել զ—ս, to graft;
ծաղկին —ք, the trees flourish;
փթթին —ք ծաղկօք, ծաղկազարդին —ք, the fruit trees are in full bloom or blossom;
— կացուցանել զհերս, to cause the hair to stand on end;
իւրում —ոց ի վերայ ելանել, to do according to one's will or pleasure, to follow one's own bent.
man-servant, domestic, waiter, boy, valet, footman;
slave;
vassal, dependent, subject;
ազնիւ, հաւատարիմ —, good, faithful servant;
վարձ —ի, wages, hire;
գրատ or նշամազգեստ —ի, livery;
— առնուլ, to hire or engage a servant;
արձակել զ—, to discharge or dismiss a servant;
ի բաց արձակել զամենայն զ—ս, to clear the house;
նորոգել զամենայն զ—ս, to engage new servants.
place or streets planted with trees, boulevard;
cf. Ծառաստան.
thirst, dryness, drought, thirstiness;
thirst, panting for;
thirsty, dry;
մեծ, սաստիկ —, great, over-powering thirst;
շիջուցանել, բժշկել, զովացուցանել զ—, toquench, to cool, to slake thirst;
պապակիլ, տոչորիլ ի —ոյ, to be quite choked or parched with thirst;
մեռանիմ ի —ոյ, I am dying with thirst.
thirsty, dry;
thirsting or panting for, ardent, eager;
— սուր, slaughterous, exterminating sword;
— արեան, bloodthirsty, sanguinary;
— եմ յոյժ, I am very thirsty.
antimony black;
ամալ — յաչս, to blacken with antimony, to paint the eyebrows;
ի— եւ ի սնգոյր շպարել, to put on rouge, to paint one's face;
— քար, ծարուր, ծարրաքար, antimony, stibium;
ծարատ, antimoniate.
to dye with antimony, to dye ones eyelashes or eyebrows;
— զաչս, to paint one's eyes.
dilatation, expansion, diffusion;
propagation;
— ծովու, գետոց, overflowing, inundation;
— Աւետարանին, propagation of the Gospel;
— հրոյ, erysipelas;
— մարմնոց, dilatation;
— ջերմութեան, լուսոյ, propagation.
applause, clapping of hands;
earthen baking-dish;
—ս or — զ—ի հարկանել, to applaud, to acclaim, to clap the hands;
to praise, to approve.
cf. Ծափս հարկանեմ.
to strike, to beat;
to crush, to grind, to pound;
— զկուրծս, to beat the breast.
old age;
ալիք ծերութեան, ալեւորեալ —, great age, extreme old age;
decrepitude;
ի— խոնարհել, to be getting old;
ի խոր — հասանել, to attain an advanced age;
մեռանել ի բարւոք ծերութեանմ to die in a happy old age.
poultice, cataplasm;
—իս դնել ի վերայ, to apply a poultice.
breast;
— կենդանեաց, udder;
cf. Ստին;
cf. Տիտ.
to raise a laugh, to excite laughter;
յանչափս —, to set in a roar;
—ցիչ, cf. Ծաղրածու.
to smile, to laugh;
to laugh at, to scoff, to deride, to mock;
to look pleasant, to smile, to laugh;
ընդ քիմս —, to laugh constrainedly;
— ընդ միտս, to laugh in one's sleeve;
մեղմ —, to titter;
— յանդէպս, to giggle;
բարձրաձայն —, to burst out laughing, to laugh out;
— յոյժ յոյժ, յանչափս, to burst, to split ones sides with laughing, to choke with laughter;
չիք ինչ —ղելոյ, there is nothing to laugh at;
եւ —ղեցան յոյժ, and they burst out laughing;
անդ ծիծաղէր լիութիւն եւ գեղեցկութիւն, the whole country laughed with fertility & beauty.
circle, circumference;
round, circuit;
out-line, border;
spread, diffused;
— արտեւանանց, edge of eye-lids;
— անուոց, wheel-track;
rut;
— հանդերձիկ, skirt, border, piping;
the tropics;
— գնաց, colure;
— տեսութեան, horizon;
—ք աստեղաց, chorus of the stars;
— կաթին, galaxy, milky way;
— խաւարման, ecliptic;
— գիշերահաւասարի, equinoctial;
— ածել, to gird, to surround;
ընդ —ս եղերաց, throughout the world;
որ ոչ ընդ ծրաւ անկանի, unbounded, infinite.
purple-fish, Venus-shell;
purple;
purple clothes, stuffs;
imperial dignity;
/cf. Ծիրանագոյն, — Տիւրոսի or Ծուրայ, Tyrian purple;
—ս արկանել, to be clad or clothed in purple, to assume the purple;
to assume the imperial dignity.
smoking, fuming;
— ի քրտանէ, reeking with perspiration;
— յետս ձգել զսուսերն, to withdraw the reeking sword.
pipe, tobaccopipe;
— արեւելեան, chibook or long oriental pipe;
— Պարսից, narghileh or flexible pipe;
գլուխ, բերան —ի, mouthpiece of -;
վառարան, տաշտակ —ի, pipe-bowl;
կորտ —ի, drainage from -;
աւելուկ —ի, pipe-brush;
— քարչ, smoker.
to burn incense;
to send forth, to emit smoke;
to smoke-dry;
to smoke (tobacco);
— խունկս անուշից, to incense, to offer incense, to burn perfumes;
— ծխելիս, to smoke the chibook or narghileh.
smoker;
սենեակ —աց, smoking-room.
sulphur, brimstone;
պտաել, օծանել ծծմբով, to dip in, or to mix with sulphur.
suction;
— կաղից, լուսոյ, absorption;
— հեղանիւթոց, imbibition.
fore-arms;
ծղիս ի վեր ամբառմալ, մարզել or պարզել, to turn up one's sleeves, to prepare oneself for.
to beget;
to give birth, being or life to, to bring forth a child, to lie in, to be delivered;
to procreate, to produce;
to be begotten, engendered, produced, born;
to originate, to arise, to spring;
to pullulate, to bloom;
to emanate, to issue, to proceed;
— — կենդանեաց, to engender, to litter, to bring forth;
վերստին —, to be regenerate, born again;
to revive, to come to life again;
— Հօր, to procreate;
վերստին — մկրտութեամբ, to be new-born or regenerated by grace;
որդիս —, to bring forth a child, to be delivered of a child;
ծնաւ որդի or մանուկ արու, she brought forth or was delivered of a male;
գոգցես յայն ծնեալ էր or թուէր իմն յայն ծնեալ he seemed born for;
գետք զխորս ծնանին, the rivers nourish the sea;
երեսք որ ծնանիցին ի հայելւոջ, a figure horn or reflected in a mirror;
այտի ծնաւ քերթուղութիւն, thence poetry was born.
lying-in, parturient, bringing forth a child;
possessing the faculty of reproduction, generative, fruitful, prolific;
fertile;
— մասունք or ծննդականդ, genital organs, the privy parts;
— կին, woman in childbirth.
parents, father, mother;
cause;
—ք մեր, the authors of our being, our parents;
ըստ —ին եւ ծնունդն, like produces like;
— ծանունց չարեաց, source of the greatest evils.
childbirth, confinement, delivery, lying-in;
birth, nativity, filiation;
origin, rise, source;
generation, race, offspring;
infant or child;
fruit, production;
effect;
horoscope, nativity;
—ք, posterity, children, descendants;
խթումն ծննդեան, Christmas-eve;
— Քրիստոսի, Christmas, nativity of our Lord;
—ք or գիրք ծննդոց, Genesis;
վերստին —, regeneration, renewing;
միւսանգամ —, resurrection;
— մտաց, conception, conceit;
— լուսնի, new moon;
— փոխոյ, interest;
usury;
— կենդանեաց, brood, litter, covey;
մերձ ի —, near lying-in;
about to bring forth young;
կալ ի ծննդոց, to cease from bearing, to become sterile;
օր ծննրոց, anniversary of birth-day;
երկիր ծննդեան իմոյ, my native country or soil, birth-place, home.
jaw;
cheek;
edge;
frieze;
brim;
cornice;
parapet, breastwork;
ապտակ ածել ի —սն, հարկանել զ—ս ուրուք, to slap the face, to box the ear;
cf. Իջանեմ.
sea;
lake;
the molten sea in the Temple;
—ն լայնասփիւռ, the main sea, the deep, the high or open sea;
անդունդք ծովու, the depths of ocean, the mighty deep;
ի խորս ծովու, far out at sea;
կապուտակն ծովուց, sea-green;
ջուր —ու, sea-water;
հէն ծովու, sea-rover, pirate;
ընտել ծովու, accustomed to the sea;
ընդ ծով եւ ընդ զամաք, by sea & land;
գնալ ընդ —, to go to sea, to put to sea, to sail;
անցանել ընդ —, to go over or across, to cross the sea;
զեփիւռ ծովու, sea-breeze;
հողմախաղաղ —, հարթածաւալ —, calm sea, as smooth as glass;
կապուտակային՝ անշարժ՝ խաղաղաւէտ՝ ընդարձակ՝ անհուն —, blue, still, quiet, vast, immense ocean;
մոլեգնութիւն ծովու, the raging or fury of the sea, the roughness of the waters;
ալեկոծ՝ յուզեալ է —ն, the sea is turbulent, swelling, rolling;
ալեկոծի, փրփրէ ծովն, the sea runs high, foams, froths;
մրրկալից՝ մոլեգին՝ զայրագին՝ փրփրադէզ՝ ահեղագոչ՝ անսանձ՝ սպառնալից՝ անգութ —, stormy or tempestuous, dreadful or furious, angry or raging, foaming, thundering or roaring, unruly or ungovernable, threatening, pitiless ocean;
— աչեր, blue of sea-green eyes.
— հեշտութեանց՝ ցաւոց, a sea of delights, of griefs or sorrows.
sea-pool, lake, pond;
կաթ մի խելք ինձ մանւանդ եւ ոչ —ս բախտից, a drop of sense rather than a sea of fortune.
to set running, to cause to flow;
զմտաւ իսկ ածելն —նէ զբերանս, the mere thought of it makes my mouth water.
trickling, dropping;
flowing, running;
leaking;
— ըստ ամսեանցն, the menses, menstruation.
— ի մարմնոյ, gonorrhoea, running of the reins.
piece of linen, bits, cuttings, shreds, strips, rags, tatters;
ի ծուէնս ծուէնս պատառե, to tear, to rend, to pull to pieces;
յերկուս ծուէնս պատառել, to tear in two parts or pieces.
smoke;
fume, vapor, exhalation;
tobacco;
սիւն, ստեղն ծխոյ, — ծառացեալ, pillar of smoke;
մրրիկ ծխոյ, clouds or masses of smoke;
ընդ — գալ, to be in tbe smoke;
—ս արձակել, to emit smoke;
— ծխել, ձգել զ—, to smoke tobacco;
— որ ընդ մէջ մօրուին եւ ըրջուաց ծխիցի, unpleasantness or discord engendered between step-mother & step-children.
family, hearth, home.
knee;
անկանիլ ի վերայ ծնգաց, ընդգճիլ ի —ս, to fall on one's knees, to kneel;
խոնարհեցուցանել զ—ս, to bend the knee;
անկանիլ առ —ս ուրուք, to fall throw oneself at the feet of;
փարիլ զծնդովք, to clasp the knees;
ննջել ի մէջ ծնգաց, to sleep on the knees of;
ի ծնգաց կալ, to be kneeling;
with bended knees, upon one's knees;
—ք նորա կթուցեալ դեդեւէին, his legs tottered under him;
cf. Ծնկու չափ.
knot.