to know, to perceive;
to learn, to understand;
to feel, to recognize;
to be able;
to consider, to observe, to note;
to believe;
to know, to have a carnal connection with;
ոչ —, to be ignorant of, not to know;
— զայր or զկին, to lie with a man or woman;
ոչ գիտէ զամօթ, he has no shame;
քաջ, ճարտար գիտեմ զայն, I know it throughly;
չգիտեմ, I do not know, I am ignorant of it;
գիտասջիր, know ! չ— զի՛նչ առնել, to be at a loss what to do.
εἱδέω, εἵδω, οἷδα scio, (novi), ἑπίδομαι, γνώσκω cognosco, conscius, peritus sum (գտանի եւ Գիտա՛, տացի, տացօղ) ռմկ. գիտնալ։ cf. ԳԻՏԵՆԱԼ. (լծ. եբր. իատա՛. յն. իտէ՛օ, ի՛տօ. յորմէ լտ. վի՛տէօ, տեսանեմ) Ճանաչել որպէս եւ էն. մտօք տեսանել իբր աչօք եւ ստուգութեամբ. հասու, տեղեակ լինել. ըմբռնել. մակացու կամ ակահ լինել.
Գիտէր աստուած։ Դուք ինքնին գիտէք։ Գիտեմ ո՛րդեակ, գիտեմ։ Գիտաց Յիսուս զխորհուրդս նոցա։ Ոչ գիտէք զգիրս, եւ ոչ զզօրութիւն աստուծոյ։ Ոչ գիտեմ զձեզ։ Ի՞ւ գիտացից։ Գիտելով գիտասջի՛ր։ Ո՛չ գիտէ զամօթ։ Ոչ գիտեմ (խղճիւ) զանձին գործեալ զանպատեհս.եւ այլն։
Յառաջագոյն գիտէր զսատանայէ, թէ թիւրելոց է։ Կանխաւ գիտէր զՅակոբայ. (Եզնիկ.։)
Հաւաստեաւ գիտէ։ Քաջ գիտէր։ Դուք քաջագոյն գիտէք. (Փարպ.։)
Այլք ի փորձոյ գիտեն, իսկ աստուած բնութեամբ. (Մխ. երեմ.։)
Զսոյն սա գիտէ բանս (ըստ պատմութեանց) ընդ վիթխարի սկայիցն միաբանեալ. (Յհ. կթ.։)
Ի միոջէ որովայնէ աստուածայնոյն գիտէ զմեզ բանս (ըստ հաւատոց) վերստին ծնեալ. (Մագ. ՟Ի՟Զ։)
դուն ուրեք վարի.
Առաւել քան զոր երեւիս մեզ, եւ գիտիս. (Խոսր.։)
Գիտութիւն միաւորիչ է գիտողացն եւ գիտեցելոցն. (Դիոն. ածայ.։)
ԳԻՏԵԼ ասի ոճով՝ իբր Կարօղ լինել. սովոր լինել. ոչինչ դանդաղիլ. ոչինչ յերկուանալ.
Գիտէ տէր զաստուածապաշտս փրկել ի փորձութենէ։ Գիտէք պարգեւս բարիս տալ որդւոց ձերոց։ Ոչ գիտեմ աչառել երեսաց. (՟Բ. Պետ. ՟Բ. 9։ Մտթ. ՟Է. 1։ Յոբ. ՟Լ՟Բ. 22։)
Գիտեն գիրք եւ վասն անշնչից այսպէս ասել. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 25։)
Վասն քո գիտես թողուլ զմեղս. (Նար. ՟Ծ՟Գ։)
Բազում անգամ գիտէ սէրն զարհամարհութիւն ծնանել. (Լմբ. սղ.։)
ԳԻՏԵԼ. իբր Համարել. եւ Հասկանալ. իմանալ.
Ես զձեզ ինձ բարեկամս գիտեմ. (Ագաթ.։)
Ոչ եթէ արդարս եւ արժանիս զմեզ գիտեմք. (Խոսր.։)
Զթուղթն բարուքայ՝ բարուքայ գիտելի է, եւ ո՛չ Երեմիայի. (Մխ. երեմ.։)
Զգլխոյն՝ յոյնք ոչ զիսկզբանէն գիտեն, այլ՝ կարճ ի կարճոյ. (Կիւրղ. ծն.։)
ԳԻՏԵԼ. γινώσκω agnosco որպէս Մերձենալ զուգաւորութեամբ. մտանել առ կին. ննջել. քունել։ cf. ԳԻՏԱՆԱԼ, եւ cf. ԳԻՏԵՆԱԼ.
Կոյս, զոր այր ոչ գիտէր։ Որ զայր ոչ գիտէն. (Ծն. ՟Ի՟Դ. 16։ ՟Ժ՟Թ. 8։)
Եւ ոչ գիտէր զնա։ Քանզի զայր ոչ գիտեմ. (Մտթ. ՟Ա. 25։ Ղկ. ՟Ա. 34։)
Եթէ կին գիտասցի ի չորքոտանւոյ. (Փիլ. ՟ժ. բան.։)