no, not, nor, none;
ոչ կամիմ, I will not;
ոչ գիտեմ, I do not know;
ոչ կարեմ, I cannot;
ոչ ոչ, neither nor;
ոչ սիրեմ զնա եւ ոչ երկնչիմ ի նմանէ, I neither love him nor fear him;
բայց գիտէի ոչ, but I did not know it;
ինչ ոչ ունի, he has nothing;
ոչ առանց պատճառի, not without cause;
յոչ կամաց, involuntarily, against one's will, by force;
ոչ եթէ, not only;
no;
ոչ եւս, no longer;
not yet;
ոչ երբէք, ոչ բնաւ, never, not at all, no;
ոչ ոք, no one, nobody, none, not one;
ոչ ոք ի ձէնջ, no one among you;
ոչ ոք ասասցէ քեզ, nobody will tell you;
ոչ ոք գտցի այնչափ յանդուգն, no one will be hardy enough;
ոչ զոք գտցես, you will not find any man;
յոչ գոյից ի գոյ ածել, զոչսն ածել ի գոյանալ, to produce or create from nothing;
շարժել յոչ բարիսն, to provoke to evil;
այո կամ ոչ, yes or no;
եղիցի ձեր բան, այոն՝ այո, եւ ոչն՝ ոչ, let your conversation be, yea, yea;
nay, nay;
ո՞չ or ո՞չ ապաքէն ասացի քեզ, did I not tell you ?
;
ոչ, տէր, no, Sir;
ո՞չ իսկ, is it not true that ?
ոչ միայն չողորմեալ, far from being touched;
եւ ոչ իսկ մարդ է, he is no man;
ոչ արդեօք զերծաւ, perhaps he is not freed;
cf. Ել.
Ո՛Չ. οὑ, οὑκ, οὑχ’, οὑχί, μή non, vix, minus, minime, haud. որ եւ Չ. ռմկ. չէ՛. (լծ. թ. եօ՛գ. եւ յն. ու՛ք, ուխի՛ ). Որպէս լոկ բացասութիւն.
Ոչ գիտէր։ Ոչ կամեցաւ։ Ոչ եկի լուծանել։ Ոչ կարէ թաքչել։ Լսէ, եւ ոչ առնէ։ Զոգի ոչ կարեն սպանանել։ Իբրեւ զոչխարս՝ որոց ոչ իցէ հովիւ։ Եղիցի ձեր բան, այոն այո՛, եւ ոչն ո՛չ.եւ այլն։
Կամ հարցմամբ, իբր՝ Միթէ ո՞չ.
Վարդապետս ձեր ո՞չ տայ զերկդրամեան։ Ո՞չ գիտէք, զի եւ այլն։ Եթէ ո՞չ գիտես, զի եւ այլն։
Որպէս նշանակ արգելման. Մի՛ μή, οὑ μή, οὑ ne, noli, non. մը՛ներ, մը՛սեր .... եւ այլն.
Ո՛չ փորձեսցես զտէր աստուած քո։ Ո՛չ երթիցես ընդ այն ճանապարհ։ Յովտ մի ո՛չ անցցէ.եւ այլն։
Ո՛Չ, յետադաս.
Որոճայ ոչ։ Գրեցաւ իսկ ոչ։ Բայց գիտէի ոչ։ Եթէ սպանանիցես ոչ, եւ այլն։ Յայտնի է, եւ կարեմք ոչ՝ թագուցանել զճշմարտութիւնն. (Եղիշ. խաչել.։)
Զի՞նչ օգուտ է, եթէ ունիցի ոք անդաստան, եւ սերմանիցէ ոչ. (Իսիւք.։)
ՈՉ կրկնեալ, պահմամբ բացասական նշանակութեան ի մեզ. (որ յայլ լեզուս չիցէ կրկնեալ)
Զժամանակն՝ որ ի միջի է, եւ ո՛չ չորք ամք ոչ լնուն։ Ոչ յայտին եւ ոչ գաղտնի ոչ ամբարշտեցի։ Ոչ եթէ որ ոչ միայն պակչի ոչ ընդ իրսն. (Եւս. պտմ. ՟Ա. 9։ Իսիւք.։ Եւագր. ՟Ը։)
Ես եւ ո՛չ զմի ոք ոչ գիտեմ։ Չնախանձի եւ ո՛չ ընդ ումեք երբէք. (Եղիշ. ՟Ը։)
Ոչ ինձ ո՛չ կարասցէ քեզ մեղանչել. (Կոչ. ՟Բ։)
Զոր ոչ երկինք, եւ ոչ երկիր, արժել ոչ կարեն։ Ի մէնջ ոչ էք, եւ ոչ այլ ոք ոչ երեւի, եթէ յայնոսիկ հպեալ յանգեցայք. Քահանայից զայն պատիւ ետ, որում եւ ոչ հրեշտակք չէին բաւական։ Անքննին ասի, վասն զի չանկանի եւ ոչմիով իւիք ընդ քննութեամբ. (Խոսր. պտրգ.։)
Իսկ (՟Ա. Մակ. ՟Ժ՟Գ. 49.)
Արգելեալ կային, զի ոչ էր նոցա ո՛չ ել եւ ոչ մուտ, եւ ո՛չ գին եւ ո՛չ վաճառ». յն. արգելեալ էին ելանել եւ մտանել, գնել եւ վաճառել։
Ըստ փիլիսոփայից կրկին բացասական որպէս ստորասական.
Կենդանին ոչ մի ինչ ոչ է յայսցանէ. այսինքն է թէ սեռ ո՛չ երբէք ոչ ունի, այլ ունի. քանզի երկու բացասութիւնք մի ստորասութիւն առնէ։ Ոչ կենդանին ոչ մարդ. իսկ ոչ մարդն ոչ կենդանի. քանզի ուրացութիւնքն զմիմեանս ի բաց բառնալով՝ մի ստորասութիւն առնեն. ո՛չ ո՛չ կենդանին, այլ կենդանի. դարձեալ՝ ոչ ի տեղւոջ ոչ կայ, որ ոչն կայ, ոչ ոչ ի տեղւոջ է. (Անյաղթ պորփ. եւ Անյաղթ վերլծ. արիստ.։)
Ո՛Չ. կից ընդ անուանս, կամ իբր անուն. Այն՝ որ ոչ է. չգոյ. չ. ան. տ. բացասութիւն.
Լինէր քուրմն ոչ աստուածոցն (կամ չաստուածոցն). (՟Բ. Մնաց. ՟Ժ՟Գ. 9։)
Յոչ կամաց լեալ։ Շարժել յոչ բարիսն։ Յոչ պէտս երեւեալ. (Խոր. ՟Ա. 23։ Սարգ. ՟ա. պ. ՟Է։ Նար. ՟Ձ՟Գ։)
Պետրոս ի լուացումն ոտիցն՝ պատուոյ սակս ասաց զոչն. (Վրք. հց. ՟Բ։)
Ամենայն բացասութիւն ոչիւըն առադրեցեալ՝ զստորասութիւնն առնէ բացասութիւն. (Անյաղթ պերիարմ.։)
Յոչէ ի գոլ ածեալ անցուցանելով. (Բրս. թղթ.։)
Զոչսն ածելով ի գոյանալ. (Փիլ. լին.։)
Ո՞Չ ԱՊԱՔԷՆ. մ. οὑχί; οὑκ; nonne? Մի թէ ո՞չ. ո՞չ արդեօք. եթէ ո՞չ. ո՞չ. այսինքն Այո՛. ապաքէն. ահա. չէ՞ մի. մի՞. մը՞. մո՞ւ.
Ո՞չ ապաքէն եւ մաքսաւորք եւ մեղաւորք զնոյն գործեն։ Ո՞չ ապաքէն ոգի առաւել է քան զկերակուր։ Ո՞չ ապաքէն առաքեալ եմ։ Ո՞չ ապաքէն վասն մեր ասէ, եւ այլն։
Ո՛Չ ԲՆԱՒ cf. Բնաւ ոչ։
ՈՉ ԳՈՅ ոչ գոյք. գ. Չգոյ. անգոյ. ոչինչ. ոչէք.
Յոչ գոյէ եղեն. (Հին քեր.։)
Ընդէ՞ր իսկ դու քարոզես զոչ գոյն. (Երզն. մտթ.։)
Յոչ գոյից ի գոյ ածել։ Յոչ գոյից լինելութիւն. (Ոսկ. յհ. ՟Ա. 13. 15։ Վրք. հց. ՟Ա։)
Ընդ ոչ գոյսն համարեալ է. (Նար. ՟Ծ՟Է։)
Ոչ ի յոչէսն մեծաբանել, եւ ոչ ի յոչ գոյսն հպարտանալ. (Սկեւռ. աղ.։)
ՈՉ ԵԹԷ. շ. Նոյն ընդ մ. Ո՛չ. զի ո՛չ. արդ ոչ. (որպէս դնի ի յն) չէ թէ.
Ոչ եթէ դուք առաքեցէք զիս, այսր, այլ՝ աստուած։ Ոչ եթէ դուք իցէք՝ որ խօսիցիքն։ Զի ոչ եթէ այլոց հանգիստ կամիցիմ, եւ ձեզ նեղութիւն։ Ոչ եթէ զիս տրտմեցոյց.եւ այլն։
Ոչ եթէ ընդ մարդկան միայն տայր յեսու պատերազմ, այլ ի խորհուրդս ծածկեալս ընդ սատանայ եւ ընդ դեւս կռուէր. (Եղիշ. յես.։)
ՈՉ ԵՐԲԷՔ. մ. οὑδέποτε, μηδέποτε nunquam. որ եւ ԵՐԲԷՔ ՈՉ. ԲՆԱՒ ՈՉ. հի՛չ.
Ոչ երբէք ասեն շատ։ Ոչ երբէք երեւեցաւ այնպէս յառաջագոյն։ Ոչ երբէք գիտէի զձեզ։ Ոչ երբէք երեւեցաւ այսպիսի ինչ յիսրայէլի։ Երբէք զպատուիրանաւ քով ոչ անցի. ուլ մի երբէք ո՛չ ետուր ինձ։ Երբէք ի գիտութիւն ճշմարտութեան ոչ հասանեն.եւ այլն։
ՈՉ ԵՒՍ. մ. μηκέτι non amplius. Այլ եւս ոչ. այսուհետեւ կամ այնուհետեւ ոչ. ալ՝ չ, մէյ մալ չէ.
Եւ ոչ եւս կարիցեն կալ առաջի թշնամեաց։ Մինչ ոչ եւս կարօղ լինել նմա յայտնապէս ի քաղաք մտանել։ Եւ ոչ եւս դառնալոց է յապականութիւն։ Ոչ եւս գոյ ինձ տեղի ի կողմանս յայսոսիկ։ Ոչ եւս ունէի ժոյժ.եւ այլն։
Կամ οὑπώ nondum Տակաւին ոչ. չեւ եւս. դեռ չ.
Իբրեւ տղայոց ի քրիստոս կաթն ջամբեցի ձեզ, եւ ոչ կերակուր. զի ոչ եւս կարէիք։ Տաճարն տեառն աստուծոյ ոչ եւս էր շինեալ։ Եւ տանն ոչ եւս էր հիմն արկեալ. եւ այլն։
ՈՉ ԻՆՉ. որ եւ ԻՆՉ ՈՉ. ոչ իրիք, իմիք, իւիք. ա.մ. Ոչ իմն. եւ ոչ մի ինչ. բնաւին ոչ. ոչ բնաւ. ոչ այնչափ.
Ոչ ինչ գիտեմ։ Ոչ ինչ ապախտ արար՝ զոր միանգամ պատուիրեաց նմա։ Չէր ինչ իմիք պիտանացու։ Որ ոչ իմիք է պիտանացու։ Ապաքէն եւ ոչ իւիք։ Ոչ անց եւ ոչ զիւիք յամենայնէ (յն. զոչինչ յամենայնէ)։ Ինչ ոչ ասաց կամ վնասեաց։ Ինչ ոչ գիտէին։ Ոչինչ նեղիք ի մէնջ։ Ոչինչ կրտսեր ես յիշխանս յուդայ։ Ոչինչ կարի հեռի էր ի տանէն. եւ այլն։
Օրէնքս ոչ տայ հրաման կնոջ լինել երաշխաւոր յոչ եւ մի ինչ իրս. (Մխ. դտ.։)
ՈՉ ՈՔ. ՈՉ ՈՒՍՏԵՔ. ՈՉ ՈՒՐԵՔ։ Տե՛ս ի բառսն Ոք, Ուստեք, Ուրեք։