grass, herbage, turf, verdure;
pasture;
չոր —, bay, forage.
marjoram.
viper's bugloss, adder's wort.
bearing or producing grass, grassy, herbaceous.
fed on grass;
living on herbs.
herbalist, herborist.
abounding in grass, full of forage.
eating vegetables, vegetarian.
hay-cock;
haystack.
herbivorous, pasturing on herbs;
— լինել՝ շրջել, to pasture, to feed.
abject, vile, base, mean, worthless, despicable;
—աւ, meanly, basely, shamefully;
in excess;
— առնել, cf. Խոտեմ.
hay-loft.
herborist, herb-seller.
abounding in grass.
herborizer;
— լինել, to herborize.
grassy;
made of grass;
herbage, vegetables.
to despise, to contemn, to scorn, to slight, to disdain;
to undervalue, to depreciate.
to be despised, contemned, disdained.
oblique, crooked;
deluded;
strayed, erroneous, wrong.
declinator.
to turn aside, to mislead, to lead astray;
to divert, to distract;
to twist, to contort, to bend, to make awry;
to lead astray, to cause to err, to delude, to unsettle.
cf. Խոտորեմ.
perverting, turning aside, leading astray.
to turn aside, to deviate, to swerve;
to go astray, to lose the way;
to decline, to shrink from;
to slope, to slant;
to go astray, to err, to be perverted, to abandon oneself to;
to avoid, to shun.
oblique, crooked, aslant, aslope, athwart, across, transverse;
out of the way, indirect;
ill-turned, ill-made;
bad, perverse, wicked, froward;
cross beam, traverse;
—, —ս, obliquely, crossly, transversely.
obliquely, transversely;
at random;
confusedly.
to slant, to slope;
to turn aside, to go astray.
obliquity, crookedness, deviation, declination, winding, sinuosity;
turning aside, going astray;
perversity, error, depravity.
cf. Խոտորութիւն.
tibia, shin, shin-bone, shank;
articulation.
to think, to invent, to attempt, to try.
cf. Խոխոտեմ.
louse-wort, peduncularia.
shave-grass, rough horse-tail.
cf. Եղերդ.
celandine, tetter-wort.
cf. Լուադեղ.
tobacco;
եղէգն —ոյ, tobacco-pipe, pipe.
tobacconist.
to smoke, to blacken with smoke.
to be smoked.
germander.
Lung-wort
hop.
that does not wander;
straight.
cf. Անխոտոր.
fumitory.
divergent.
cf. Ընձախոտ.
choke-weed, orobanche.
hot. an evergreen shrub.
St. John's wort.
ulceration, suppuration, pus, purulent matter;
hypocrisy;
—ք երկրի, earth-worms;
—ք խոտոց, liquid refuse from putrid vegetation.
extreme, utmost, in the highest degree;
— խոտորմունք, extremes, excess;
— իշխանութիւն, abuse of authority;
— զառածանել իւիք, to carry to excess, to abuse;
ի— խոտորմունս զառածանել, to proceed to extremities, to commit excesses;
— լինել ի սէր՝ յատելութիւն, to love, to hate to excess.
bitter orange, Seville orange;
— խոտ, balm-mint;
ծառ թուրնջոյ, cf. Թրնջի.
good;
well;
եթէ — թուի առաջի or յաչս, if you please or like;
— ծերութիւն, a prosperous old age;
— վարդապետութիւն, good or sound doctrine;
— այր, a good man;
— խոտել, to despise or to scorn well;
— է մեզ աստ լինել, it is a good thing for us to remain here;
— է or — է բանդ, վադապետ, you say well, master;
ոչ է — մարդոյգ միայն լինել, it is not well for man to be alone;
տուժել զայր արդար չէ —, it is not a good thing to do ill to the just.
cf. Խոտորնակի.
cf. Խոտորնակի.
vain, useless, neglected, slighted, forgotten;
— առնել, to neglect, to forget, to slight, to violate, to infringe, cf. Արհամարհեմ, cf. Խոտեմ;
— լինել, cf. Անպիտանամ.
to clothe, to dress, to put a dress on any one;
to furnish with clothes, to adorn;
եթէ զխոտն ի վայրի Աստուած այնպէս զգեցուցանէ, if God so clothe the grass of the field.
after, since;
behind, hack, backward;
after, since, then, afterwards, hereafter, underneath, behind, one after another, next to, subsequently;
Տրայիանոս կալաւ զինքնակալութիւնն — Ներուասայ, Trajan was emperor after Nerva;
— միմեանց, զմիմեանց կնի, մի զմիոյ կնի, one after the other, subsequently, blow upon blow;
— երկուց ամաց, two years ago;
— ոչ բազում աւուրց, some days after;
— ապա, at length;
զերիս ամս ամ զամի —, during three successive years;
եկայք — իմ, follow me;
որ զմեր կնի ոչ շրջի, who is not of us;
զդուռն ձգել — իւր, to shut the door behind or after one;
մի զմիոյ կնի կցեալ, one tied to another;
linked;
եւ որ ինչ — այսորիկ, եւ որ —, and so on, & etc.;
— բնութեանս, suitable or according to the nature, natural, like nature;
— գալ, գնալ, երթալ, ընթանալ —, to follow;
— պնդիլ, մտանել, լինեմ, to pursue, to follow up, to hunt, to persecute;
— խոտորիլ, to be allured;
to be carried away;
մոլորիլ — խրատու, to be swayed by bad advice;
— կամաց իւրոց ածել զոք, to make the slave of one's will.
cf. Խոտորնակի.
(ցորենոյ) sickle, reaping-kook;
(խոտոյ) scythe.
harvest;
crop;
summer;
— խոտոյ, hay-making;
ժամանակ հնձոց, reaping, harvest-time, mowing-time;
(խոտոյ) hay-time;
երգ հնձոց, harvest-home;
առատ —, abundant harvest;
ոսկեփայլ, — փունջ —, golden harvest;
յաւուրս հնձոց, in harvest-time.
heart;
heart, soul, mind, intellect, memory, intelligence;
courage, spirit, heart;
heart, inmost thought;
heart, centre;
առ սրտի, through anger;
սրտի դիւր, ease, pleasure, contentment, satisfaction;
բարութիւն, խստութիւն սրտի, kindness, hardness or obduracy of heart;
լքումն սրտի, faintheartedness, despondency;
ուղիղ, անկեղծ սրտիւ, sincerely, openheartedly, openly;
բոլորով սրտիւ, ի բոլոր սրտէ, յամենայն սրտէ, սրտի մտօք, with all one's heart or soul, heartily, with good will, willingly, voluntarily;
կրթել զ—, to form the mind or character;
հեռացուցանել յանձնէ զ—ս, to alienate good will;
գերել զ—, to captivate, to gain the heart or affection;
յինքն արկանել զ— ուրուք, to gain a person's good;
յափշտակել զ—ս, to charm or gain all hearts;
գորովել, ժառանգել զ—, to touch, to move, affect or stir, to possess the heart;
իջանել ի խորս սրտին, to descend into one's heart;
թափանցել ի խորս սրտին, to penetrate the inmost recesses of one's heart;
տալ, նուիրել զ— իւր, to give one's heart;
խոտարեցուցանել զ—, to pervert, to deprave the heart;
խօսել ընդ սրտի, to speak to the heart;
ասել ի սրտի իւրում, to say within oneself, to say in one's heart;
սրտի մտօք վաստակել, to labour heartily, to take to heart, to occupy oneself seriously with;
— ի բերան շրջել, to seek painfully for;
սրտի դիւր լինել, to be in a state of contentment or tranquillity, to feel pleased, comfortable, contented;
զեղուլ զ— իւր առաջի աստուծոյ, to open one's heart before God;
հայրական, մայրական, գողտր, զգայուն, խաղաղ or անդորր, խաղաղաւէտ, երախտագէտ, ազնուական, բարի, ազնիւ, վսեմախոհ, վեհ, անվեհեր —, paternal, maternal, tender, feeling or sensible, calm, pacific, thankful, noble, good, excellent, elevated (high-minded), great, intrepid or dauntless heart;
անզգայ, ապերախտ, խիստ, ապականեալ, վատ, անգութ, անողորմ, չար, լքեալ —, unfeeling or insensible, ungrateful, flinty or obdurate, spoilt or corrupt, craven or dastard, hard(hearted), unmerciful or pitiless, cutting, drooping, dejected or despondent heart;
խորհուրդք մեծամեծք ի սրտէ գան յառաջ, great thoughts take their rise in the heart;
—ն բաբախէ, թնդայ, the heart palpitates;
արկ ի — իմ, he placed in my heart, he inspired me;
անկցի գութ ի — քո, let your heart be touched;
նուաղեալ էր — նորա, his heart was weak;
հրճուէր ի սրտի, he rejoiced from the bottom of his heart;
եթէ ուրուք — առնուցու կերիցէ, let him eat it if he has the heart to, if he has courage enough;
— իմ գելանի, my heart is moved;
— ի բերանն էր, he struggled with death;
որ յաչաց հեռացաւ՝ ի սրտէ հեռացաւ, out of sight, out of mind.
heap, mass, pile, stock, hoard, accumulation;
— ցորենոյ, stack, rick;
— խոտոյ, hay-cock, mow;
— — or —ս —ս, cf. Շեղջաշեղջ;
— կուտել, կուտել —ս —ս, to heap up, to pile up.
bundle, bunch;
— խոտոյ, truss, bottle;
— փայտի, faggot, bundle of wood;
— մագնիտական, pencil of magnetic rays;
առնել տրցակ or տրցակեմ, to truss, to tie in a bundle, to bottle, to bind up in faggots.
bottom, under part or side;
root;
beet;
— առնուլ, to take root, to be rooted;
մամլոյ —, in the press;
race, row, range, string;
խոտս —աւ մեծաւ, great provision.
as, the same as, like, almost, according to, conformably, how;
when;
how ! what ! indeed !
— զի, in order that, that, to the end that, so that;
because, for;
— թէ, as if, as though;
— զիարդ եւ իցէ, at all events, no matter what happens;
— զիարդ եւ կամք իցեն, however they may wish, in whatever way one may wish it;
մարդոյ — խոտոյ են աւուրք իւր, the days of man are like grass;
որպէս, որպէս զի, — առանց քննելոյ են դատաստանք նորա, how unsearchable are His judgments !
—, մեռա՜ւ ուրեմն, what! he is dead!.
law;
precepts;
faith, religion;
constitution;
rule, regulation;
right;
principle, maxim;
usage, uses, custom;
institution;
condition, fashion, mode;
district, canton, province;
— աւետեաց, guerdon or gift to a bringer of good news;
—ք քահանայապետականք, decretals;
հմուտ քահանայապետական օրինաց, decretalist, canonist;
—ք կանանց, menses, menstrua, catamenia;
—ք, or Գիրք Բ. օրինաց, or Երկրորդումն օրինաց, Deuteronomy;
—ք ազգաց, the law of nations;
—ք մտաց, principles;
— պատուոյ, decoration, insignia, badge;
—ք անօրէնք, corrupt practice, abuses;
—ք հզօրադունին, the law of might, the good old rule;
հակառակ or ընդդէմ օրինաց, against all rule, illegally;
աստուածային՝ յաւիտենական՝ բնական՝ քաղաքական՝ զինուորական՝ հին՝ նոր՝ աւետարանական՝ գրաւոր օրէնք, divine, eternal, natural, ancient, new, evangelical, written, civil, military law;
according to law, legally, legitimately, lawfully;
duly, suitably, regularly, properly;
խնդրել —ս, to come to Communion;
տալ —ս, to administer the Sacraments, to communicate;
արժանի լինել օրինաց, to be worthy of receving the Sacrament;
—ս դնել, հաստատել cf. Օրինադրեմ;
—ս դնել, to dictate or lay down laws;
to give laws to, to prescribe laws;
—ս տալ, to give laws;
պահել զ—ս, to keep, to obey the laws;
ընդ օրէնս համարել, to lay down or state as a principle;
խոտորել յօրինաց, to swerve, to depart or deviate from the laws;
զանցանել օրինօք, to transgress, to violate the law;
բառնալ՝ ջնջել զօրէնս, to abolish, to repeal, to abrogate a law;
բազում օրինօք հակառակիլ, to resist or oppose in many ways;
լինել ի կանանց օրինի or ի կանանց —ս, to have the menses;
ի կանաց օրինաց պակասել, to cease to be after the manner of women;
եթէ — իցէ ասել, if it may be said;
— է, it may be, it is allowed, one may;
— էր նմա, he was allowed to;
— էր քեզ, you might;
օրէ՞ն իցէ, իցէ՞ —, is it allowed to ? չէ —, it is not permitted to;
յետ օրինացն կցորդութեան, after the Holy Communion;
—ս իւր կալեալ էր, he holded as a maxim or principle;
—ս կարծեցին անձանց, they believed themselves permitted to.
cf. Պնչախոտ.