Enriched dictionaries of Armenian

Anglais Français

s.

law;
precepts;
faith, religion;
constitution;
rule, regulation;
right;
principle, maxim;
usage, uses, custom;
institution;
condition, fashion, mode;
district, canton, province;
— աւետեաց, guerdon or gift to a bringer of good news;
—ք քահանայապետականք, decretals;
հմուտ քահանայապետական օրինաց, decretalist, canonist;
—ք կանանց, menses, menstrua, catamenia;
—ք, or Գիրք Բ. օրինաց, or Երկրորդումն օրինաց, Deuteronomy;
—ք ազգաց, the law of nations;
—ք մտաց, principles;
— պատուոյ, decoration, insignia, badge;
—ք անօրէնք, corrupt practice, abuses;
—ք հզօրադունին, the law of might, the good old rule;
հակառակ or ընդդէմ օրինաց, against all rule, illegally;
աստուածային՝ յաւիտենական՝ բնական՝ քաղաքական՝ զինուորական՝ հին՝ նոր՝ աւետարանական՝ գրաւոր օրէնք, divine, eternal, natural, ancient, new, evangelical, written, civil, military law;

adv.

according to law, legally, legitimately, lawfully;
duly, suitably, regularly, properly;
խնդրել —ս, to come to Communion;
տալ —ս, to administer the Sacraments, to communicate;
արժանի լինել օրինաց, to be worthy of receving the Sacrament;
—ս դնել, հաստատել cf. Օրինադրեմ;
—ս դնել, to dictate or lay down laws;
to give laws to, to prescribe laws;
—ս տալ, to give laws;
պահել զ—ս, to keep, to obey the laws;
ընդ օրէնս համարել, to lay down or state as a principle;
խոտորել յօրինաց, to swerve, to depart or deviate from the laws;
զանցանել օրինօք, to transgress, to violate the law;
բառնալ՝ ջնջել զօրէնս, to abolish, to repeal, to abrogate a law;
բազում օրինօք հակառակիլ, to resist or oppose in many ways;
լինել ի կանանց օրինի or ի կանանց —ս, to have the menses;
ի կանաց օրինաց պակասել, to cease to be after the manner of women;
եթէ — իցէ ասել, if it may be said;
— է, it may be, it is allowed, one may;
— էր նմա, he was allowed to;
— էր քեզ, you might;
օրէ՞ն իցէ, իցէ՞ —, is it allowed to ? չէ —, it is not permitted to;
յետ օրինացն կցորդութեան, after the Holy Communion;
—ս իւր կալեալ էր, he holded as a maxim or principle;
—ս կարծեցին անձանց, they believed themselves permitted to.

s.

loi;
règle, règlement;
principe, maxime;
usage, coutume, us;
institution;
mode, façon, manière d'être;
canton, province, district;
le saint sacrement, la sainte Eucharistie, la communion;
օրէնս առնուլ, հաղորդել օրինաց, recevoir la communion, communier;
յետ օրինացն կցորդութեան, après la communion;
օրէնք կանանց, règles, menstrues;
օրէնս դնել՝ հաստատել, cf. Օրինադրեմ;
աստուածային՝ յաւիտենական՝ բնական՝ քաղաքական՝ զինուորական՝ հին՝ նոր՝ աւետարանական՝ գրաւոր օրէնք, loi divine, — éternelle, naturelle ou de la nature, civile, militaire, — ancienne, — nouvelle, — évangélique, — écrite;
օրէն է, il est permis, on a le droit de, on peut;
չէ օրէն, il n'est pas permis, on n'a pas le droit;
օրէն էր նմա, il lui était permis, on lui permettait;
օրէն էր քեզ, vous pouviez;
եթէ օրէն իցէ ասել, s'il est permis de dire;
օրէ՞ն իցէ, իցէ՞ օրէն, est-il permis de?
ըստ օրինի, ըստ օրինաց, օրինօք, selon la loi, conformément à la loi ou aux lois, légalement, légitimement, par les voies légitimes, en forme, selon les lois;
en bon ordre, dûment, avec régularité;
օրէնք մտաց, principes;
օրէնս իւր կալեալ էր, il avait pour maxime, pour principe;
ընդ օրէնս համարել, poser pour maxime;
օրէնս կարծեցին անձանց, ils se crurent permis de;
— պատուոյ, décoration;
օրէնս համարել անձին, se faire une loi;
զամենայն ինչ — համարի ի լրումն ըղձից իւրոց, il se sert de toutes sortes de moyens pour satisfaire son désir;
օրէնս դնել, dicter des lois;
օրէնք անօրէնք, abus;
խոտորել յօրինաց, s'écarter des lois;
զանցանել օրինօք, transgresser une loi, violer les lois;
օրէնք հզօրագունին, la loi du plus fort;
բառնալ՝ ջնջել զօրէնս, abolir, abroger une loi;
*հաւատք օրէնք չունի, il n'a ni foi ni loi;
հակառակ ou ընդդէմ օրինաց, contre les lois;
օրէնս տալ, donner des lois;
օրէնս դնել, faire des lois;
պահել զօրէնս, observer les lois;
*այս օրէնք դարձաւ, cela est passé en loi.

s.

ՕՐԷՆ մանաւանդ ՕՐԷՆՔ. (արմատ բառիցս, Տնօրէն, Զօրէն, Յօրինել, եւ այլն) νόμος lex. Կարգ եւ կանոն սահմանեա յաստուծոյ կամ ի մարդկանէ. կրօնք. հաւատք. դեն. աւանդութիւն. իրաւունք. պատուիրանք. արարողութիւնք եւ Մատեանք օրինաց.

Այս օրէն է զատկի։ Օրէն մի եւ նոյն կացցէ բնակին եւ եկին։ Օրէն յաւիտենական։ Այս օրէն է ողջակիզին։ Այս իրաւունք օրնի են՝ զոր հրամայեաց տէր։ Ըստ օրինի իւրում՝ ըստ պայմանի իւրում արասցեն զնա (զզատիկն).եւ այլն։

Զհրամանն աստուծոյ եւ զօրէնս նորա։ Զհրամանս իմ եւ զօրէնս իմ։ Ըստ օրինացն եւ ըստ դատաստանի։ Զգիր օրինացս այսոցիկ։ Երկրորդումն օրինաց։ Սկսաւ մովսէս մեկնել զօրէնս զայսոսիկ։ Օրէնք եւ մարգարէք։ Որդեակ զօրէնս իմ մի՛ մոռացար։ Ըստ օրէնս նախնեաց իւրեանց։ Ըստ օրինացն հեթանոսաց. եւ այլն։

Ոչ երբէք զանազանի ոսկի յոսկոյ, այսպէս եւ ոչ օրէն յօրէնի։ Զի՞նչ օրէն արդեօք իցէ, եթէ ոչ՝ օրինեալքն ... օրինիւն եւ այլն. (Պղատ. մինովս.։)

ՕՐԷՆՔ. ἑθισμός consuetudo, mos. սովորութիւն. ատեթ.

Ցտէին ըստ օրինին իւրեանց։ Ի կանանց օրէնս եմ։ Պակասեալ էր ի սառայէ լինել ի կանանց օրինի։ Անօրէնութեան նոր օրէնս արկանէր.եւ այլն։

Ամենայն օրէնդ աւանդութիւն գոլ քաղաքի։ Աւանդութիւն ասացաք գոլ քաղաքի զօրէնն։ Ո՛չ արդեօք յարմարի չար աւանդութիւնն օրէն գոլ. (Պղատ. մինովս.։)

Պատմէ աժմիկ զկոչեցեալսն ի բազմաց անգիր օրէնս, եւ զորս հայրենի օրէնս մականուանեն. (Պղատ. օրին. ՟Է։)

Ի մանկունսն խնայել հարց օրէնք են. (Առ որս. ՟Ժ՟Է։)

ՕՐԷՆՔ. νόμος regio, provincia, praefectura. Գաւառ կամ նահանգ, տեղի բաժանեալ յայլոց օրինօք եւ կարգօք իւրովք. (ըստ հոմաձայնութեան յն. ձայնիս, նօ՛մօս, կամ Նօմօ՛ս)

Տայցեն պատերազմ քաղաք ընդ քաղաքի, եւ օրէնք ընդ օրէնս։ Յերիցն օրինաց՝ որ յաւելան, ի ձեզ, եւ ի շամրտացիս, եւ ի գալիցիս։ Զերիս օրէնս։ Համարել ընդ երկոսին մի օրէնս։ Հաստատեալ եմ զքեզ ի վերայ չորիցն օրինաց. (Ես. ՟Ժ՟Թ. 2։ ՟Ա. Մակ. ՟Ժ. ՟Ժ՟Ա։)

Ստիտես թագաւորեաց ամս ՟Ժ՟Թ. յորմէ եւ ստիտացւոց օրէնք շինեցան. (Եւս. քր.։)

Եւ զի Օրէնք, ըստ յն՝ նօ՛նօս, է որպէս նօ՛մի այսինքն բաշխումն, ըստ այսմ իմա՛ զասելն.

Զքաղաքս մատակարարելով, զմտացն խաշխումն մականուանելով օրէնս. (Պղատ. օրին. ՟Դ։)

ՕՐԷՆՔ. εὑχαριστία eucharistia, communio. Սուրբ խորհուրդ Հաղորդութեան.

Իջուցեալ զսրբութիւն օրինացն ի բեմբէն, ետ օրինացն հաղորդեցան։ Օրէնս էառ։ Յետ օրինացն կցորդութեան, եւ այլն։ Արժանաւոր կարգօք պսակիլ, եւ հաղորդիլ օրինացն։ Խոստովանութեամբ հաղորդեն օրինացն. (Բուզ. ՟Ե. 28։ Եղիշ. ՟Ե։ Յհ. իմ. ատ.։ Վրք. հց. ՟Ի՟Զ։ Մխ. առակ.։ Կանոն. ստէպ։)

Արա՛ զմեզ արժանի սրբութեամբ ճաշակել ի հոգեւոր օրինացդ. (Եփր. աղ.։)

ՕՐԷՆՍ ԴՆԵԼ կամ ՀԱՍՏԱՏԵԼ. cf. ՕՐԻՆԱԴՐԵԼ։ (Սղ. ՟Ձ՟Գ. 8։ ՟Բ. Մակ. ՟Գ. 15. եւ այլն։)

adv.

ՕՐԻՆՕՔ. մ. ԸՍՏ ՕՐԻՆԱՑ ԸՍՏ ՕՐԻՆԻ. εὑτακτῶς, νομίμως ordinate, legitime, rite. Օրինաւորապէս. ըստ կանոնի.

Զօրաժողով լինի իբրեւ ի միոջէ հրամանէ օրինօք. (Առակ. ՟Լ. 26։)

Օրինօք ճակատեցան. (՟Բ. Մակ. ՟Ժ. 37։)

Օրինօք յարդարէր. (Կորիւն.։)

Ըստ օրինացն պաշտօնատար լինէին աստուծոյ. (Ագաթ.։)

Ոչ պսակի, եթէ ո ըստ օրինին մատիցէ. (՟Բ. Տիմ. ՟Բ. 5։) դիմազ. ՕՐԷՆ Է. դիմազ. θέμις, θεμίτον ἑστί jus, justum, aequum est, fas, licitum δεῖ oportet. Իրաւացիէ. արժան է. ի դէպ է. ա՛նկ է. վայե՛լ է. պարտ կամ սովորութիւն է.

Որպէս օրէն է համբերողաց բացէ ի բաց անարգել ինչ, զոր ոչ է օրէն յանձինս մատուցանել։ Զոր ոչ էր նմա օրէն ուտել։ Ոչ է օրէն քեզ ունել զկին եղբօր քո։ Արար զնա՝ որպէս եւ օրէն էր։ Արասցէ յողջակէզ՝ որպէս եւ օրէն իցէ։ Որպէս օրէն է ամենայն երկրի։ Արժան եւ օրէն է յիշել։ Որում օրէն էր ինձ տալ աւետչեայ, եւ այլն։

նխ.

cf. ԶՕՐԷՆ

նխ.

սեռ. խնդ.

նխ.

ԸՍՏ ՕՐԷՆ. Զօրէն. ըստ օրինի, այսինքն ըստ օրինակի. հանգոյն. ի նմանութիւն. ըստ. որպէս. պէս.

Ըստ օրէն հիւսանց, որք արհեստին են մակացուք։ Ըստ օրէն նոցա ի վերինս հայելով։ Ըստ օրէն բուժողացն։ Ըստ օրէն տեսլեան։ Ըստ օրէն աչաց։ Ըստ օրէն (այնր) զոր Գրիգորն արժանի գովեստի վարկանի. (Մագ.։)

ՏԱՍՆԱԲԱՆԵԱՅ ՕՐԷՆՔ. cf. ՏԱՍՆԱԲԱՆԵԱՅ

ՑՕՊ ՕՐԷՆՔ. cf. ՑՕՊ

Warning, for now, these are the entries' title sharing the same character string regardless of its position, not the entries sharing the same root.