trace, track, print, foot-mark;
vestige, footstep;
pace, step;
way, path;
—ք, iron rail, rail;
ի —ոյ, from behind, from the rear;
—ք նաւու, track of a ship;
—ք կառաց, cart-rut, wheel-rut;
—ք ամպոց, traces of cloud;
—ք գազանաց, trail, track or scent of animals;
—ք վիրաց, cicatrix, scar;
վաղվաղակի կամ զ—, quick ! come on ! courage !
կորուսանել զ—ս, to lose the traces of;
զ— լինել, to apply oneself, to give or addict oneself;
ընդունայն զ— եղեն, they have attempted or tried in vain.
flat, level.
marks of teeth.
that has many tracks or ways.
to make flow like a river;
to flow like a river.
public;
— ճանապարհ, պողոտայ, road much frequented, thoroughfare.
henceforth, henceforward, hereafter, for the future;
as for the rest;
now, then, but.
ever, since, from that time, thenceforward, thenceforth.
without vestige, untraced;
— առնել, to annihilate;
— լինել, to be annihilated.
that cannot be traced or investigated;
impenetrable, inscrutable.
cf. Անհետազօտ.
cf. Անհետ լինել.
cf. Անհետ լինել.
after, then, since;
with, together;
— առաքել, to send for;
— բերել, to add, to subjoin;
— գալ, to follow, to come after;
to result;
to depend;
գնալ, երթալ —, — շրջիլ, to follow, to go after;
to imitate;
— երթալ դատարկութեան, to love idleness;
— ելանել, ընթանալ, հեծանել, մտանել, յարձակիլ, ունել, պնդիլ, վարիլ, to run after, to pursue, to overtake, to follow, to persecute, to be at the heels, to give chase;
իւրաքանչիւր — միմեանց, one near the other, close to;
— լինել ճանապարհաց ուրուք, to follow tracks;
զհաց ոչ առաք — մեր, we have brought no bread with us;
մի զմիոյ հետ, one after the other, a little at a time, by degrees;
զոյր — ելեալ ես, who is he whom thou pursuest?
consequences;
accessories.
the following.
together, contiguous.
to run or seek uselessly.
cf. Զրահետ վարիմ.
cf. Զրահետ վարիմ.
vain, useless, false.
walking slowly;
flowing peacefully or placidly.
following, next, subsequent.
trajectory.
inquiring, curious, inquisitive;
inquirer, investigator, examiner.
to trace out, to try to find out, to pry into, to search, to hunt or ferret out, to inquire, to investigate, to examine, to scrutinize;
խորազնին —, to search into, to go to the bottom of, to sift, to investigate;
— զպատճառս, to trace back to the first cause, origin or principle, to ascend to the original source.
cf. Հետազօտ.
investigation, search, inquiry, examination;
curiosity.
cf. Հետախաղաղ ծածկեմ.
to hide, to put out of sight;
to destroy, to exterminate;
— կորնչել յամպս, to be lost in the clouds, to be cloud-topped.
scenting, tracking;
prying, hunting, investigating, pursuing;
inquisitive.
to utterly destroy, to cause to disappear, to wipe out, to obliterate, to exterminate;
— լինել, to be lost, destroyed, obliterated, exterminated.
outrider, guide;
—կտուր առնել, to open the way, to guide.
tracing out;
ichneumon;
—հան լինիմ, to arrive with, to catch one.
to draw behind or after.
pursuing, hunting;
eager, forward, aspiring or longing for;
candidate, competent, concurrent;
rival, emulous;
— լինել, to pursue, to run after, to chase, to give chase to, to follow close;
to aspire, to aim at, to concur, to compete;
— լինել թշնամւոյն, to fall upon the enemy.
to pursue, to run after;
to accompany, to go with, to attend, to compete.
pursuit, search;
competition, concurrence, rivalry.
cf. Հետախոյզ.
to set off in pursuit, in search of, to pursue.
to send after, to cause to pursue.
stool;
pedestal.
successive, progressive.
inquisitive, curious;
— լինել, to be -;
to examine, to investigate, to search into.
cf. Հետաքնին.
curiously, inquisitively, pryingly.
curious, rare.
interesting.
curiosity, inquisitiveness;
գրգռել, շարժել զ—, to excite, to stir up one's curiosity.
syllogism.
consequently, in consequence, of course.
going on foot, pedestrian;
four-footed;
hackneyed, trite, common-place, trivial, ordinary;
in prose, prosaic;
foot-soldier;
quadruped;
ի — ուց, on foot, afoot;
—ք, — զօրք, infantry, foot-soldiers;
— արձան, անդրի, pedestrian statue;
— կրթութիւն, pedestrian exercise;
— որսորդութիւն, hunting on foot;
— ձաղումն, infantry triumph;
— բանք, trite, hackneyed or common-place saying, vulgarity of expression;
— գովութիւնք, vulgar praises;
— երթալ, to go on foot;
—ս խօսել, to talk common-place.
to limp, to be or go lame, to halt, to hobble;
to hesitate, to water;
յերկուս հետս —, to halt between two opinions
a much sought;
— լինիմ, to make researches, to be curious, inquisitive, cf. Բազմախուզեմ, cf. Հետազօտեմ.
several, diverse, much, thick, great, large, full, abundant, copious, numerous, considerable, frequent, very, too much, excessive;
ոչ —, but little, not much;
— անգամ, բազմիցս, several times, often, frequently, cf. Յոլով անգամ, cf. Շատ անգամ;
— ինչ պէտք են, it is necessary much trouble, many things;
յետ ոչ — աւուրց, in few days;
ի բազմաց հետէ, a long time ago;
—ք, many people;
—ք ի մարդականէ, the most part of men;
—ս, — ինչ, much, too much;
— ինչ գոչել ծովու, roaring of the waves;
—ս չարչարիլ, to suffer much;
ընդ — ժամանակս, for a longtime.
to go, to walk, to repair;
to abandon;
to behave one's self, to conduct one's self;
to flow, to flow away;
to be in circulation;
to act, to prevail;
to run, to overflow;
— զկնի, զհետ —, to follow, — ճանապարհ, զճանապարհաւ, ընդ ճանապարհ, զկողմամբք, to walk;
— ի վերայ ջրոց, to swim;
— ի չորս, to go on hands and feet, to grope;
որ գնայ ի ձեռս or ի վերայ ձեռաց, that walks on its hands, or who walks on his hands;
յապականութիւն անցեալ —, to be corrupted;
ի բաց —, to go away;
to depart;
— յաշխարհէ, to die;
ոչ ինչ գնան առ նոսա բանք սպառնալեացն, the threats make no impression on them;
ընդդէմ —, to resist;
— արուեստի, to be in use, vogue or fashion;
գործք գնացեալք, things that are past;
ի գնացելում աւուր, yesterday, the other day;
գնացեալ, deceased.
cf. Գետահետեմ.
to be extremely fond, to become excessively affectionate, to love with too much passion, to bend ones whole soul to;
to get furious;
— ի խաղս, ի զբօսանս, to give one's self up to gambling, to pernicious amusement;
— զհետ գեղարուեստից, to be devotedly fond of the fine arts.
to abandon ones self to luxury, excess, debauch, to be dissolute;
to be intemperate, licentious, prodigal, extravagant;
— ի դինւոջ, to drink hard, to gormandize;
ըստ մոլորութեանն Բաղաամու զեղխեցան զհետ վարձուց, they ran greedily after the error of Balaam for reward.
militia-man, warrior, soldier;
իբրեւ զ—, in a military manner;
— սոսկական, private or common soldier;
հետեւակ —, foot-soldier;
հեծեալ —, horse-soldier
sordid interest, avarice;
sordidness, niggardness, stinginess;
թիւրիլ զհետ զօշաքաղութեան, to turn aside after lucre.
army, host, soldiery, militia, soldiers, forces, troops;
հետեւակ —ք, infantry, foot-soldier;
— առնել, հատանել, cf. Զօրաժողով լինել;
ընտիր ընտիր —ուց, the flower of the troops, the best troops in an army;
— ծանր, սաուար, բազմաձեռն, great army, numerous troops, overwhelming forces;
քաջակիրթ, պատերազմափորձ, մարզիկ —, disciplined, experienced, troops inured to war;
—ք երկնից, երկնաւոր —ք, the host of angels;
—, strength, vigour, force;
մինչդեռ —ն եւ սգիքն անդէն կային, and still breathing, giving signs of life.
to, at, towards, by;
through;
among, in the midst, into, in;
with;
for;
under, below;
upon;
soon, as soon as;
in the place, instead, of;
հայել — երկինս, to look at the sky;
թագաւորել — նորա, to reign instead of him, to succeed him;
տուր — իմ եւ — քո, give for me and for you;
— աղօտ, obscurely;
— ամենայն, totally, in all;
— ակամբ հայել, to look upon one with an evil eye or with aversion;
— ձեռն, with or by the hand;
— մէջ, in;
into, inside, in the midst;
through;
— մէջ կարել, to split, to. pass or go across;
— աջմէ, to the right;
— գիրկս մտանել, to draw the bow strongly;
— ժամս ժամս, sometimes;
— խաբս, fraudulently, erroneously;
— խազ, կատակս, ludicrously, facetiously;
— այր եւ — կին, as much the man as the woman;
— ծառով, under a tree;
փոխանակ — այնր, for it;
— մի բերան, with one voice, unanimously;
դիր զգիրսդ — այլս, put these books with the others;
եկ — իս, come away with me;
— անցանելն, going along;
— ո՞ր ճանապարհ, by what road ? — արեւելս, towards the East;
— ամենայն երկիր, in all countries;
անցանել — Կարին, — այն, to pass through Erzerum, to go that way;
— ջուր եւ — ցամաք, by sea and land;
— երկինս եւ — երկիր, between heaven and earth;
— հեծեալ եւ — հետեւակ, between cavalry and infantry together;
— աւուրսն — այնոսիկ, — ժամանական — այնոսիկ, — այնու ժամանակաւ, in those days, at that time;
— շատ եւ — փոքր, more or less, a little more, a little less;
— այս եւ — այն, between this and that;
altogether, unitedly;
ընկենուլ — պատուհանն, to throw out of window;
— ամենայն տեղիս, every where;
— մահճօք, under the bed;
— երկնիւք, under heaven;
— իւրեւ or իւրեաւ, under him;
— պատրուակաւ, under pretence;
— առաւօտն, այգն, at break of day;
— երեկս, երեկոյս, or երեկոյն, towards the evening;
մեկնեցաւ — լուր համբաւոյ գալստեան նորա, he set out on the report of his coming;
— հակառակն, on the contrary;
cross-wise;
— միտ ածել or հարկանել, to think, to reason in one's mind;
— ոտն հարկանել, to trample under foot;
— թիւ մտանել, to be reckoned among;
— ամս տասն, during ten years;
եօթանասուն եւ հինգ ամք — ութ հարիւրով, eight hundred and seventy five years;
— փթթելն եւ գօսասցի, it will fade as soon as it uncloses.
to run, to run to;
to apply;
to slide;
to gallop;
to walk;
to go, to depart, to pass;
արշաւասոյր —, to run full speed, to rattle along full speed;
երամովին՝ խուռն —, to run in company, in crowds, in a throng, to rush, to crowd, to flock;
— զհետ ուրուք, to follow, to run after;
— զհետ շաւղաց՝ հետոց ուրուք, to follow the tracks, to tread in the steps;
— զճանապարհս իւր, to follow one's career;
այսր անդր —, to dip into, to run over a book;
ընթանալով ասել, to say in few words, to touch lightly;
ի ճանապարհս պատուիրանաց —, to observe or obey the commandments;
բարւոք ընթանան իրք, affairs are thriving, business is prosperous;
cf. Զէն.
course, race, gait, step, pace, way, means;
progress, succession, train, trace, thread;
method;
—ս առնուլ, to run;
—ից գործի, the feet;
— մի, walking distance;
հետի —, foot-race;
— մտաց, flight of thought;
— կենաց, life's career;
յրնթացս կենաց, in the course of life;
յընթացից ճանաչել զոք, to know one by hisg ait;
բարւոք լնուլ գընթացս իւր, to fulfil the duties of one's station, to discharge one's functions honourably;
արգելուլ զ—ս բանին, to say concisely, to shorten discourse;
—ք հողմոյ, direction Of the wind;
—ք արեգական, լուսանի, եղանակաց, course of the sun, moon, seasons;
—ք սակարանի, վաճառանոցի, հրապարակի, course Of Exchange, of the market.
to go, to march, to repair, to follow a road;
— առ հարս՝ զճանապարհ ամենայն երկրի, to sleep with one's fathers, to die;
— զիւրովին, to kill ones self;
— զիւիք, to give ones self up to, to apply ones self;
— զջրոյ, to go to fetch water;
to make water;
— հետի or հետիտս, to go on foot, to walk;
— հետի յօչ կամս, նեղութեամբ or դժուարաւ, to trudge along;
— հեծեալ ի ձի, to go on horseback, to ride;
— կառօք, to go or ride in a carriage;
— սուրհանդակաւ, to travel post;
— չոգեմուղ կառօք, երկաթուղեաւ, to go or travel by rail;
— (ելանել) ի կարիս որովայնի, to go to the water-closet, to stool, to the privy;
երթայ (դիմէ) ի կոտուստ իւր, he hastens to his ruin;
այս ճանապարհ երթայ ի ..., this road leads to ...;
զհետ, զկնի —, to follow;
փախստեայ —, to flee, to take to flight;
յագարի —, to be sacked or plundered;
ի գլուխ —, to finish, to come to an end;
յերդումն —, to swear, to take oath;
զուլամբ — ձիոյ, to trip, to fall headlong as a horse;
երթ ի բաց, ե՛րթ յետս իմ, begone, go away, get you gone, get away, or off with you, be off;
ե՛րթ խաղաղութեամբ, part in peace! Adieu! ողջ երթ, երթ ողջամբ, adieu! God be with you! luck be with you!
to go out, to go from the inside to the outside;
to ascend, to go to a higher place;
to be horn, to take rise, to be produced, to proceed, to emanate, to flow from, to derive;
to attain, to arrive;
to agree, to be proper and suitable;
to surmount, to surpass, to go beyond, to overflow, to advance;
to stray;
ելանէ արեգակն, the sun rises or begins to appear on the horizon;
— ի վեր or ի վերայ, to reascend;
to leap over, to cross;
to gush out;
— աքաղաղի ի վերայ մարւոյն, to tread the hen;
— ի վերայ մատակի, to cover a mare, a bitch;
— ի ցամաք, to disembark;
— յորջոյ, to dislodge;
— զմիմեամբք, to concur;
to surpass;
յոգւոց —, to sigh;
ի գլուխ, ի լրումն —, to be ended, finished;
—ի գենաց, ի կենցաղոյս, to make one's exit from this world, to depart this life, to die, to decease;
to become defunct;
— ի հիւանդութենէ, to recover;
— ընդ սուր, զէնս, to commit suicide, to run one's self through with a sword;
ի պխտիւ —, to exalt or raise one's self to honour;
— յանկողինս ուրուք, to commit adultery;
to seduce;
անմասն, դատարկ —, to have no part, to be excluded;
— զհետ ուրուք, to pursue, to give chase;
յաչաց —, to render one's self hateful or odious, to fall in disgrace;
— ըստ չափ, to pass beyond, to exceed;
— կուսին ըստ չափ, to pass the flower of her youth;
— ըստ ձեռն՝ ընդ իշխանութիւն ուրուք, to revolt, to rebel, to rise up against;
— ըստ քաղաքն, ըստ դուռն քաղաքին, to leave the city;
— ի նաւ, to embark;
— ի կառս, ի ձի, to mount in carriage, on horseback;
— ընդ առաջ, to meet, to go out to meet;
— ի պատերազմ, to go to battle;
ի յորս —, to go hunting;
— յանկողինս մահճաց, to go to bed;
ընդ հակառակս —, to oppose one's self to, to resist;
— ընդ ինչ, to occupy one's self, to dedicate one's self to;
ի չարեաց ի չարիս ելին, from one perverseness they passed to another;
յայլոց յայլ ճառս —, to pass from one subjeet of discourse to another;
ընդ գին —, to buy, to traffic;
— ի սիրտ, to think, to conceive an idea;
to hope;
զարդարիլ եւ ընդ ոսկի —, to clothe or adorn one's self with golden apparel;
— իմիք յայդ, to remain, to rest over for the next day;
— յաջողութեան գորղացն ի ձեռս ուրուք, to progress, to succeed, to promote an affair by another persons means;
օրհնեալ լիցիս դու յ— եւ ի մտանել քում, (blessed be thy going out and coming in), God be with you, good luck to you.
to be sprained, wrung;
to turn aside, to err;
— զիրաւունս, to give unjust judgments;
— զճանապարհս խոնարհաց, to cause the steps of the weak to err;
— զնաւն, to run aground, to run on the rocks;
— զհետ զօշաքաղութեան, to run after error for reward, to become corrupt through avarice.
opinion;
thought, mind, sentiment;
conjecture, hypothesis, supposition;
suspicion, presumption;
fantasy, imagination;
կարծեօք, by conjecture, hypothetically;
հասարակաց —, public or general opinion, common sense;
— ընկալեալ ou բազմագունից ընդունելի, the generally received opinion, the general conviction, the best established opinion;
նախաժաման —, prejudice, prepossession;
ազատամիտ, ձախողակի — free, adverse or contrary opinion;
ի կարծիս լինել, կարծիս ի մտի դնել, to imagine, to fancy, to think, to surmise, to conjecture;
կարծիս բերել զումեմնէ, to suspect a person;
տալ զպատշաճ կարծիս զումեքէ, to have a good opinion of, to think highly, well, much of;
բերել մեծ ինչ կարծիս զումեքէ, to esteem a person highly, to make much of;
զհետ երթալ —ծեաց ուրուք, to incline to another's opinion, to follow the opinions of;
մեծ ինչ —իս բերել զանձնէ, to have a high opinion of oneself;
յամառիլ, խրոխ տալ ի —իս իւր, to be wedded to one's opinions.
condensing, thickening;
condensed, compact, firm, solid, hard;
beaten, trodden, frequented;
massive, large, heavy;
carved, sculptured, hammered;
pure, refined;
vehemently, forcibly;
unceasingly, unremittingly, incessantly;
— վառեալ, armed with a cuirass, armed cap-a-pie, from head to foot;
— զմիմեամբ, — զմիմեանց զհետ, — զմիմեանց զկնի ou կնի, continually, one after the other;
blow after blow.
to exercise oneself, to improve, to be formed, to acquire instruction or knowledge, to instruct oneself, to improve one's mind;
to become civilised;
to conduce, to lead to, to tend, to incline to;
to give oneself up to, to apply oneself;
to be attributed, imputed;
— յոք, to trust or abandon oneself to, to confide in;
զհետ —, to run or follow after, to pursue, to persecute;
յապուշ —, to be surprized, astonished, to fall from the clouds, to be thunderstruck, to marvel, to wonder;
— ընդ ծերպս վիմաց, to trail through a hole, to crawl on the belly;
ազատութիւնն յապերասանութիւն կրթէր, the liberty tended to licence;
զհետ մարմնոյ կրթեալ, given to pleasure, sensual, voluptuous.
well-bred, well-educated, versed, expert, experienced, practised;
— ախորժակ, exquisite taste;
ընդ — անցանել, to exercise, to practise, to experience;
ընդ — անցուցանել, to instruct, to teach, to educate, to bring or train up;
ի — անկանել զհետ իրիք, to devote, to dedicate oneself to;
ի — ձգեալ հասանել ումեք, to gain or close up with one running;
cf. Կիրթք.
to be cut, separated, divided;
to be exhausted, to decline, to fail, to desist;
to abstain, to refrain;
to shine, to glitter, to sparkle;
to yield, to give way, to fall into;
— գունոյ, to turn pale;
to be discoloured, tarnished, to lose colour, to fade, to grow pale;
— ի յուսոյ, to lose hope, to cease to hope, to despair;
յանգործութիւն —, to foment, to cherish idleness;
յանմտութիւն —, to be without even the shadow of common sense;
ի զեղխութիանս —, to plunge into debauchery;
ի չարութիւն —, to abandon oneself to wickedness;
— բոցոյ, to flame, to cast a glare, to shine;
զհետ —, to apply oneself to;
ի վաճառս —, to deal, to traffic;
ի գինեվաճառս —, to keep a wine-shop, a tavern;
իբրեւ զկարկուտ հատեալ յամպոց, like hail fallen from the clouds;
ամենայն ուրեք ոսկւոյ եւ ականց նշոյլք —նէին, all was brilliant with gold and precious stones;
փայլատակունք —նէին, thunderbolts fell;
գունդ մի հատեալ, a detachment of troops;
հատեալ ի յուսոյ, desperate;
բան հակիրճ հատեալ, brief, succinct discourse.
cf. Հանդարտահետ.
to draw or pull out, to take away, to abstract, to remove, to displace;
to dislodge;
to rise, to lift up, to carry up;
to divulge, to let out, to publish;
to offer, to present;
to subtract, to take away;
— զքառակուսի արմատ թուոյ, to extract the square root of a number;
— իրաւունս, to do justice to;
— առնուն չար, to defame, to decry, to slander, to belie;
— յաչաց, to cause to lose the favour or affection of;
— յաչաց ժողովըրդեան, to render unpopular;
ի վեր —, to inform of, to discover, to disclose, to reveal, to unveil, to unmask;
— ընդ աշխարհ, to publish, to divulge every where;
ի բանս —, to delude, to beguile, to seduce, to betray, to deceive;
յինքն —, to appropriate to oneself, to take possession of, to assume wrongfully;
— ինչ յոք, to ascribe, to attribute, to impute;
— յոք զպատճառս ամենայն չարեաց, to accuse of every evil;
— յոք զիմն, to apply to;
ի բաց —, to exclude;
to scatter;
to send back or away, to dismiss, to discharge;
— բռնի or բռնաբար, to extort, to wrest, to seize by force, to take by violence;
— յարմատոց, to root up, to extirpate;
*— զթեփ, to scale;
to pearl or decorticate seed;
— զվրէժ քինուն or — զփոխարէն չարեացն, to avenge oneself, to be revenged;
to turn the tables upon;
— օգուտ, to turn to account, to profit by, to derive benefit from, to avail oneself of, to improve;
— հետեւանս, to desume a consequence;
— զոք ի ձեռս ուրուք, to give, to deliver up;
— զօրս, to levy soldiers, troops;
— աւուրս, զգիշերն, to pass the days, the night;
— աւուրս բազումս, to remain a long time;
— ի ժառանգութէնէ, to dispossess;
— յայլ լեզու, to translate into;
— ողջակէզ, to sacrifice;
— լեզու, to put out one's tongue;
to loll out one's tongue;
վիճակ —, to draw, to cast lots;
— զկարասիս, to unfurnish, to strip;
— զկինն, to repudiate;
— կանանց զյօնսն, to paint one's eyebrows;
— զջուր, to draw water, to draw up, to fetch up;
— ի նաւէ, to disembark;
to land, to set on shore;
— ճանապարհի, դրան, to lead to, to run into, to abut or end in;
— առ ոք, to present, to introduce;
— զսուրն ի պատենից, to unsheathe;
— ընդ սուր, to put to the edge of the sword;
— զհոգին, to give up the ghost, to expire, to die;
— զօրհնութիւն, to bless, to praise;
հա՛ն զիս աստի, take me out of this.
to mount, to ride;
— ի կառս, ի ձի, to mount or enter a carriage or vehicle;
to ride, to mount on horseback;
— ի նաւ, to go on shipboard, to embark;
անհամետ —, to ride bare-back;
յորս —, to go a hunting or shooting;
զհետ —, to chase, to give chase to, to persecute, to set off in pursuit of, to pursue;
յաւար —, to plunder, to pillage, to sack;
ապրեցաւ հեծեալ ձիով, he fled on horseback;
cf. Կառք.
ease, convenience, comfort, pleasure;
facility;
easy, commodious;
voluptuous;
— պաշտօն, volunteer service;
— ցանկութիւն, voluptuousness, concupiscence, lust;
ըստ —ի, at will, at pleasure, at one's ease;
— եւ համբոյր մտօք, affably, benignly, kindly, condescendingly;
զ— ցանկութեան զհետ անցանել, to give oneself up to pleasures;
ըստ իւրեանց —ի գնալ, to go one's own way, at one's leisure, at one's ease;
to live as one likes, to follow the bent of one's own inclinations.
old, worn, decayed;
ancient, antique;
-ք, the ancients;
antiquity;
ի հնումն, anciently, formerly, a longtime since, in days of yore;
ի — or ի հնոց ժամանակաց, ի հնոց ժամանակաց հետէ, ab antiquo;
— կտակարան, the old testament;
— մատեանք, ancient codes;
ի հնումն եւ ի նորումն, in ancient and modern law;
— լուսին, waning moon;
հին աւուրց, old aged in years, grown old;
— աւուրցն, Ancient of days, the Eternal, the Most High;
— աւուրց մանուկն, the Eternal Son;
— աւուրց զօրական, a veteran;
անտառ — աւուրց մայրեաց, a forest of ancient cedars;
— աւուրց ատելութիան, rancour, inveterate hate.
to stretch, to extend, to spread;
to reach, to arrive;
to grow longer, to be prolonged, protracted;
to drive at, to tend to, to abut in;
to stretch oneself, one's limbs;
to endeavour, to strive, to try, to seek;
— աչօք զհետ ուրուք, to follow with the eyes;
— ընդ ումեք, to vie, to emulate, to rival, to strive with.
shooting, act of shooting;
texture;
stretched, well tight;
extended, vast;
long, prolix;
long, a long while or time;
ի — արկանել, to prolong, to protract, to lengthen;
to flag, to droop;
— դնել, to bend the bow;
— արշաւել or զհետ մտանել, to run or pursue far;
ամիսս —ս, for months together.
hope, hopes, expectation, longing;
confidence, trust;
դեռածին, հաւաստի, կենդանի, եռանդուն, մխիթարիչ, մեծ, կոյր —, renewed or reviving, well-grounded, lively, ardent, solacing, great, blind hope;
ընդունայն, տկար, անստոյգ, պատիր or խաբէական, սուտ, խուսափու, անմիտ —, vain, weak, uncertain, delusive or deceitful, false, fleeting, foolish hope;
նշոյլք յուսոյ, the rays of hope;
բառնալ զ—, to take away or put out hope;
զհետ գնալ սնոտի յուսոյ, to abandon oneself to chimerical hopes, to hunt a shadow;
սնոտի յուսով պարարել, ի սնոտի — կապել, to nourish oneself with vain hopes;
քաղցր յուսով պարարիլ, to hug oneself with the delightful hope;
գեղեցիկ յուսով պարարել, թարթափեցուցանել զոք, to feed or entertain one with flattering hopes or chimeras, to keep one in suspense;
to ridicule, to deride;
վհատիլ ի յուսոյ, to lose hope;
հատանել զ— իւր, to despair, to give up all hope, to be in despair;
յուսով կեալ, to live in hopes;
դնել զ— իւր ի վերայ ուրուք, to build on one's hopes;
— տալ, to cause to conceive hopes, to give hope, to inspire with hopes;
ի դերեւ հանել զ— ուրուք, to deceive one's hopes or expectations;
լնուլ, կատարել զ— ուրուք, to fulfil a person's hopes;
ծփել ընդ մէջ յուսոյ եւ երկիւղի, to hover between hope and fear;
— է ինձ, I have some hopes;
— մի այսպիսի է ինձ զի, I hope that, I am in hopes that;
— իմ է, that is my only hope;
փակեալ յամենայն յուսոյ ակնկալութեան, hopeless;
— եւս շիջեալ էր յիս, hope died within me;
բարձաւ ամենայն — փրկութեան, all hope of safety was lost;
պակասեալ յամենայն յուսոյ փրկութեան, despairing of life;
հատաւ — նրան, he despaired;
հատաւ — մեր, our hope is vanished;
դու ես միակ — իմ, all my hopes are in you;
cf. Հատանիմ;
արծարծել զ—, to revive hope.
front, front part, fore part;
previous, former, prior, anterior;
before, in front, over against;
previously, formerly, heretofore;
first, at first, at the commencement;
—, եւ —, afterwards, at a later period, in the sequel, eventually;
— քան, before, ere;
— քան զարեւ, before the sun was;
— քան զամենայն, first, first of all, in the first place, before all things, first and foremost;
— ժամանակաւ, anciently, formerly, long since, in days of yore;
ժամաւ —, an hour before;
— եւ զկնի, before and behind;
ոչ — ոչ զկնի, neither before nor behind;
— կոյս, forward;
— բերել, to bring before, to present;
to produce, to cause, to engender, to occasion;
to allege, to adduce, to quote, to cite;
— բղխել or գալ, to derive, to come or proceed from, to emanate;
to ensue, to result, to be produced or born from;
— անցանել, to make progress, to improve;
— ունել, to present for choice;
— առնուլ, to adduce, to draw, to bring;
— կալ, կալ —, — մատչել, to present oneself, to come forward;
— մատչել, to advance further;
— հետեւել, to precede, to escort, to convoy;
— մատուցանել, to cause to advance or to progress;
to raise, to elevate, to promote;
to bring to an issue;
— երթալ, to advance, to gain ground, to progress, to improve;
— ածել, to continue, to go on;
— վարել զբանսն, to gather up the broken thread of conversation, to continue, to go on to say, to proceed in a discourse, to resume;
անդր եւս — տանել, to push beyond, to stretch too far;
— արկանել, —ն դնել, to propose, to put forward;
— իսկ ասացի, I said already.
to assail, to affront, to attack, to storm the breach;
to dash, rush or fall upon, to pounce upon with violence, to dart or fall on;
— ի ներքս, to enter violently, forcibly, impetuously;
արտաքս —, to make a sortie;
— ի դարանացն, to leap from one's hiding-place;
cf. Զհետ;
— յոք, to attack one;
to affront, to provoke;
յիրեարս —, to attack each other, to fall upon one another.
ancient, old;
ի — or ի հետէ, anciently, formerly, long since;
ի — ժամանակաց, of yore, time out of mind, from time immemorial.
vanity, foolery;
vain and trifling things, trifles, bawbles, trinkets, gew-gaws, knick-knacks;
foppery, silliness, nonsense;
ի —իս, in vain, uselessly;
գնալ զհետ սնոտեաց, to run after follies;
սնոտեօք զբօսնուլ, to be taken up with trifles, to trifle time away, to fiddle-faddle.
this, that, be, self, the same;
զսոյն հետայն, cf. Այսուհետեւ, cf. Յայսմ հետէ;
զ— հետայն, afterwards, soon, shortly, directly;
ի —, immediately;
սմին իրի or վասն, for this reason.
ground for the foot, footing;
cf. Ոտնահետ.
to lose one's senses, to go mad;
to be in a passion, enraged;
to be extravagantly fond of, to fall violently in love with, to be passionately in love;
— զհետ, to bend one's whole soul to, to apply oneself entirely to, to dote upon, to be destracted with;
մոլիս, պաւ՛ղէ, Paul, thou art beside thyself.
mouse;
mice;
cf. Դնդեր;
ազգ մկանց, the micy tribe;
— մեծ, rat;
— վայրի, wood-mouse;
— դաշտի, field-rat;
— ջրային, craber, water-rat;
— ալպեան, marmot;
— լերանց, mountain-rat;
փարաւոնի, ichneumon, cf. Հետահան, cf. Հիլոս;
գեղացի եւ քաղաքացի —, the country mouse and the city mouse;
ծակ, բոյն, աղբ, ականատ մկանց, mouse-hole;
rat's nest;
mouse-dung;
mouse-trap;
որսորդ մկանց, rat-catcher, mouse-hunter;
(կատու) mouser;
որսորդութիւն մկանց, mouse-hunt;
— որսալ, to mouse, to catch a mouse;
— չչէ, the mouse squeaks.
anathema, excommunication, malediction, curse;
imprecation, execration;
լինել ի —ս, to become anathema, to be a subject of execration;
առնել զոք ի —ս, տալ զոք ի —ս, to subject a person to execration;
ընդ —իւք կապիլ or անկանիլ, to be excommunicated or execrated;
—ս արձակել, —ս ի վերայ կարդալ, to anathematize, to curse;
—ս ի հետ արկանել or զկնի արձակել, to load with cursing, to curse, to execrate, to imprecate;
to excommunicate.
hare, puss;
Lepus, the hare;
արու —, buck-hare;
մատակ —, doe-hare;
ձագ —ի, levret;
հետք —ի, form, prick;
գետնափոր —, rabbit, cony;
cf. Ճագար;
—ի ականջ, hare's ear;
—ի ոտն, hare-foot, hare-wort.
gloriously, with glory, pompously, splendidly;
ճշմարիտ, անարատ or անստգիւտ, անեղծ, անկապուտ, շքեղ, յաւերժական —, true, spotless, solid, real, great, imperishable glory;
սուտ, փախստական, սնոտի, կորստական —, false, fleeting, vain, perishable glory;
սիրել զփառս, to love glory;
փառս ստանալ, to acquire fame or glory;
փառաց ի փառս բարձրանալ, to be raised or exalted to the highest pitch of glory;
ընթանալ ի փառս, to be in a fair way the glory;
անկապուտ փառս անձին համարել, to put one's chief glory in;
ուղիղ փառս ունել, to be of an orthodox belief or profession, to have a catholic sense;
տալ փառս աստուծոյ, to glorify God, to give or render glory to God, to thank God;
վասն փառաց մեռանել, to die for glory;
անկանել փառօք, to fall gloriously;
յաւերժացուցանել զփառս իւր, to make one's glory eternal;
կնիք տալ փառաց, to put the seal to one's fame;
տենչալ փառաց, զակատիլ զհետ փառաց, to aim at glory, to pursue glory;
աղարտել զփառս իւր, to tarnish one's glory, to stain one's reputation;
աղօտացուցանել, նսեմացուցանել զփառս իւր, obscure, darken or efface one's glory;
անկանել ի փառաց, to abase, degrade or dishonour oneself;
առանց փառաց, inglorious;
փառաւորեալ փառօք, covered with glory, with laurels, renowned, famous;
շքեղապանծ փառօք, with extraordinary splendour;
փառս քեզ համարեսջիր, make it your aim and glory to;
տեսէք, մի գուցէ քակտեսջիք ի փառացդ, take care not to lose your renown;
անմահական փառս յաւելցէ քեզ այս, this will bring you immortal glory;
նսեմացեալ անհետանայր գոգցես եւ — նորա զոյգ ընդ բաղդին, his glory seemed to be eclipsed with his fortune;
ի փառս աստուծոյ, to the glory of God;
— հօր, the Gloria Patri;
— տեառն, — աստուծոյ, glory to God ! God be praised! thank God !
— քեզ, տէր, glory to Thee, o God;
— ի բարձունս աստուծոյ, glory to God in the highest;
որում միայնոյ վայելեն —, to Whom alone glory belongs.
himself, herself, itself;
he, she, it;
even, equal, identical;
ditto, do, idem or id;
the same, of the same kind, after the same manner, equally, conformably, identically;
մի եւ —, the same;
ի —, ի նմին, together, all at once;
ի —, — ընդ —, ընդ —ս իսկ, ի մի եւ ի —, ի նմին ժամանակի, -ժամայն, —հետայն, soon, very soon, quickly, in the same moment, immediately, directly;
— գործել, to identify.
profit, interest, fruit, gain, lucre;
advantage, good, benefit, utility, emolument;
interest, usury;
— օգտի or օգտութեան, utility;
սէր —ու, love of lucre;
ի — օգտի իւրեանց, for their advantage;
for the benefit of them;
ոչ առ ի — ինչ օգտի բարբառիմ, be sure I speak disinterestedly;
ի —ս հարկանիլ, —ու զհետ լինել, կրթիլ, մտանել, to become avaricious, to be greedy of gain;
— բերել, to be profitable, to profit, to produce gains;
բառնալ զ— ուրուք, to clip a person's profits or gains;
ի — ածել, to invest, to put out at interest, cf. Շահեցուցանեմ;
some dance;
—ս առնել, to dance;
shah;
— պարսից, Shah or king of Persia.
cf. Քարշահետ.
day, daytime;
time, days, life;
— գործոյ, work-day;
— տօնի, feast-day, holiday;
օր ծննդոց, birth-day;
ուտիք օր, flesh-day;
օր պահոց, fast day;
օր մոխրոց, ash-wednesday;
տօն աւուրց յաւուրս, universary solemnity;
գեղեցիկ or գեղածիծաղ օր, fine, splendid day;
բարենշան՝ երջանիկ or երանաւէտ օր, fortunate, happy, lucky day;
չարագուշակ օր, unlucky day;
այս or զայս օր, today;
օր ընդ մէջ օր ընդ օրն, every other;
օր յօրէ, from day to day;
օր ըստ օրէ, quotidian;
day by day, daily, every day, more & more;
օր աւուր, աւուր աւուր, աւուրց յաւուրս, daily, every day;
առ օրին, նոյն օրին, the same day, in the same day, presently, soon;
զօրն ցերեկ, զօրն իբուն, all day, all day long, during the livelong day, from morning till night;
զօր ամենայն, every day, diurnal;
all day long;
մինչեւ ցօր հասարակ, till noon;
աւուրն, a day;
յաւուր միում, ի միում աւուրց, one day, a day, one fine day, some fine day;
յերկրորդում աւուր, the day after, next day;
ի միուսում աւուր, the day after, tomorrow;
հետեւեալ օրն, the following day;
յետ երկուց աւուրց, two days after;
յերիր աւուր, in three days;
ի նմին աւուր, the same day;
ի նմին իսկ աւուր, the very same day;
յօրէ յառաջնմէ, from the first day;
զամենայն աւուրս, every day, for ever;
յաւուրս մեր, in our days, in these days, in our time;
յաւուրս յետինս, in the latter days, latterly;
յաւուրսն յայնոսիկ, in those times or days;
յաւուրս նորա, under him, during his time;
որ օր, the day that;
զաւուրս, many days, long time;
միով օրով, of a day;
օր ի յօր or օր յօր առնել, to put off from day to day, to procrastinate, to defer, to delay;
օր սահմանել, to fix a day;
կալ զօրս զերեկ դատարկ, to waste the day, to remain idle all day;
համարել զաւուրս, to count the days;
մեռանել լի աւուրք, to die full of days;
շրջել աւուրն, the passing of the day;
բառնալ զծանրութիւն աւուրն, to bear the burden of the day;
դեռ աւուր շատ կայ, it is not yet late, it is yet early;
մինչ աւուր կայ, while it is day;
զամենայն աւուրս կենաց իւրոց, for his whole lifetime;
երկայնին, կարճին աւուրք, the days grow or are growing longer, shorter;
երեք ժամ է աւուրն, it is three o' clock a. m.;
ոչ յետ բազում ինչ աւուրց, in a few days, soon, shortly;
տային նմա աւուրն նկանակ մի, they gave him a loaf daily;
մանուկ ծնեալ առ օրին, new-born babe;
օրն խոնարհեցաւ յոյժ, the day gave place to evening;
շատ է աւուրն, sufficient for the day is the evil thereof.
to harden, to grow tough;
to insist, to sustain, to be obstinate;
to pretend;
to run, to go quick;
cf. Զկնի;
cf. Զհետ;
ի պահս —, to be rigorous in fasting.
to behave, to conduct oneself, to go on, to act, to treat;
to make use of, to use, to employ;
to be conducted, carried, to go;
cf. Զհետ;
որպէս եւ միտք իւր վարէին, as his own propensities dictated.