cf. Կետոս;
point, period, full stop;
moment, instant;
end, aim;
— նպատակի, aim, end, scope, object, goal;
ի — մահում, at the point of death.
ասի եւ ԿԷՏՈՍ. ԿԻՏՈՍ. յն. գիդօս. κῆτος, cetus, cete, balaena. Ձուկն մեծ. վիշապ ձուկն. մէնծ ձուկ. ատա պալըղը, գատըրղա պալըղը. պալէնա. եբր. թանին, լեւիաթան, եւ այլն. վր. վէշապի.
Արար աստուած կէտս մեծամեծս։ Կէտք եւ ամենայն կայտառք. Եւ էր յովնան ի փոր կիտին. եւ այլն։
Զգազանն ծովական լեռնաձեւ. զկիտացն ասեմ եւ զդելփինաց, վիշապս անուանեն. (Եզնիկ.։)
Ծով կայան կիտոց. (Խոսր.։)
Ի պորտոյ կիտին։ Ի բերանոյ կիտին կորիւնի. (Նար.։)
Ի փորոյ կէտին կամ կետին. (Շար. ձձ. ստէպ։ Իսկ Եսթ. ԺԴ. 5)
Դու զյովնան ի կէտ ձկանն ապրեցուցէր. իմա՛, ի փոր ձկանն՝ որ էր կէտ մեծ։
στιγμή, στίγμα punctum, -tus. Նիշ որոշեալ. Նշանակ սահմանեալ. մասնիկ կամ վայրիկ գիտեալ. (յորմէ Կիտուած. Քըթթել. եւ այլն։)
Ըստ քերականաց եւ երկրաչափից՝ Նիշ փոքրիկ, որոյ շարունակութիւնն կազմէ զգիծ. նօգտա. եբր. նէքօտտա.
Յաղագս կիտից (կամ կետի)։ Կէտք են երեք կէտք աւարտեալ, միջակ, ստորակէտ. (Քեր. թրակ. եւ այլն։)
Հզոր գոլ դմա ի վերծանութիւն, ըստ մասին իւրաքանչիւր աւարտիցէ զկիտիցն եւ տրոհակաց եւ զփաղութիւնսն աւարտակիտովք եւ ստորակիտովք. (Մագ. լ։)
Իբր կէտ գրչի. որ ոչ է գիր. (Վրդն. երգ.։)
Կէտ իր է, որ ոչ ունի մասն. (Եւկղիդ.։)
Կէտ է պատճառ գծի, ոչ ունելով երկայնութին, եւ ոչ լայնութիւն. (Մագ. քեր. եւ Երզն. քեր.։)
նովին նմանութեամբ ասի.
(Երկինք) ի միջի բերելով զերկիր որպէս զկէտ մի։ Չափի երկին անչափութեանմբ, եւ առ քեզ կէ՛տ է մին անձուկ. (Պիսիդ.։)
որպէս Բեւեռք երկնից. գուդպ.
Երկու հարկաւորապէս հանդէպ միմեանց անշարժ են կէտք. (Արիստ. աշխարհ։)
որպէս Մէտ կշռոց. ῤοπή, ῤιπή, vibratus.
Ի կէտ ամբարձման նժարի միոյ. (Նար. Թ։)
որպէս կենդրոն. κέντρον, centrum. մէրկիզ.
Բաղկացեալ ըստ չորից՝ զուղիղ անկիւնսն ժողովելով ի կէտն. (Պղատ. տիմ.։)
Հաստատութիւն միոյ ստացեալ կիտի, եւ երբեմն յոլովագոյն շուրջ թաւալագունիւքն. (Պղատ. օրին. Ժ։)
Աշխարհագրական եւ տոմարական՝ նշանակեալ ըստ հայեցուածոյ երկնից կամ արեգական. Կէտքն են այսոքիկ, կէտ երկնամիջակ, կէտ ժամադիտակ, կէտ եթերական, կէտ սուզական։ Կէտ երկնամիջակն գարնանային. կէտ ժամադիտակն ամառային. կէտ եթերական աշնանային. կէտ սուզական ձմեռային. մոքա են շրջանք բարձրութեան եւ խոնարհութեան արեգականն. (Տօմար.։)
σκοπός, scopus, propositum, punctum, momentum διορισμός, distinctio, προθεσμία tempus. Նպատակ. դիտեալ սահման. պայման. կանոն. չափ. եզր. ծայր. լրումն. որոշումն. մտաց. որոշեալ ժամանակ. ժամադրութիւն. նիյէթ, նիհայէթ, մեօհլէթ, վատէ.
Ուշ եդեալ ընթանամ ի կէտ կոչմանն աստուծոյ. (Փիլիպ. Գ. 14։)
Կորովակի նետաձգութեամբ հարկանել զառաջի եդեալ ինչ կէտ. (Պիտ.։)
Կէտ եդեալ նպատակի այնպիսի դիւին՝ զմեզ յաղօթից անտի լռեցուցանել. (Եւագր. Ե։)
Կէտ եդեալ մեր՝ ցուցանել վասն յովսեփու։ Որոց կէտ առաջի եդեալ է, զի նմանօղ լինիցին. (Եւս. պտմ. Ա. 7։ Վրք. հց. ԻԶ։)
Կէտ եդեալ ինքեան՝ Խ Խ օր պահովք ձգտեալ։ Ի լնուլ կիտին եդելոյ պահոցն կատարելոյ։ Առ ի յառաջադէմ ընտրութիւն պսակահամբար քրիստոսադիր կիտին. (Ագաթ.։)
Գային ժողովէին ի հրամանէ միաբանութեան յեդեալ կէտս. (Կանոն.։)
Կէտ եդեալ զժամանակն՝ զամիսն վեցերորդ. (Եղիշ. Բ։)
Արդ ահա հասաք ի կէտ միջին, որ է սկիզբն վերջին, եւ կատարումն առաջին. (Եղիշ. մատն.։)
երկուս կէտս եդ ի միջի. մի, յորժամ վասն նորա իսկ իցէ. եւ միւս եւս՝ յորժամ սուտ իզեն բանքն. (Ոսկ. մ. Ա. 15։)
Ապաշխարութեան կէտ դիցէ. (անդ. Բ. 4։)
Կապեաց, եւ արձակեաց դարձեալ կիտիւ ապաշխարհութեանն. (Ոսկիփոր.։)
Հասանէ նմա կէտ վճարման կենաց։ Զկէտ կենացս քաղաքավարեալ իբրեւ ամս ԺԳ։ Քրիստոսադիր կգտիւն. (Յհ. կթ.։)
Ի կէտ եւ յաւարտ ժամանել։ Հասցեն ի կէտ կատարման իւրաքանչիւր ընթացից։ Տնաբաժին կէտ եւ հանգիստ զայս պայմանի։ Նուիրեալ պայման, սահման նոյնագոյ, կէտ տէրունի։ Այս թիւ պանծալի (եօթն), որում ոչ է կէտ կցորդի, եւ ոչ սպառուած վախճանի. (Նար.։)
Ի կէտ կենցաղոյս ժամանէ։ Չեւ հասեալ ի կէտ սիրոյն. (Լմբ. սղ.։)
Է կէտ գրոց, եւ է կէտ՝ մեծ ձուկն. ասի կէտ եւ չափ կենցաղոյս, եւ այլ այսպիսի։ ասի կէտ գարնանային, ամառային եւ այլն. (Երզն. քեր.։)