field;
fallow, soil;
—ք, the fields, country.
ԱՆԴ որ եւ ԱՆԴԱՆՕՐ. որպէս թ. անտէ, օնտա, օրատա պրս. անճէ, անճա. ἑκεῖ, αὑτοῦ, αὑτόθι, ibi, ibidem, illic. Յայնմ տեղւոջ. ի նմին վայրի. հոն, հոն տեղը, ան տեղը.
Անդ՝ ուր ոսկին է։ Ոմանք յայնցանէ՝ որ անդն կային։ Զնոսա եթող անդ։ Եւ անդ լինէր։ Արարեալ օթեւանս անդ. եւ այլն։
Ուր խաչ, անդ եւ խաչելեալն. (Անյաղթ բարձր.։)
Անդ եռալ հոգւով, անդ աղօթք աղերսալիք. (Կորիւն.։)
Ո՞ւր անդ տրտմութիւն, ո՞ւր անդ բարկութիւն. (Վրք. հց. Դ։)
Կենագործեալ զանդ խոստովանեալսն. (Նար. ԽԸ։)
Անդ ուրեմն ի ծայրս աշտարակի վարսել. (Խոր. Ա. 12։)
Որպէս անդ ուրեմն ի վերն. (Անյաղթ պորփ.։)
Կամ յայնժամ. երբեմն. ատենով. վեմանի եվայիլտէ, օ վագըթ.
Որպէս անդն ասաց, թէ արասցուք մարդ, նոյնօրինակ եւ աստ. (Ագաթ.։)
Ոչ ըստ այնմ օրինակի՝ որ անդն գործեցան. (Կորիւն.։)
Անդ լերինք զցնծութիւն զգեցեալք, իսկ ա՛րդ անզարդացեալ. (Յհ. կթ.։)
Որպէս անդ տոհմին Յուդայի։ Անդ է ողորմելն իսկապէս, յորում հատաւ ակնկալութիւն վաստակոցն. (Նար. ՁԳ. ՀԴ։)
Անդ ուրեմն ի հինսն աթենացիքն. (Խոր. Բ. 89։)
Անդ ուրեմն երբեմն ի հարուածս եդովմայեցւոց. (Նար. Ա։)
Կամ ի հանդերձեալն. անդին. ախրէթտէ.
Աստ դսրովեալ, եւ անդ կշտամբեալ։ Աստ հեծումն, եւ անդ հառաչանք. (Նար.։)
Լալիւն վայից ե՛ւ աստ ե՛ւ անդ։ Յուսովն աստ, եւ պարգեւօքն անդ զուարճանաս. (Խոսր.։)
Տանջիլն՝ աստ, եւ անդ. (Շ. ամենայն չար.։)
Որ աստ արձակի, եւ անդ. եւ որ աստ դատապարտի, եւ անդ. (Լմբ. սղ.։)
իբր անդր. յայն տեղի. յայն վայր. օրայա.
Յամենայն կողմանց անդ փութան։ Հասեալ դեսպանին անդ. (Փարպ.։)
Անդ փոխելով զաթոռ հայրապետութեանն. (Յհ. կթ.։)
Գնացի ես անդ։ Մտանել ինձ անդ. (Վրք. հց. Դ։)
Աստ անդ ցրուել զանձինս կարասցեն. (Փարպ.։)
ԱՆԴ. իբր յօդ. ն. կամ յայնմ. յայն.
Ահաւասիկ ի խորանի անդ է։ Ի ձախակողմն թեւի անդ։ Ի տաճարի անդ։ Ի պարտիզի անդ. եւ այլն։
Յսկզբան անդ։ Յիսկզբան նուագի անդ։ Ի ձեռնադրութեան անդ։ Յառաջնորդութեան անդ իւրում. (Յհ. կթ.։)
Ի վեր անդ ուսաք. (Սահմ. ԺԲ։)
Որ ի վեր անդ եդաւ. (Ոսկ. յհ. Ա. 3։)
Ծանուցեալ ի կարգ անդ բանին։ Ի յուշ անդ եկեալ։ (Նար. ՂԳ. ԻԳ։)
Ի յետին ժամ անդ հասեալ. (Ոսկ. յհ. Ա. 3։)
Ա՛յլ է նախադաս եդեալն, ուր պահի բուն նշանակութիւնն մակբայի, եւ յարակից անունն կարծի իբր բացայայտիչ նորա.
Անդ ի վեր ի Սինէական լերինն։ Անդ յարքայութեանն. (Ագաթ.։)
Անդ ի կողմանն քաջին Վասակայ. (Փարպ.։)
ὀ, ἠ, τὸ ἑκεῖθεν. quod est ibi. Որ անդ է. հանդերձեալ, վերին. անդանօր. ան տեղինը. օնտաքի, օրատաքի.
Եթէ ոք յերկինս նայի, եւ զանդ գեղեցկութիւնն ի միտ առցէ. (Ոսկ. յհ. Բ. 2։)
Անդ երանութեանն։ Զանդ երանութեանն. (Ածաբ.։)
Զանդ երանութեանցն տալով փառս. (Խոր. վրդվռ։)
Գահակարգեալ յանդ երանութիւնսն. (Յհ. կթ.։)
Յանդ ուրախութիւնսն փափաքեն. (Մանդ.։)
Զանդ ուրախութիւնն նշանակէ. (Յհ. իմ.։)
Որ աստ իրքս են, ընդդէմ են անդ իրացն (կամ անդն իրաց). (Փիլ. լին. Բ. 82։)
Թողում ասել զանդ իրաւունսն. (Ածաբ. կարկտ.։)
Վաճառէր յԵգիպտոս, եւ զանդն աւուրս ի ծառայութեան եւ ի բանտի անցուցանէր. (Սարկ. մարդեղ.։)
Եւ ճառք զանդ էիցն աստուստ ընթեռնուն՝ Աստուածութեանն ոտին հետարան. (Նար. մծբ.։)
ԱՆԴ ԱՆՃԱՌՔ, ռից. Կրկին բառ է, թէեւ կից գրեսցի. cf. ԱՆԴ, ա. Որ ինչ անդ ի հին օրէնս անճառք կամ գաղտնիք խորհրդաւորք կային.
Սրբութեանցն անդ անճառից գերազանցեալ նոր սրբութիւն. (Նար. ՀԵ։)
ԱՆԴ ՈՒՐԵՄՆ. cf. ԱՆԴ. մ. cf. ՅԱՆՏՈՒՍՏ, ԸՆԴՈՒՍՏ. οἵκοθεν (իբր ի տանէ, յընտանեաց)։ անդր եւս. cf. ԱՆԴՐ։ ԱՆԴՐ ՈՒՐԵՄՆ. անդր քան. cf. ԱՆԴՐ։
ԱՆԴ, ոյ, ոց, ի, ից. ἁγρός ager, γεώργιον. arvum որ եւ անդաստան. ագարակ. արտ. արտորայք. էքին եէրի, չիֆթ, թարլա.
Իբրեւ զհոտ անդոյ լիոյ։ Ի քաղաքի եւ յանդի։ Վիճակ անդի՝ լի ոսպամբ։ Թաղեցին զնոսա ընդ անդիւն։ Որ գայր յանդէ։ Ետուն անդք տոհմականս։ Իբրեւ անդ մի, եւ իբրեւ այգի։ Տեսանէ զանդ գեղեցիկ. եւ այլն։
Հասեալ էր յանդս նոցա որոմն. (Ագաթ.։)
Խլեցի յանդէ քումմէ զփուշ անիծից. (Խոր. հռիփս։) (Գրի եւ յԱՆԴՒՈՅ, շփոթելով ընդ ԱՆԴԻ, դւոյ, զոր տեսցես։ Որպէս գրի եւ ԱՆԳ, իբր Անթ, կամ Անութ։)
ԱՆԴՔ ՄԵՀԵՆԻՑ. թուի տեղի անդրեաց. εἱδωλεῖον. delubrum. ըստ յն. տուն կռոց.
Նուիրեալ սեղանս կազմել, երեւեցուցանել անդս մեհենից. (Ա. Մակ. Ա. 50։)