Իմաստուն, տնոց

adj.

σοφός sapiens. ունօղ իմաստութեան. մտաւոր. գիտուն. խելացի. ... որպիսի լինի միայն իմացական եւ բանական արարած, յետ աստուծոյ աղբերն իմաստութեան.

Մի իբրեւ անիմաստք, այլ իբրեւ իմաստունք։ Իմաստնոց եւ անմտից պարտապան եմ։ Ծածկեցեր զայս յիմաստնոց եւ ի գիտնոց, եւյայտնեցար տղայոց։ Ոչ գոյ ոք իմաստուն ի ձեզ եւ այլն։ Միայնոյ իմաստնոյն աստուծոյ. (Հռ. ՟Ժ՟Զ. 27։)

Առնել զբանաւոր զիմաստուն եւ զխօսուն արարածն ի մէջ անբան անխօս անիմաստ արարածն. (Ագաթ.։)

Այս օձիցն եւ կարճացն է բարք. եւ արդ մի՛ նմանիր նոցա դու, որ բանաւոր ես եւ իմաստուն։ Ո՛չ իբրեւ զանասունս ստեղծ զմեզ աստուած, այլ հոգեւորս եւ իմաստունս. (Սարգ. յկ. ՟Դ։ Սարգ. ՟ա. պետ. ՟Ժ։)

ԻՄԱՍՏՈՒՆ. σοφός sapiens երեւելի իմաստութեամբ եւ հանճարով յոր եւ է կարգի.

Առաքեաց կոչեաց զամենայն իմաստունս եգիպտոսի։ Եւ դու խօսեսցիս ընդ ամենայն իմաստունս մտօք։ Կանայք իմաստունք իշխանաց նորա։ Եւ տէր իմ իմաստուն է ըստ իմաստութեան հիշատակի աստուծոյ։ Որ հասանէ իմաստունք։ Այր իմաստուն՝ որ գիտիցէ քանդակալ զքանդակս ընդ իմաստունս իմ։ Ու՞ր իմաստուն, ու՞ր դպիր.եւ այլն։

ԻՄԱՍՏՈՒՆ. որպէս իմաստասէր. փիլիսոփոս. եւ Իմաստակ. սոփեստէս.

Ոչ երկինք շրջին, զորմէ ասեն արտաքին իմաստունքն՝ թէ մերթ ի ծածկեն զլուսաւորսն, եւ մերթ յայտնեն. (Եզնիկ.։)

Յիմաստնոց եպիկուրոս եւ մալիտինոս. (Մագ. ՟Ժ՟Գ։)

Քան զիմաստունսն եւ քան զբանիբունսն զօրագոյն. (Ոսկ. մ. ՟Բ. 27։)

ԻՄԱՍՏՈՒՆ. νοήμων intelligens. Խելամուտ. խորհրդական. հանճարեղ. ուշիմ. խելացի, բան հասկըցօղ, խելք բանեցընօղ.

Որդի խրատեալ իմաստուն իլցի. ապրեցաւ ի խորշակէ որդի իմաստուն։ Ծառայ իմաստուն տիրեսցէ տերանց անմտանց. եւ այլն։

Կամ συνετός, συνίων.

Ի սիրտ ամենայն իմաստիոց ետու զիմաստութիւն, եւ արասցեն զխորանն, եւ այլն։ Կին իմաստուն եւ բարեպաշտօն օրհնեսցի։ Իշխանք տայանու իմաստունք խորհրդականք թագաւորի։ Ո՞վ է այր իմաստուն՝ եւ ի միտ առցէ զայս։ Սերգեայ պօղոսի առն իմաստնոյ։ Կորուսից զիմաստութիւն իմստնոց։ Յաւուրս զաքարիայ իմաստնոյ։ Ամենայն ղեւտացի՝ որ ոք էր իմաստուն նուագարանօք երդոցն։ Որ իմաստունն է՝ ի ժամանակին յայնմիկ լռեսցէ։ ամենայն ինչ ուղիղ է իմաստնոց.եւ այլն։

ԻՄԱՍՏՈՒՆ. φρόνιμος prudens.

Խնդրեա՛ այր մի իմաստուն եւ խորհրդական։ Ետու քեզ սիրտ իմաստուն եւ հանճարեղ քան զամենայն իմաստնոց եգիպտոսի։ Որ ետ որդի իմաստուն դաւթի։ Դարձուցանէ զիմաստունս յետս։ Մի՛ լինիր իմաստուն յաչս անձին քո։ Այր իմաստուն զլռութիւն սիրէ։ ծԾառայեսցէ անմիտն իմաստնոյն։ Խնդրեսցեն զհանճար առ յիմաստնոց դիւրաւ.եւ այլն։

ԻՄԱՍՏՈՒՆ. τεχνίτης artifex. Ճարտար. արուեստագէտ. վարպետ. ուստա.

Կապուտակ եւ ծիրանի հանդերձ նոցա՝ գործ իմաստնոյ ամենայն. (Երեմ. ՟Ժ. 9։)

ԻՄԱՍՏՈՒՆ. σοφός, συνίων եւ այլն. Ըստ աստուծոյ եւ ճշմարիտ իմաստուն կոչի եւ է արդարն, առաքինին, աստուածապաշտն.

Կեանք իմաստնոց մակագրի գիրք Փիլոնի վասն նահապետաց սրբոց։

Իմաստունք ծագեսցեն իբրեւ զլուսաւորութիւն ի հաստատութեան։ Անօրինեսցին անօրէնք, եւ ոչ առնուցուն ի միտ ամպարիշտք. եւ իմաստունք իմասցին. (Դան. ՟Ժ՟Բ. 3. 10։)

Յայլ աշխարհ գնան, ուր անդ զանազանի պատիւ իմաստնոյն յանզգամին պատուհասէն. (Լմբ. ժղ.։)

ԻՄԱՍՏՈՒՆՆ. սապհականեալ անուն Սողոմոնի. որպէս եւ գիրք իմաստութեան նորա համարեալ, եւ է ի բերանոյ նորա.

Խրատ տայ իմաստունն, մի՛ օր ի յօր առներ դառնալ առ տէր. (Խոսր.։)

ԻՄԱՍՏՈՒՆ. որպէս Իմաստնական, խոհական, իմաստաւոր.

Երեսք առն հանճարեղի իմաստունք։ Ոսկի խնձոր ընդ սարդիոն յեռեալ, որպէս է խօսել զբանս իմաստունս. (Առակ. ՟Ժ՟Է. 24։ ՟Ի՟Ե. 11։)

Իմաստուն տենչումն, կամ աջողութիւն, խորհուրդ, կորովութիւն, հարցուած. (Սահմ.։ Փարպ.։ Պիտ.։ Յհ. կթ. Սարգ.։)

adv.

ԻՄԱՍՏՈՒՆ. մ. σοφῶς sapienter. Իմաստնապէս. իմաստութեամբ.

Զայս գործ ոչ իմաստուն գործեցեր. (Եղիշ. ՟Գ։)

Իսկ (Ես. ՟Լ՟Բ. 8։)

Ուղիղք իմաստունս խորհեցան. իմա, իմաստուն բանս կամ իրս.

ԻՄԱՍՏՈՒՆ ԱՌՆԵԼ. cf. ԻՄԱՍՏՆԱՑՈՒՑԱՆԵԼ. σοφίζω, συνετίζω.

Իմաստուն առնէ զտղայս։ Զծերս նոցա իմաստուն արասցէ։ Որք կարօղ են իմաստուն առնել զքեզ։ Իմաստուն արարից զքեզ, եւ խելամուտ ի ճանապարհ յոր եւ գնասցես։ Ի ճանապարհս արդարութեանց քոց իմաստուն արա զիս. եւ այլն։ որպէս եւ կր. Իմաստուն լինել՝ նոյն ընդ Իմաստնանալ։