cf. Օշինդր
to regret.
cf. Ափսոսամ.
regret, repentance, grief.
venereal, syphilitic;
— ախտ, syphilis.
weasel;
— սպիտակ, ermine.
to leap, to skip, to bounce;
cf. Աքացեմ.
exile, ban, banishment, transportation.
cf. Աքսոր.
to exile, to banish, to transport, to send away, to confine, to proscribe.
idolatrous, lover of idols.
that puts forth branches, ramous (tree), branchy.
cf. Բազմագով.
full of lights.
cf. Բազմաբան.
cf. Բազմաբանութիւն.
pompous, with great solemnity;
glorious, victorious.
very rich.
well woven, that has much web, closely woven.
cf. Բազմահիւս.
that flows or spreads abundantly, copious.
cf. Բազմահոս.
that is formed of several parts;
diverse, various, multifarious.
cf. Բազմամասն.
abounding in silk.
plump.
who has had many wives or husbands;
polygamist.
polygamy.
polyhedron.
of many forms or fashions, diverse, various, many.
prostitute.
to multiply, to increase by propagation.
subject to many faults.
that has many branches, boughs or parts.
cf. Բազմաստեղն.
pleiades.
cf. Բազմաստեղք;
cf. Սայլ
polytheist;
բազմաստուածք, idols, cf. Կուռք.
cf. Բազմաստուած.
polytheism.
cf. Բազմաչեայ.
of many kinds or sorts.
of many looks, aspects or forms;
բազմատեսիլք, cf. Բազմատեսակութիւն, cf. Պէսպիսութիւն.
ingenious, full of cunning, of ingenuity, artful;
polytechnic.
very wise, learned.
cf. Բազում.
knotty, nodous;
cf. Բազմաճիւղ.
very wise, learned, skilful, scientific.
great know-ledge.
balm;
balsam;
balsam-tree.
to return, to turn;
to avert;
to restore;
to bring or carry back, to reinstate;
to bring back, to recall;
to return, to send back;
to make over again;
to reduce;
to distract;
to abate;
to resolve;
to convert;
— յետս or ի բաց —, to revoke;
to reject;
to reflect;
— անդրէն, to cede, to resign, to yield;
— զերախտիս, to remunerate;
— զմաղձ, to vomit.
cf. Սուսերաւոր.
remedy, medicine, medicament, purgative, potion, draught;
spice, drug;
cure, dressing;
poison, venom;
ink;
die, colour;
amulet, talisman;
— դալար, grass, herbage, green;
nacea;
dress;
verdure;
ամենաբոյժ —, panacea;
— մատուցանել, to physic, to dress;
— առնուլ, to take a remedy;
to take poison;
անոյշ՝ դառն՝ սաստիկ՝ գօրաւոր՝ ազդու —, sweet, bitter, violent, powerful, efficacious remedy.
cf. Դեռաբոյս.
eluded, vain, useless, frustrated;
—, ի —, ի —ս առնել, կացուցանել, հանել, to frustrate, to deceive, to deprive, to elude, to avoid, to render vain, to render abortive, to make useless;
to annul, to invalidate;
—, —ս լինել, ելանել, to deceive one's self, to be frustrated, to deprive one's self, to be vain, useless, to miscarry, to escape.
cf. Ասղանի.
aspect, sight, visage, front;
face, presence;
air, mien, countenance;
manner, fashion, form;
regard, consideration;
person, hypostasis;
— բայից, the persons of verbs;
— գերանուանց, the persons of pronouns;
ի դիմաց, in front, before;
ասա նմա ի դիմաց իմոց, tell him from me;
ի դէմս ածել, to represent, to remonstrate;
to reproach, to object;
դեղնեալ or այլագունեալ՝ առոյգ տխուր՝ զուարթ ou զուարթատեսիլ՝ խոժոռ՝ խորշոմ —, pale, florid, sad, serene, severe, wrinlded, livid, disfigured countenance;
դիմիւ ելանել, to run up to one;
յամենայն դէմս, thoroughly.
occurrence, accident, chance, event, incident, hazard, fortune, fate, conjuncture, circumstance, contingency;
season, place;
ըստ դիպաց, ի դիպաց իմն, fortuitously, by chance, incidentally, occasionally.
cf. Դժոխատեսիլ.
long life, long days;
—րս or —րց, long lived;
—րս լինել, cf. Երկայնօրեայ՞՞՞լինիմ.
to lengthen, to extend, to stretch, to draw, to draw out;
to prolong;
— զոտս or զսրունս, to stride, to straddle.
mill-stone;
mill-stone quarry;
of millstone;
— հաստատուն, bedstone, bed mill-stone, lower mill-stone;
— շարժական, runner, upper mill-stone, top mill-stone.
division into two parts;
— լուսնոյ, dichotomy.
doubtful, uncertain, undetermined, perplexed;
յերկբայս լինել, to doubt, to have doubts;
to scruple, to demur;
յերկբայս արկանել, to call into question;
յերկբայս առնել, to bring into suspicion, to make suspicions.
fear;
—ս արկանել, to terrify, to frighten.
heaven;
heavens, the sky, the firmament;
paradise, dwelling of the blessed;
air, ether;
ելանել յերկինս, to ascend up into heaven;
յերկինս ամբառնալ, to raise to the skies;
կապուտակ —, the blue sky;
կամար երկնից, the arch or vault of heaven;
հուր, շանթ երկնից, the bolts of heaven;
ցասումն երկնից, the wrath of heaven;
—ք եւ երկիր, heaven and earth;
—ք! արդար —ք, heavens! good heavens! ջինջ՝ պարզ՝ անամպ ամպամած —, clear, serene, cloudless, cloudy sky;
հրեզէն —, the Empyrean.
earth, globe;
ground, land, territory, soil, district, department, jurisdiction;
land, country, province, region, climate;
the world;
the earth;
յ— անկանել, խոնարհիլ, to prostrate one's self;
— ծննդեան, birthplace;
յ— կործանել (դիաթաւալ), to strike dead on the spot;
յ— օտար, in a foreign land;
թնդայր — յընթացս մեր, the ground shook beneath our feet;
-! -! land! land! — աւետեաց, the Holy Land.
second;
secondly, in the second place.
irresolute, perplexed, wavering, distrustful, suspicions, doubtful;
— յերկմիտս լինել cf. Երկմտեմ.
pang, work, labour in child-birth;
pains, labour, trouble, fatigue;
երկունք ծննդականի, throes;
յերկունս լինել, ունել երկանց, պատիլ զումամբ երկանց, to be in labour, in the pangs of child-birth, to labour.
cf. Երկնահոս.
to say again, to repeat, to reiterate;
to repeat often, to resume;
— համառօտիւ, to recapitulate;
— ի միտս, to pass again.
cf. Երեկօթս առնեմ.
to fan;
cf. Հոսեմ.
and;
also, likewise;
-..., -..., both..., and;
— ոչ, neither, no, nor;
ոչ մին եւ ոչ միւսն, neither;
neither one nor the other;
— երիտասարդք — ծերք, both young and old;
— այլն, et caetera, and so on;
— այն զի, — այս զի, the more so;
— արդ, now, then;
—եթ, only, solely;
— եւս, also, more, over, still, moreover, likewise;
— զի, — քանզի, since, because.
to cook, to dress, to do;
— ի փռան, to bake;
— ի տապակի, to fry;
— ի Կասկարայի, to broil.
cf. Եօթնալոյս.
cf. Եօթնալոյս.
cf. Եօթնալոյս.
cf. Եօթնալոյս.
cf. Եօթնալոյս.
the sixth letter of the alphabet and the fourth of the consonants;
six;
sixth;
It is sometimes changed for, or confounded with the letter ս;
զգեստ, սգեստ;
սքողել, զքողել;
զգալ, սգալ.
that marks the accusative;
սիրել զաստուած, to love God;
տեսանել զարեգակն, to see the sun;
ուտել զհաց, to eat bread. This article is sometimes understood, for example;
մնացի՝ զի բերցէ խաղող, եւ եբեր փուշ (instead of զխաղող, զփուշ). It is often repeated;
որք միշտ փրփրեն զիւրեանց զանձանց զամօթ (instead of զամօթ անձանց իւրեանց). It often changes its place;
ետուն նմա գիրս զԵսայեայ (usually զգիրս Եսայեայ).
It marks the narrative or sixth case, on, of, for;
երթալ զոսկւոյ, to go and fetch gold, or in order to bring gold;
առաքել զջրոյ, to send in order to bring water;
խօսել զնմանէ, to speak of him.
It marks the eighth case, round, about, on, above;
արկանել զնովաւ, to put on him;
ածել զբոցով, to pass above the flame, to singe;
անցուցանել զամենեքումբք, to surpass, to surmount, to excel more than all.
augmentative letter;
գրգռել, զգրգռել;
եղծանել, զեղծանել;
անցանել, զանցանել.
difficulty, trouble, fatigue, distress, perplexity, intrigue, inconvenience, contrariety;
difficult point, knot, hinderance, obstacle;
asperity, rigidity;
բայց ոչ առանց դժուարութեան, but not without fatigue;
բառնալ զ—, to smoothe difficulties;
— կրել, to meet with difficulties;
—ս հանել, to make difficulties;
յաղթել դժուարութեանց, to overcome difficulties.
indecent, unsuitable, unbecoming, unworthy, impertinent, loathsome;
—ս or —ս իմն, indecently, impertinently, slovenly.
facet;
face, visage, presence;
sort, manner, fashion;
mask;
—ս արկանել, to mask, to put a mask on the face;
բառնալ զ—, to unmask;
— —, several, in several ways or manners.
plain;
ease;
contentment;
convenience;
easy, convenient;
flat, bare;
ի դիւրի՝ ի դիւրոջ լինել, to live comfortably;
— առնել, to facilitate;
to relieve;
to give convenience;
ըստ անձին or ըստ մտաց —ի, at his ease, as he likes;
ի —ի, ի —ոջ, in a plain.
divinity, false god;
idol;
կարգել ընդ դիս, to deify, to place in the number of gods;
գաշտային —, the rural gods.
to lay, to set, to put, to place;
to constitute, to found, to establish;
to apply;
— ի վերայ, to impose;
to put on;
— ընդ մէջ, to interpose;
վերստին —, to reinstate;
անուն —, to give a name, to name;
մարտ —, to make war;
պատիւ —, to honour, to show honour and respeet;
— զունկն, to obey;
— արծաթ ի շահ, to place money, to invest;
— գիրս, to compose books;
— ի սրտի, to think;
— առաջի, to propose;
— զանձն ի ձեռին, — զոգի ի բռին, to expose one's life;
to dedicate one's self;
— յապականութիւն, to to destroy;
մեզս —, վնաս ինչ or բազայս ի վերայ —, to blame;
to accuse, to impute;
— բանս, բան — ընդ ումեք, to agree, to come to an understanding;
to promise, to make an appointment;
վէրս —, վէրս ի վերայ —, to wound;
— ի դպրոց, to send to a hoarding-school;
— զոք ի նախատինս աղգաց, to make one the shame or laughing-stock of nations;
ի պահ —, to reserve, to put by;
խորհուրդ յանձին —, to take a resolution or decision;
պատուէր —, to give orders, to command;
— առ մինեանս, ընդդէմ մինեանց, to compare, to confront;
ընդդէմ բանս —, to speak against, to contradict, to oppose;
ձայն զկնի — ուրուք, to cry after some one, to call;
կեանս եւ մահ — ընդ ումեք, to agree to live or die together;
զգիշեր տիւ գնալ, to turn night into day;
քայլս —ի գնալ, to begin to walk;
եդից զքեզ յազգս, I will make thoe a father to nations;
եդից զքեզ յանապատ, I will turn thee into a desert;
սուր ի վերայ եդեալ կոտորել, to condemn to be shot (to put to the sword);
հանդստեան եւ գիւր կենաց — զանձն, to abandon ones self to dissipation;
դսրովանս թշնամանս, to outrage, to offend, to insult;
ասպատակ —, to ravage with troops;
արշաւանս —, to make inroads, to plunder;
երկիւղ մահու — ի վերայ, to threaten with death;
աղաղակ —, to cry;
աշխար —, to weep;
— առ իմիք, to add, to subjoin;
— զանձն ուրուք, to kill some one, to slay.
trepidation;
start;
shudder, horrour;
convulsive motion;
whim;
shiver, shivering;
ի դողման լինել, կալ, զդողման հարկանիլ, to tremble;
ահիւ եւ դողութեամբ, with fear and trembling;
եմուտ — յոսկերս իմ, (the shudder penetrated to my bones), I trembled with fright, I shuddered with fear;
— կալցի ի քէն զլերինս, at thy presence the mountains will tremble;
— երկրի, earth-quake.
cf. Թեւասքօղեմ.
to flap, flutter or beat the wings, to soar up, to wing one's flight, to spread the wings for flight;
to try, to endeavour, to compel one's self to, to apply one's self to, to do without help;
to occupy one's self with;
to undertake, to follow;
— ի, to be bordering on;
յապստամբութիւն —, to insurge, to revolt;
յուսմունս —, to give one's self up to study;
— զմիմեամբք, to help mutually or one another, to assist each other;
ի տուրեւառս —, to devote one's self to commerce.
that protects, that patronizes;
protector;
— լինել՝ հանդիսանալ, to be the protector, to protect, to sustain, to support.
bran;
— ձկանց, scale;
— գլխոյ, scurf of the head, dandruff;
քերել զ—ս ձկան, to scale.
if;
that;
whether;
perhaps;
— առնէք զայդ, if you do it;
ոչ գիտեմ — արարից զայդ եթէ ոչ, I do not know whether I shall do it or not;
կարծեմ — եկեսցէ, I think that he will come;
— արասցէ եւ եթէ ոչ, whether he do it or no.
back, shoulders;
back, hind part;
aid, succour, assistance;
բարձրացաւ քան զամենայն ժողովուրդն թիկամբք չափ ի վեր, he was taller than all the people from the shoulders upward, (head and shoulders taller than all the people);
ձեռին ուրուք լինել ի վերայ թիկանց թշնամեաց իւրոց, to place ones hand on the necks of one's enemies;
to put one's enemy under, to subjate;
—նս դարձուցանել, to turn the back, to take to flight, to flee, cf. Արհամարհեմ, cf. Փախչիմ;
—նս տալ արեւելից, to turn to the west;
—նս առնել or —նս օգնականութեան առնել, to form an alliance, to enter into an alliance, to confide in, to recur to, to rely on;
զ—նս հաստ առնել, to strengthen one's self, to be reinforced;
ի —նս հասանել, կալ, իջանել, to fly to the rescue, to send aid or reinforcements, to give a helping hand;
դառնալ ի —նս or ի —նս կոյս, to turn back, to turn one's back, to fly;
ի —նս առաքել, to send back, away;
— նաւին, poop;
ի թիկանց, ի —նս or ի —նս կոյս, զթիկամբք, behind, from behind, backward.
noise, sound, din, uproar, crash;
resounding, booming, echo;
wriggling, frisking;
— ոտիզ, stamping of the feet;
— հրճուանաց, transport of joy;
—ս առնուլ, to make a noise, to resound;
to wriggle;
to rebound, to jump, to frisk or turn about;
to thrill.
cf. Թինդ.
cf. Թինդ;
cf. Թնդիւն;
սիրտ ի թնդոջ իվեր վազէ եւ զկուրծս բախէ my heart throbbed.
number;
enumeration;
list, order, rank;
quantity;
era, epoch;
number of chapters (in a book);
—ք, arithmetic;
վերացեալ —, abstract number;
—ք or Գիրք Թուոց, Book of Numbers;
ոչ էր or ոչ գոյ նոցա —, բազում էին քան զ—, their multitude was innumerable;
թուով ամք, մարդիկ, few years;
few men, persons;
թուով են առաքինիք, virtuous people are rare;
ի թուոյ փախչել, to be innumerable, numberless;
անցուցանել ընդ —, ի — արկանել or — համարոյ առնել, to number, to count, to calculate;
to range, to set in order;
ի — արկանել զզօրս, — համարոյ առնել զօրաց, to review the troops;
ի — or ընդ — մտանել, ի — անկանել, to be of, or among the number;
կարգել ի — այլոց, to reckon or rank among;
կարգել զոք ի — սրբոց, to canonize, to number among the saints;
ի — ասել, to recite;
ի — գիտեմ, ուսեալ եմ, I know by heart, memory or rote;
— համարուց, — համարոյ ամենայնի, the detail;
the sum total;
cf. Ոսկեթիւ.
number.
twisted;
crooked, oblique;
stunted;
erroneous, mistaken;
perverse, froward;
wrongfully;
awry, obliquely;
crookedly;
— մեկնել, խօսել, to interpret malignantly, to misconstrue, to put an ill construction on;
to preach a perverse doctrine;
— ճանապարհ, unfrequented, winding, tortuous road.
storax (odoriferous gum);
cf. Ստիւրակ;
cf. Շեր.
to be sprained, wrung;
to turn aside, to err;
— զիրաւունս, to give unjust judgments;
— զճանապարհս խոնարհաց, to cause the steps of the weak to err;
— զնաւն, to run aground, to run on the rocks;
— զհետ զօշաքաղութեան, to run after error for reward, to become corrupt through avarice.