cf. Ծիրանավաճառ.
tobacconist.
sea;
lake;
the molten sea in the Temple;
—ն լայնասփիւռ, the main sea, the deep, the high or open sea;
անդունդք ծովու, the depths of ocean, the mighty deep;
ի խորս ծովու, far out at sea;
կապուտակն ծովուց, sea-green;
ջուր —ու, sea-water;
հէն ծովու, sea-rover, pirate;
ընտել ծովու, accustomed to the sea;
ընդ ծով եւ ընդ զամաք, by sea & land;
գնալ ընդ —, to go to sea, to put to sea, to sail;
անցանել ընդ —, to go over or across, to cross the sea;
զեփիւռ ծովու, sea-breeze;
հողմախաղաղ —, հարթածաւալ —, calm sea, as smooth as glass;
կապուտակային՝ անշարժ՝ խաղաղաւէտ՝ ընդարձակ՝ անհուն —, blue, still, quiet, vast, immense ocean;
մոլեգնութիւն ծովու, the raging or fury of the sea, the roughness of the waters;
ալեկոծ՝ յուզեալ է —ն, the sea is turbulent, swelling, rolling;
ալեկոծի, փրփրէ ծովն, the sea runs high, foams, froths;
մրրկալից՝ մոլեգին՝ զայրագին՝ փրփրադէզ՝ ահեղագոչ՝ անսանձ՝ սպառնալից՝ անգութ —, stormy or tempestuous, dreadful or furious, angry or raging, foaming, thundering or roaring, unruly or ungovernable, threatening, pitiless ocean;
— աչեր, blue of sea-green eyes.
— հեշտութեանց՝ ցաւոց, a sea of delights, of griefs or sorrows.
to divide the waters;
to plough the sea.
sea-wolf.
hydrographer.
hydrographical.
hydrography.
that voyages or goes by sea, sailing;
ploughing the sea;
— լինել, to sail, to navigate;
— ընդ երկիր բերեալ լինել, to pass over the sea as if by a bridge.
cf. Ծովագնաց.
sea-voyage;
navigation.
sea-green;
blue, sky-coloured;
ultramarine.
cormorant.
sea-weed.
great lake, inland sea, lagune, loch.
sea-wrack.
lobster.
very deep, bottomless.
stretching like a sea.
born of or produced by the sea.
sea-girt or surrounded.
gulf, port.
tempestuous, very agitated, stormy, billowy;
tempestuous as the sea;
— նաւ, tempest-tossed ship;
— լինել, to be agitated by waves;
to be harassed or tossed about, to turn on all sides.
heaving, undulation.
sea-pool, lake, pond;
կաթ մի խելք ինձ մանւանդ եւ ոչ —ս բախտից, a drop of sense rather than a sea of fortune.
cf. Ծովակ.
lord of the sea;
sea-king;
admiral;
մեծ —, փոխան —ի, երորդ —, high, vice-admiral, rear-admiral;
ատեան, խորհրդարան —աց, admiralty-board;
նաւ —ի, flag-ship.
to be master or lord of the sea;
to command a fleet or squadron of ships of war.
the empire of the sea;
admiralty, navy office;
պաշտօնեայ ծովակալութեան, first lord of the admiralty;
խորհրդական ատենի ծովակալութեան, lord commissioner of admiralty.
balanus, glans marina.
cf. Ծովային;
—ք, aquatic animals.
wrecked;
shipwrecked.
wreck, shipwreck.
sea-cost.
cf. Ծովակողմն.
cf. Ծովակողմն.
engulphed by the sea;
— լինել, to be swallowned up by the sea.
immersed, drowned, wrecked, lost;
— լինել, to be the prey of the sea;
— կորնչել, to perish among the waves.
facing the sea, that looks towards the sea, maritime, marine;
— քաղաք, maritime town.
sea-sick.
drowned;
— առնել, to drown;
— լինել, to be drowned.
cf. Ծովահեղձ.
cf. Ծովահեղձ.
cf. Ծովահեղձ.
that cuts, divides, cleaves or ploughs the sea.
corsair, pirate, sea-robber or rover.
hippocampus, sea-horse.
sea-weed, algae, kelp.
combatting by sea;
naval;
— զօրութիւն, navy, naval service.
sea-fight, battle by sea.
pipe, tobaccopipe;
— արեւելեան, chibook or long oriental pipe;
— Պարսից, narghileh or flexible pipe;
գլուխ, բերան —ի, mouthpiece of -;
վառարան, տաշտակ —ի, pipe-bowl;
կորտ —ի, drainage from -;
աւելուկ —ի, pipe-brush;
— քարչ, smoker.
sulphur, brimstone;
պտաել, օծանել ծծմբով, to dip in, or to mix with sulphur.
suction;
— կաղից, լուսոյ, absorption;
— հեղանիւթոց, imbibition.
fore-arms;
ծղիս ի վեր ամբառմալ, մարզել or պարզել, to turn up one's sleeves, to prepare oneself for.
to beget;
to give birth, being or life to, to bring forth a child, to lie in, to be delivered;
to procreate, to produce;
to be begotten, engendered, produced, born;
to originate, to arise, to spring;
to pullulate, to bloom;
to emanate, to issue, to proceed;
— — կենդանեաց, to engender, to litter, to bring forth;
վերստին —, to be regenerate, born again;
to revive, to come to life again;
— Հօր, to procreate;
վերստին — մկրտութեամբ, to be new-born or regenerated by grace;
որդիս —, to bring forth a child, to be delivered of a child;
ծնաւ որդի or մանուկ արու, she brought forth or was delivered of a male;
գոգցես յայն ծնեալ էր or թուէր իմն յայն ծնեալ he seemed born for;
գետք զխորս ծնանին, the rivers nourish the sea;
երեսք որ ծնանիցին ի հայելւոջ, a figure horn or reflected in a mirror;
այտի ծնաւ քերթուղութիւն, thence poetry was born.
childbirth, confinement, delivery, lying-in;
birth, nativity, filiation;
origin, rise, source;
generation, race, offspring;
infant or child;
fruit, production;
effect;
horoscope, nativity;
—ք, posterity, children, descendants;
խթումն ծննդեան, Christmas-eve;
— Քրիստոսի, Christmas, nativity of our Lord;
—ք or գիրք ծննդոց, Genesis;
վերստին —, regeneration, renewing;
միւսանգամ —, resurrection;
— մտաց, conception, conceit;
— լուսնի, new moon;
— փոխոյ, interest;
usury;
— կենդանեաց, brood, litter, covey;
մերձ ի —, near lying-in;
about to bring forth young;
կալ ի ծննդոց, to cease from bearing, to become sterile;
օր ծննրոց, anniversary of birth-day;
երկիր ծննդեան իմոյ, my native country or soil, birth-place, home.
bosom, lap;
cavity;
pocket;
— ծովու, gulf, the bosom or depth of the sea;
— գետոց, channel of a river;
— լերանց, cavern, grotto;
— կառաց, the interior of a carriage;
— անկեան, sinus.
— նաւու, the keel of a ship;
գորք ամփոփման —ոյ նաւին, the hold of a ship.
knee;
անկանիլ ի վերայ ծնգաց, ընդգճիլ ի —ս, to fall on one's knees, to kneel;
խոնարհեցուցանել զ—ս, to bend the knee;
անկանիլ առ —ս ուրուք, to fall throw oneself at the feet of;
փարիլ զծնդովք, to clasp the knees;
ննջել ի մէջ ծնգաց, to sleep on the knees of;
ի ծնգաց կալ, to be kneeling;
with bended knees, upon one's knees;
—ք նորա կթուցեալ դեդեւէին, his legs tottered under him;
cf. Ծնկու չափ.
knot.
to envelop;
to pack;
to wrap up;
to roll;
— զվաճառս, to pack up;
զխրոխտ գագա թունս յամպս ծրարէին, they reared their proud heads to the skies;
որոյ գագաթն յամպս ծրարի, whose top cleaves the skies.
gauze;
gas;
— լուսաւորութիւն, illuminating -;
լոյս, լուսաւորութեան կազի, — light;
— illumination;
— կրելի, portative -;
(մայր) խողովակ կազի, — main;
(փոքր) — pipe;
բերան or կտուց, լապտեր, յարդարիչ, ընդունարան, գործարան կազի, — burner;
— lamp;
— fitter;
gasometer;
— works;
ի լոյս կազի, by — light.
milk;
— կովու, այծու, մաքեաց, իշոյ, cow's, goat's, ewe's, ass's;
— ձկան, soft roe;
շիճուկ —ին, butter -;
whey;
թարմ՝ թթու —, fresh, sour -;
կաթամբ սնանիլ, to live on milk;
— տալ, to suckle;
գրել զ—, to suck;
կթել —, to milk;
ամջատել ի կաթանէ, to wean.
suckling;
nurse, wet-nurse;
— կով, milch cow.
possession, domain, land, estate, landed property, fief;
farm, arable land;
possession, occupancy, holding;
dominion, empire, power;
— որովայնի, costiveness, constipation of bowels.
to hang, to hang oneself;
to be hanged or held in suspense;
to suspend;
to be lowered;
to depend, to be dependant, in the power of;
to become attached to, to get fond of;
— զսիրոյ ուրուք, to love tenderly;
— զշրթանց ուրուք, to listen open-mouthed, to hang on the lips of a speaker;
— զառասպելեաց, to believe in fables;
ժողովուրն ամենայն կախեալ կային զնմանէ ի լսել, all the people hung on his lips.
tulip;
արքունի —, fritillary;
վայրի —, poppy, corn-poppy.
cabbage;
— ընդաւոր, cauliflower;
— խոպոպի, savoy cabbage;
— վայրի, colewort, rapeseed;
—ի տակ, — stalk, — stump.
to be, to exist;
to remain, to stand;
to subsist, to live;
to last, to continue, to be permanent;
to stop, to stay;
to wait;
— մնալ, to rest, to dwell, to reside;
to persist, to persevere;
ի բաց —, to hold aloof, to give up, to withdraw;
ի վերայ —, to superintend, to oversee;
to understand, to comprehend, to perceive;
հաստատուն՝ պինդ —, to hold fast in, to remain firm;
անկեալ —, to lie, to lie down;
— առաջի երեսաց ուրուք, to make head against, to cope with, to resist;
cf. Առաջի;
ստէպ —, to apply oneself, to be assiduous;
ստէպ — օրինաց, to keep the laws;
դատաւոր — ի վերայ, to be judge or arbitrator;
շուրջ — զոմամբ, to beset some one;
կայ մնայ նմա, it is reserved for him;
զիա՞րդ կայք, how do you do ? զի՞ կաս, why do you wait ? what are you waiting for ? զի՞ կայ իմ եւ ձեր, what have you to do with me ? what does it matter to you ? եկաց՝ կացին, there has been;
there have been;
եկաց զնովին ժամանակօք, he lived or flourished about the same time or at the same epoch;
կացին ի նոսա չքնաղ օրինակք առաքինութեան, they possessed rare examples of virtue;
կացին աչք նորա, he has lost his sight, he has become blind;
չկարեմ ի վերայ կալ բանիցդ, I don't know what you mean, I do not understand you;
կալով կացցեն բանք իմ, my words shall come to pass, my prediction shall be fulfilled.
sovereignty, principality, lordship;
authority, faculty;
empire, dynasty, sway, rule, dominion, domination;
abselute power;
dignity;
right, privilege;
government, command, power, jurisdiction;
free will, liberty;
licence, exclusive permission;
place, post;
diocese;
—ք, principalities (tho third order in the celestial hierarchy);
հոգեւոր՝ ժամանակաւոր, spiritual and temporal power;
առաւելազանց —, too much authority;
յ— հասանել, to rise to dignities;
to get into office, or power;
տալ ումեք զամենայն —, to empower, to give carte-blanche, or full powers to;
լինել ընդ իշխանութեամբ ուրուք, to be in the power of some one, or dependent on some one;
այս ի վեր քան գիմս է —, that is beyond my power, that surpasses my capacity.
to give power, authority, to cause to dominate;
իշխեցուցեր ի վերայ իմ զմահ, you placed me in the power of death, you put death in authority over me.
to descend;
to fall;
to decline;
to sink;
to settle, to subside;
to light, to sit down;
to empty itself;
to lodge, to stop at, to sojourn;
cf. Սերիմ;
ի ծառայութիւն —, to lower one's self to servitude, to become a servant;
յաղքատութիւն —, to impoverish one's self, to become poor;
— ի նաւէ, ի կառաց, յերիվարէ, to disembark, to go ashore, to land;
to alight, to get out of a carriage;
to dismount or alight, to get off, to get down from a horse;
— ի գերեզման՝ իհող մահու, to descend into the grave, to be buried;
— յօթեւան ուրեք, to put up at an hotel;
— ի հպարտութենէն, to humiliate one's self;
to relent, to soften, to become calmed, appeased;
ի թիկունս —, to go to the rescue, to succour;
— ի հանդէս մարտի, to come to blows, to fight;
— գետոց ի ծով, to discharge, to fall into, to disembogue, to disgorge, to empty itself, to overflow;
արտասուք զծնօտիւք իջանեն, the tears fell down his (or her) rosy cheeks;
էջ մրրիկ հողմոյ ի ծովակն, a storm broke over the lake.
cf. Իջավան.
cf. Իջավան.
essence, reality, substance, truth;
essential, real, effective, true;
besides, moreover;
but, still, yet;
in fact, really;
even;
as for, as to;
զիսկն գիտել, զիսկն ասել, to be thorougly acquainted with;
to tell the simple truth;
to exhaust a subject;
մեզէն — լուաք, we ourselves have heard;
ինձ — գլխովին, to me;
to myself;
բնաւ — ոչ, not at all;
բնաւ — զի՞ լսէք նմա, why do you listen to him ? չէ եւ չէ —, by no means, in no way whatever;
յայտ —է, it is palpable, evident, clear;
— ես, for me, as for me;
— վասն, as for;
— եւ —, in a moment, soon, speedily, immediately, instantly, directly, forthwith;
truly, in effect, really.
right, justice, equity;
due;
law;
duty;
reason;
rectitude, uprightness;
right, faculty, power, competence;
իրաւամբք or ըստ իրաւանց, by right, rightfully, justly, duly, lawfully;
որո՞վ իրաւամբք, by what right ? with what authority ? աստուածային —, divine-right;
ամենայն իրաւամբք, with all one's authority;
—նս առնել or ընտրել, to render justice, to judge;
զիրաւունս ուրուք ի գլուխ հանել, to justify completely;
առնել ումեք —նս ի ձեռաց թշնամեաց, to free one from his adversaries, to acquit;
—նս համարել՝ վարկանել, to think, or repute right, to think it proper, to believe oneself right;
—նս տալ, to show with reason, to bring proofs;
to justify, or exculpate oneself;
զիրաւունս ցուցանել, to prove one's rights, to adduce or allege proofs in one's defence;
to contest, to bring an action against;
—նս հանել, to judge rightly;
to justify;
զ—նս ի նա հանել, to pronounce judgment in one's favour;
զիրաւունս իւր կացուցանել, զիրաւունս անձին ցուցանել, to put in one's claim, to avail oneself of one's rights;
—նս խնդրել, to ask for justice, to demande one's right;
պինդ կալ յիրաւունս, պահանջել զիրաւունս, to sustain one's rights;
թիւրել զիրաւունս, to cavil, to sophisticate, to overstain the law;
— են նոցա բողոք ունելոյ, they have reason for complaint;
եւ իրաւամբք արդեօք, that is not without reason.
one another, each other;
reciprocally;
չեն յ— նման, they are not like, they do not resemble each other;
շաղկապէ զինքեանս առ —, it unites one to the other, colleagues;
ընդ — անկանել, to rise one against the other, to fall out, or disagree among themselves, to quarrel, to come to blows, to fight;
անդամք ընդ իրեարս պատշաճ, well proportioned limbs;
տեսանել զերեասս իրերաս, to see each other;
ի վերաս իրերաց սպանանել, to kill one after the other;
անդոսնել զիրերօք, to despise one another;
իրերօք օգնել միմեանց, to help one another.
can it be! is it possible ? — թէ տեսից ? when shall I see ? will it ever happen that I shall see ? իցէ՜ թէ, oh that! would to Heaven that when will it be ? please God ! իցէ՜ թէ հաճեսցին դիք, the gods permitting;
իցէ՜ թէ արշաւեսցեն երիվարք ընդ վէմս, can horses run on loose stones!
oil olive-oil;
butter;
ointment, salve, ungnent;
pomatum;
essence, essential oil;
perfume;
—ք անուշունք, անուշից, perfumery;
— օծութեան, extreme unction;
holy oil;
chrism;
— ողորմութեան, alms, charity;
օծանել զերեսս անոյշ —ով, to anoint one's face with precious ointment;
առնուլ զհոտ —ոյ, to smell of oil;
զտել զ—, to clarify oil;
խանութ —ոյ, oil-shop;
հնձան —ոյ, oil-press;
վաճառականութիւն —ոյ, the oil-trade;
շիշ —ոյ, oil-bottle, or cruet;
— սեղանոց, salad-oil.
his, her;
his own;
—ով անձամբ, personally, in person;
իբրեւ —ոյ հայէր մեծութեանն, he considered riches as belonging to himself;
— առնել, to be appropriated;
cf. Իւրացուցանեմ;
յ— վերայ or ի վերայ —, on him;
—քն, his relations, friends, dependents.
laconic, short, concise;
— ոճ, laconism;
— ոճով, laconically, briefly;
վարել զոճ —, to be laconic, to speak laconically, to express much in few words.
to weep, to shed tears, to cry;
— դառնապէս, to weep bitterly, to shed bitter tears;
— վայրապար, զ— կեղծաւորիլ, to have tears at command;
— ի ծաղուէ, to cry with laughing;
— զմեղս իւր, to mourn for, or bewail one's sins;
— զոք or ի վերայ ուրուք, to weep, to bewail, to deplore some one;
cf. Լալիւն.
good, excellent;
superior, better;
praiseworthy;
honest, upright;
— վարկանել՝ համարել, to esteem or love more, to prefer;
առ —ս ունել, to hold in honour, to reverence;
ի — անդր գալ, to become better, to improve, to ameliorate;
— է, it is good, it is better or wortb more;
— եւս, so much the better;
ո՞չ — եւս իցէ, would it not be better ? ո՞չ — եմ ես քեզ քան զտասն որդի, am I not worth more than ten sons to you ? — էր թէ մեռեալ էաք, would that we also had not survived !
better;
— առնել, to ameliorate, to make better, to improve;
— վարկանել համարել, to consider highly, to prefer;
— կեանք, the future life.
tongue;
language, speech, idiom;
nation, people;
— լեզու ապխտեալ, smoke-dried tongue;
լեզու աղտեղի, foul tongue;
լեզու կօշկի, toe of a boot or shoe;
լեզու զանգակի, clapper, tongue of a bell;
լեզու երկրի, neck of land;
հայ լեզու, the Armenian language;
գաւառական լեզու, dialect, idiom;
մայրենի լեզու, mother-tongue, vernacular idiom, native language;
կենդանի լեզու, living, dead language;
ուսուցիչ լեզուաց, language-master;
վարժապետ գաղղիական լեզուի, teacher, professor of french;
լեզու չար, սուտ, նենգաւոր, a malicious, slanderous tongue;
լեզու անուշակ, մեղրակաթ, honey-tongued;
լեզու քաջ, վսեմ, eloquent;
խօսել այլ եւ այլ լեզուս, to speak many languages;
to have the gift of tongues;
լեզուի տալ, to speake inconsiderately, cf. Շաղակրատեմ;
to be full of talk;
ի լեզու գալ, արձակել լեզու, to be able to talk, to receive the faculty of speech;
արձակել, ձգել առ ոք զլեզու, to speak openly against, to contradict;
լեզուոյ դրունս դնել, ունել զլեզուն, կարճել՝ սանձել զլեզուն, to hold one's tongue;
to bridle one's tongue;
մերձ ի ծայր լեզուին ունել, to have at one's tongues end;
լեզուն ի քիմս կցիլ, to lose the use of speech, to be tongue-tied, speechless or dumb, to be struck dumb;
անոսկր է լեզու, այլ զոսկերս լեսու, the tongue has no bones and yet it breaks bones;
որպիսի՜ լեզու շաղակրատ, what a chatter-box ! կարի քաջ փոխեաց զլեզու իւր, he has much changed his language, he now sings quite an other tune.
full;
superabundant, copious;
fully, completely, thoroughly, entirely;
perfectly;
լի առնել, to fill, to load, to heap;
զբազում լսելիս լի արար բանն, many have heard him;
լի լինել, cf. Լիանամ;
լի եւ լի, cf. Լիուլի;
լի ափով, ձեռօք, by handsful, profusely, generously;
լի աւաբաւ, loaded with booty;
լի փառօք, covered with glory;
լի աւուրք, full of years, old;
լի մտօք, sensible, judicious, wise;
լի երախտագիտութեամբ, full of gratitude, of affection, of faults;
զաւուրս տասն լի, ten entire days;
լի կատարեալ, բովանդակ, perfectly full, entire, complete, perfect, cf. Լիակատար;
լուսին լիով լուսով նկարեալ, full moon;
բաժակ գինի լի արկանել, a glass of wine full to the brim;
լի զհասակ մարմնոյն ունել, to be adult, to arrive at man's estate;
լի են բերանք նոցա ծաղու, they are full of laughter, of merriment;
լի ասացեր, you are quite right.
languid, faint, feeble, weak, soft, delicate, tender;
— առնել՝ տալ, to permit, to accord, to give leave, cf. Թողացուցանեմ;
— առնել պարտուցն, to remit or cancel debts;
— լինել, to be permitted, accorded, conceded;
— տալ ումեք աւուրս ինչ, to concede a few days, to give time;
— տուք ինձ, let me, permit me, allow me;
— տուք ինձ զհամբերութիւն, don't make me lose patience;
leave me at peace, let me alone;
— տուր մինչեւ զայդ վայր, enough of that, enough;
տալովն Աստուծոյ, ըստ թոյլ տալոյ բարերարին, God willing, by divine permission.
provision;
viaticum;
pay, wages, hire, salary, stipend;
pension;
— եկեզեցական, benefice;
ուսանել —աւ, to be in a boarding-school;
— յետին, վերջին, viaticum;
տալ, պաշտել ումեք զյետին —, to administer the viaticum.
cf. Վատասիրտ.
cf. Վատասրտեմ.
cf. Վատասրտութիւն.
lungs;
—ք ծովական, sea-nettles, medusa, rhizostoma, acale-phans.
to wet one's self;
— գինւով, to get tipsy, to booze;
— ամօթով or առ ամոթոյ, to perspire from shame;
to blush for shame.
to take away, to remove, to carry off, to displace;
to retrench;
to derogate, to suppress, to withdraw;
to cause to cease, to destroy, to dispel, to efface, to extinguish, to stifle;
to take away, to ravish, to take, to steal, to rob;
to lift up, to raise;
to bear, to support, to sustain;
— ի վերայ, to put, to put on, to load;
— ի հաշուէ, to discount, to deduct, to abate;
— զօրէնս, to repeal a law, to cancel, to annul;
— զխոչս, to clear, to extricate;
— զցանկն, to unbar;
— զմանուկն յարգանդէ, to deliver a woman;
— թողուլ, բարձի թողի առնել, to abandon, to forsake entirely, cf. Մերժեմ, cf. Լքանեմ;
—ի լուծ կշռոց, to weigh;
— զգլուխ, to behead, cf. Գլխատեմ;
աղաղակ կական՝ կառաչ՝ ձայն՝ ճիչ —, to scream, to cry out;
to weep;
— ի միջոյ, to carry away, to stroy, to annul;
— զամենայն դժուարութիւն, to take away all difficulty;
— զկեանս ուրուք, to take away the life of some one, to kill, to murder;
բաղոք —, to appeal, to invoke, to lament;
— զցաւս, to support pain;
— ուստեք, to go away, to depart;
— զթիւ, to subtract;
— արձակել, to dismiss;
բարձեալ բերել, to carry;
to be carried or brought;
to liken, to compare;
to be taken away;
to be destroyed;
to be estinguished;
բարձիր եւ անկիր ի ծով, be thou removed and cast into the sea;
— մտաց հպարտութեամբ, to be proud of;
արք արգարք բառնիմ, the just perish;
Դամասկոս բարձցի ի քաղաքաց, Damascus will soon be no longer a city;
բարձաւ ուխան, the pact is broken;
— ի կենաց, to die;
նմա բարձին զխանչն, they put on him the cross.
speech, voice, accent, language, idiom, dialect;
acclamation, exclamation;
cry, clamour;
sound;
կերկերեալ դողդոջ՝ ընդհատ սպառնալից —, a hoarse or gruff, trembling, interrupted, menacing voice;
յօդել —, to offer a word, to speak;
ածել ի —, to make one speak;
— արձակել, to cry, to raise the voice, to exclaim;
հնչեցին օդք ի — ցնծութեան, the air was filled with cries or a thousand cries of joy;
ի Հայ —, in the Armenian language;
— ամպոց, սրաման, thunder, noise;
— ամբոխին, clamour, cry;
— փողոյ, հաւուց, վահանաց, հողմոց, blast of trumpets, ruff;
cackling;
noise or clashing of shields;
whistling or bluster of the wind;
— առիւծու, դաղանաց, cf. Մռնչիւն;
— աղաղակի, rumour
good, nice, kind, indulgent;
fit;
fine, handsome;
well, right;
good, benefit, favour, goods;
— է, it is good;
— առնել, to do well;
— or բարեաւ եկիք, be welcome ! համբաւ բարեաց, good reputation;
գիտել զ— կամ զչար, to ignore the difference between good and evil;
զինչ — գործեցից, what shall I do well ? հատուցեր ինձ —ս, you have done me good;
ընկալար անդէն զ—ս քո, you have received good in your life;
յորժամ — լինիցի քեզ, when will you be happy;
բարեօք, cf. Բարւոք;
բարով իմն, cf. Սիրելապէս, cf. Մարդասիրապէս;
cf. Բարեաւ.
high, elevated;
sublime, eminent, great, excellent;
հոսել ի բարձուէ, to fling, to throw from above;
ի ձայն բարձր, — ձայնի, ձայնիւ բարձու, aloud, loudly;
— առնել, to elevate, to raise on high, to magnify, to exalt, cf. Բարձրացուցանեմ, cf. Վերացուցանեմ, cf. Համբառնամ, cf. Օրհնեմ;
— լինիմ, to be elevated, glorified, cf. Բարձրանամ, cf. Փառաւորեմ;
ճանաչել զբարձունս, to know sublime or profound things;
սեղան —, splendid, sumptuous dinner, banquet;
ի բարձուէ, from above;
— ոճ, elevated style;
— քանդակ, relief, basso-rilievo.
good;
well;
եթէ — թուի առաջի or յաչս, if you please or like;
— ծերութիւն, a prosperous old age;
— վարդապետութիւն, good or sound doctrine;
— այր, a good man;
— խոտել, to despise or to scorn well;
— է մեզ աստ լինել, it is a good thing for us to remain here;
— է or — է բանդ, վադապետ, you say well, master;
ոչ է — մարդոյգ միայն լինել, it is not well for man to be alone;
տուժել զայր արդար չէ —, it is not a good thing to do ill to the just.
open, uncovered;
բացաւ գլխով, with an uncovered head, bareheaded, cf. Հոլանի;
impudently;
աչօք —օք or —աւ աչօք ոչ զոք տեսանէր, with the eyes open, he saw nothing;
—աւ երեսօք or —օք երեսօք, with the face uncovered;
թողուլ ի — զքաղաքն, to leave open the gates of a city;
ի — է դուռն, the door is open;
ի — ունել զգլուխն, to have the head uncovered;
ի — զնա՜, go away !
—է ի —, ի —, far, very far;
quite;
out, abroad;
— ի —, openly, evidently;
բացուստ ի բաց, from afar;
far;
ի —ի, in a field, out of the city, in the country, in the open air, under the open sky, cf. Արտաքս, cf. Հեռի;
ի — առնել, to remove, to send away;
քաջ ի — անցանել զբազմօք, to surpass many;
ի — բառնալ, to take away;
երթալ ի —, ի — գնալ, to go away, to depart;
ի — եգաւ ձմեռնային ցրտութիւն, the rigour of winter is past;
ի — քակել վաղաղակն, to cease from crying;
ի — տար, ի — անդր տար, never ! no ! God forbid! come along ! fy !
— ի, except, excepted, besides, save;
without.
cf. Բովանդակ.
mouth;
entrance, opening;
narrow entrance of a harbour;
orifice;
defile;
anus;
— ի —, face to face;
ի —, ի —ոյ, by heart, by rote, cf. Անգիր;
ի — գիտել, ուսանել, առնուլ, ունել, to leam by heart;
— սրոյ, edge;
— գետոյ, mouth;
արկանել, կոտորել ի — սրոյ, հարկանել —ով սուսերի, to kill with the sword, to put to the sword;
ի — սովուն, at the beginning of the famine;
ըստ —, each, so much a head, apiece;
աղաղակէր ամենայն —, every one or body cried out, all the people cried out;
— ժողովոյն, orator of the assembly or council;
նա եղիցի քեզ —, he will speak for you;
գրել ինչ ի —ոյ ուրուք, to write under dictation;
ի —ս լինել, հարկանել, տապալիլ, — ի վայր անկանիլ, to fall upon one's face;
գոյժ ի — առնուլ, to bring bad news;
երդս ի — առնուլ, to sing, to warble;
ի —ոյ ուրուք, on account of or in the name of some one;
ի մի՝ ընդ մի —, ի միոջէ —ոյ, with one voice, unanimous, cf. Միաձայն, cf. Միաբերան;
— ի վայր, ի վերայ —ոյ, lying upon one's face;
ընը — ածել, to repeat incessantly;
բանս ի — դնել, to suggest, to hint;
—ք ճրադաց, cf. Բազմակալ.
to carry, to bring, to bear;
to produce;
to conduct, to lead back, to drag along;
to provoke;
to refer;
to render;
to suffer, to support;
— զնմանութիւն, to imitate;
to resemble, to be like;
յինքեանս — զկեղծիս, to feign, to dissimulate, to pretend;
— ընդ միոյ երեսուն, to give thirty for one;
— զվճիռ, to give sentence;
— զլռութիւն, to be silent, to hold ones tongue;
ոչ բերէ ատել կարդ բանիս, the order of mine discourse does not permit me to say;
— ատելութիւն ընդ ումեք, to hate, to dislike some one;
նախանձ — ընդ ումեք, to envy some one;
— սրամտութիւն ընդ ումեք, to be angry with some one;
to be offended;
ի գործ —, to make use of;
խորհուրդ — ընդ ումեք, to consult, to take counsel with some one;
ոգի —, to strengthen one's self, to become strong;
ոչ — զփառս ուրուք, to envy the glory of some one;
ի համար, ի հաշիւ, to count, to enumerate, cf. Համարեմ, cf. Հաշուեմ;
տալ —, to cause to be conveyed, to despatch;
ի միտս, ի յուշ —, to remember;
օտարացուցիչս իմն բերես ի լսելիս մեր, you tell us strange things.
to go;
to carry or to bear ones self;
to be inclined, to lean;
to behave one's self, to act;
զի՞նչ օգուտ յայնմանէ բերցի, what advantage will result from it ? — ի վերայ ջրոց, to walk on the waters;
ընդ երկիր —, to travel, to voyage;
to be busy with mundane things;
առ երկրաւ —, to travel round the world;
to shed on the earth;
անխտիր ընդ մեզս —, to be given up to sin;
այսր անդր — or բերեալ լինել, to go here and there;
to be taken hither and thither;
շուրջ — զօրինօք Աստուծոյ, to observe the laws of God;
— ի կործանումն, ի վայր, to fall into ruin, to fall down;
ի նախանձ or նախանձու —, to envy, to covet;
ի բարկութիւն orբարկութեամբ —, to get angry;
ընդ քիրտն —, to sweat, to perspire;
եւ այլ որ ընդ սոքօք բերին, եւ որ զկնի բերին ասացեալքն, and so on for the rest, as follows.