idleness, inaction, indolence;
inefficacy.
herdsman, shepherd.
bucolic.
herd.
immovable, firm.
deep as an abyss, unfathomable.
summit of a mountain, peak.
quiet, still, tranquil, calm, mild, peaceable;
easy, convenient, comfortable;
— or յանդորրու, peaceably, in tranquillity;
comfortably, at ease;
— առնել, յ— հանել, to calm, to quiet, to soften, to appease, to comfort.
receipt, discharge, quittance.
possessing a tranquil mind, calm, of a peaceable disposition;
magnanimous.
to compose one's self;
to be easy, to be comfortable.
to calm, to pacify;
to comfort, to soften, to alleviate.
cf. Անդորրացուցանեմ.
cf. Անդորրացուցանեմ.
cf. Անդորրանամ.
quieting, calming, tranquillising.
tranquillity, calm, repose;
ease, comfort.
statuary, sculptor.
sculpture.
cf. Անդրիագործ.
that cannot be cultivated.
brother-in-law.
kingless.
cf. Անժամանակ.
tailed;
— աստղ, comet.
free-born, son of a noble, nobleman.
the nobility, the peers.
who shakes, overthrows, upsets the nation.
chair-maker.
gray-haired;
old man.
to grow gray-haired, to grow old.
old age, the state of being gray-haired.
savoury;
sweet, agreeable, delicious;
— բանք, agreeable words;
— վայրք, enchanting places;
— յօժարութեամբ, with great pleasure, willingly.
appetite;
desire, wish;
savour, taste;
satisfaction, pleasure;
ըստ մտացն ախորժից, ըստ ախորժից իմն, capriciously.
with appetite;
with pleasure, readily, willingly.
appetising, attractive.
full of pleasure, agreeable.
who grants;
accords, listens willingly;
pleasurable to the ear, gratifying.
taste;
appetite;
affection, will, inclination, willingness;
passion, sentiment;
ունել —, to be hungry;
to have a taste;
չունել — իմիք, to have a taste for nothing;
պակասութիւն ախորժակի, want of appetite;
ախորժակաւ ուտել, to eat with appetite;
շարժել՝ բանալ զախորժակ, to excite the appetite;
բառնալ զախորժակ, to take away the appetite;
ընտիր՝ կիրթ —, անկիրթ —, good, bad taste;
ըստ իմոյս ախորժակի, according to my taste.
pleasing, agreeable, sweet, amiable, delightful.
pleasing to the taste, savoury, sweet;
good to eat, savoury.
cf. Ախորժահամ.
appetite;
desire, pleasure;
ախորժանօք, with appetite;
with pleasure.
desirable, pleasing, agreeable.
to taste of, to relish, to like;
to love, to take pleasure in;
to desire, to aim at;
ոչ —, to take a disgust for or to;
Թէ ախորժէք, if you please.
to inspire gratification, taste, pleasure.
cf. Ախորժեմ.
pleasure, taste.
vicious, passionate;
ill, infirm;
morbid.
illness, malady;
bad disposition, vice, passion.
to become useless, to cease to be, to faint, dwindle or vanish away, to come to nothing;
— ի խորհուրդս, to become wise in one's own eyes, conceited, infatuated.
hare, puss;
Lepus, the hare;
արու —, buck-hare;
մատակ —, doe-hare;
ձագ —ի, levret;
հետք —ի, form, prick;
գետնափոր —, rabbit, cony;
cf. Ճագար;
—ի ականջ, hare's ear;
—ի ոտն, hare-foot, hare-wort.
ship, vessel, boat;
cf. Նաւակ;
cf. Լաստ;
water-vessel, pitcher, urn, jar, earthen-vessel;
— քարեղէն, basin or vase of stone;
cf. Քարենաւ;
— պատերազմիկ, three benched galley, trireme;
— մեծ, line of battle-ship, man of war;
— հրձիգ, fire-ship;
— հինից, privateer, corsair;
— զօրագլխական, admiral's ship, flagship;
— զրահեալ, armoured ship, armour-plated ship;
— վաճառական, merchant-man, merchant-ship, trading-vessel;
— շոգեմուղ, steam-ship, steamer;
— առագաստաւոր, sailing-boat;
— թեւճակաւոր, row-boat;
գումարտակ —ուց, fleet;
վարձ —ու, freight;
վարձել զ—, to freight or charter a vessel;
կպրով օծանել or կպրաձիւթել զ—, to tar, to careen, to caulk a ship;
կպրաձիւթող —ուց, caulker;
մտանել or ելանել, երթալ ի —, to embark, to go on shipboard, to go on board a ship, to take a shipping;
ելանել ի —է, to land, to go a-shore, to disembark;
դնել ի —, to embark, to ship, to export;
հանել ի —է, to disembark, to put a-shore, to unload goods.
cf. Նաւագործ;
— լինել, cf. Նաւակառեմ;
to navigate;
to steer.
cf. Նաւագործ.
cf. Նաւագործութիւն.
fighting at sea;
naval fight;
— լինել, to fight a battle at sea;
— տորմիղ նաւաց, fleet, army.
cf. Նաւագործութիւն.
cf. Նաւագործ.
cf. Նաւորդ.
bull;
— վայրի, ure-ox, urus;
միս, մորթ ցլու, bull-beef;
bull's-hide;
բառաչ, պոչիւն or պոռոչիւն ցլու, bellowing, lowing;
— բառաչէ, the bull bellows;
զոհ ցլուց, taurobolium;
Taurus, the Bull;
cf. Ցրուեմ;
to transgress, to violate, to break, to infringe;
— զխորհուրդս, to reveal secrets;
to thwart the projects, to counteract the designs, to baffle the devices of a person;
— ցինչս, to lavish, to waste, to squander, to run through, to dissipate;
— զմիտս, to distract, to divert, to call off;
— զխաւար, to dispel the darkness.
pile-driving;
cf. Մեքենայ;
pile-driver;
— ոլորանաւոր, pile-driving engine with pincers;
— չուանաձիգ, ringing pile-engine.
cf. Ցօղաբեր;
born of dew;
— որգ, dew-worm.
to lighten;
to throw out sparks, to scintillate, to sparkle, to gleam, to shine;
to cause to flash or sparkle;
— զփայլատակունս, to make the lightning flash;
բոց աստուածային յաչաց նորա —կէր, divine fire flashed from his eyes;
to shine, to glitter, to gleam, to flash, to sparkle, to glisten, to be resplendent;
to cause to shine, to give a lustre or brightness to, to polish, to furbish, to burnish;
խնդութիւն փայլէ յաչս նորա, joy shines in his looks.
cf. Փառաւոր.
gloriously, with glory, pompously, splendidly;
ճշմարիտ, անարատ or անստգիւտ, անեղծ, անկապուտ, շքեղ, յաւերժական —, true, spotless, solid, real, great, imperishable glory;
սուտ, փախստական, սնոտի, կորստական —, false, fleeting, vain, perishable glory;
սիրել զփառս, to love glory;
փառս ստանալ, to acquire fame or glory;
փառաց ի փառս բարձրանալ, to be raised or exalted to the highest pitch of glory;
ընթանալ ի փառս, to be in a fair way the glory;
անկապուտ փառս անձին համարել, to put one's chief glory in;
ուղիղ փառս ունել, to be of an orthodox belief or profession, to have a catholic sense;
տալ փառս աստուծոյ, to glorify God, to give or render glory to God, to thank God;
վասն փառաց մեռանել, to die for glory;
անկանել փառօք, to fall gloriously;
յաւերժացուցանել զփառս իւր, to make one's glory eternal;
կնիք տալ փառաց, to put the seal to one's fame;
տենչալ փառաց, զակատիլ զհետ փառաց, to aim at glory, to pursue glory;
աղարտել զփառս իւր, to tarnish one's glory, to stain one's reputation;
աղօտացուցանել, նսեմացուցանել զփառս իւր, obscure, darken or efface one's glory;
անկանել ի փառաց, to abase, degrade or dishonour oneself;
առանց փառաց, inglorious;
փառաւորեալ փառօք, covered with glory, with laurels, renowned, famous;
շքեղապանծ փառօք, with extraordinary splendour;
փառս քեզ համարեսջիր, make it your aim and glory to;
տեսէք, մի գուցէ քակտեսջիք ի փառացդ, take care not to lose your renown;
անմահական փառս յաւելցէ քեզ այս, this will bring you immortal glory;
նսեմացեալ անհետանայր գոգցես եւ — նորա զոյգ ընդ բաղդին, his glory seemed to be eclipsed with his fortune;
ի փառս աստուծոյ, to the glory of God;
— հօր, the Gloria Patri;
— տեառն, — աստուծոյ, glory to God ! God be praised! thank God !
— քեզ, տէր, glory to Thee, o God;
— ի բարձունս աստուծոյ, glory to God in the highest;
որում միայնոյ վայելեն —, to Whom alone glory belongs.
house, habitation, home;
house, family, race, nation;
family, household;
goods, fortune;
house, commercial house;
couplet, strophe, stanza, verse;
— ադամայ, the human race, mankind;
— թորգոմայ, the Armenian nation;
— թագաւորի or — արքայի, the king's household;
— մատենագրաց, library;
— պղատոնեայ, Plato's Academy or school;
փայտակերտ, աղիւսակերտ, քարաշէն, քարուկիր —, wooden, brick, stone house;
հանգիստ, բնակելի, լաւ, մեծ, փոքրիկ, գեղեցիկ, տձեւ or անպիտան —, commodious, inhabitable, good, large, small, fine, wretched house;
հիմունք, որմունք, տան, the foundations, the walls of a house;
վարձելի կամ վաճառելի —, house to be let or sold;
— ի տանէ, տանէ ի —, from house to house;
արտաքոյ տան, ըստ — ն, out, not at home;
ի տան, at home;
կալ ի տան, to stay, to be at home;
ելանել ի տանէ, to go out;
մեկնել ի տանէ, չուել, to remove, to move;
դառնալ, գնալ ի —, to go home again, to come home, to go home;
— վարձել, to let a house;
վարձել զ— իւր, to let his house;
— շինել, կառուցանել, քանդել, to build, to pull down a house;
ական հատանել զտան, to break into a house;
շրջել տանէ ի —, to wander from house to house.
commerce, traffic, trade;
interchange, exchange;
conference, communication, correspondence, frequentation, society;
commercial, mercantile, trading;
— շնչոյ, respiration, breath;
— ամուսնութեանց, marriages, weddings;
դադարումն —ից, stagnation of business, of affairs;
ի յետին — շնչոյն, at the last moment or gasp;
— առնել, to trade, to traffic, to negotiate;
ի — գեղարդանցն ճայթիւն որոտման ելանէր, a sound as of thunder proceeded from the clash of the spears;
cf. Թեւակոխեմ.
cf. Տպաւորեմ.
cf. Ծորածոյ մեղր.
firm, solid, substantial, hard, resisting;
— երկիր, solid earth;
— գործել, to render firm.
feast, solemnity, festival, celebration;
— նշանաւոր, հանդիսաւոր or մեծահանդես, extraordinary, solemn feast;
օր —ի, feast-day, holiday;
ամենաժողով —, fair day, market day;
— անուան, saint's day;
— ամենայն սրբոց, All-Saints' day, All Hallows day;
— մարմնոյ եւ արեան տեառն, Corpus Christi day;
— անմեղ մանկանց, Childermas-day;
սրբել, խմբել, կատարել, տօնել զ—, to keep, to observe, to celebrate a feast;
շնորհաւորել ուրուք զ— իւր, to wish a person many happy returns of the day;
cf. Տարեկան.
humble, meek, modest, moderate, sober, good;
low, lower;
— վայրք, lowlands;
— խորհուրդ, wise or prudent counsel.
cf. Որովայնածութիւն.
form, fashion, manner, way;
furniture;
formula;
—, գործ —ու, clever work, artistic production;
գրահաշուական —, algebraic formula;
— խօսից, style;
cf. Վրացի;
ի — քաղաքացի, in plain, in private clothes;
ի — եկեղեցական, in clerical attire, dressed like a clergyman;
զգեցաւ աշխարհական —, he dressed like a layman.
yearly, annual, anniversary, once a year;
year;
solemnity, feast, festival;
etesian or trade-winds;
օր —ի or —աց, anniversary, — day;
կարգեցին ամ յամէ զօրն զայն տօն —աց, it was ordered that this day be annually commemorated;
ոչ գոյր երթեւեկ տօնից —աց նորա, no one frequented his festivals any longer;
յաւուր նշանաւորի —աց, on the festival day.
to be compounded of elements, to be reduced to elements, to be produced, formed, to exist, to be;
to incorporate, to adhere, to be united, attached;
to be inculcated, impressed or imprinted;
բանիւ տարրացեալ մարմինք, created beings furnished with reasoning faculties;
սողոմոն տարրանայր ի խորս էակաց, Solomon penetrated the secrets of nature;
յերկիւղի նորա տարրասցուք, let us keep his fear in our hearts;
տարրացեալ են ի սիրտ իմ, they have penetrated to my inmost soul;
տարրացաւ խաւարն ի վերայ երկրի, darkness covered the face of the earth;
տարրացեալ առ աստուած սիրով, bound to God by love.
cf. Տարրաւոր.
shower, abundant rain;
յամենայն —, every where;
always;
տեղի, տեղային ի ձեզ զ— երկնաւոր շնորհիցն, heavenly graces rained thick upon you;
— ոսկի տեղայր ի փեսայութեանն արտաշիսի, gold fell in showers at the nuptials of Artaxerxes;
spot, place;
post;
ի —, instead, in substitution for, in the place of;
անցանել ի — ուրուք, to stand instead of, to supply the place of, to substitute, to replace.
to cause to rain heavily, to open the windows of heaven;
to shower down, to rain abundantly;
to shower, to rain hard, to pour;
նետս — ի վերայ ուրուք, to send a shower of arrows;
տեղաց ի նոսա մանանայ, manna rained down upon them;
տեղայր մարգարիտ ի հարսնութեան սաթինկան, pearls were showered round at the nuptials of Sathinig;
նետք տեղային, arrows fell in showers;
զեւս, տեղա ի մեզ փորձութիւն, o great Jupiter, load us with evils!
կայծակունք տեղացին, thunderbolts fell.
species;
sort, kind, race;
fashion, manner, way;
form, figure, appearance, look;
sight, countenance, aspect, air;
image, idea;
dress, costume;
form, species;
visible;
հաղորդել կրկին —աւ, to receive the Communion in both kinds;
սեռ՝ կենդանի, — մարդ, եւ տարբերութիւն՝ բանական, genus animal, species man, whose distinctive characteristic is the faculty of reason.
to give being and form;
cf. Տեսակագործեմ.
to see, to perceive;
to regard, to contemplate;
to observe, to consider, to remark, to examine;
to know;
to provide, to supply, to furnish;
to take care of, to tend;
to go to see, to visit;
to spy, to watch;
— զմիմեանս պատերազմաւ, to engage in war amongst themselves;
to grapple with each other;
— զպէտս ուրուք, to provide with necessaries;
զտուն —, to manage household or domestic affairs;
չ-ոյն առնել, to pretend not to see;
տեսէք զինչ լսէքդ, pay attention to what you hear;
տեսջիր, զամենայն նշանսն արասցես, take care to work all the wonders;
աստուած տեսցէ իւր ոչխար յողջակէզ, God will provide himself with a lamb for the burnt offering;
հիւանդ էի եւ տեսէք զիս, I was sick, and you visited me;
տես ինձ, see, you see;
ապա թէ ոչ՝ տեսից վասն քո, if not you will see how I will pay you;
տես քեզ արս զօրաւորս, choose valiant men to accompany you.
apparently, in appearance;
by sight;
գեղեցիկ տեսանելով, handsome, beautiful;
կոյսս գեղեցիկ տեսանելով, fair girls, charming maidens;
շինեցին սեղան մեծ տեսանելով, they built an altar of immense size;
որ խուժադուժ եւս էր տեսանելով, who was still more barbarous in appearance.
cf. Փափաք;
կատարել, լցուցանել զ—, to content, to satisfy;
որով ի — ածէ զնոսա, with which he excited desire in their hearts.
to soften, to become tender, soft;
to become nice, delicate, to get soft or effeminate, to live in idleness, in pleasures, to pamper oneself, to give oneself up to effeminacy or voluptuousness;
— յանկողինս, to throw oneself listlessly or lazily on divans or conches, to sleep in soft beds;
— որովայնիւ, to addict oneself to epicurism;
տօն փափակացեալ, a duly kept feast or festival.
delicacy, tenderness;
effeminacy, daintiness, delight, pleasure, voluptuousness;
— խղճի, scrupulousness of conscience, scrupulosity;
— իմաստից, niceties or delicacies of thoughts;
— սրտի, ախորժակի, delicacy of heart, — of taste;
— կերակրոց, luxurious feeding, delicacies, dainty meats, good living;
արօտք փափկութեան, pleasant pastures;
պարտէզ փափկութեան, garden of delights;
օր փափկութեան, holiday;
ի հանդերձս փափկութեան զարդարեալ, tastefully, daintily clothed or dressed;
ընկղմիլ ի —ս, to revel in voluptuousness;
cf. Հատանեմ.
delicate, soft, dainty, voluptuous;
delicious, tender, nice, exquisite;
charming, gentle, graceful;
holy, sacred;
—ս, delicately, tenderly, gently;
— ախորժակ, fine taste;
— խիղճ, tender or scrupulous conscience.
shell, husk;
— պտղոց, rind, peel, paring;
— ծառոց, bark;
— ընկուզի, nut-shell;
— ձուոց, egg-shell;
— ընդեղինաց, pod, cod, husk;
— խեցեմորթից, oyster-shell or tortoise-shell;
scale;
— արեւելեան, coculus Iudicus, fisher's berry.
to be divided, separated, to be in discord, to disagree;
—կեալ կոկորդ, open-mouth;
gaper.
feather;
նուրբ, մանր —ք, down, soft feathers;
խոշոր —ք, master or longest quills;
յարդարել զ—ս, to preen, cleanse or dress the feathers;
աւել ի փետրոց, featherbroom.
instead of, in the place of, for;
cf. Փոխանորդ.
instead of, in place of;
in exchange or in return for, as a reward for;
— նորա, in his place;
— ընդ, instead of;
— զի, whereas;
for as much as, since, because;
անձն քո — անձին նորա, your life shall be surety for his;
ասել —ուրուք, to say in a person's name.
to trumpet, to announce with the trumpet, to sound the horn, to intimate or warn by sound of a trumpet;
to cause to march on to the sound of the trumpet;
cf. Հորդան տամ.
care, solicitude, study, attention, entreaty;
diligence, promptitude, activity, celerity, hast, hurry;
active, diligent, careful, prompt, vigilant, assiduous;
— պնդութեան, eagerness, assiduity, interest, care;
—, ընդ —, — ընդ —, — —, — ի փութոյ, diligently, soon, promptly, hastily;
փութոյ պնդութեամբ, eagerly, carefully, earnestly, ardently, passionately;
— առնել, ունել, դնել, — ի մէջ առնուլ, — յանձին ունել, to be or zealous about, to apply oneself with diligence to, to take to heart, to be warm about, to endeavour or strive to;
— տանել, to take care of, to care, to solicit, to watch;
— ի մէջ առեալ, seriously, earnestly;
մեզ չէ —, that is no matter to us, what is that to us ?
;
չէ —, չէ ինչ —, no matter, never mind, it is nothing;
ոչ զի զաղքատաց ինչ — էր նմա, not that he cared for the poor;
— մեծ էր նորա այսմ, he took great care of that;
ոչ — ինչ առնեմ, I don't c are, it is no matter to me;
ամենայն — նոցա, all their care, effort or thought;
զի՞ — է, what does that matter ? what does it signify ? what of that ?
զի՞ — է քեզ, what is that to you ? what does it matter to you ?
զի՞ — է ինձ, what does it concern me ? what does it matter to me ? nonsense !
— ինչ չառնէր, he did not take it into account, he took no heed of it;
չէ — ինձ, it is no matter to me, it is all the same to me, I don't care about it, I am indifferent about it;
չառնեն ինչ — զիմեքէ, they care for nothing;
վաղ ընդ փոյթ, cf. Վաղ.
scrotocele;
— մսեղէն, sarcocele;
— or փոշտանկաւոր, cf. Փոշտանկաւոր.
ditch, pit, foss;
trench, hollow;
grave;
— or — հատանել, գործել, փորել, to dig a ditch, to ditch, to trench;
— հատանել քաղաքին, to intrench, to circumvallate.
cf. Փութաւոր.