selenite.
cf. Լուտամ.
acoustic.
whitish, rather white.
to become white, to whiten, to bleach.
to whiten, to render white, to bleach.
to be accomplished, finished;
to overflow with.
cf. Լրբիմ.
to become bluish grey.
to awaken, to wake up;
to become sprightly, to indulge in mirth, to make merry.
to be sick, ill, indisposed, unwell, poorly.
to go mad;
to become unhappy
fond of refined living.
mediator, intercessor, advocate;
messenger, announcer;
chanticleer.
speaking;
mediator.
herald, messenger, negociator;
flag of truce;
— լինել, to parley, to negociate, to treat.
betrothed, affianced husband, intended.
to blossom, to bloom, to flower, to flourish;
to exfoliate.
to excel, to surpass, to arrive at the highest degree of;
ծայրացեալ, extreme, utmost, furthest.
shameful, contemptible, ridiculous, ignominious, infamous;
— or ծաղր եւ — առնել, to cover or load with ridicule, to subjct to contemptuous merriment;
— or ծաղր եւ — կալ, to be lost to all sense of shame.
shame, reproach, ignominy, infamy, turpitude;
derision, moekery, raillery;
nakedness, the privy parts.
to dishonour, to ridieule, to sport with, to turn into ridicule.
to be dishonoured, covered with shame;
to commit scandalous acts.
cf. Ծանականք.
slowly moving or pacing, sluggish.
to weigh, to be heavy, to grow dull;
to increase, to grow heavier;
to grow worse, to become more grievous;
to be angry, enraged;
— աչաց, to be oppressed by sleep;
to become purblind, to lose one's sight;
— ականջաց, to become hard of hearing;
— կնոջ, to be with child;
— ումեք, to be a burden or a charge to, to molest;
ծանրացեալ ի հոգոց, loaded with anxieties;
careworn;
ծանրացեալ ալեօք, bowed down by the weight of years;
ծանրացեալ էր հասավաւ, he was very old;
ծանրասցի գործ նոցա, let more work be laid on them;
ծանրացաւ պատերազմն ի վերայ նորա, the battle went sore against him.
to sail slowly.
to take or acquire knowledge of, to inform oneself, to know;
to be acquainted, to become or get acquainted with, to make the acquaintance of.
to be servant or slave, to serve.
to rise, to mount in tree-shaped masses;
— հերաց, to stand erect or on end;
to bristle up.
cf. Ծարաւիմ.
cf. Ծաւալ առնում.
to be no longer young, to grow old or aged, to become old, to grow in years, to be on the wane, to arrive at an advanced age, or at extreme old age.
parody;
— բառից, quibble, pun, playing upon words, quiddity, quirk.
purple-hued, purple, purplish, carnation.
adorned with purple, imperial, royal.
clad or arrayed in purple;
royal, imperial, august.
cf. Ծիրանազգեաց.
cf. Ծիրանազգեաց.
cf. Ծիրանազգեաց.
purple flowered;
embroidered with purple flowers;
lilac.
purple-bordered.
purple-coloured.
born in the purple.
cf. Ծիրանածին.
to become purple;
to be dyed purple.
purple-dyed;
dyer in purple.
vendor of purple or of purple stuff;
dealer in apricots.
to tinge or dye with purple.
cf. — զգեաց;
emperor;
cardinal;
cardinal (bird).
horn;
huntsmans horn, French horn;
vessel or cup made of horn;
salient angle;
power, force;
glory, honour, praise;
* cupping-glass;
carob-bean;
retort;
— խողովակաւոր, tubulated -;
— ածել cf. Եղջերցեմ;
to puff one's self up with pride;
to threaten, to menace;
— ամբառնալ, բարձացուցանել զ—ս, համբառնալ ի բարձունս զ—ս, բարձրանալ եղջեր ամբարտաւանութեան, to lift up the horns, to become insolent, arrogant, proud, tyrannical;
to raise one's crest, to rebel;
փշրել զ—, խորտակել զ— ամբարտաւանութեան, to break the horns, to humble, to humiliate, to break down, to lower the pride;
— փրկութեան իմոյ, horn of my salvation;
reliance, support, strength, prop;
բարձր եղիցի — արդարոյ, the just small shall lift up his head;
the righteous shall be exalted.
cf. Դառնահամ.
cf. Դատաստանարան.
cf. Դատաստանարան.
cf. Դաւաճանաբար.
cf. Դաւանաւոր.
governor of a province;
cf. Կողմնակալ.
government of a province;
office or dignity of the governor of a province;
cf. Կողմնակալութիւն.
remedy, medicine, medicament, purgative, potion, draught;
spice, drug;
cure, dressing;
poison, venom;
ink;
die, colour;
amulet, talisman;
— դալար, grass, herbage, green;
nacea;
dress;
verdure;
ամենաբոյժ —, panacea;
— մատուցանել, to physic, to dress;
— առնուլ, to take a remedy;
to take poison;
անոյշ՝ դառն՝ սաստիկ՝ գօրաւոր՝ ազդու —, sweet, bitter, violent, powerful, efficacious remedy.
cf. Դեղնախունկ.
aspect, sight, visage, front;
face, presence;
air, mien, countenance;
manner, fashion, form;
regard, consideration;
person, hypostasis;
— բայից, the persons of verbs;
— գերանուանց, the persons of pronouns;
ի դիմաց, in front, before;
ասա նմա ի դիմաց իմոց, tell him from me;
ի դէմս ածել, to represent, to remonstrate;
to reproach, to object;
դեղնեալ or այլագունեալ՝ առոյգ տխուր՝ զուարթ ou զուարթատեսիլ՝ խոժոռ՝ խորշոմ —, pale, florid, sad, serene, severe, wrinlded, livid, disfigured countenance;
դիմիւ ելանել, to run up to one;
յամենայն դէմս, thoroughly.
fit, proper, suitable, decent, convenient;
accident, case, incident, hazard, chance;
ի — լինել, to suit, to be proper or fit;
ի — ժամանակի, in due time;
— լինել, to chance, to happen, to fall out accidentally;
ի — գալ՝ ելանել՝ պատահել, to agree, to suit, to be convenient;
to succeed, to happen;
ի — է, it is hecoming, necessary;
— է, it is possible;
— թուիլ, to appear suitable;
եթէ — տացէ, if by chance;
— եղեւ ընձ, it has happened to me;
— եղեւ ի միում աւուրց, it happened one day;
towards, with respect to, in the place where;
to the side of;
— եւ —, very suitable;
properly;
—ու —, fixedly, attentively;
— նկատել, to look at with surprise or astonishment.
to regard, to look attentively;
to be on the watch, to lie in wait;
— ի վեր ունել, ամբառնալ, to look with attention, to raise the eyes.
cf. Երկայնաբանութիւն.
length;
court;
longitude;
depth;
— աւուրց՝ կենաց, long days;
length of days, long life, longevity;
խաղալ գնալ յ— գետոյն, to skirt, to run along the river;
յ—, of the length of;
to the...
longitude.
mill;
mill-stone;
grindstone;
— իշոյ, mill-stone turned by an ass;
վերին —, upper mill-stone;
ներքին —, lower mill-stone;
cf. Երկանաքար.
cf. Կրկնավտակ.
cf. Երկայնաբան.
cf. Երկայնաբանեմ.
cf. Երկայնաբանութիւն.
cf. Երկայնակեաց.
of two years, two years old;
յերկեմենից եւ ի խոնարհ, from two years old and under.
fork, prong;
table-fork;
— զապանակաւոր, trigger, brake with spring.
heaven;
heavens, the sky, the firmament;
paradise, dwelling of the blessed;
air, ether;
ելանել յերկինս, to ascend up into heaven;
յերկինս ամբառնալ, to raise to the skies;
կապուտակ —, the blue sky;
կամար երկնից, the arch or vault of heaven;
հուր, շանթ երկնից, the bolts of heaven;
ցասումն երկնից, the wrath of heaven;
—ք եւ երկիր, heaven and earth;
—ք! արդար —ք, heavens! good heavens! ջինջ՝ պարզ՝ անամպ ամպամած —, clear, serene, cloudless, cloudy sky;
հրեզէն —, the Empyrean.
earth, globe;
ground, land, territory, soil, district, department, jurisdiction;
land, country, province, region, climate;
the world;
the earth;
յ— անկանել, խոնարհիլ, to prostrate one's self;
— ծննդեան, birthplace;
յ— կործանել (դիաթաւալ), to strike dead on the spot;
յ— օտար, in a foreign land;
թնդայր — յընթացս մեր, the ground shook beneath our feet;
-! -! land! land! — աւետեաց, the Holy Land.
second;
secondly, in the second place.
fear, timidity;
terror, apprehension, fright, dread;
doubt, distrust;
առ —ի, for fear of;
յ— անհնարին վարանել, զերկիւղի հարկանիլ, to fear, to apprehend, to be much afraid;
— արկանել յոք, to frigthen, to startle, to strike with terror;
խօլական —, a panic;
— մահու անկաւ ի վերայ իմ, the terror of death is fallen upon me;
երկեան — մեծ, they were sore afraid.
cf. Երկնաչու.
cf. Գետնամած.
cf. Գետնաշարժ.
worldly;
cf. Գետնաքարշ;
այր —, carnal-minded, lustful.
repetition, resumption, reiteration;
— օրինաց, Deuteronomy.
cf. Երնջնակ.
cf. Երնջնակ.
cf. Երփնագոյն.
the sixth letter of the alphabet and the fourth of the consonants;
six;
sixth;
It is sometimes changed for, or confounded with the letter ս;
զգեստ, սգեստ;
սքողել, զքողել;
զգալ, սգալ.
that marks the accusative;
սիրել զաստուած, to love God;
տեսանել զարեգակն, to see the sun;
ուտել զհաց, to eat bread. This article is sometimes understood, for example;
մնացի՝ զի բերցէ խաղող, եւ եբեր փուշ (instead of զխաղող, զփուշ). It is often repeated;
որք միշտ փրփրեն զիւրեանց զանձանց զամօթ (instead of զամօթ անձանց իւրեանց). It often changes its place;
ետուն նմա գիրս զԵսայեայ (usually զգիրս Եսայեայ).
It marks the narrative or sixth case, on, of, for;
երթալ զոսկւոյ, to go and fetch gold, or in order to bring gold;
առաքել զջրոյ, to send in order to bring water;
խօսել զնմանէ, to speak of him.
It marks the eighth case, round, about, on, above;
արկանել զնովաւ, to put on him;
ածել զբոցով, to pass above the flame, to singe;
անցուցանել զամենեքումբք, to surpass, to surmount, to excel more than all.
augmentative letter;
գրգռել, զգրգռել;
եղծանել, զեղծանել;
անցանել, զանցանել.
difficulty, trouble, fatigue, distress, perplexity, intrigue, inconvenience, contrariety;
difficult point, knot, hinderance, obstacle;
asperity, rigidity;
բայց ոչ առանց դժուարութեան, but not without fatigue;
բառնալ զ—, to smoothe difficulties;
— կրել, to meet with difficulties;
—ս հանել, to make difficulties;
յաղթել դժուարութեանց, to overcome difficulties.
cf. Դիզանամ.
facet;
face, visage, presence;
sort, manner, fashion;
mask;
—ս արկանել, to mask, to put a mask on the face;
բառնալ զ—, to unmask;
— —, several, in several ways or manners.
cf. Դիւցազնային.
to lay, to set, to put, to place;
to constitute, to found, to establish;
to apply;
— ի վերայ, to impose;
to put on;
— ընդ մէջ, to interpose;
վերստին —, to reinstate;
անուն —, to give a name, to name;
մարտ —, to make war;
պատիւ —, to honour, to show honour and respeet;
— զունկն, to obey;
— արծաթ ի շահ, to place money, to invest;
— գիրս, to compose books;
— ի սրտի, to think;
— առաջի, to propose;
— զանձն ի ձեռին, — զոգի ի բռին, to expose one's life;
to dedicate one's self;
— յապականութիւն, to to destroy;
մեզս —, վնաս ինչ or բազայս ի վերայ —, to blame;
to accuse, to impute;
— բանս, բան — ընդ ումեք, to agree, to come to an understanding;
to promise, to make an appointment;
վէրս —, վէրս ի վերայ —, to wound;
— ի դպրոց, to send to a hoarding-school;
— զոք ի նախատինս աղգաց, to make one the shame or laughing-stock of nations;
ի պահ —, to reserve, to put by;
խորհուրդ յանձին —, to take a resolution or decision;
պատուէր —, to give orders, to command;
— առ մինեանս, ընդդէմ մինեանց, to compare, to confront;
ընդդէմ բանս —, to speak against, to contradict, to oppose;
ձայն զկնի — ուրուք, to cry after some one, to call;
կեանս եւ մահ — ընդ ումեք, to agree to live or die together;
զգիշեր տիւ գնալ, to turn night into day;
քայլս —ի գնալ, to begin to walk;
եդից զքեզ յազգս, I will make thoe a father to nations;
եդից զքեզ յանապատ, I will turn thee into a desert;
սուր ի վերայ եդեալ կոտորել, to condemn to be shot (to put to the sword);
հանդստեան եւ գիւր կենաց — զանձն, to abandon ones self to dissipation;
դսրովանս թշնամանս, to outrage, to offend, to insult;
ասպատակ —, to ravage with troops;
արշաւանս —, to make inroads, to plunder;
երկիւղ մահու — ի վերայ, to threaten with death;
աղաղակ —, to cry;
աշխար —, to weep;
— առ իմիք, to add, to subjoin;
— զանձն ուրուք, to kill some one, to slay.
that protects, that patronizes;
protector;
— լինել՝ հանդիսանալ, to be the protector, to protect, to sustain, to support.
cf. Թզենապատ.
cf. Թիկնաւէտ.
frock-coat, surtout;
cf. Թիկնանոց.
back, shoulders;
back, hind part;
aid, succour, assistance;
բարձրացաւ քան զամենայն ժողովուրդն թիկամբք չափ ի վեր, he was taller than all the people from the shoulders upward, (head and shoulders taller than all the people);
ձեռին ուրուք լինել ի վերայ թիկանց թշնամեաց իւրոց, to place ones hand on the necks of one's enemies;
to put one's enemy under, to subjate;
—նս դարձուցանել, to turn the back, to take to flight, to flee, cf. Արհամարհեմ, cf. Փախչիմ;
—նս տալ արեւելից, to turn to the west;
—նս առնել or —նս օգնականութեան առնել, to form an alliance, to enter into an alliance, to confide in, to recur to, to rely on;
զ—նս հաստ առնել, to strengthen one's self, to be reinforced;
ի —նս հասանել, կալ, իջանել, to fly to the rescue, to send aid or reinforcements, to give a helping hand;
դառնալ ի —նս or ի —նս կոյս, to turn back, to turn one's back, to fly;
ի —նս առաքել, to send back, away;
— նաւին, poop;
ի թիկանց, ի —նս or ի —նս կոյս, զթիկամբք, behind, from behind, backward.
noise, sound, din, uproar, crash;
resounding, booming, echo;
wriggling, frisking;
— ոտիզ, stamping of the feet;
— հրճուանաց, transport of joy;
—ս առնուլ, to make a noise, to resound;
to wriggle;
to rebound, to jump, to frisk or turn about;
to thrill.
number;
enumeration;
list, order, rank;
quantity;
era, epoch;
number of chapters (in a book);
—ք, arithmetic;
վերացեալ —, abstract number;
—ք or Գիրք Թուոց, Book of Numbers;
ոչ էր or ոչ գոյ նոցա —, բազում էին քան զ—, their multitude was innumerable;
թուով ամք, մարդիկ, few years;
few men, persons;
թուով են առաքինիք, virtuous people are rare;
ի թուոյ փախչել, to be innumerable, numberless;
անցուցանել ընդ —, ի — արկանել or — համարոյ առնել, to number, to count, to calculate;
to range, to set in order;
ի — արկանել զզօրս, — համարոյ առնել զօրաց, to review the troops;
ի — or ընդ — մտանել, ի — անկանել, to be of, or among the number;
կարգել ի — այլոց, to reckon or rank among;
կարգել զոք ի — սրբոց, to canonize, to number among the saints;
ի — ասել, to recite;
ի — գիտեմ, ուսեալ եմ, I know by heart, memory or rote;
— համարուց, — համարոյ ամենայնի, the detail;
the sum total;
cf. Ոսկեթիւ.
number.
twisted;
crooked, oblique;
stunted;
erroneous, mistaken;
perverse, froward;
wrongfully;
awry, obliquely;
crookedly;
— մեկնել, խօսել, to interpret malignantly, to misconstrue, to put an ill construction on;
to preach a perverse doctrine;
— ճանապարհ, unfrequented, winding, tortuous road.
to be sprained, wrung;
to turn aside, to err;
— զիրաւունս, to give unjust judgments;
— զճանապարհս խոնարհաց, to cause the steps of the weak to err;
— զնաւն, to run aground, to run on the rocks;
— զհետ զօշաքաղութեան, to run after error for reward, to become corrupt through avarice.
hem, border;
the privy parts;
prepuce;
— ածել, to border, to hem;
to ornament, to trim, to embellish;
— ածեալ պաճուճել զանառս արտեւանանց, to tint the eye-lashes carefully.