passions;
movement of the soul, emotion, sentiment, feeling;
animal passions, sensuality, vice;
suffering, pain, torment;
accident;
attributes, properties;
— լուսնի, phases of the moon;
յոյզ կրից, transports, fits of passion;
զաչացու՝ խօլական՝ նորածին՝ մոլեգին —, blind, extravagant, furious, outrageous passion;
յուզել զկիրս, to stir up, to provoke or excite the passions;
գգուել զկիրս, to flatter, to soothe one's passions;
անձնամատն լինել ի կիրս իւր, to give oneself up, to abandon oneself to one's passions, to indulge, to let loose, to gratify one's passions;
ի դժուարին կիրս գտանել, to find oneself in a painful, embarrassing or awkward position;
նուաճել զկիրս, to rule, to subjugate or control one's passions, to bring one's passions under subjection.
πάθος, πάθη, πάθημα, passio, perpessio, affectio, afflictio, calamitas, եւ այլն. նոյն ընդ Կիր՝ որպէս արմատ Կրելոյ. (հակադրեալ ներգործութեան) եւ ընդ Կարիք, որպէս վիշտ, նեղութիւն, չարչարանք, անցք, այլայլութիւն զգայական. Յօժարութիւն. եւ ընդ Քարշ, որպէս իրք՝ զորս կրէ ոք յանձին. ախտ. եւ Շարժումն ներքին. քաշածը, քաղելը. չետիյի, չէքմեսի, զարեզ, տերպ, շէվք, աշգ, էլէմ.
Առանց կիրս կրելոյ է աստուածութիւնն, այլ իբր զթշնամանեալ խօսի. (Մխ. երեմ.։)
Կրեաց (տէրն ի մարմնի) զկամաւոր կիրսն եւ զչարչարանսն։ Կիրք՝ քաղցնուլն, վաստակիլն, բեւեռիլն ի խաչին. ներգործութիւն խաւարել զարեգակն, եւ այլն. (Ճ. ՟Է.։)
Ճանապարհորդեալ ընդ ամենայն կիրս մարդկային կենցաղոյս առանց մեղաց. (Պտրգ.։)
Սոյնպէս լիցի եւ մեզ աստուածեղէն զօրութեամբն ընդ ամենայն կիրս անցանել առանց յանցման. (Յճխ. ՟Բ։)
Կիրք տրտմութեան։ Բարեմտութեանն կիրք։ Ըստ շնորհալից կրիցն։ (Պիտ.։)
Կրիցս կարեաց։ Տաժանմամբ կրից։ Կիրս կսկծելիս։ Կենարարն կրիւք։ Ընդ խչի քո կրից։ Ընդ մերում կրիցս կարեկցելով։ Անբռնադատ կրիցն։ Դու ի վեր քան զկիրս երկրիս. (Նար.։)
Ամօթն, հոգւոյ է կիրք. (Լմբ. սղ.։)
որպէս որակութիւն, եւ պէսպիսութիւն, այլայլութիւն բնական իրաց, զգածմունք. բերմունք.
Կրականք որակուիք եւ կիրք. քաղցրութիւն, եւ դառնութիւն, ջերմութիւն, եւ ցրտութիւն, սպիտակութիւն եւ տեսութիւն. (Արիստ. որակ։)
Համեղահամ դիւրամոքելի կրից կոկորդաց. (Նար. խչ։)
Սանձել զկիրս որովայնին. (Յս որդի։)
Որպէս լուսնոյն կիրք սկիզբն առին գիտութեան։ Ծանեար զլուսնի բնութիւնն եւ զկիրս. (Առ որս. Է։)
որպէս Բնաւորական յատկութիւն. վիճակ. գովելի հանգամանք՝ զոր կրէ ոք յինքեան, այս ինքն տիրապէս ունի. եւ Վարք՜ կիրթք.
Յիւրմէ աստուածութենէն եւ յաստուածավայելուչ կրիցն ոչ անկանէր։ Զիւրաքանչիւրոցն (անձանց) զառանձնաւորութիւն եւ զյատկական կիրսն։ Այն կիրք՝ որ անկաւոր աստուածութեանն է, հասարակաց է։ Առաջի դնէ նոցա զկիրս առաքինութեան՝ պանդուխտս զնոսա ասելով եւ նժդեհս. զի այս կիրք կարի իմն յանկաւորք են առաքինութեան. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Ը։ եւ ՟Ա. ՟Դ։)
Զհետ կամացն աստուծոյ ի կիրս կացեալ առաքինութեանց. (Յհ. իմ. եկեղ.։)
Յաստուածային վարքս ճգնեալ, եւ զանմարմնոց կիրս ընկալեալ. (Յիսուս որդի.։)
Ըստ քերականաց՝ Յատկութիւնք առոգանութեան ի տրոհումն եւ ի զօդումն վանկից.
Կիրք երեք. ապաթարց, ենթամնայ, ստորատ. (Քեր. թրակ.) ի վերջն։
Իսկ իբրեւ նշանակ կրաւորական բայից՝ տե՛ս ԿԻՐ։