cruet (for the mass).
arrival, coming.
cf. Ժամանութիւն.
misfortune, mischance.
punctual, exact to the time appointed, watchful, vigilant;
— լինել, to seek, to look out for, to spy, to watch, to be on the watch, to keep watch;
— դարանակալ լինել, to lie in wait for, to be on the watch for.
canonical hours, divine service.
that kills, or loses time, loitering, lounging, trifling;
— լինել, to kill, or lose time, to trifle, to loiter, to while away.
loitering, trifling.
church, temple, chapel, house of prayer.
parsonage-house, vicarage;
— Հրէից, synagogue, Jewish chapel.
officiating priest.
clock;
watch;
— ճօճանակաւոր, pendulum;
— ծովային, chronometer;
cf. Ժամանակաչափ;
— ելեքտրական, electric clock;
— արեւային, sun-dial;
— աւազի, hour-glass;
— ջրոյ, clepsydra;
խասխաւոր —, anchor watch;
գլանաւոր —, lever watch;
գլխալար —, keyless watch;
հնչակ —, repeater, repeating watch;
զարթուցիչ —, alarum (watch or clock);
երաժշտակ —, musical watch;
ինքնահնչակ —, striking watch, hour and quarter watch;
րոպէացոյց —, seconds-watch;
ութօրեայ լարելի —, eight-day clock;
ուզզել զ—, to set one's watch right;
լարել զ—, to wind up a clock;
քակել զ—, to take a clock to pieces;
բանալի —ցուցի, watch-key;
տուփ, պատեան —ցուցի, watch-case;
թնդիւն, զարկ —ցուցի, tick-tack;
հնչել —ցուցի, to strike;
cf. Ժամ.
dial, dial-plate;
ոլաք —ի, the hand, index;
արեւային —, sundial;
աստեղական, գիշերահաւասարային, բեւեռային, հորիզոնտկան —, sideral, equinoctial, polar, horizontal dial.
performance of divine service;
cf. Ժամասացութիւն;
առաւօտեան —, matins;
երեկոյեան —, vespers.
cf. Ժամակոչ.
offering, alms, charity.
to vomit, to throw up;
to bubble up;
to gush out;
to pour forth, to vomit, to utter;
արիւն —, to vomit blood.
vomiting;
eruption.
to rust, to oxydize.
cf. Ժանգոտեմ.
to grow rusty, to oxydize.
of a harsh taste, crude, sour, bitter.
cf. Ժանտախտ.
to fall into a passion, to become enraged, angry;
to become ferocious, cruel;
to degenerate;
to spoil, to get spoiled, to ret.
to render wicked or cruel, to divest of humanity;
to irritate, to enrage;
to corrupt, to spoil.
to hem, to border, to trim;
to lace, to ornament with lace or ribands.
to inherit, to succeed to, to take possession of, to seize;
— զոք, to inherit from;
— զսիրտ, to gain the affections;
— զառաքինութիւնս՝ զփառս նախնեաց, to inherit the virtues, the glory of one's ancestors;
— զանուն զպարծանս, to acquire a glorious or renowned name, glory;
— զամօթ, to be overwhelmed with shame.
to make heir, to cause to inherit or possess;
անուն պանծանաց անձին —, to achieve great renown;
կորուստ —, to cause to perish.
animalcule, insect, worm;
shell, shell-fish;
buzzing, humming, buzz;
cf. Ճպուռն.
cf. Ժժմակ.
cf. Ժժմակ.
cf. Ժժմակ.
cf. Ժժմակ.
to be niggardly, sordid, parsimonious.
cf. Ժլատանամ.
to confound, to confuse, to perplex;
to make noise, to alarm, to rouse up.
cf. Ժխոր.
to deny, to gainsay, to disown, to disavow;
to falsify, to contradict, to oppose;
to be unmindful of favours received, to be ungrateful, unthankful.
to simulate;
cf. Ժտիմ.
denial, negation, disavowal, contradiction.
insolent, barefaced, impudent.
to become insolent, saucy, arrogant.
cf. Ժպիտ.
cassia (purgative).
to smile;
to sneer, to laugh in one's sleeve.
smile;
sneer.
to liquefy, to melt;
to spoil, to get spoiled, to grow corrupt, or putrid, to rot, to fester.
to assemble, to collect;
to heap, to amass, to gather together;
to receive, to reap, to gather, to get;
to receive, to welcome;
to furl;
to infer, to deduce, to argue, to conclude;
— առ իւր, ի տուն, to entertain, to receive hospitably, to welcome;
to lodge;
— ի մի, to concentrate;
— զյետին շունչ ուրուք, to receive the last sigh of;
զօրս —, to levy soldiers, to assemble troops;
— զկաց մնաց փախստէից, to rally the flying
to add or sum up;
to convene, to be reunited, brought together;
յինքեան —, to be wise or judicious, to have one's wits about one, to return to reason.
assemblage, reunion;
collection.
shout of encouragement or incitement, encouragement, comfort, incitement;
encouraging, animating;
exhorting;
— տալ՝ մատուցանել, to encourage, to give heart to or inspirit, to rouse, to excite, to urge on;
— բառնալ՝ հարկանել, to shout encouragingly;
— առնուլ, to take heart, to cheer up, to take courage.
cf. Խրախճանութիւն;
առնել ումեք —, to give a banquet to.
cf. Խրոխտումն.
hinderance, impediment, obstruction, obstacle;
difficulty;
interdiction, prohibition;
diversion;
interception;
abolition, abrogation;
suppression;
cessation;
ի խափանումն գալ՝ անկանել, to cease, to fall in desuetude, to be no longer in force.
brains;
mind, sense, wit, understanding, intelligence, wisdom;
խելօք, skilfully, ingeniously, cleverly, dexterously;
bench for rowers;
— կամրջաց, bridge-head;
— գետոց, source of ariver;
—լս ունել, to be wise, judicious, prudent;
ի խելաց ելանել, to lose one's reason, to become mad;
գնալ խելօք, յայլ խելս շրջել, յայլոյ խելս լինել, to be out of one's mind, to turn mad;
ցնորիլ ի խելաց, to faint, to swoon;
ի խելս գալ, to come to one's self, to recover one's self;
to amend;
խելս խառնել, to tax one's ingenuity, to contrive, to set one's wits to work, to try, to attempt;
to dupe, to outwit, to use artifice, craft, guile;
ի խերս կերպարանեալս, feignedly, with simulation, in appearance;
astutely, cunningly;
բանք բազում — սակաւ, much tongue and little judgment;
ի խելաց եւ ի մտաց թափեալ, hair-brained, cracked, foolish, insane, mad;
գինին կալաւ զխելս նորա, he became intoxicated, tipsy.
— նաւի, poop, stern of a ship;
ի խելս նաւին, on the poop.
halter, rope, noose;
bowstring;
strangulation, suffocation;
—ք շրթանց, flattery, wheedling, cajolery;
— առնել, — արկանել, ի — գալ, ի — մտաբերել, to strangle, to choke one's self;
— ընդ անձն ուրուք արկանել, առ —ս ածել զոք, to put a rope on the neck of, to bring to the halter, to strangle, to throttle, to choke;
— ընդ անձին հեղձամղձուկ պաշարիլ բանիւն, to be embarrassed & conounded by, not know what to say or do.
cf. Յիմար.
cf. Յիմարութիւն.
cf. Լումայ;
—ս —ս, piece by piece, little by little, slice by slice.
prop, stay, support;
back, back-side;
clothes' pocket;
crab;
craw-fish;
— դնել cf. Խեչակեմ.
spur, goad;
spur, incentive;
butting;
— իշոյ, ass-goad;
ընդդէմ —ի աքացել, to kick against the pricks.
scruple;
conscience;
doubt, distrust;
anguish, sorrow, affliction;
scrupulous, conscientious;
— մտաց, conscience;
scruple;
remorse, compunction;
խղճիւ մտաց, conscientiously, scrupulously;
ազատութիւն խղճի, liberty of conscience;
կշտամբանք խղճի մտաց, accusation, reproach of conscience;
— պահել, ի խղճի լինել մտաց ուրուք, to pretend to have scruples, to scruple to, to be conscientious;
լռեցուցանել զ— մտաց, to stifle remorse;
յազատութիւն խղճի մտացն, for conscience sake.
hard, stiff, harsh, tough;
sharp, strict, severe, rigorous, rigid, austere;
rough, rude;
cruel, merciless;
haughty, arrogant, supercilious, overhearing;
inflexible, obstinate, untoward, stubborn, untamable;
difficult, inaccessible;
—, խստիւ, harshly;
roughly, cruelly;
severely;
— բանք, harsh words;
— կեանք, austere, hard life;
խստիւ գնալ, to be blunt with;
to treat with brutality or severity, to maltreat;
—ս բարբառել՝ խօսել ընդ ումեք, to speak bluntly or harshly to, to say unpalatable things;
— է քեզ, it is hard forthee.
snotty, mucous;
— մարմին, թաղանթ, mucous body, — membrane.
Մոլախինդ.
question;
interrogation, inquiry, demand;
discussion, examination;
perquisition, search, quest;
visit, inquisition;
proposition, thesis;
litigation, contest, dispute, debate, quarrel;
request, requisition;
խօսեսցուք զայսր խնդրոյ, let us discourse on this chapter;
խնդիր առնել, ի խնդիր երթալ, գալ, ելանել, շրջել, անկանել, արկանել, to seek, to look for, to search for or after, to make inquiries, to investigate, to examine, to inquire into;
ի խնդիր լինել ուրուք, to trace, to be in search of, to follow the track of;
խնդիր ի մէջ առնուլ, to commence an argument;
խնդիրս յուզել, to raise a doubt, to create a discussion;
խնդիր եղեւ, there arose a question;
a dispute was raised;
խնդիր ի միջի կայ, the question is;
խնդիր է ինձ ի քէն, խնդիր մի ունիմ ի քէն, I have a favour to beg of you.
cf. Խնկաման.
boar, sow;
pig, hog, swine;
—ք, spoke of a wheel;
scrofula, king's evil;
— մատակ, sow;
— մալեալ, hog;
— ծովային, sea-hog;
ցնկնիլ —ի, to farrow, to pig;
ծնունդք —ի, litter of pigs;
— խանչէ՝ բոհբոհէ՝ կնչէ՝ գրդայ՝ կռնչէ, the hog grunts.
fruit of cypress, plane-tree;
— շերամոյ, cocoon.
harsh;
frowning, surly, threatening;
hideous, frightful, horrible, dreadful, shocking;
coarse, gross, rude, rough;
sad, sorrowful;
grave, stern;
— դէմք, stern and haughty countenance;
— աչք, threatening eye, gloomy eye;
— ակնարկել յոք, to look at sternly or angrily, to frown, to scowl, to knit the brows;
— հայել, to look surly at, to sulk, to turn a wild haggard look upon.
tumorous;
— մարմին, tumour.
thought;
thoughtful, discreet, prudent;
ի — արկանել, to think, to consider, to ruminate;
— ի միտս կայր նորա, he had the intention to, he intended to.
filth, dirt, muck, mire, mud;
filth, obscenity, villany, wantonness;
ի —ի՝ ընդ — թաւալիլ, to get splashed, to be bemired, covered with mud;
—ք պղծութեանց, defilement;
—ք միմեանց, sodomites.
search, inquisition, inquest, perquisition, research, examination;
— եւ խնդիր, strict inquiry;
— արկանել, ի— եւ ի խնդիր արկանել, ի— եւ ի խնդիր լինել, — եւ խնդիր առնել, to search, to examine, to inquire strictly, to pry into;
— եւ խնդիր առնել ումեք, to be in search of, to trace, to follow the tracks.
note;
line, letter;
notch of an arrow;
նուագել զխազս, to solfa;
նուագումն խազից, solfeggio;
immoderately addicted to;
immature, unripe.
play, game;
recreation, pastime, amusement, sport;
fun, joke, raillery, pleasantery, mockery;
mummery, foolery;
games;
scene, stage, theatre;
*song, air;
սէր խաղուց, gambling, gaming;
խաղք Ողոմպիայ, Olympic games;
խաղք ըմբշամարտից, wrestling;
գնդակ խաղ, the game of tennis;
խաղ կճեայ գնդակաց, game of marbles;
խաղ նարտի, backgammon;
խաղ աղիւսակի, draughts;
խաղ սատրնջոյ, chess;
խաղ աչկապուկի, blind man's buff;
խաղ թղթոյ, card-playing;
cf. Թուղթ;
խաղ բախտի, game of chance;
խաղ բառից, a pun, play upon words;
չլինել կամակ ի խաղ, to be in no mood for sport, not to be in a sporting mood;
ի խաղ հատանիլ, զակատիլ ի խաղս, to abandon oneself to amusements;
ի խաղ մտանե, to join a game;
to sit down to play;
լինել յաջողակ ի խաղի, to have a good game;
to hare a good-hand (cards), to be a lucky player;
լինել դժբաղդ ի խաղի, to have ill luck at play;
կորուսանել ի խաղի, to play or to gamble away;
վատնել զամենայն ի խաղի, to gamble away one's fortune, to lose ones' fortune by gambling;
դադարել ի խաղի, to leave off playing;
խաղ համարել, to take as a joke;
չեն ինչ խաղոյ, it is not to be trifled with, it is no joke;
— խաղ առնել զոք, ընդ խաղ արկանել, to ridicule, to deride, to mock, to make sport or mockery of, to laugh at a person;
ընդ խաղ առնել, to rally, to joke with, to jest with;
to turn to ridicule;
ընդ խաղ, ընդ խաղս, for fun, in jest, for a joke, jestingly;
ո՛րչափ խաղացի ընդ նոսա, how many tricks I played on them ! թո՛յլ տուր անդ զխաղդ, թո՛ղ զխաղդ, joking apart, in good earnest;
խաղ կանչել, to sing a song.
a note.
player;
dancer;
game, play, toy, plaything;
trifle, trifling amusement, foolery;
gewgaw, bawble;
laughing-stock, butt;
— լինել, to become the laughing-stock of;
— առնել, to make game of;
— եղեւ բախտին, he was fortune's plaything, or the sport of fortune, fortune mocked him;
հողմոց եւ ալեաց —, at the mercy of winds and waves.
plaything, toy, knick-knack, trinket;
trifle, trash, thing of nought;
game, play;
touch, feeling;
վաճառող —լեաց, toy-man;
մի ժամավաճառ լինիր ի —լիս, do not waste your time with trifles.
joint, articulation, socket.
calm, tranquil, serene, peaceful, undisturbed, quiet;
— միտք, serene mind;
—, —աբար, placidly, peacefully, calmly, quietly, serenely.
peace;
calm, tranquillity, quiet, rest, repose;
pacification, conciliation;
— ընդ ձեզ, peace be with you;
— ոգւոյ, մտաց, peace of mind;
այր խաղաղութեան, angel or messenger of peace;
քաղցր՝ խորին՝ անդորր —, perfect peace, profound tranquillity, sweet repose;
— առնել, to make peace;
կեալ ի խաղաղութեան, to live in peace;
առնել — ընդ ումեք, to make one's peace with;
խաղաղութեամբ լինել ընդ ումեք, to be at peace with;
վայելել ի խոր՝ յանվրդով խաղաղութեան, to enjoy profound peace;
to live in comfort;
աղմկել զ—, to disturb, to break the peace;
աղաչել, խօսել ի -՝ ի հաշտութիւն խաղաղութեան, to sue for peace;
մերժել զբան խաղաղութեան, to refuse terms of peace, to reject means for reconciliation, to be opposed to conciliatory measures;
խաղաղութեամբ, peaceably, peacefully, in peace;
արարտասուահայց խաղաղութիւն, խաղաղութիւն ըղձիւք ըղձացեալ, the longed for peace;
խաղաղութիւն է ինձ, I am happy and contented;
խաղաղութիւն պարգեւեսցէ նմա Տէր, God rest his soul;
peace to his soul;
ե՛րթ ի խաղաղութիւն, երթայք խաղաղութեամբ, go in peace;
God be with you;
մնա՛, մնայք խաղաղութեամբ, goodbye! adieu!
card, playing card;
հմայել խաղթղթովք, cf. Թուղթ.
sting;
spur, goad, prickle;
incentive;
—ք մտաց, խղճի, remorse, stings of conscience, compunction.
disorder, confusion, disturbance;
waste, ruin, corruption;
perversion, depravation;
overthrow;
disordered, confused, spoiled;
— առնել, cf. Խանգարեմ.
cf. Խանձրահամ.
cf. Մեկոն.
shepherd;
կին, աղջիկ —, shepherdess;
մանուկ —, shepherd boy.
companion in crucifixion;
crucified together;
— լինել, cf. Խաչակցիմ.
cf. Խաժամուժ.
cf. Միաբանակեաց.
the mass, the common herd, the multitude, the rabble, the mob;
low, vulgar, plebeian;
— ամբոխ, the lower classes, the common people, the scum or dregs of the people, the vulgar.
ill-used, ill-treated;
— առնեմ, to abuse, to misuse, to make a bad or ill use of.
cautery;
cauterization;
blister;
brand;
(կնիք) brand-iron;
—ս արկանել, —ս ի վերայ դնել, ի —ս մատչել, to cauterize.
fire, fire-brand;
live-coal;
pyre, funeral-pile;
— արկանել՝ լուցանել՝ վառել, to light a fire, to set on fire;
— մահահամբոյր, funeral pile.
darkness, obscurity;
grief, sorrow, affliction;
blindness, delusion, ignorance;
hell;
devil;
dark, obscure, gloomy, murky;
ընդ —, ի —ի, in the darkness, darkly;
խաւար աղջամուղջ, utter darkness;
խաւար շօշափելի, darkness that could be felt;
խաւար գիշերոյ, the shades of night;
— ******խաւար տգիտութեան, the darkness of ignorance;
ի խաւար դառնալ, to get or to grow dark, to become obscure;
ընդ խաւար գնալ, to walk in darkness, to be ignorant of;
բաժին խաւարին առնել, to condemn, to damn;
խաւար կալու զամենայն երկիր, darkness covered the whole earth;
cf. Ըմբռնիմ.
posture, position, standing still;
stage, pause, rest, stop, halt;
dwelling, lodge, seat;
situation, state;
conduct, customs;
being, substance
existing, existent;
զ— առնուլ, to stop, to pause, to halt, to rest, to cease;
կալ յուղիղ —ի, to remain in uprightness;
ոչ լինիցի — թաթից ոտից քոց, neither shall the sole of thy foot have rest;
կաց ի —ի քում, stand upright !
cf. Կայան;
station, rail-way station;
terminus;
wharf;
landing place;
— կառաց, coach-stand;
— ելից, մտից, departure;
arrival.
basket, pannier;
cf. Կայթիւն;
—ք դրուատեաց, rounds of applause, plaudits;
—ս հարկանել, տալ cf. Կայթեմ.
empire;
ի — ամբառնալ, to elevate to the purple, or to the imperial dignity.
female, feminine, womanly, womanish;
effeminate;
— սեր, ազգ —, womankind, the fair sex;
— ձայն, womanish voice;
— զգեստ, woman's garments;
— զարդ, female attire or ornaments;
զգենուլ —, to dress oneself in female attire;
մտանել զմուտ —, ննջել զգործ —, to lie with mankind;
—ք, women;
the menses.
paid in anticipation, advanced;
— դրամ, advance;
— լինել, to advance, to advance sums.