screen, fire-screen;
shade.
sun-lit, bright, splendid.
cf. Լուսաւորեմ.
clear, bright, brilliant;
luminaries, stars;
apostles, prophets, doctors;
— առնել, cf. Լուսաւորեմ.
very luminous, most splendid;
—, —ս ad. clearly, evidently, in the clearest manner.
enlightened-mind;
intelligent.
clearly.
to illuminate, to make light, to render clear, to brighten;
to enlighten, to illumine;
to light, to kindle;
to make serene;
to restore to sight, to open the eyes of;
to manifest;
to shine, to glitter, to sparkle, to brighten.
cf. Լուսաւորեմ.
illuminator;
սուրբ Գրիգոր՝ — Հայաստանեայց, St. Gregory, the illuminator of the Armenian nation.
light, brightness, glare, splendour;
illumination.
shining with light, resplendent, glittering, refulgent, dazzling.
to shine, to shed light, to be brilliant.
cf. Լուսափայլեմ.
light, brightness, splendour;
lustre;
perspicuity.
cf. Լուսափայլութիւն.
brilliant, luminous;
splendid, illustrious;
—ք burning and shining light.
having very white plumage.
bright, celestial, angelic;
—ք, angels.
optic nerves.
belonging to the celestial chorus.
cf. Լուսաթոյր.
small light;
rush-light, night-light;
an agreeable light.
moon, the planet, or the luminary of the night;
moon, month;
ծագումն լուսնի, moon-rise;
լոյս լուսնի, moon-shine, moonlight;
շող լուսնի, moon-beam;
նոր, ամսագլուխ լուսին, new moon;
կարակնաձեւ, ուռճալիր լուսին, full moon;
աճեցուն, նուազուն, լուսալիր լուսին, crescent, waning, harvest moon;
կարմրորակ լուսին, red moon, April moon;
փուլ լուսնի, the waning of the moon;
cf. Քառորդ;
եւ ոչ լուսին կասէ ի մաշել եւ լնուլ, not even the moon ceases to wax and wane;
եւ էր գիշեր պայծառափայլ լուսնի, it was a beautiful moon-lit night, the moon shone bright;
լուսին ձիոց, horse-shoe;
տեսիլ լուսնի, phase;
ընթացք լուսնի, lunation, the lunar course.
cf. Սոխակ.
speck, film, cataract;
pearl or web;
բուժել, կեղեւել զ—ն, to couch a cataract.
lunacy.
selenography.
cf. Լուսնոտ.
superstitious regard for the moon.
moonlight, moon-shine;
moon-light night;
ի լուսնակի, by moon-light, in the moon-light.
cf. Լուսնակ.
lunar, lunary;
monthly;
lunatic;
epileptic;
— ամիս, տարի, lunar month, lunar year.
cf. Լուսնոտ.
moon-shaped;
crescent-shaped;
orbicular.
interlunium.
neomenia (Roman feast of the new moon).
paraselene, mock-moon
moon-worshipper.
like the moon.
lunisolar.
almanac, calendar.
cf. Լուսնական.
lunation.
selenite.
cf. Լուսնոտ.
Jupiter, Jove (planet)
cf. Փոսուռայ.
cf. Լուսնակ.
lunatic, moonstruck, mad;
epileptic.
cf. Դժուարաբոյժ.
cf. Երկաթակտրութիւն.
cf. Երկաթակտրութիւն.
to lengthen, to extend, to stretch, to draw, to draw out;
to prolong;
— զոտս or զսրունս, to stride, to straddle.
mill-stone;
mill-stone quarry;
of millstone;
— հաստատուն, bedstone, bed mill-stone, lower mill-stone;
— շարժական, runner, upper mill-stone, top mill-stone.
cf. Երկուորեակ;
cf. Երկուորի.
cf. Երկուորեակ;
cf. Երկուորի.
cf. Երկուորեակ;
cf. Երկուորի.
cf. Երկբայութիւն.
that opens on two sides or doubly, double;
— դուռն, folding-door;
— խեցեմորթ, bivalve.
cf. Երկգլուխ.
heaven;
heavens, the sky, the firmament;
paradise, dwelling of the blessed;
air, ether;
ելանել յերկինս, to ascend up into heaven;
յերկինս ամբառնալ, to raise to the skies;
կապուտակ —, the blue sky;
կամար երկնից, the arch or vault of heaven;
հուր, շանթ երկնից, the bolts of heaven;
ցասումն երկնից, the wrath of heaven;
—ք եւ երկիր, heaven and earth;
—ք! արդար —ք, heavens! good heavens! ջինջ՝ պարզ՝ անամպ ամպամած —, clear, serene, cloudless, cloudy sky;
հրեզէն —, the Empyrean.
fear, timidity;
terror, apprehension, fright, dread;
doubt, distrust;
առ —ի, for fear of;
յ— անհնարին վարանել, զերկիւղի հարկանիլ, to fear, to apprehend, to be much afraid;
— արկանել յոք, to frigthen, to startle, to strike with terror;
խօլական —, a panic;
— մահու անկաւ ի վերայ իմ, the terror of death is fallen upon me;
երկեան — մեծ, they were sore afraid.
pang, work, labour in child-birth;
pains, labour, trouble, fatigue;
երկունք ծննդականի, throes;
յերկունս լինել, ունել երկանց, պատիլ զումամբ երկանց, to be in labour, in the pangs of child-birth, to labour.
celestial assembly;
cf. Երկնագումար.
celestial;
ethereal;
— մարմինք, celestial bodies, planets, etc.;
— բարկութիւն, the wrath of heaven.
cf. Երկնաչու.
the sixth letter of the alphabet and the fourth of the consonants;
six;
sixth;
It is sometimes changed for, or confounded with the letter ս;
զգեստ, սգեստ;
սքողել, զքողել;
զգալ, սգալ.
that marks the accusative;
սիրել զաստուած, to love God;
տեսանել զարեգակն, to see the sun;
ուտել զհաց, to eat bread. This article is sometimes understood, for example;
մնացի՝ զի բերցէ խաղող, եւ եբեր փուշ (instead of զխաղող, զփուշ). It is often repeated;
որք միշտ փրփրեն զիւրեանց զանձանց զամօթ (instead of զամօթ անձանց իւրեանց). It often changes its place;
ետուն նմա գիրս զԵսայեայ (usually զգիրս Եսայեայ).
It marks the narrative or sixth case, on, of, for;
երթալ զոսկւոյ, to go and fetch gold, or in order to bring gold;
առաքել զջրոյ, to send in order to bring water;
խօսել զնմանէ, to speak of him.
It marks the eighth case, round, about, on, above;
արկանել զնովաւ, to put on him;
ածել զբոցով, to pass above the flame, to singe;
անցուցանել զամենեքումբք, to surpass, to surmount, to excel more than all.
augmentative letter;
գրգռել, զգրգռել;
եղծանել, զեղծանել;
անցանել, զանցանել.
dead, killed, stretched on the ground;
— կացուցանել, — յերկիր կործանել, to overturn, to throw down dead bodies, to strike stiff to the ground.
corpse, dead body;
պաճուճել գեղովք զ—, to embalm;
առնել — անթուելի, to make great carnage;
դիակունք կռոց, destruction of idols.
cf. Դիահանութիւն.
cf. Մրուր.
cf. Դիւրահուպ.
cf. Դիւրափխուր.
cf. Դիւրափխուր.
cf. Դիւցընկէց բարձունք.
to lay, to set, to put, to place;
to constitute, to found, to establish;
to apply;
— ի վերայ, to impose;
to put on;
— ընդ մէջ, to interpose;
վերստին —, to reinstate;
անուն —, to give a name, to name;
մարտ —, to make war;
պատիւ —, to honour, to show honour and respeet;
— զունկն, to obey;
— արծաթ ի շահ, to place money, to invest;
— գիրս, to compose books;
— ի սրտի, to think;
— առաջի, to propose;
— զանձն ի ձեռին, — զոգի ի բռին, to expose one's life;
to dedicate one's self;
— յապականութիւն, to to destroy;
մեզս —, վնաս ինչ or բազայս ի վերայ —, to blame;
to accuse, to impute;
— բանս, բան — ընդ ումեք, to agree, to come to an understanding;
to promise, to make an appointment;
վէրս —, վէրս ի վերայ —, to wound;
— ի դպրոց, to send to a hoarding-school;
— զոք ի նախատինս աղգաց, to make one the shame or laughing-stock of nations;
ի պահ —, to reserve, to put by;
խորհուրդ յանձին —, to take a resolution or decision;
պատուէր —, to give orders, to command;
— առ մինեանս, ընդդէմ մինեանց, to compare, to confront;
ընդդէմ բանս —, to speak against, to contradict, to oppose;
ձայն զկնի — ուրուք, to cry after some one, to call;
կեանս եւ մահ — ընդ ումեք, to agree to live or die together;
զգիշեր տիւ գնալ, to turn night into day;
քայլս —ի գնալ, to begin to walk;
եդից զքեզ յազգս, I will make thoe a father to nations;
եդից զքեզ յանապատ, I will turn thee into a desert;
սուր ի վերայ եդեալ կոտորել, to condemn to be shot (to put to the sword);
հանդստեան եւ գիւր կենաց — զանձն, to abandon ones self to dissipation;
դսրովանս թշնամանս, to outrage, to offend, to insult;
ասպատակ —, to ravage with troops;
արշաւանս —, to make inroads, to plunder;
երկիւղ մահու — ի վերայ, to threaten with death;
աղաղակ —, to cry;
աշխար —, to weep;
— առ իմիք, to add, to subjoin;
— զանձն ուրուք, to kill some one, to slay.
to place one's self;
to become;
եդաւ դուռն, the door was shut;
եդաւ զթագ, he crowned himself.
tremor, trembling, shivering, fear;
զդողի հարկանիմ, to tremble;
ի դողի եւ յերերի կալ, to shake, to stir, to shudder;
ի դողի կացուցանել, to cause to tremble.
of the same party;
allied;
— լինել, to take wing;
առնուլ զոք իւր —, to take aid.
to flap, flutter or beat the wings, to soar up, to wing one's flight, to spread the wings for flight;
to try, to endeavour, to compel one's self to, to apply one's self to, to do without help;
to occupy one's self with;
to undertake, to follow;
— ի, to be bordering on;
յապստամբութիւն —, to insurge, to revolt;
յուսմունս —, to give one's self up to study;
— զմիմեամբք, to help mutually or one another, to assist each other;
ի տուրեւառս —, to devote one's self to commerce.
with spread wings;
— ընդունել զոք, to receive with open arms or wings.
oar, scull;
fastening har, tringle;
— ի ժամացուցի, appendix.
to edge, to sharpen, to point, to grind;
to forge, to fashion, to fabbricate;
to twist, to warp;
to bend, to incline;
to exercise, to instruct, to inform;
— զլեզու, to become biting or sarcastic.
span;
palm;
թզաւ յերկայնութիւն, a palm's length;
թանձրութիւն նորա թզաւ, four inches thick.
noise, sound, din, uproar, crash;
resounding, booming, echo;
wriggling, frisking;
— ոտիզ, stamping of the feet;
— հրճուանաց, transport of joy;
—ս առնուլ, to make a noise, to resound;
to wriggle;
to rebound, to jump, to frisk or turn about;
to thrill.
number;
enumeration;
list, order, rank;
quantity;
era, epoch;
number of chapters (in a book);
—ք, arithmetic;
վերացեալ —, abstract number;
—ք or Գիրք Թուոց, Book of Numbers;
ոչ էր or ոչ գոյ նոցա —, բազում էին քան զ—, their multitude was innumerable;
թուով ամք, մարդիկ, few years;
few men, persons;
թուով են առաքինիք, virtuous people are rare;
ի թուոյ փախչել, to be innumerable, numberless;
անցուցանել ընդ —, ի — արկանել or — համարոյ առնել, to number, to count, to calculate;
to range, to set in order;
ի — արկանել զզօրս, — համարոյ առնել զօրաց, to review the troops;
ի — or ընդ — մտանել, ի — անկանել, to be of, or among the number;
կարգել ի — այլոց, to reckon or rank among;
կարգել զոք ի — սրբոց, to canonize, to number among the saints;
ի — ասել, to recite;
ի — գիտեմ, ուսեալ եմ, I know by heart, memory or rote;
— համարուց, — համարոյ ամենայնի, the detail;
the sum total;
cf. Ոսկեթիւ.
number.
to be sprained, wrung;
to turn aside, to err;
— զիրաւունս, to give unjust judgments;
— զճանապարհս խոնարհաց, to cause the steps of the weak to err;
— զնաւն, to run aground, to run on the rocks;
— զհետ զօշաքաղութեան, to run after error for reward, to become corrupt through avarice.
hem, border;
the privy parts;
prepuce;
— ածել, to border, to hem;
to ornament, to trim, to embellish;
— ածեալ պաճուճել զանառս արտեւանանց, to tint the eye-lashes carefully.
cf. Դրամաթուղթ.
card-playing, game at cards;
ընկերակցիլ ի —, cf. Թուղթ.
torpor, numbness, sluggishness;
narcotic medicine;
hemlock, poison;
narcotic, benumbing;
թափել զ—, to recover from a state of torpor, to be one's self again;
— առնուլ, to take poison, to grow torpid.
sound, noise, detonation;
sound of bells, gingle, clatter;
crash;
թնդիւն արձակել, to resound, to make a noise;
թնդմամբ հարկանիլ, to be perturbed by the uproar, to be alarmed or frightened;
— սրտի, palpitation, throbbing of the heart;
թնդիւն երակի, throbbing, beating, pulsation;
զննել զթնդիւննս երակի, to feel the pulse;
թնդիւն, կայթիւն ձեռաց, clapping;
թնդիւն, դոփիւն ոտից, tramp, trampling;
թնդիւն ժամացուցի, tick, tick-tack;
թնդիւն, գանգիւն զանգակաց, peal;
թնդիւն, բաղխիւն դրան, slam, bang;
թնդիւն, շաչիւն կառաց, rattling;
թնդիւն, թմբիւն, գոռոչ որոտման, peal of thunder, thundering noise, rumbling, roll;
թնդիւն, դափիւն թմբկի, roll;
թնդիւն, շառաչիւն զինուց, clash, clang;
թնդիւն, բոմբիւն հրետից, boom;
թնդիւն, շկահիւն գնդակաց (հրազինուց), whiz.
rebellious, disobedient, refractory, contumacious, factious, seditious;
—ք, conspirators;
ժողով, միաբանութիւն —աց, conspiracy.
slap, box, tap;
— ածել՝ հանել՝ մատուցանել, to slap, cf. Ապտակեմ;
— առնուլ՝ ըմպել՝ ուտօլ, to receive a box on the ear.
right;
right hand;
ընդ աջմէ, to the right;
աջոյ ձեռամբ յաջողակ, right-handed;
յաջմէ եւ յահեկէ՝ յաջուց եւ յահեկաց, to the right and left, on each side;
— թեւ բանակի, right wing of an army;
— հաւանութեան տալ՝ կարկարել ումեք, to offer one's hand, to consent;
յ— եւ յահեակ, right or wrong.
to the right, on the right side;
յ— դասու, to the right.
right side, right hand;
— նաւու, starboard;
յաջակողման, to the right.
taking, capture, seizure;
plunder, pillage;
— աւար, — եւ ապուռ, cf. Աւար, cf. Աւարառութիւն, cf. Կողոպուտ;
յ— յապուռ, plundering, sacking, pillaging.