cover, lid;
that has a cataract in the eye, blind.
to have a cataract in the eye.
state of a person who has a cataract or web in the eye, obscurity of vision.
cf. Բլշակնիմ.
to obscure the sight, to blind;
to blunt, to rust.
cf. Բլշացուցանեմ.
hill, hillock.
hillock, knoll.
inhabitant of a hill.
spotted, Stained, faulty
cf. Բծախառն.
to spot, to soil.
cf. Բիծ դնել.
louse;
քաղել զ—ս, to louse, to free from lice.
spotted, soiled, vicious, dishonest, ugly.
spot, soil, fault, ugliness, deformity.
to produce, to cause;
to spread;
to pour.
cf. Բղխեմ.
to flow, to drop, to gush, to stream, to spout out;
to derive, to emanate, to come, to proceed, to arise, to spring from.
source, gush, eruption;
emission, spiration, proceeding, emanation.
pot, earthen vessel.
cf. Բղուկ.
luxurious, lascivious, lewd, lecherous.
luxury, licentiousness, incontinence, lasciviousness.
cell of a honeycomb.
theme, text.
physics.
naturally.
cf. Բնաջինջ առնեմ.
native, natural;
— գաւառ, native country.
natural, innate.
native country.
natural philosopher.
physical.
physics.
original, text.
camp, encampment.
metaphysical.
metaphysics.
metaphysically.
physiognomist;
natural philosopher.
physiognomic;
physical.
physiognomy;
physics.
chymist.
chymical.
laboratory.
chymistry.
physiologist;
moralist;
apologist;
veridical, truth-telling.
physiological.
to philosophize;
to discourse of natural things.
cf. Ջոլիր;
split hair;
— առ —, cf. Ջոլրաբար;
—ս առնել, to make a distinction or difference;
to sow division.
water;
juice;
liquid, watery;
օրհնեալ —, holy water;
չած ջրոյ, water-god;
անոյշ, ըմպելի, պաղ or ղով, գաղջ, տաք, եռացեալ, հանքային, ծծմբային, աղային —, good or portable, drinkable, cold or fresh, tepid, hot, boiling, thermal, sulphurous, saline water;
— մսոյ, broth, cf. Արգանակ;
գաւաթ մի, դոյլ մի —, a glass, a bucket or pail of water;
դոյլ մի լի —, a pailful of water;
ըստ — եւ ըստ ցամաք, by sea & land;
տեղատութիւն եւ մակընթացութիւն ջուրց, tide, flux reflux, & reflux, ebb & flow;
երթալ զջրոյ, to go to fetch water;
— հանել, to draw water;
— ըմպել, to drink water;
— հեղուլ, թափել, առնել —, to make water, to piss, to urine;
— տալ, to water, to sprinkle;
to water, to give to drink to;
եռացուցանել զ—, to warm, to boil water;
— արկանել ձեռաց ուրուք, to pour water on a person's hands;
լաւ է — հորի քան զգինի յոռի, pure water is better than bad wine;
cf. Թակարդ, cf. Ըմպեմ.
cf. Սեբենի.
love;
affection, fondness, tenderness;
inclination, delight, liking, taste, fancy;
love, passion, flame, salacity, love-suit;
charity, supernatural love, christian charity;
agape, love-feasts;
kiss;
— կանանց, hymen, vulva;
the quiver of love;
— վաղանցուկ, amour, intrigue, love affair;
յօդակապք, ոլորք սիրոյ, ties, bonds of love;
հանգոյց, տոմսակ, գաղտնիք, երգ, վէպք, ընծայ սիրոյ, love-knot, love-letter, love-secret, love-song, love-tale, love-toy;
— առ աստուած, առ ընկերն, ազատութեան, հայրենեաց, արուեստից, փառաց, առաքինութեան, love of God;
of our neighbours or fellow-creatures;
of liberty;
of our country;
of arts;
of glory;
of virtue;
ամուսնական, մայրական or մայրենի, հայրական, որդիական —, connubial or conjugal, maternal, paternal, filial love or affection;
— անձնական, self-love, egoism, solipsism;
— աստուածային, երկնային, մաքուր or սուրբ, նորաբողբոջ, փոխադարձ, համեստ, օրինաւոր, եռանդուն, սաստիկ, բուռն, անչափ, հաստատուն, հաւատարիմ, յաւիտենական, divine, celestial, pure, rising, reciprocal or mutual, honest, lawful, ardent, lively, violent, extreme, constant, faithful, eternal love;
մոլենախանձ —, jealousy;
— երկրային, յողդողդ, անցաւոր, զգայական, մարմնական, անկարգ, պիղծ, յանցաւոր, եղեռնաւոր, earthly, inconstant, fleeting or transitory, sensual, carnal, illicit, lustful, culpable, criminal love;
վայելել սիրով, to make love to, to fall in love with, to court, to woo;
հալիլ մաշիլ սիրով, to burn, to languish with love, to be love-sick;
հատուցանել ընդ սիրոյ, to give love for love, to re-love;
— ազդել, to inspire with a passion;
դիւթել, բորբոքել զ—ն, to philter, to charm;
— ցուցանել, to show or demonstrate love for;
առնել —, to be courteous, amiable, friendly;
to do or confer favours;
ուտել զ—, to eat together, to make love-feasts;
դնել — ի բերան, to kiss, to embrace;
սիրով, lovingly, tenderly, affectionately, with pleasure, willingly;
ի — աստուծոյ, for God's sake;
ի — իմ, for me, for my sake;
արա ինձ —, do me the kindness or the pleasure to;
ամենայն սիրով, very willingly;
— իմ ! my love ! my dear ! cf. Խառնեմ;
cf. Հարկանիմ.
cf. Սրովբէ;
focus of love.
cf. Սիրաբողբոջ.
amiable, dear, beloved, well-beloved;
affectionate, benign, kind;
favourite, darling, lover;
—դ իմ, my dear;
— ընծայել, to render amiable;
— է ինձ, I prefer;
— է քեզ գեղեցիկն, the beautiful affects you;
— է ինձ կարծել, I should think;
— է ինձ տեսանել ի քեզ, I am very happy to see in you;
— էր ինձ բարերարել, I had placed all my happiness in doing good.
to love, to be fond of, to have an affection or a liking for, to cherish, to like, to be pleased, to take pleasure or delight in, to delight in;
— զմիմեանս, to love one another, to be fond of each other;
ըստ անձին —, to love as oneself;
— իբրեւ զբիր ական, to love as the apple of one's eye;
— մինչեւ զշունչ վախճանին, to love to one's last breath;
խանդակաթ, տարփանօք, սաստիկ, բոլորով սրտիւ or յամենայն սրտէ, ոգւով չափ, ի վեր քեան զամենայն, անկեղծ սիրով —, to love tenderly, passionately or dotingly, to distraction, with all one's heart, with all one's soul, above all, sincerely;
զմի սէր —, to love with equal affection.
loving, fond of;
amateur, lover;
— նկարուց, amateur of pictures;
— երաժշտութեան, dilettante;
— գեղարուեստից, virtuoso;
— ազատութեան, փառաց, lover of liberty, of glory;
չես դու — մարդահաճութեան, you do not like flattery;
— է նա գրենոց, books are his passion;
— եմ ես տնկաբանութեան, I have a great taste for botany.
heart;
heart, soul, mind, intellect, memory, intelligence;
courage, spirit, heart;
heart, inmost thought;
heart, centre;
առ սրտի, through anger;
սրտի դիւր, ease, pleasure, contentment, satisfaction;
բարութիւն, խստութիւն սրտի, kindness, hardness or obduracy of heart;
լքումն սրտի, faintheartedness, despondency;
ուղիղ, անկեղծ սրտիւ, sincerely, openheartedly, openly;
բոլորով սրտիւ, ի բոլոր սրտէ, յամենայն սրտէ, սրտի մտօք, with all one's heart or soul, heartily, with good will, willingly, voluntarily;
կրթել զ—, to form the mind or character;
հեռացուցանել յանձնէ զ—ս, to alienate good will;
գերել զ—, to captivate, to gain the heart or affection;
յինքն արկանել զ— ուրուք, to gain a person's good;
յափշտակել զ—ս, to charm or gain all hearts;
գորովել, ժառանգել զ—, to touch, to move, affect or stir, to possess the heart;
իջանել ի խորս սրտին, to descend into one's heart;
թափանցել ի խորս սրտին, to penetrate the inmost recesses of one's heart;
տալ, նուիրել զ— իւր, to give one's heart;
խոտարեցուցանել զ—, to pervert, to deprave the heart;
խօսել ընդ սրտի, to speak to the heart;
ասել ի սրտի իւրում, to say within oneself, to say in one's heart;
սրտի մտօք վաստակել, to labour heartily, to take to heart, to occupy oneself seriously with;
— ի բերան շրջել, to seek painfully for;
սրտի դիւր լինել, to be in a state of contentment or tranquillity, to feel pleased, comfortable, contented;
զեղուլ զ— իւր առաջի աստուծոյ, to open one's heart before God;
հայրական, մայրական, գողտր, զգայուն, խաղաղ or անդորր, խաղաղաւէտ, երախտագէտ, ազնուական, բարի, ազնիւ, վսեմախոհ, վեհ, անվեհեր —, paternal, maternal, tender, feeling or sensible, calm, pacific, thankful, noble, good, excellent, elevated (high-minded), great, intrepid or dauntless heart;
անզգայ, ապերախտ, խիստ, ապականեալ, վատ, անգութ, անողորմ, չար, լքեալ —, unfeeling or insensible, ungrateful, flinty or obdurate, spoilt or corrupt, craven or dastard, hard(hearted), unmerciful or pitiless, cutting, drooping, dejected or despondent heart;
խորհուրդք մեծամեծք ի սրտէ գան յառաջ, great thoughts take their rise in the heart;
—ն բաբախէ, թնդայ, the heart palpitates;
արկ ի — իմ, he placed in my heart, he inspired me;
անկցի գութ ի — քո, let your heart be touched;
նուաղեալ էր — նորա, his heart was weak;
հրճուէր ի սրտի, he rejoiced from the bottom of his heart;
եթէ ուրուք — առնուցու կերիցէ, let him eat it if he has the heart to, if he has courage enough;
— իմ գելանի, my heart is moved;
— ի բերանն էր, he struggled with death;
որ յաչաց հեռացաւ՝ ի սրտէ հեռացաւ, out of sight, out of mind.
vanity, foolery;
vain and trifling things, trifles, bawbles, trinkets, gew-gaws, knick-knacks;
foppery, silliness, nonsense;
ի —իս, in vain, uselessly;
գնալ զհետ սնոտեաց, to run after follies;
սնոտեօք զբօսնուլ, to be taken up with trifles, to trifle time away, to fiddle-faddle.
cf. Ընդունայնաբան.
nutrition, nourishment, alimentation;
nutriment, aliment, food, maintenance, subsistence;
feeding;
nurture, instruction, education;
տեղի սննդեան որբոց, orphan-house.
staircase, stairs, ladder;
երկբացիկ —, double ladder, trestles;
ծալածոյ —, folding ladder;
— չուանեայ, rope-ladder, foot-rope;
— հրդեհի, fire-ladder, fire-escape;
— պաշարման, scaling-ladder;
— շրջանակաւ, winding staircase;
ելանել ընդ —ղս, to go up stairs;
իջանել ի սանդղոց, to come down stairs;
ելանել ի վեր սանդղովք, to scale, to climb over, to escalade;
ելանել սանդղովք ի պարիսպս, to scale the walls.
comb;
— նեղատամն, small-toothed comb;
— լայնատամն, large-toothed -;
— փղոսկրեայ, ivory -;
խոզանակ սանտեր, comb-brush;
քսակ սանտեր, comb-case;
— ոստայնանկաց, weaver's -;
— կանեփի, վշոյ, hatchel, flax comb, hemp comb;
— բրդոյ, card to comb wool.
crystalline;
jelly;
— բուսական, pectine;
— հիւթն աչաց, crystalline humour.
great, terrible, violent;
— մակբայ, intense adverb;
— մասնիկ, increasing particle.
cf. Բնաջինջ.
Satan, demon, devil, evil spirit;
cf. Սատան;
cf. Բանսարկու.
spider;
երդաբնակ, նըստուկ, ուղղընթաց, շեղընթաց, թելհան, սփռող, թափառուկ, մոլար, ոստին, ջրային —ք, house spider, sedentary, retrigrade, laterigrade, spinner, snaring, vagrant, erratic, land spider, waterspiders;
արագ or ժիր, նուրբ, կայտառ, խիզախ or արի, ճարտար or ճարպիկ, հնարագէտ, հանճարեղ, գիտուն, վաստակաւոր, արթուն —, agile, cunning, quick, prompt, skilful, industrious, ingenious, knowing, laborious, vigilant spider;
կախուկ, վերնակառ or վերամբարձ, մանողակ, փորեղ or տղընդեր, տգեղ or մախիզ, անհեդեդ, սոսկալի, թունաւոր —ք, hanging, suspended, spinning, big-bellied, ugly, deformed, frightful, venomous spiders;
starling.
laurel, baytree.
cobweb, spider's web;
սրբել զ—ս, to sweep down the cobwebs;
— ձգել ծածկոյտ զերեսօք, to hind behind a cobweb, to try to conceal what is manifest, to cover with pretexts.
instrument, tool, apparatus, harness, furniture;
նաւ կազմեալ ամենայն սարութեամբ, ship complete in stores and rigging.
black;
sad, gloomy;
ink;
negro;
black;
— փայտ, cf. Եբենոս.
august;
emperor.
cf. Սեբաստոս;
count, earl.
table, board;
meal, food, table;
altar;
banker's counter;
աւագ —, grand, high altar;
— գրելոյ, writing-table;
— խոհակերոցի, kitchen-table;
dresser;
— մարմարեայ, marble-table;
— գործոյ, work-table;
սփռոց —ոյ, table-cloth;
անօթք, սպասք —ոյ, plates and dishes;
պատառաքաղ, դանակ, դրգալ —ոյ, table-fork, table-knife, table-spoon;
զրոյցք ի —ի, table-talk;
— յարդարել, ուղղել, դնել, to lay out a table, to spread the table;
— ուղղել, to erect or place an altar or Communion-table;
բեզմել ի —, to sit down to table;
ծառայել —ոյ, to wait at table;
ի —ի լինել, to be at table;
ելանել ի —ոյ, to rise from table;
բառնալ զ—, to take away, to clear the table;
ծախք —ոյ, table-expenses;
cf. Կողապտեմ;
cf. Ճաշ;
cf. Պատիւ;
trapezium.
genital;
prolific;
generic, sexual;
genitive;
— or —ք, the sex, the genitals;
ի բաց հատանել զ—ս, to castrate, to geld.
cf. Բիրտ.
horror, great fear, trembling, shuddering, terror, dread, dismay, fright, apprehension;
— հերաց, bristling up of the hair;
դողումն եւ — կալաւ զբանակն, a panic spread through the army;
— պատահեաց ինձ, I was seized with horror;
— ածել, բերել, to terrify, to strike with horror, to make one's hair stand on end.
custom, habits, manners, usage, practice, use, bent;
արդի, նոր —, mode, new fashion;
հնացեալ —ք, ancient customs;
տարադէպ, դժպատեհ —, abuse, corrupt practice;
չար, յոռի, գարշ —, bad habit, ugly way, sad or nasty trick;
ընդ սովորութեան, according to custom, as usual;
ընդ ոչ սովորութեան, out of use or custom, unusual;
ընդ սովորութեան իւրում, as is his wont, according to his custom;
մեք չունիմք —, it is not our custom to, we are not in the habit of;
երկրորդ բնութիւն է —, use is second nature;
cf. Ունակութիւն.
little;
brief, short, succinct, concise;
*dear, high-priced;
short;
an Armenian note;
— ինչ, իմն or մի, a little, cf. Փոքր ինչ, cf. Խուն մի, cf. Սակաւ մի;
— ինչ յառաջ, some time before;
— ինչ կանխագոյն, a little before;
— ինչ զկնի, some time after;
յաւելից այլ եւս — ինչ, one word more;
ի — բանս, — բանիւ, in few words;
— իշխանութիւն, իշխանք, cf. Սակաւապետութիւն.
murder, butchery, slaughter, massacre, carnage;
immolation, sacrifice;
իբրեւ զոչխար ի —, like sheep for the slaughter.
end, term, consumption;
—, ի —, totally, entirely, quite, all, thoroughly;
մինչեւ ի —, to the last extremity, utterly;
մինչեւ ի — ազգին, արշակունեաց, till the extinction of the dynasty of the Arsacides;
մինչեւ ի — շնչոյն, to the last breath;
— եբարձ զայն ի միջոյ, he achieved its destruction;
ի սպառ, to the end;
finally, at length, at last;
fully, altogether, wholly, entirely, quite.
service, office, function, employment;
want, requisite;
furniture, ornaments, trimmings, apparel, moveables, luggage, clothes, goods, service of plate, vessels, utensils;
dinner-service;
meats, victuals, repast, dinner, treat, feast;
pomp, train, equipage;
care, earnestness, solicitude;
—ք եկեղեցւոյ, church ornaments, decorations, plate, chalice;
ի — հայրենեաց, in the public service;
— ունել, տանել, հարկանել, ի —ու կալ, to serve, to take service, to minister;
— ունել կրակի, to worship fire;
— տանել կռոց, to worship idols;
լինել ի —ու պաշտաման ուրուք, to serve, to be in service;
հարկանել, տալ ումեք զյետին —, to pay the last honours;
— տանել ախտից, to obey the passions;
աստուածական մատուցանել անձին —, to be one's own idol;
— առնել, to attend well, to care, to keep, to guard, to watch, to spy, to lie in wait for;
to eat, to dine;
— ուտել or կերակրիլ, to regale, to entertain, to give an entertainment;
— ա րկանել, դնել, to prepare the requisites for the Mass;
զբաղեալ էր ի բազում —ու, he was oppressed by a multitude of things, he was very busy.
cicatrix, scar, seam, mark;
stain, spot, stigma;
— կեղեքածի, scratch;
ածել զ—ս ի բժշկութիւն, to heal up, to cicatrize, to close.
sponge;
սուտ —, bastard —, alcyonium;
— լսնոսկւոյ, spongy platina;
սրբել, ջնջել սպնգաւ, to sponge, to clean or wipe off with a sponge;
ընդ սպնգով ծածկել զերկաթ, զնետ, to admonish kindly, to warn gently.
waywardness, insolence, petulance, insubordination, mutiny;
ստահակութեամբ գնալ, to behave in a disorderly manner.
resin, rosin, cedar-resin, colophony;
— բեւեկն, pine-resin;
— կենաց, balm of life.
basket, hamper;
cf. Զամբիղ.
few in number, inconsiderable, moderate, small, slender;
somewhat, less;
—, առ —, little by little, by degrees, by little and little, insensibly;
— անգամ, — երբեք, rarely, seldom;
ոչ —, many, much, not less;
— ինչ, —ս, առ — մի, few, not very, somewhat, rather, a little, cf. Փոքր մի, cf. Փոքր ինչ, cf. Խուն մի;
առ — մի, ի — ժամանակի, յետ —ուց, shortly, in a short time, for a moment;
յետ — միոյ, shortly after;
—ուք, with few attendants;
in few words, briefly, in short;
ոչ —ք ի նոցանէ, many of them;
ճաշակեցի — մի մեղր, I ate some or a little honey;
մարթի եւ ի —էն՝ — տալ, a little may be offered even of a little;
cf. Շատանամ.
cf. Սակաւաբան;
— լինել, to speak but little, to be taciturn.
composed of a few lines;
— բանիւք, in few words.
bordering upon, adjacent to;
definitive;
indicative;
բանիւ —աւ կապել, to excommunicate.
to have for boundaries;
to be bounded, limited;
to contain, to comprehend;
to be measured;
constituted, established;
defined;
մահուամբ —, to submit to death, to die;
սահմանեալ ժամանակ, epoch decided on, fixed time.
cf. Սահմանաբար.
breast, bosom;
teat;
source, spring;
ի ստեան, at the breast;
մանուկ ի ստեան, sucking-child;
գօտեւորեալ առ ստեամբ, girt about the paps;
կերակրել ստեամբ, to suckle, to give suck, to give the breast to;
դիել զ—ս, to suck, to draw the breast;
cf. Հատուցանեմ;
անկանիլ ստեանցն, forming or rounding of the breasts in adolescence;
եռալ ստեանց, to give milk;
ի ծուծ ստեանցն կախեալ, hanging to her breast;
—ք անկան քեզ, thy breast are fashioned;
յոյս իմ ի ստեանց մօր իմոյ, my hope from my mother's womb.
large, great, voluminous;
thick, dense;
strong, lusty;
harsh, close;
— գունդ, բանակ, numerous, powerful army;
— ծանրութիւն, great weight.
cf. Ջրամբար.
drawer of water;
pump;
— բազագրեալ, ձգիչ եւ ճնշիչ, lift & force —, sucking & forcing —, double-acting -;
— շնչող, sucking, lifting or drawing -;
— մղիչ, forcincing — set;
— հրդեհի, steam —, engine, fire-engine;
— կեդրոնախոյս զօրութեամբ, centrifugal -;
— կրելի, portable fire-engine;
— հոլովական, rotatory, rotary -;
— սնուցիչ, feed —;
— օդային, air —, pneumatic —.
cf. Ջրաբաշխ.