vault, arch, arcade;
porch, portico;
girdle, bet;
soundwave;
— սրոյ, baldric, sword-belt;
— յաղթութեան, triumphal arch;
կապուտակային —, the arch, vault or canopy of heaven, the vaulted sky.
girdling, girding.
flying-buttress.
arcaded;
arcade;
atrium, porch.
vaulted, arched;
— գործել՝ յօրինել, to arch, to vault.
spring of an arch.
of finely arched eyebrows.
to bewed, to stoop, to grow crooked.
girdled;
enclosed.
small arch.
voluntarily, willingly;
knowingly, purposely, designedly, expressly;
voluntary, spontaneous;
cf. Կամայ.
spontaneous, voluntary, free.
cf. Կամաւոր.
cf. Կամովին.
cf. Կամովին.
free-will, spontaneity.
will, wish.
cf. Կամիմ.
willing, desirous.
cf. Կամելութիւն.
to bend to one's will or wishes, to persuade, to induce.
to will, to intend, to mean;
— ընդ, to like, to wish, to please;
to be pleased with.
flail, roller to thrash corn or beat out grain.
cf. Կամն.
to be stubborn, obstinate, obdurate.
cf. Կամշանամ.
capricious.
cf. Կամովին.
voluntarily, willingly, of one's own accord or free will.
bridge;
պսակ կամրջի, parapet —.
bridge-head.
pontoon-soldier, pontoneer.
to bridge over;
to join or communicate with by a bridge.
oil-bottle;
phial.
will, determination, intention, design;
wish, desire;
humour, fantasy, whim, caprice;
ի կամաց, կամօք եւ ախորժիւք, voluntarily, willingly;
կամօք, on purpose, designedly;
ըստ կամի, ըստ կամս, at will, ad libitum, arbitrarily, at pleasure;
at discretion;
յոչ կամաց, unwillingly, in spite of oneself, against one's will, reluctantly, grudgingly;
յօժար —, readiness, inclination, willingness;
յեղյեղուկ —, caprice, fickleness;
ինքնիշխան, բացարձակ —, absolute will, arbitrariness, despotism;
անձնիշխան —, free-will;
անձնահաճ —, humour, whim, caprice, fancy;
ըստ կամս անձին գնալ, to indulge one's fancy or caprice;
փոխել զկամս, to change one's mind;
անձնատուր լինել ի կամս ուրուք, to submit to the guideness of;
to comply with all the whims of;
ի կամս ուրուք դնել զիմն, to depend on another's will;
եթէ Տէառն — իցեն, if God wills, God willing;
Տէռն — լիցին, God's will be done;
եթէ — իցեն քո, if you wish or like;
ըստ հաճոյից կամց քոց, at your will or pleasure;
as well as you could wish;
— էին ինձ, I wished to, I wanted to;
— են ինձ ասել, I would say, I mean;
— եղեն նմա, it pleased him to, he liked to;
— էին նորա, he desired or wished;
հակառակ կամաց նորա, against his will;
որ ինչ ի կամս մեր, as much as we can.
to be composed;
cf. Կամ.
cf. Կայանամ.
to gush, to spout out.
to clap the hands or stamp the feet in sign of joy, to applaud, to load with applause;
to dance, to leap, to jump, to caper, to cut capers.
cf. Կայթիւն.
to drop, to flow by drops, to fall drop by drop, to trickle;
to leak, to run out;
to stream, to flow.
cf. Կայլականամ.
to cause to trickle.
leaking;
trickling.
to break out in flames, to blaze.
to sparkle, to throw out sparks, to emit rays of light, to lighten;
to fulminate.
purified by fire.
cf. Կարմրագեղ.
to be established, consolidated, rooted.
mast;
sail;
weaver's beam;
— դրօչու, flag-staff;
կանգնել զ—ն, to raise a —;
խոնարհեցուցանել զ—ն, to unmast;
to dismast.
communication, participation, relations, connexion, association;
accompaniment, concert;
— կենաց, company, society;
— արեան, consanguinity, affinity;
— չարեաց, the being an accomplice;
ճանապարհ կցորդութեան, roads, means of communication;
— ունել ընդ ումեք, to be connected, in communication with, to form a connexion with;
in compliance with.
boot;
shoe;
drink-money;
ներկել՝ մաքրել զ—, to black, to polish or clean boots or shoes;
ագանել —ս , to put on one's boots or shoes;
հանել զ—ս, to take or pull off one's boots.
cough;
անընդհատ, չոր —, — հիւծիչ, a continual, dry, churchyard cough;
շնչարգել — մանկանց, hooping or chin cough;
—ի դեղ, tussilago, colt's foot, horse-foot;
նեղիլ ի —ոյ, to suffer from a -;
դառն — կալաւ զիս, I caught a violent -.
thousand;
immense, innumerable;
—, —ս, thousand times;
—ք —աց, million;
—ս հինգ արանց, five thousand men;
զօրութեամբ —օք, with an army a million strong;
քոյր մեր, եղիցես ի —ս եւ ի բիւրս, o sister! may your posterity be as the sand of the sea-shore;
— եւ բիւր դէպ եթէ գտցի ոք, if by chance, it happens;
ամն արժանի յիշատակաց — ութ հարիւր եօթանասուն եւ ութ, the memorable year one thousand eight hundred and seventy eight.
persecuted, expelled, fugitive;
— առնուլ, տանել, արկանել, to persecute, to pursue, to expel, to chase, to give chase to, to thrust or push back or aside, to scatter, to dislodge, to drive out or away, cf. Հալածեմ, cf. Վարեմ, cf. Քշեմ;
— լինել, երթալ, to be persecuted, driven away, expelled, to flee, to flee away, to take to flight.
contrary, opposite;
adversary, hostile, unfavourable, inimical;
discordant;
incompatible;
against, contrary to;
opposite, facing, in front of;
զնորին —ն, նմին or նորին —, ի —էն, ընդ —ն, on the contrary, on the wrong side;
against the grain, in a contrary sense, backwards;
ամենեւին իսկ —, directly or diametrically opposite, quite the reverse;
— ուղիղ մտաց, in spite of sense and reason;
— կամաց նորա, against his will or grain, in spite of him;
forcibly;
— կալ, to stand, remain, stay or stop in the face of, in front;
to oppose, to withstand, to resist, to make head against, to cope with;
— լինել, to be contrary, to oppose;
ընդ —ս լինել միմեանց, to be at variance;
—, ի —ն or ընդ —ս ելանել, մտանել, ընթանալ, լինել, to oppose, to form an opposition to, to rise up or against, to go against, to run counter, to withstand, to counteract, to thwart, to cross;
ընդ —ս ելանել, cf. Հակամտեմ.
quarrelsome, mischief-making, meddlesome, seditious, mutinous, litigious;
— միտք, spirit of contradiction, of contrariety.
contrariety, opposition, resistance, hostility, adversity;
contestation, dispute, quarrel, contest;
combat, conflict;
— յուղել զիմեքէ, to strive for;
— կրել, to experience adversities;
եղեւ — մէջ նոցա, a dispute arose between them;
—ի ներքս անկեալ, in consequence of disagreement;
— ձիոց, horse-racing.
cf. Գամ քան զգամ.
participating, sharing;
sociable, social;
Holy Communion;
—ս առնել, to share, to give a share, to acquaint with, to impart, to communicate, cf. Հաղորդեցուցանեմ;
— լինել, to participate in, to share in, to partake of, to have a share or hand in;
— չարեաց, accomplice;
— տալ, to administer the Holy Sacrament to;
— առնուլ, to communicate, to receive the Holy Sacrament.
agreeable, pleasant, pleasing, complaisant, grateful, acceptable;
— լինել, to please, to humour, to agree, to have pleasure;
զի՞նչ — է ձեզ, what do you think of it ?
որպէս — թուեսցի քեզ, as you please or choose, as you like;
—աչաց հայելոյ, comely to the eye;
— եղեւ նա աչաց իմոց, he or she pleased me;
—թուեցաւ նմա, it pleased him, he thought fit or proper, he approved of it;
—եւս էր նմա, he preferred;
արա նմա զինչ — է առաջի աչաց քոց, do with him as you will.
cf. Կամակատար.
agreement, satisfaction;
accord, approbation, consent, complaisance, acquiescence, compliance;
desire, wish, pleasure, will;
—ք, grace, sweetness, loveliness, amiableness;
առանց քոյին հաճութեան, without your consent, in spite of you;
արա ընդ իս ըստ հաճութեան կամաց քոց, do with me according to your pleasure.
cf. Կարեկիր;
— լինել cf. Կարեկցիմ.
necessary;
urgent, pressing, important, serious;
grave, considerable;
essential, expedient;
devoted, attached;
intimate;
much;
—ք, the needful or essential, necessaries, what is necessary;
—ք or — անգամք, the private parts;
— հարկ, great, absolute necessity, urgency;
— սիրելի, a very amiable person;
— բարեկամ, intimate friend;
— եւ —, of great importance, very necessary;
— պէտք, the real wants;
—ք բնութեան, կենաց, the wants of nature;
the necessities of life;
զրկիլ ի —աց, to want the needful;
— համարել, դատել, to deem necessary;
— զանձն ընծայեցուցանեմ, to make oneself necessary;
— լինել, to be necessary, wanting, needfuul;
— է զի, it is important that;
— է մեզ յոյժ զի, it is of the highest importance to us all that;
առցուք սուղ ինչ —, let us take a little food, let us eat a little.
—իմն, յոյժ, քաջ, enough, sufficient;
a great deal, too much, to excess, to distraction, to the utmost, beyond all measure, excessively, unboundedly, supremely;
եւ — քաջ, եւ — իսկ քաջ, certainly, surely, to be sure, assuredly, undoubtedly;
— յոյժ ձանձբացուցիչ, excessively annoying, tiresome beyond description;
— քաջ սիրել, to love to distraction.
passion, mental or bodily affection;
grief, sorrow, affliction, torment, trouble;
pain, illness;
necessity, want, indigence, constraint, extremity;
propinquity, nearness;
— որովայնի, մարմնոյ, excrement;
անհրաժեշտ —, pressing need, urgent necessity, utmost distress;
ելանել արտաքս վասն կարեաց, to go to the privy or to stool;
կարեօք հասանել ի վերայ, to assail, to assault or attack in force, to fall upon in crowds;
կարիս առնել, to pity, to commiserate, to compassionate, to regret, to be sorry for;
ի կարիս իմ, in my troubles, during my adversity.
remarkable, considerable, conspicuous;
acoredited, authorized;
—ն իմաստունք, self-styled, would be or self dubbed wise men, pretended philosophers.
opinion;
thought, mind, sentiment;
conjecture, hypothesis, supposition;
suspicion, presumption;
fantasy, imagination;
կարծեօք, by conjecture, hypothetically;
հասարակաց —, public or general opinion, common sense;
— ընկալեալ ou բազմագունից ընդունելի, the generally received opinion, the general conviction, the best established opinion;
նախաժաման —, prejudice, prepossession;
ազատամիտ, ձախողակի — free, adverse or contrary opinion;
ի կարծիս լինել, կարծիս ի մտի դնել, to imagine, to fancy, to think, to surmise, to conjecture;
կարծիս բերել զումեմնէ, to suspect a person;
տալ զպատշաճ կարծիս զումեքէ, to have a good opinion of, to think highly, well, much of;
բերել մեծ ինչ կարծիս զումեքէ, to esteem a person highly, to make much of;
զհետ երթալ —ծեաց ուրուք, to incline to another's opinion, to follow the opinions of;
մեծ ինչ —իս բերել զանձնէ, to have a high opinion of oneself;
յամառիլ, խրոխ տալ ի —իս իւր, to be wedded to one's opinions.
cake, pastry;
մսալիր —, pie, pasty;
պտղալից —, fruit tart.
cf. Կարակին;
կարկնաւ չափել, cf. Կարակնեմ.
powerful;
able, capable, clever;
healthy;
rich, wealthy;
— լինել, cf. Կարողանամ.
in want of;
needy, necessitous, poor, indigent;
desirous, anxious, eager;
want, need, necessity, poverty, indigence;
desire, wish, longing;
— լինել, to want, to need, to be or stand in want of;
— նմալ, գտանիլ, to be in a state of privation, to be unprovided with, to be without;
— ամենայնիւ, in want of all things, poverty-stricken, destitute;
ոչ իւիք կարօտեմ, I want for nothing.
indigence, penury, want, necessity, poverty, misery, destitution;
desire, wish;
անհնարին, ծայրագոյն —, great need of;
extreme poverty, utter destitution;
փղձկիլ կարօտութեամբ, to desire eagerly, to long or sigh for, to pant after;
— կարօտութեամբ ուտել զհաց կամ ըմպել զջուր to fare hard, to live upon bad cheer;
to champ the bit.
cf. Կափումն.
partridge;
մրոտն —, red-legged -;
ձագ —ու, young -;
cf. Կաքաւք.
life;
being, days, existence;
health;
conduct, behaviour, manners, habits;
subsistence, living, nourishment;
means, circumstances, property, substance, goods, patrimony, inheritance, wealth, possessions, fortune;
the world;
ցկեանս, for -;
ի կեանս իմ, in all my -;
երբէք ի կեանս իմ, never in my -;
զամենայն աւուրս կենաց իմոց, formy whole lifetime;
յաւիտենական, հանդերձեալ —, eternal —, the — to come, the next world;
ընթացք՝ վախճան՝ երկարութիւն կենաց, the course, the duration & the end of -;
մեկին or ամփոփ, անշուք or աննշան —, a. retired -;
obscure —, — of obscurity;
խստամբեր դժոխըմբեր՝ վտանգալից՝ բազմավրդով՝ վատ՝ չարակեաց՝ անգործ՝ ունայն —, an austere, frightful or insupportable, perilous or hazardous, checkered, base, wretched, unoccupied or idle, useless -;
— զերծ ի հոգոց եւ ի կրից, a — free from passion, uneasiness or anxieties;
անպաճոյճ՝ սակաւապետ՝ շինական՝ վաստակասէր՝ ժիր՝ զգաստ —, a simple, frugal, rural, laborious, active, sober -;
անարատ՝ բարեկարգ՝ չափաւոր՝ տեսական՝ անհոգ —, a pure, regular, moderate, contemplative, careless —;
անդորրաւէտ՝ խաղաղաւէտ՝ փափկասուն՝ հեշտալի՝ զուարճալից —, a quiet or tranquil, peaceful, delectable, effeminate or luxurious, agreeable —;
սոսկական՝ անզբօս՝ հովուական վարել կեանս, to lead a private, serious, pastoral -;
վարել, անցուցանել զկեանս, to pass one's life;
հասարակաց վարել կեանս, to live in common;
բելրկրալից վարել կեանս, to lead a happy, comfortable —;
դողալ ի վերայ կենաց ուրուք, to tremble for another's — or days;
կեանս պարգեւել, to grant — to;
շահել զկեանս, to gain one's living;
ի վտանգ արկանել զկեանս, to imperil, to hazard or expose one's — to danger;
ազատել կամ կորուսանել զկեանս, to save or lose the —;
ի կենաց արկանել՝ զրաւել՝ կարճել՝ լուծանել՝ բառնալ, to deprive of —, to put to death, to kill;
ընդ մէջ կենաց եւ մահու լինել, to be a question of — or death;
ի կենաց անկանել՝ պակասել, to lose one' s life, to die;
հրաժարել ի կենաց, to renounce -;
փոխիլ ի կենաց աստի, to make one's exit from this world;
ելանել ի կենաց, to depart this -;
սուղ են —, — is short;
ի վտանգի կան — նորա, his — is in danger;
ընդ կեանս եւ ընդ մահ, half alive & half dead;
տալ տաց զկեանս իմ վասն նորա, I would lay down my — for him or her;
ի կեանս եւ ի մահու, in — & — death;
ժամանակն է ոստայն կենաց or որ հինու զկեանս, time is the stuff that — is made of;
ընդ կենաց եւ վախճանն, people die as they live.
comrade, companion, partaker;
husband, wife, married couple;
— լինել, to live together, to cohabit, to keep company with, to get intimate, to frequent, to converse;
չկամիմ բնաւ — առնդ լինել, I will have no manner of conversation, no dealing with that man.
portrait, likeness, picture;
painter;
հասակաչափ՝ փոքր՝ մանրանկար —, full-length, half-length, head-size, miniature portrait;
գեղեցիկ՝ ճշգրիտ —, fine, exact portrait;
տալ հանել զ—, to get one's picture drawn or painted, to have one's likeness taken;
cf. Լուսանկար.
living, alive;
vivifying;
մահկանացու ես դու եւ ոչ —, thou shalt die & not live;
բանք —ք, words of health, of life.
living, alive;
animated, lively, vivid, vivacious, sprightly;
vital, vivifying, vivificative;
animal, beast;
կենդանեաւ՝ կենգանեօք, in one's lifetime, during one's life;
— լինել, to be alive, to live;
— առնել, to give new life to, to reanimate, to vivify;
— պահել զոք, to save anothers live;
երդուաւ ի —ն յաւիտենից, he swore by the living God, by the Eternal;
— է Տէր եւ — է անձն քո եթէ, as the Lord lives, as thy soul lives...;
— է անձն քո, արքայ, թէ գիտիցեմ, as thy soul lives, o king, I cannot tell;
— է Տէր եթէ մեռանիցի, I swear by the Lord he shall not die.
life, vitality;
vivacity, animation, liveliness, spright-liness;
freshness, bloom;
health;
կրել զ—, to live, to breathe, to be living;
ի կենդանութենէ արկանել, to deprive of life, to put to death, to kill;
ի կենդանութեան իւրում;
in his lifetime, during his life;
ի — ձեր, your health !
quite alive, yet alive;
during life;
alive, living;
— ունել, ըմբռնել զոք, to take one alive;
— այրեցաւ, he was burnt with life yet in him.
meat, eatables, nourishment, aliment, subsistence, food, victuals;
repast;
bait, food, provender, pasture;
prey;
fuel;
ունի՞ք ինչ —, have you any thing to eat ? — եւ ըմպելի, eating & drinking;
քաղցր ի —, sweet to eat;
— վատառողջ, misdiet;
առողջարար —, wholesome food;
ազնիւ՝ քաղցրանամ՝ փափուկ —ք, exquisite, delicious, dainty meats;
թշնամիք մեր՝ — մեր են, we can eat up our enemies like bread;
մատնելոց են նոքա ի — ձեզ, they shall be your prey;
— տալ՝ արկանել, to give to eat, to feed;
առնուլ ի —, to take for nourishment;
— առնուլ, to eat, to feed, to take food;
— լինել, to be the prey of;
— սրոյ առնել, to put to the sword;
— լինել հրոյ, to be for fuel to the flames;
—ք որովայնի եւ որովայն — կրոց, meats for the belly the belly for meats;
cf. Զուգեմ.
virgin, maiden;
the Holy Virgin;
Virgo;
virgin, virginal, maiden, maidenly;
pure, chaste;
uncontaminated, untouched, unmingled, inviolate;
mysterious, secret, hidden;
— գեռահասակ, young virgin, girl, maid;
— ճանապարհ, untrodden path;
— գերեզման, empty tomb;
cf. Ելանեմ.
side;
party;
cf. Կողմն;
towards, in the direction of;
ընդ ո՞ր կոյս, which way ? where ? ի կուսէ անտի, on that side or part;
յամենայն կուսաց, on all sides;
յոր եւ — կամիցի, wherever he pleases;
յայս — յայն —, from one side to another, on one side the other, here & there;
զգնալ յայս — եւ յայն —, to take a walk & thither, to & fro;
յայս —՝ յայն — զետոյն, on this side & on that of the river, here & there;
յայն — ծովուն, beyond the sea;
ի թիկունս —, յետ —, behind one's back, behind, from behind;
յարեւելից կուսէ, from the East;
յարեւմուտս —, towards the West;
ի մէնջ կուսէ, for us, for our part, as for us;
ի մեր — է, he is on our side, he is favourable to us;
ի կատարածն — թղթիս, towards the end of my letter;
ելանել ի բացեայ —, to retire aside;
ի չորս — վիմաց, of hewn stone.
blind, sightless, eyeless;
— գործել, to blind;
— հնազանդութիւն՝ ատելութիւն, passive, implicit obedience;
blind submission;
լաւ է — աչօք քան — մտօք, is better to be blind of an eye than to want understanding;
better want of sight than intellectual blindness.
call, appeal, invitation;
— յատեան, writ, summons, citation;
— ի մենամարտ, challenge;
— զինուորական, muster, roll-call;
գտանիլ ի կոչն, to be present at roll-call;
տալ կոչոյն պատասխանի, to answer a summons.
invitation;
banquet, feast, entertainment, good cheer, good living;
կոչունս առնել՝ յօրինել, to give a dinner party, to feast, to treat, to entertain, to give an entertainment, to banquet, to feed well;
մեծահաց կոչունս առնել ումեք, to entertain one in a noble manner, to feed him luxuriously, to treat him nobly, to give him a splendid entertainment;
ի կոչունս ուրախութեան, in the midst of the festivities;
ի ժամ կոչնոցն, during the entertainment.
cow;
շառագոյն՝ խայտաբղէտ —, russet, spotted or speckled —;
— վտիտ՝ պարարակ կամ գէր, lean, tat —;
կաթնտու՝ կաթնաւէտ —, milch cow, dairy cow;
կթել զկով, to milk a -;
ծանր —, a — with or in calf;
ծնանել կովու, to calve;
միս կովու, cow-beef;
կաշի, մորթ կովու, neat-leather, cowhide;
ստեւ կովու, cow hair;
կու, քակոր կովու, cow dung;
կոգի կովուց, butter of kine;
բչիւն՝ բառաչիւն կովու, bellowing, lowing of a -.
prostrated, prostrate, prone;
— անկանիմ, to fall upon one's face;
to fall down;
to go to ruin, to sink into decay, to be overthrown, to crumble away, to fall to pieces, to be ruined;
— արկանեմ, to throw down, to overthrow, to destroy, to ruin.
cf. Կորովի;
vigour, force, strength, might, power;
dexterity, skill, proficiency, address, ability, ingenuity;
— մտաց, strength of mind;
— մարմնոյ, bodily strength, vigor.
ability, dexterity, address;
cf. Կորովամտութիւն;
— բանից, eloquence, fluency of speech;
— բբաց, piercing sight.
loss;
waste;
damage;
disadvantage;
misfortune;
perdition, ruin, destruction;
lost thing;
ի — մատնել, to perish, to be lost;
ի — մատնիլ, to lose, to cause to perish;
to kill;
անձամբ զանձն ի — մատնել, to cause one's own ruin;
ի — ընթանալ, to hasten to one's destruction;
լինել մերձ ի — or յափն կորստեան, to be upon the brink of ruin or destruction;
մեծամեծ —ս տուժել, to suffer heavy losses;
*կորստով վաճառել, to sell at a loss;
դիմէ ի — իւր, he hastens to his ruin.
vintage;
harvest;
կութ մրրախառն, wine-dregs or lees.
condensing, thickening;
condensed, compact, firm, solid, hard;
beaten, trodden, frequented;
massive, large, heavy;
carved, sculptured, hammered;
pure, refined;
vehemently, forcibly;
unceasingly, unremittingly, incessantly;
— վառեալ, armed with a cuirass, armed cap-a-pie, from head to foot;
— զմիմեամբ, — զմիմեանց զհետ, — զմիմեանց զկնի ou կնի, continually, one after the other;
blow after blow.
back;
մերձ առ կռան կայ, it is not far distant.
partisan, abettor, adherent, follower;
— լինել, to espouse a party, to adhere, to favour, to support;
— լինել ումեք, to side with one, to follow one's party, to be of the party of, to take one's part, to undertake his defence, to be wedded to ones own opinion;
եւ ոչ միումն լինել ou ոչ միում եւ ոչ միսում կողման լինել —, to rest or remain neuter;
cf. Կողմն.
unmarried state, single life, celibacy;
bachelorhood;
spinsterhood;
կեալ կուսակրօնութեամբ, to live single.
virginity;
maidenhead, pucelage;
pudicity;
բառնալ զ—, արկանել ի կուսութենէ, to defile, to ravish, to violate, to deflour;
ի կուսութենէ իւրմէ, from her youth;
cf. Կնիք.