Your research : 2 Results for ու

Entries' title containing ու : 10000 Results

Ծովակալութիւն, ութեան

s.

the empire of the sea;
admiralty, navy office;
պաշտօնեայ ծովակալութեան, first lord of the admiralty;
խորհրդական ատենի ծովակալութեան, lord commissioner of admiralty.


Ծովակոծութիւն, ութեան

s.

wreck, shipwreck.


Ծովակուլ

adj.

engulphed by the sea;
— լինել, to be swallowned up by the sea.


Ծովակուր

adj.

immersed, drowned, wrecked, lost;
— լինել, to be the prey of the sea;
— կորնչել, to perish among the waves.


Ծովահեղձուկ

cf. Ծովահեղձ.


Ծովամամուռ, մամռոյ

bot. s.

sea-weed, algae, kelp.


Ծովամարտութիւն, ութեան

s.

sea-fight, battle by sea.


Ծովամուխ

adj.

submerged in the sea;
— լինել, to go to sea;
to stand out to sea.


Ծովայածուկ

cf. Ծովայած.


Ծովաշուն

s. zool.

dog-fish.


Ծովացուլ, ցլուց

s.

sea-monster, chimera;
(sea-bull).


Ծովացուցանեմ, ուցի

va.

to cause to turn into a sea;
to inundate, to immerse.


Ծովափրփուր, փրոյ

s.

meerschaum.


Ծորեցուցանեմ, ուցի

va.

to set running, to cause to flow;
զմտաւ իսկ ածելն —նէ զբերանս, the mere thought of it makes my mouth water.


Ծորումն, ման

s.

trickling, dropping;
flowing, running;
leaking;
— ըստ ամսեանցն, the menses, menstruation.

med.

— ի մարմնոյ, gonorrhoea, running of the reins.


Ծորուն

adj.

flowing, fluid.


Ծորուտ

cf. Ծորուն.


Ծուաղ, աց

bot. s.

laurel-cherry.


ուատ

s.

lint.


ուատեմ

va.

to fray, to unweave;
to tear to rags or tatters.


ուեմ

va.

to sift wheat;
to separate wheat from tares.


Ծուէնք

pl. s.

piece of linen, bits, cuttings, shreds, strips, rags, tatters;
ի ծուէնս ծուէնս պատառե, to tear, to rend, to pull to pieces;
յերկուս ծուէնս պատառել, to tear in two parts or pieces.


Ծուլալից

adj.

very idle or lazy;
— հեղգութիւն, extreme idleness or slothfulness.


Ծուլամ, ացայ

vn.

cf. Ծուլանամ.


Ծուլամտութիւն, ութեան

s.

idleness;
listlessness, carelessness.


Ծուլանամ, ացայ

vn.

to idle, to be lazy, slothful or idle, to live in idleness.


Ծուլանք

s.

cf. Ծուլութիւն.


Ծուլապէս

adv.

idly, slothfully, lazily.


Ծուլացուցանեմ, ուցի

va.

to make idle or slothful.


Ծուլացուցիչ

adj.

rendering idle.


Ծուլութիւն, ութեան

s.

idleness, slothfulness, laziness, sluggishness;
ի— հատանել cf. Ծուլանամ.


Ծուխ, ծխոյ

s.

smoke;
fume, vapor, exhalation;
tobacco;
սիւն, ստեղն ծխոյ, — ծառացեալ, pillar of smoke;
մրրիկ ծխոյ, clouds or masses of smoke;
ընդ — գալ, to be in tbe smoke;
—ս արձակել, to emit smoke;
— ծխել, ձգել զ—, to smoke tobacco;
— որ ընդ մէջ մօրուին եւ ըրջուաց ծխիցի, unpleasantness or discord engendered between step-mother & step-children.

fig.

family, hearth, home.


Ծուծ, ծծոյ

s.

sucking, suction;
marrow, pith;
essence;
ուղ եւ ծուծ, quintessence.


Ծուծք, ծծոց

s.

the nostrils.


Ծուկամ

vn.

to be obstinate.


Ծուղակ, աց

s.

snare, trap;
net, springe, noose.


Ծուղամ, ացայ

vn.

cf. Ծուլամ.


Ծունգ, ծնգաց

s.

knee;
անկանիլ ի վերայ ծնգաց, ընդգճիլ ի —ս, to fall on one's knees, to kneel;
խոնարհեցուցանել զ—ս, to bend the knee;
անկանիլ առ —ս ուրուք, to fall throw oneself at the feet of;
փարիլ զծնդովք, to clasp the knees;
ննջել ի մէջ ծնգաց, to sleep on the knees of;
ի ծնգաց կալ, to be kneeling;

adv.

with bended knees, upon one's knees;
—ք նորա կթուցեալ դեդեւէին, his legs tottered under him;
cf. Ծնկու չափ.

bot.

knot.


Ծունկ, ծնկաց

cf. Ծունգ.


Ծունր

s.

knee;
— դնել՝ կրկնել, ի— իջանել, to kneel, to bend the knees, to fall on one's knees, cf. Ի գուճս իջանել, cf. Ի գուճս հարկանել, cf. Ի գուճս կալ, cf. Ի գուճս անկանել, cf. Խոնարհեմ, cf. Ընդգճիմ;
առ — լալ, to weep all alone;
— ածել, to adore, to worship;
արկանել — զծնգաց եւ զսրտի, to worship on bended knees;
հապա ի — ! down on your knees! ի — խոնարհեալ աղաչեմ զքեզ, I entreat it on my knees, or with bended knees;
— կապել, to be knitted, to be formed with knots or joints.

bot.

knot.


Ծունրդրութիւն, ութեան

s.

genuflection.


Ծուպ

cf. Ծոպ;
cf. Ծուփ.


Ծուռ, ծռոյ

adj.

crookod, bent, distorted, oblique;
— առնուլ, to wind round many times.


Ծուփ

s.

fluctuation, undulation, wave, billow, surge;

fig.

agitation, trouble, vacillation, wavering;
care, anxiety, torment;
examination, question;
ընդ ծուփս մկանանց, on the surface of the waves;
ի ծուփս լինել, to be agitated;
ծուփ ի մտի դնել, to care, to be concerned, thoughtful;
ի ծուփս տարակուսանաց ընկղմել, to be in great perplexity, to be uncertain or undetermined what course to take, to remain in suspense.


Ծպտումն, ման

s.

disguise, dissembling.


Ծռութիւն, ութեան

s.

inclination, curve, bent;
— դիմաց, grimace.


Ծրագրութիւն, ութեան

s.

laying out;
cf. Ծրագիր.


Ծրարումն, ման

s.

packing


Ծրունք, ի մէջ —

s.

knot of a cane or reed;
internodium, space between two joints or knots in a plant.


Ծփեցուցանեմ, ուցի

va.

cf. Ծփեմ.


Definitions containing the research ու : 2474 Results

Հանգիստ, գստեան

s.

repose;
refreshment, relaxation, recreation;
ease, tranquillity;
convenience, wellbeing, leisure;
pause, rest, intermission, truce, cessation;
station, abode;

fig.

tomb;
repose, sleep, death;

adj.

quiet, tranquil, peaceful;

adv.

—գստեամբ, conveniently, comfortably;
at one's ease or leisure, leisurely;
—գստեան ժամ, compline;
—գստեան շարական եւ աւետարան, hymns and gospel in burial service;
—գստեան պաշտօն, requiem;
— առնուլ, to take rest, to be at rest, to repose;
— տալ, to rest, to repose;
թողուլ ի —գստեան, to leave or let alone;
— առնել բանի, to end a discourse.


Հանգոյն

adv.

as, like, after the manner of;
almost, nearly;

adj.

cf. Հանգունակ.


Հանգոյց, գուցից

s.

knot;
tie, bond;
station, post, stage, resting-place;
cf. Կայարան;
գորդեան —, the Gordian knot;

bot.

knot, joint;

fig.

knotty point, rub, difficulty, intricacy, tangle;

mus.

note;

ast.

վերելից or վերամբարձ, վայրաբեր, ascending, descending node;
գիծ —գուցից, nodal line;
— առնուլ, to make or tie a knot, to knot;
արձակել զ—ն, to untie, to loosen or undo a knot;

fig.

լուծանել զ—սն, to untie or cut the knot of a difficulty or question, to delucidate;
— ի —գուցէ փախչել, to flee by post, or by relays of horses.


Հանգչիմ, գեայ

vn.

to repose, to take repose, to be at ease;
to rest, to cease from work, to relax, to refresh oneself;
to end, to stop, to stand still, to halt, to be settled;
to lodge, to sojourn;
to cease, to end;
to die, to depart this life;
to be buried;
to rest in heaven;
— ի վաստակոց, to take rest from work, to pause from labour;
— ի խաղաղութեան, to rest in peace;
հանգիր ի սրտամտութէնէ, let your anger cease;
եմուտ անդ —, he went in to ease himself.


Հանգրիճեմ, եցի

va.

to tuck, turn or truss up;
to take in, to tighten;
— զհանդերձս, to tuck up one's clothes or gown;
— զբազուկս, to turn up the sleeves;

fig.

— զմիտս, to retire within oneself, to collect one's thoughts.


Հանդարտեմ, եցի

va.

to tranquillize, to appease, to calm;
to render tranquil, to soften;

vn.

to be appeased, calmed, tranquillized;
to abate, to be settled, to diminish, to assuage;
to hold one's peace, to keep silence;
to support, to endure, to suffer, to resist, to be able;
— զկիրս, զամբոխեալ միտս ուրուք, to calm the passions, to relieve anxiety.


Հանդերձ, ից

s.

coat, clothes, garb, attire, wearing apparel;
old clothes;
preparation, show, pomp, magnificence;
— շքեղ, լայն, magnificent, flowing robe;
— առանց խորշխորշանի, garment without folds;
— արքայական, royal robe;
հեծելազն —ք or —անք, riding habit;
— բաղանեաց, bathing gown;
—ք նորք, a suit of new clothes;
— հարսանեաց, wedding garb;
— սգոյ, mourning;
արկանել զիւրեւ — այրութեան, to wear widow's weeds;
ի բաց հանել զ— այրութեան, to put of widow's weeds.


Հանդերձ

prep.

with, along with, together with;
եղբարբքն —, with his brothers;
— այնու, withal, besides, moreover;
— այսու ամիենայնիւ, all the same, in spite of all that;
after all, however;
— ամենայն թերութեամբքն, in spite of all his faults or defects;
— սոքիմբք, with all that;
at the same time;
այլովքն —, et cetera, etc., and so of the rest, so on, so forth.


Հանդերձանք

s.

dressing, seasoning;
provisioning, furnishing, furniture;
dress, attire, garb, apparel;
sumptuous attire;
show, pomp, solemnity, gorgeousness, gaudiness, splendour;
arrangement, preparatives, disposition;
goods, luggage;
apparatus, machinery;
implement;
attendance, equipage;
construction;
— նաւու, equipment, manning, fitting out;
—ք կերակրոց, sauce, seasoning, condiment.


Հանդերձեալ

adj.

prepared, composed;
furnished, equipped;
splendid, magnificent, sumptuous;
future, to come, hereafter, that is to be, coming;

s.

—ք, the future, futurity, time to come;
պատմուճան —, coat in reserve, put by or kept for future use;
— կեանք, աշխարհ, the future life, the life to come, the other world;
ի — ձելումն, in the other life.


Հանդերձիմ, եցայ

vn.

to prepare oneself, to get ready, to be in readiness, to set about, to fall to, to be about to, on the point of, going to;
to dress, to put on one's clothes, to clothe oneself;
— ի չու, to get ready or prepare for a journey;
—ձեալ էր դարձ առնել ի տուն, he was ready to return, or was on the point of returning home.


Հանդէս, դիսի, սաց

s.

feast, public rejoicing;
procession, solemnity, religious ceremony;
pomp, show, display, gala, exhibition, parade, state;
scene, spectacle, show;
arena;
proof, argument, demonstration;
declaration, witness, testimony, evidence;
trial, experience, essay;
exercise, practice;
audit, examination, inspection, investigation;
deed, fact, act;
effects;
fight, assault, combat;
care, diligence;
bravery, great deeds;
account;
review (journal);

adv.

—դիսիւ, pompously, solemnly;
համաշխարհական —, exhibition;
— թաղման, burial, funeral obsequies;
— զօրաց, review, muster;
— յաղթանակի, triumphal rejoicings;
— թատրոնական, theatre, spectacle, play;
— առաքինութեան, brilliant action;
— լաւութեանց, shining qualities;
ի — մարտից, among combats;
— առնել, to pass in review, to make a diligent investigation, to examine;
to make a show or display of, to show off, to display, to expose to view, to put or set forth;
to turn to account, to improve;
to exercise, to practise;
— առնել զօրաց, ի —դիսի անցուցանել զզօրս, to review, to muster, to pass in review;
— համարոյ առնել, to examine, to register, to make a numbering or enumeration of;
— առնել քաջութեան, to prove, to signalize one's valour, to signalize oneself by prowess, gallantry, bravery;
— առնել զօրութեան, to use or exert one's power;
— առնել պերճութեան, գիտութեան, to make a show of one's science;
— առնել ի մաստութեան իւրոյ, to display one's wisdom;
— առնել հանճարոյ, to heighten, to set off, to enhance, to give zest to one's parts or talent, to show one's wit, to play the sprightly, ingenious or witty;
ի — ածել, to exhibit, to expose to view, to display, to show off;
to represent, to play, to act;
ի — անցանել, to compete, to rival, to vie with;
to appear;
ի — մտանել, to enter the lists;
to be ranked among;
ի — մատուցանել, to put to the trial, to the test, to prove;
զ— առնուլ, to examine, to prove, to know by experience.


Հանեմ, նի

va.

to draw or pull out, to take away, to abstract, to remove, to displace;
to dislodge;
to rise, to lift up, to carry up;
to divulge, to let out, to publish;
to offer, to present;

arith.

to subtract, to take away;
— զքառակուսի արմատ թուոյ, to extract the square root of a number;
— իրաւունս, to do justice to;
— առնուն չար, to defame, to decry, to slander, to belie;
— յաչաց, to cause to lose the favour or affection of;
— յաչաց ժողովըրդեան, to render unpopular;
ի վեր —, to inform of, to discover, to disclose, to reveal, to unveil, to unmask;
— ընդ աշխարհ, to publish, to divulge every where;
ի բանս —, to delude, to beguile, to seduce, to betray, to deceive;
յինքն —, to appropriate to oneself, to take possession of, to assume wrongfully;
— ինչ յոք, to ascribe, to attribute, to impute;
— յոք զպատճառս ամենայն չարեաց, to accuse of every evil;
— յոք զիմն, to apply to;
ի բաց —, to exclude;
to scatter;
to send back or away, to dismiss, to discharge;
— բռնի or բռնաբար, to extort, to wrest, to seize by force, to take by violence;
— յարմատոց, to root up, to extirpate;
*— զթեփ, to scale;
to pearl or decorticate seed;
— զվրէժ քինուն or — զփոխարէն չարեացն, to avenge oneself, to be revenged;
to turn the tables upon;
— օգուտ, to turn to account, to profit by, to derive benefit from, to avail oneself of, to improve;
— հետեւանս, to desume a consequence;
— զոք ի ձեռս ուրուք, to give, to deliver up;
— զօրս, to levy soldiers, troops;
— աւուրս, զգիշերն, to pass the days, the night;
— աւուրս բազումս, to remain a long time;
— ի ժառանգութէնէ, to dispossess;
— յայլ լեզու, to translate into;
— ողջակէզ, to sacrifice;
— լեզու, to put out one's tongue;
to loll out one's tongue;
վիճակ —, to draw, to cast lots;
— զկարասիս, to unfurnish, to strip;
— զկինն, to repudiate;
— կանանց զյօնսն, to paint one's eyebrows;
— զջուր, to draw water, to draw up, to fetch up;
— ի նաւէ, to disembark;
to land, to set on shore;
— ճանապարհի, դրան, to lead to, to run into, to abut or end in;
— առ ոք, to present, to introduce;
— զսուրն ի պատենից, to unsheathe;
— ընդ սուր, to put to the edge of the sword;
— զհոգին, to give up the ghost, to expire, to die;
— զօրհնութիւն, to bless, to praise;
հա՛ն զիս աստի, take me out of this.


Հանքային, այնոյ, ոց

adj.

mineral;
— ջուր, աղ —, water;
rock-salt;
— ածուխ, cf. Հանքածուխ.


Հաշիւ, շուի

s.

account, reckoning, calculation, computation;
— ընտրութեան, exact, correct account;
comparison, likening;
ճիշդ, մանրամասն, վերջին —, accurate, detailed, final account;
բոլորակ, *կլոր —, in round numbers;
խառն —, confused account;
սովորական —, running account, account current;
ի —, on account;
ի — իւր, on one's own account;
ի — or հաշուով տալ, to pay on account;
— առնել, to make out an account;
to calculate;
— տալ, to give an account;

fig.

to conform, to agree;
ի — ածել, արկանել, to count, to calculate, to compute, to reckon, to number, to enumerate;
— ցուցանել, ընդունել, քննել, ճշդել, մաքրել or սրբել զ—, to present, to receive, to examine, to verify, to audit an account;
փակել, աւարտել զ—, to close, end or conclude, to settle or balance an account;
մտանել ի — ընտրութեան ընդ ումեք, to be compared, confronted with;
առանց հաշուի, incomparable, matchless;
cf. Կշիռ.


Հաշտեմ, եցի

va.

cf. Հաշտեցուցանեմ.


Համարիմ, եցայ

vn.

to sum, to number, to count;
to calculate, to compute;
to esteem, to repute, to judge;
to presume, to suppose, to reckon;
to attribute;
to pass for, to be reputed or deemed;
լաւ —, to prefer;
պատուական —, to appreciate;
մեծ ինչ —, to value, to esteem, to repute, to rely on;
առ ոչ ինչ —, not to keep any account of, not to care about, to have little esteem for, to despise;
— զանձն, to look upon oneself as, to believe, deem or account oneself, to think that one is;
ընդ մի — զիմն ընդ ումեմն, to mistake;
երանելի զանձն —, to think oneself happy;
—իմք եթէ, —րեսցուք այնպէս թէ, let us suppose that;
մի —իք թէ, do not believe that.


Համարձակեմ, եցի

va.

cf. Համարձակեցուցանեմ.


Համարողականն

s.

cf. Համարողութիւն.


Համբառնամ, բարձայ

vn.

to rise up, to ascend, to mount, to go up;
to raise oneself, to rise, to get up;
— մտօք առ աստուած, to raise the heart to God;
հակառակ, ընդդէմ —, to revolt, to rise, to rise against, to rebel;
ի մտաց —, to grow proud;
դատախազ —, to accuse of, to charge with, to arraign, to impeach.


Համբաւ, աց, ոց, ուց

s.

credit, honour, repute;
renown, fame, reputation, name, glory, celebrity;
news, intelligence, rumour, report, tidings;
արագաթեւ —, flying report, swift, speedy renown;
— բարեաց, good repute;
յեղակարծ, սուտ, չար —, strange, false, ill news;
— մեծ ստանալ, to win a great reputation;
վնասել անձին —ոյ, to damage one's reputation;
աղարտել զ— իւր, to tarnish one's renown;
կորուսանել զ—ն, to get an ill name;
չունել զ—, to be unknown, of no reputation or renown;
աղարտել զ— ուրուք, to blacken or ruin the reputation of;
—ի հարկանիլ, to become public, to divulge;
to become famous, renowned, celebrated, far-famed, to be in vogue, request or fashion;
ձախողակի — հանել or ընթացուցանել զումեքէ, to spread abroad an evil report about one;
— հանել, տարածել, to raise, sow or spread the news;
— ընթանայ, it is said that;
the story runs;
ելանէր, հնչէր, տարածէր, ի դուրս յաճախէր —, the report spread;
— քաջութեանն ընդ ամենայն կողմանս ընթանայր, the fame of his courage spread every where;
եւ ել — զնմանէ ընդ ամենայն կողմանս գաւառին, and there went out the fame of him through all the region round about;
—ի հարեալ է խաղս, this play is very popular;
cf. Շռինդ.


Համբերեմ, բերի, բեր, բերեցի, բերեա

vn.

to have patience, to be patient, to endure, to suffer, to support, to bear, to undergo, to sustain;
to persevere, to remain firm and constant, to persist;
to wait;
— յամուսնութէնէ, to live single;
to live continently, chastely;
որ համբերեսցէ ի սպառ՝ նա կեցցէ, he that shall endure unto the end, the same shall be saved.


Համբոյր, բուրից

s.

kiss, embrace;
*buss;

fig.

sweetness, affability, familiarity;
union, joint, joining together;

gr.

spondee;

adj.

sweet-tempered, affable, benign, gentle, mild, meek;
propitious, favourable;
agreeing, unanimous;
— ձեռաց, hand-kissing;
յուդայի, մատնչի, a traitor's kiss;
— տալ ումեք, to embrace, to kiss;
to buss;
տալ միմեանց — խաղաղութեան, to give the kiss of peace;
ի — ածել, to familiarize, to tame, to domesticate;
հաշտ եւ — առնել, — յարդարել, to appease, to calm, to pacify, to reconcile;
գալ ի —, to get or grow tame, familiar, to be tamed;
— եւ կամակ բարս ստանալ, to be good-tempered, gentle, amiable.


Համեմատ, ից

adj.

proportionate, equal, conformable, corresponding, analogous, regular, symmetrical, adequate;
— գործել, to proportion;
դնել —, to compare;
եթէ իցեն ի քեզ առաքինութիունք —ք վեհ ճակատագրիդ, if your virtues correspond with your high destiny;

adv.

ըստ համեմատի համեմատաբար, cf. Համեմատութեամբ.


Համընթաց

cf. Զուգընթաց.


Համր, մերց

adj.

dumb;
speechless, mute, tongue-tied;
— ի ծնէ, born dumb, dumb from one's birth;
— բնութիւնք, babies;
— լինել, or համրանամ, համրիմ, cf. Համրանամ, cf. Համրիմ.


Հայ, ոց

adj. s.

Armenian;
—ք, Armenia;
—ք or —եր, the -s, the — nation;
— լեզու, բարբառ, the Armenian language;
թարգմանել ի —, յեղուկ ի — բան, to translate into —, into the — language.


Հայածին

cf. Հայածնունդ.


Հայերէն

adj.

Armenian;

adv.

in Armenian;
— գիր, Armenian writing;
— տառիւք, in Armenian letters or characters;
— լեզու, դպրութիւն, the Armenian language, literature;
ուսնանել զ—, to learn, to study -;
— թարգմանել, to translate into -;
— գիտ՞էք, խօսի՞ք, do you know Armenian ? do you speak Armenian ?.


Հայիմ, եցայ

vn.

to look, to give a look, to cast the eyes on, to see;
to look upon, to gaze on, to consider attentively, to look in the face, to observe, to contemplate, to speculate, to weigh well;
to take care;
to concern, to regard;
to have in view, to aspire to, to aim at;
to face, to front, to look on, to overlook;
գեղեցիկ հայելով, handsome, elegant, beautiful, charming;
— ի վեր, to look up;
— ընդ պատուհանն, to peep or look in at the window or through the window;
— գաղտագողի, to look stealthily at;
պշուցեալ — յոք անյագ, to gaze with greedy or devouring eyes at, to stare at;
— յայրատս or յայրատութեամբ, to look at impudently, lustfully, lewdly;
— յոք սիրով, գորովալից աչօք, to look at lovingly or tenderly, to look sweet upon, to cast sheep's eyes on, to ogle;
— խանդաղատանօք, to gaze on dotingly, with fondness, with glistening eyes;
ընդ ակամբ — յոք, to look scornfully at or with contempt;
— մտօք, to contemplate, to muse on;
ոչինչ հայեցեալ ի, in spite of, despite;
մինչդեռ նա այսր անդր հայէր, as he looked about or around.


Հայկազեան, եանց

cf. Հայկազուն.


Հայկազն, զանց

cf. Հայկազուն.


Հայկազնեայ, եայց

cf. Հայկազուն.


Հայկազնեան

cf. Հայկազուն.


Հայհոյանք, նաց

s.

cf. Հայհոյութիւն.


Հայր, հօր, հարց

s.

father;
papa, pa;
dad;
father, chief;
founder;
author, inventor;
— մեր, the Lord's prayer;
— երկնաւոր, գթութեան, heavenly Father, God of mercy;
հարք եկեղեցւոյ, the fathers of the church;
հարք միանձունք, old anchorites;
հարք մեր, our fathers, forefathers, ancestors;
— աշխարհի, Adam;
յարգոյ —, Reverend Father;
բարեյիշատակ —ն իսահակ, Father Isaac of blessed memory;
— սուրբ, holy father;
— խոստովանութեան, confessor;
հոգեւոր —, spiritual father;
— հայրենեաց, ժողովրդեան, աղքատաց, father of his country, of the people, of the poor;
քերթողաց —, father of Armenian literature, Moses of Khoren;
— պատմագրաց, father of history, Herodotus;
— եւ մայր, father and mother, parents;
որդի ի հօրէ, from father to son;
— իբրեւ զ—, like a fatherly, paternal;
ազնիւ, բարեգութ —, good, tender father;
— սիրտ, գութ, սէր հօր, the heart, tenderness, love of a father, paternal, fatherly affection;
սիրել, պատուել զ—, զօրավիգն լինել հօրին, to love, honour and succour one's father;
յաւելուլ առ հարս, to go the way of all flesh, to go to kingdom come, to die;
ննջեաց ընդ հարս իւր, he slept with his fathers;
— որդւովք բերկրեալ, a father happy in his children;
— մարդպետ, kislar-agasi, master of eunuchs.


Հայրանարգ

cf. Հայրանարգու.


Հայրաշարժ

cf. Հայրաբուղխ.


Հայրենական

adj.

paternal;
patrimonial;
— ստացուացք, patrimony, inheritance.


Հայրենասէր, սիրաց

adj.

fond of one' country, patriotic;

s.

patriot;
ճշմարիտ, անձնանուէր —, a genuine, devoted patriot.


Հարսանիք, նեաց

s.

wedding, nuptials;
hymen, marriage, union, wedlock;
հանդէս —նեաց, espousals, wedding-feast, nuptial-feast or bridal-feast;
չաստուած —նեաց, Hymen;
ջահ —նեաց, the torch of hymen;
երգ —նեաց, marriage-song, epithalamium;
ճառ —նեաց, discourse on marriage;
հանդերձ —նեաց, wedding garb or garment;
շօթ, բլիթ —նեաց, bride-cake;
օրհնութիւն —նեաց, nuptial blessing;
առագաստ —նեաց, wedding-bed, bridal-bed or marriage-bed;
—նիս առնել, to celebrate a wedding;
չառնել —իս, not to celebrate the wedding;
երթալ ի —իս, to go to a wedding;
գողանալ զ—իս, to be beforehand with one's spouse, *to get some jobs before the wedding-day.


Հարսն, սին, սունք

s.

a newly married, bride, spouse;
betrothed, affianced bride;
daughter-in-law;
nymph;
larvae;
յաւերժ —, nymph;
—սունք լեռնայինք, oreads, mountain nymphs;
խօսիլ —, to betroth, to affiance.


Հարսնեղբայր

cf. Հարսնածու.


Հարստանամ, ացայ

vn.

to become powerful, to be predominant, to domineer, to lord it, to rule over, to reign;
to get or grow rich, to prosper, to thrive;
to abound;
— զբարեպաշտութիւն, to be rich in piety, to be very pious.


Հարց, ից

s.

demand, interrogation, question, examination;
cf. Հարցն;
— եւ խնդիր առնել, to ask, to make inquiries, to inquire about;
ի — եւ ի փորձ արկանել, անկանել, to question, to examine;
ի — եւ ի խնդիր մտանել ընդ ումեք, to discuss, to argue, to dispute.


Հարցանեմ, հարցի

va.

to ask, to inquire, to interrogate, to question;
— ի տեառնէ, to consult the Lord;
— զողջունէ ուրուք, to ask news of, or about some one;
— զումեքէ ի խաղաղութիւն, to salute with gentle words;
— զոք բանիւք բազմօք, to overload with questions.


Հարցափորձ, ի

s.

interrogation, examination, question, inquiry, proceeding, inquisition;
ի հարցափորձ մուծանել, մատնել, cf. Հարցափորձեմ.


Հաց, ից

s.

bread;
food, victuals, livelihood;
meal, repast, table;
— առաջաւորութեան, առաջադրութեան or երեսաց, show-bread;
— կենաց, երկնաւոր —, the bread of life;
the Eucharist;
— սգոյ, նեղութեան, the bread of pain, of affliction;
թարմ, կակուղ, քաջեփ or կսկուծ, ջերմ —, new, soft, well baked, hot bread;
օթեկ՝ գահ or քարտու, կարծր, անեփ —, stale, hard, half-baked bread;
սպիտակ, սեաւ or թուխ —, white, brown bread;
տան, հացագործի —, household, baker's bread;
— համեմաւոր, gingerbread;
անխմոր —, unleavened bread;
գետնոյ —, hog's-wort, sow-bread;
կեղեւ —ի (կողինձ), bread-crust;
ներքին կամ վերին կեղեւ, under-crust or upper-crust;
միջուկ —ի, crumb;
շերտ —ի կոգեզանդ, slice of bread and butter;
կոտոր —ի, a morsel of bread;
փշրանք —ի, crumbs;
— յարգանակի, sopped bread, panado;
— խորովեալ, toast, slice of toast;
քրտամբք երեսաց իւրոց գտանել զ— իւր, to get one's bread by the sweat of one's brow;
— թրել, գործել, to make, to bake bread;
ունել, to have bread;
առանց —ի լինել, not to have bread to eat;
չոր — ուտել, to eat dry bread;
թանալ զ— իւր արտասուօք, to eat the bread of affliction;
—ի բերան վարձու գործել, to serve for his bread;
ի — կոչել զոք, to invite to dinner;
— մեծ գործել, to give a grand dinner;
հաղորդլ ընդ ումեք —իւ, to eat with one;
արկանել —, to serve up;
to give to eat;
— կտրել, բեկանել, բրդել, to cut or break bread;
to crumble, to crum;
կեղեւել զ—, to cut off the crust, to chip it off;
հատանել զ— քաղցելոց, to keep the bread from the hungry;
անարժան է —ին զոր ուտէ, he is not worth his salt.


Հացի

s.

ash-tree;
հացեաց դրախտ, ash-grove;
— ծառոյ սերմն, cf. Ճնճղկալեզու.


Հացկերոյթ, ութի

s.

cf. Հացկերութիւն.