thing;
affair;
fact, effect, substance;
reality;
յ— արկանել, to use, to wear;
to put in execution;
օգնել իւիք, to procure assistance;
— ոչ կարեմ առնել —ս ինչ, I can do nothing;
—ք առն յառաջադէմ յաջողէին, this man's affairs prospered;
այր հմուտ —աց պատերազմի, a man experienced in warfare;
կարեւոր —, an important affair;
—ք աշխարհին, public business;
իրաց իրաց, of various, or many things;
յ—ս յ—ս, in various matters;
—օք, by deeds;
really, effectively;
ամենայն —օք, in any vay, or manner, at all events;
սմին, դմին, նմին —ի, for this, therefore, for this, that reason;
բարւոք ընթանան —ք, cf. Ընթանամ;
ընդ բան եւ ընդ — է մեծ ինչ խտիր, saying and doing are two things.
πράγμα res, negotium, opus ինչ մի որ ասի եւ Բան. գործ. էակ. գոյք ոչ անձնաւորք. խնդիր իմն. պետք ինչ. որ ինչ եւ իցէ. իրք. իք. բան մը
Առնել իրս ինչ։ Արարից ես իրս մի։ Հաճոյ թուեցան իրքն։ Հասանէին իրքն այն եւ ի շուշան քաղաքն։ Հաւատարիմ ամենայն իրանց տան թագաւորին։ իրքառնն։ կալպատրաստ յիրս ամենայն։ Այր քաջ իրաց պատերազմի։ Վասն ամենայն իրաց։ Վասն իրացնհաստատելոց ի մեզ։ Զի. է, զի եդիր ի սրտի քում զիրս զայս՜ Յոր պէտս իրաց եւ կոչեսցէ զձեզ։ Իրք ինչ իցեն ընդ ընկերի իւրում (այսինքն վէճ)։ Սուրբս լինել յիրիդ յայդմիկ զեղբայր իւր։ Երկու անփոփոխելի իրօքն։ Ամենայն իրք չարք։ Յամենայն իրաց չարաց ի բա՛ցկացէք. եւ այլն։
Անջատականք զայլսն շաղկապեն, բայց ի յիրէ յիր խտրոցեն. (Հին քեր.։)
որսորդական իրի ախորժակ։ Ներբողելի է զդէմս եւ զիւր որպէս զդեմոսթենէս կամ զպղատսն. զիւրս, որպէս զարչարութիւն կամ զողջախոհութւն. (Պիտ.)
Զի թէ ոք իրս ունիցի, մի՛ յայլ գաւառէ դատաւորս խնդրեսցէ. (Կանոն.։)
ԻՐԱՑ ԻՐԱՑ, ՅԻՐՍ ԻՐՍ. Պէսպէս կամ այլ եւ այլ կամաց. ի քանի մի իրս.
Առ ի պաշտօն ժամանակաց ըստ իրաց իրաց ինչ ընծայելոյ։ Իրաց իրացպիտոյից օգտակարաց ամենայն եկեղեցացն հասեալ յօգնութիւն. (Ագաթ.։)
Նոյն ընդ յոյնն յիրս իրս խառնեալ, եւ յոմանս որոշեալ. (Լմբ. պտրգ.։)
ԻՐՕՔ կամ ԻՐԱՒ.
Արդեամբք. գործով. հաւաստեօք.
Իրօք բարկացուցեր, եւ բանիւք հաշտեցուսցես (զաստուած). (Ոսկ. սղ. ՟Ծ։)
Զի թէ նոքա որք ոչ տեսին, Հաւատացին իբր մօտակաց, քանի. (իրաւ) (գուցէ՝ իրաւք, այսինքն իրօք) մեզ հաւատացելոցս իրաւացի է հաւատալ. (Շ. բարձր.։)
ԱՄԵՆԱՅՆ ԻՐՕՔ. κατὰ πάντα τρόπον per omnem modum. ամենայնիւ. ըստ ամենայն յեղանակի բանի կամ օրինակի. տե՛ս եւ բառն ԱՄԵՆԱՅՆ։ ամմէն կերպով.
Բազում ինչ, անենայն իրօք. (Հռ. ՟Գ. 2։)
Իսկ յասելն.
Եւ ես ինձէն իսկ ողջեմ անենայն իրօք ընդ մեզ եւ նոքա գոհացողք եւ բարեբանիչք լինել. (Յհ. իմ. ատ.։)
Յանձն եւս ամենայն առեալ ամենայն իրօք զհաշտութիւն աշխարհի շնորհել. (Յհ. կթ.։)
Զամենայնիւս յամենայնի ամենայն իրօք վնասակարս. (Նար. ՟Ի՟Է։)
Ոչ անգիտանայ ամենայն իրօքարագամիտլսօղն. (Սարգ. ՟ա. պ. ՟Դ։)
ԴՄԻՆ կամ ՆՄԻՆ կամ ՍՄԻՆ ԻՐԻ. այսնքն Վասն դորին՝ նորին՝ սորին իրի։ Տե՛ս ի կարգի տառիցն Դ, Ն, Ս։