to cook.
cf. Խահակեր.
to overdo, to cook too much, to burn, to spoil;
to corrupt, to ruin.
to curry, to tan.
peace-breaker, turbulent, unquiet, restless, seditious, rebellious.
to be appeased, tranquillized, to grow calm.
to pa cify, to calm;
to conciliate, to reconcile.
to pacify, to appease, to calm, to allay, to assuage;
to conciliate, to reconcile, to accommodate, to adjust;
to hide, to conceal, to keep secret.
to become calm, to be pacified, tranquillized;
to be reconciled;
խաղաղեաց, be quiet, be tranquil, compose yourself.
to play, to sport, to amuse oneself;
to jump, to leap, to dance, to gambol, to frolic, to frisk about;
to ridicule, to mock, to deride;
to jest, to joke, to play the fool;
to move, to walk, to go, to depart;
to go away, to march, to start on a journey;
to take the field;
to rush at, to swoop down on;
to gush out, to spout forth, to spirt;
խաղասցէ ի վերայ քո Հոգի Տեառն, the spirit of the Lord shall fall upon you;
ամպք զամպօք ելեւել խաղային, the clouds were gathering round;
— ընդ միմեանս, to fall in love with, to be smitten with love;
— զոմամբ, to make game of, to deride, to jeer, to insult;
մուտ եւ ելս —, to go in and out, to frequent;
ընդ ամուրս խաղալով —, to laugh, to scorn, to scoff at fortresses;
— ի պատերազմ, — ի վերայ մարտիւ պատերազմի, to move against, to advance to the attack, to rush to battle;
— բանակին, to decamp;
to change quarters;
յառաջ —, — գնալ, to march, to advance;
յետս —, to retrograde, to retreat;
տիգաւ աչաց — ի վերայ ուրուք, to scowl at, to menace with threatening looks, to frown;
— բանիւք ի վերայ, to apostrophize, to rail at or against some one, to revile, to burst into bitter invectives, to inveigh against;
— գթոց, to pity, to have compassion on;
— ի սնոտիս, to trifle, to waste one's time on trivial occupations.
to embrace affectionately, to caress, to fondle;
to embrace the knees, to supplicate with weeping;
օձատիպ խաղապատեալ, interwoven, interlaced, entwined like serpents.
cf. Խաղացք;
խաղացմունք շնորհաց, inspiration of the Divine Spirit.
to cause to move, to march, to transfer, to transport, to carry away;
to advance, to drive forward, to push on;
to pour out, to spirt;
cf. Թաւալգլոր.
to deceive, to entrap, to draw into a snare, to inveigle;
to vex, to trouble.
bars, rails;
grating, railing, rail-fence;
palissade.
grated, cross-barred;
open, openwork;
— դուռն, iron-gate.
glands.
inexpert, unskilled, unpractised, ignorant;
new wine, must.
to be unskilful or inexpert;
to leave off a habit, to break a custom.
ignorance, want of skill, or practice.
chin.
traces (harness).
to fade, to wither, to dry, to shrink, to waste away, to languish, to grow weak, to be stunted;
to spoil, to tarnish.
to wither, to cause to shrink, to weaken, to stunt, to kill;
to tarnish, to spoil.
cf. Խամրացուցանեմ.
cf. Խամրացուցանեմ.
cf. Խամրանամ.
to sting, to spur, to goad.
to sting, to prick;
to nettle, to pique;
խիղճն խայթէ զնա, he feels remorse, he scruples at.
stinging, tingling, prickling;
quilting, stitching, pinking.
to begin to ripen, to ripen, to grow ripe (grapes).
cf. Խայծեմ.
to ripen, to mature;
to ripen grapes.
spotted, speckled, marked;
գործ —, inlaid work;
— յօրինել, to inlay, to mark, to speckle.
to leap for joy, to be in extasy, to frolio, to sport about;
— զիւիք, to become insolent, to rebel.
of ignominious death.
to put to shame, to shame, to make ashamed;
to unmask;
to debauch, to ruin, to corrupt;
to expose naked;
to violate, to dishonour, to blast.
cf. Խայտառակեմ.
to spot, to variegate.
to disorder, to disturb, to confuse, to confound, to disconcert, to put out of countenance;
to spoil, to mar, to break, to destroy;
to corrupt, to ruin;
— զառողջութիւն, to ruin the health.
to be out of order, to be spoiled;
to give one's self up or over to, to addict one's self to.
cf. Խանգար.
to be moved, touched, affected.
to melt with tenderness, compassion or love, to grow attached.
to move to compassion, to excite pity, to compel to tears.
to melt to tenderness, to be moved with compassion, to have pity;
to entreat, to beseech, to supplicate, to implore;
խանդաղատէր սիրտ նորա, he was deeply moved;
խանդաղատեցաւ զնովաւ, he took compassion on him;
— ընդ, to be moved to pity by.
cf. Խանդաղատանք.
to envy, to be envious of, to grow or to be jealous of, to look at with a jealous eye.
load-stone, magnet;
diamond.
to burn, to scorch, to singe.
cf. Երիթամածեալ.
three times, trebly;
very, much;
— ատելի, very hateful, very odious;
— երանելի, very happy, thriee happy, blessed;
— անգամ, three times.
work, labour;
endeavour;
pain, trouble, toil;
—ս արկանել, to strive hard, to make an effort to, to tire one's self;
to endeavour, to try, cf. Ճգնեմ, cf. Վաստակեմ, cf. Ջանամ.
iron;
iron weapon, sword, razor, nail;
— կակուխ, soft, malleable iron;
— գիւրայերձ, red-short iron, hot-short iron, red shear or sear iron;
— կալուանացեալ, galvanized iron;
— կռանահար, forged, tilted, bar, or malleable iron;
— հայելական, specular, oligist iron, iron ore;
— հրաբեր, pyrophoric iron;
— սպիտակ կամ թանագ, plate, white iron, tinned iron plate, tin, tin plate;
—ք, irons, chains, fetters, gyves;
— հնոտի, old iron;
կոտորք —ոյ, grape shot;
սայր —ոյ, tag;
վաճառական —, smith, blacksmith;
պատել —ով, to bind or mount with iron;
բազմախողխող —, sharp;
—ի դար, iron age;
կռանել զ— մինչ տարաշէկն է, to beat the iron while it is hot.
blacksmith, forger;
cf. Երկաթագամ.
crown, diadem, royal crown;
the Crown or regal authority, kingdom;
glory, honour;
— պապական, tiara, the pope's crown;
— եպիսկոպոսական, mitre;
— ոսկի, crown of gold;
cf. Պսակ;
— առնուլ, to become king, to reign, cf. Թագաւորեմ;
թագ ազնուականաց ―, coronet;
թագ դնել, կապել (անձին), to crown one's self, to put on the crown, to bind on the diadem;
թագ դնել (այլում), to crown, to place a crown on the head of, to cause to rule, cf. Թագաւորեմ;
եդաւ զթագ զասիացւոց, he crowned himself with the diadem of Asia;
թագաւ / թագիւ պսակիլ, to be crowned;
առնուլ զթագ ուրուք, to mount another's throne;
թագ ի գլուխ, crowned, wearing a crown on the head.
king;
*bridegroom;
թագաւոր թագաւորաց, the king of kings;
թագաւոր Հայոց, the — of Armenia!
կեցցէ՛ թագաւոր, long live the -!
God save the -!
թագաւոր կենդանեաց, the — of beasts (lion);
թագաւոր թռչնոց, — of birds (eagle);
թագաւոր ծաղկանց, queen (Arm. king) of flowers (rose);
թագաւոր իժ, cf. Արքայիկ օձ;
թագաւորք, certain hymns of the Armenian Church;
թագաւոր կալ յումեքէ ի վերայ աշխարհի ուրուք, to be made — of some country;
թագաւոր առնել, to make —, to cause to reign.
cf. Թագաւորազարմ.
cf. Թագաւորազարմ.
cf. Թագակից;
— լինիմ, cf. Թագաւորակցիմ.
reign, empire;
royalty, crown;
kingdom;
միջոց պարապոյ թագաւորութեան, interregnum;
թագաւորութիւն կամ թագաւորութիւնք, The Book of Kings.
importunity, instance, solicitation, entroaty;
grief, sorrow, trouble;
—ք, dowry, marriage-portion, dower;
— արկանել, to solicit earnestly, to importune, to entreat, cf. Թախանձեմ.
affliction;
grief;
grievous, afflicting, disconsolate, forlorn;
—ք դժնդակք, black bile, deep sadness;
—ք մտաց, compunction, regret, remorse;
ընկենուլ զ— սրտի, to console, to cheer up;
—ս արկանել առաջի ուրուք, to supplicate, to beseech, to implore.
trap, snare, gin, net;
թակարդօք որսալ, պարփակել, փակել, արկանել ի թակարդ, to draw into a snare, to entrap, to catch;
շաղիլ ի թակարդի, ի թակարդի հարկանիլ, to fall into a snare, to be entrapped;
թակարդաւ ջուր բերել, to beat the water, or the air, to toil in vain, to have one's labour for one' s pains;
որպէս թակարդ զհողմն՝ անցուցանել զխրատ, to be heedless, to disregard warning or admonition, "in at one ear, out at the other";
cf. Որոգայթ.
cf. Թաղումն.
ink;
սեաւ թանաք, black ink;
կարմիր թանաք, red-ink;
cf. Կարմրագեղ;
կապոյտ թանաք, blue-ink;
թանաք տպագրութեան, printing-ink;
թանաք ճենաց, Indian or China ink;
անեղծ թանաք, indelible, indestructible ink;
համակիր, ծածկագիր թանաք, sympathetic, invisible, secret ink;
թանաք նշանագրութեան, marking-ink;
արատ, բիծ թանաքի, ink-spot, ink-stain;
արատել թանաքաւ, to ink;
մրճոտիլ, աղտեղիլ թանաքաւ, to be inked all over;
պոյտն, շիշ թանաքի, ink-pot, ink-bottle;
աման թանաքի, ink-horn, inkstand;
cf. Կաղամար.
dear, high priced;
precious;
— է, it is dear;
փոքր մի —, rather dear;
— մարմնով, corpulent.
thick, big, great;
fat;
dense;
deep;
coarse, gross;
rude, clumsy, rough;
deep, flat, low (sound);
barytone;
bustard;
in great quantity, thickly;
— միտք, dull-witted, stupid;
— տգիտութիւն, gross ignorance;
— մարմին, weighty, heavy;
corpulent;
— անտառ, մօրուք, dense wood;
thick or bushy heard;
— քուն, deep sleep.
cf. Տխմարութիւն.
that pours, that falls thick like hail, heavy, abundant, closed, compact;
— նեաք, countless arrows;
— ամպք նետից, a shower of arrows.
handkerchief;
towel;
թաշկինակ ռնգաց, քրտան, pocket -;
թաշկինակ պարանոցի, neckcloth, neckerchief;
թաշկինակ մետաքսեայ, silk -.
cf. Թարթափումն.
roll, act or state of rolling;
cf. Թաւալումն;
rolling, tum-hling down;
առ ի —, on a precipice, steep;
— առնուլ, to roll, to revolve, to turn round;
— բանից, a winding discourse;
— տալ արեան, to cause one to roll in his own blood;
— անկեալ, գլոր խաղալ, cf. Թաւալագլոր խաղալ.
in rolling, revolvingly, rolling along or down;
— խաղալ, to tumble dowrn, to roll down, to prostrate one's self;
to agitate one's self, to fall dead;
to be thrown down, to be upset;
to throw a somerset;
to throw ones self headlong, to precipitate one's self;
— խաղացուցանել, to roll, to prostrate, to precipitate, to fell, to upset;
— անկաւ յարեան իւրում, he fell rolling in his blood.
bottom;
depth, profound depth, abyss;
fury, passion;
fire, spirit;
impetuosity, violence;
effort, furious attempt, struggle;
—ք, sheath, scabbard;
—, ընդ —, or զ— անցանել, to penetrate, to pierce, to run through, to bore;
to thread, to spit;
— անկանիլ, մտանել, to run rapidly, to pass through, or traverse with impetuosity, to enter with violence or impetus;
ընդ — անցուցանել՝ — հանել, to pass, to bore, to pierce, to transfix, to thread, to run through;
զ— առեալ շրջել, cf. Թափառիմ;
զ— առնուլ, to prepare for an effort, to gather one's self up;
— տալ, to hurl, to launch, to fling, to throw;
— կրից, fit, outbreak, hurst of passion;
ի —ս դժոխոց, in the depths of hell;
թափն ընդ թափն, penetrative, piercing, with penetration.
cf. Թափանցական;
ելանել, լինել, բերիլ, to penetrate, to pierce;
— լինել մտաց, to think, to understand, to penetrate, to perceive.
vagabond;
vagrant, wandering, roving, rambling;
— շրջել cf. Թափառիմ.
bleacher;
washerwoman, laundress;
fuller;
a washerwomans heetle;
stick for gathering fruit;
— վարոց, the penis of animals;
— համոզակեր, a judge, arbiter, he who confers rewards;
he who separates combatants.
vacant, empty;
abandoned, forsaken;
uninhabited, desert, unpeopled;
deprived of;
wanting in;
— առնել, թողուլ, to make or render desert, to devastate;
— լինել, մնալ, to be deserted, desolate, unpeopled;
— առնել զտուն, to remove from a house;
— ի հանճարոյ, deprived or devoid of talent;
wooden tray, tea-tray.
act of concealing, of being concealed;
concealment, secret;
hiding-place;
retreat;
hidden, occult, secret;
թաքստեան լինել, ի թաքուստ մատնել, նստիլ/թաքչիլ ի թաքստեան, լինել ի թաքստի, to be concealed, hidden, placed in ambush;
— ունել, to hide, to abscond, to lie in ambush;
դնել ի թաքստեան, to place or hide upon the sly, or in a dungeon;
ի նմանէ չէր ինչ նորա —, he hid nothing from him, he had no secrets with him;
թաքստիւ, secretly, privately, in a hidden manner
light;
active, nimble;
slender;
venial;
frivolous;
ease, leisure;
— ոտիւք, light-foot;
light-footed, nimble;
— ձեռն՝ վէրք՝ քուն, light hand;
slight wound;
light sleep;
— սուրճ՝ չայ՝ գինի, կերակուր, light wine;
weak tea;
slight repast;
weak coffee;
—ս յանցանել, to commit slight faults;
—ս կացուցանել, to lighten, to facilitate;
— լինել առ երդումն, to take an oath lightly or inconsiderately;
— ինչ թուիցի ձեզ ? — ինչ իցէ յաչս ձեր ? does that seem to you a light thing ? — եղեւ նմա յաշխատութենէ, he rested from his labours;
—, —ս, —ով, quickly, lightly, easily
conjecture;
proof, essay;
ի թեթուս մատչել, to conjecture;
to put to the proof, to test, to prove, to essay, to try.
thread, filament;
fibre;
— ոսկի, արծաթի, երկաթի, gold or silver thread;
iron or metal-wire;
հատանել —ս —ս, to reduce to filaments;
to atomize;
զ—ն յօրինել, to weave thread by thread;
to adorn symmetrically;
—ք բանից, պատմութեան, the thread of a discourse or story;
հատանել զ— բանին, to break the thread of one's argument;
— կենաց, the thread of life;
հատանել զ— կենաց, to cut the thread of life, to cut off one's days.
chord.
that instigates, that advises;
— լինիմ, cf. Թելադրեմ.
top of the shoulder, acronium;
shoulder-bone, shoulder;
arm;
end of a book;
cf. Թիկունք;
— ածել զիրիք, to undertake, to attempt;
to aspire to, to pant for, to seek;
to embroil;
to sell off, to dispose of;
to explain one's self, to pretend to be;
զվարդապետի, զիշխանի թեկն ածել, to pass one's self off for a doctor, for a prince;
to play the grandee, to lord it;
թեկն ածել զաւագութեան, զպատուոյ, to desire eagerly, to covet the primacy, to aspire to honours;
թեկն ածել ումեք, to favour, to support, to assist, to protect, to aid, to defend;
թեկն ածել ընդդէմ ուրուք, to rebel, to revolt;
թեկն ի թեկին, strutting, looking big, playing the swell, walking or acting in a stately, imposing or boastful manner.
side, part;
ընտրել զբարին ի մի —, to select, to separate;
լինել ի —է ուրուք, to sustain, to defend, to side with.
perhaps, it may be;
certainly, also, already;
եւ — յիրաւի, in truth, truly, really, indeed;
եւ ոչ —, եւ ոչ իսկ —, ոչ ինչ —, certainly not;
— մոռացա՞ն, have they perhaps forgotten ? — ո՞չ է այսպէս, is it not so ? — ասել, to doubt, to have doubts, to question.
leaf;
petal;
sheet of paper;
lamina, foil, spangle, plate, sheet, leaf;
մի — խաւարտ, a leaf of salad;
մի — թուղթ, a sheet of paper;
ութածալ — (գրոց), in octavo.
imperfect, defective, incomplete, faulty;
imperfectly, faultily;
the half, moiety;
a part, a side;
the rest;
երեւի արեգակն կէս —, half the sun is seen eclipsed;
լնուլ զ—ն, to supply;
— գտանիլ յիմիք, to be wanting in, in need of, to want for, to lack;
to be at a loss.
wing;
arm;
pinion;
flight, rush, dash;
թեւ աղօրեաց, sails of a wind-mill;
sweep, fan;
թեւ զօրաց, wings of an army;
թեւ ձկանց, fins of fish;
թեւ հանդերձից, sleeve of a coat;
թեւ նաւու, rudder, car, or sail of a ship;
թեւք հողմոց, the wings of the wind;
թեւ դրանց, leaf, fold of door;
թեւ տաճարի, towers of the temple;
pyramids;
թեւ գառագղի, portcullis, greatest door of menagery;
թեւք երկրի, the ends of the earth;
թեւս առնուլ, to have wings, feathers;
թեւս ածել, to flutter, to take wing;
to fly away;
թեւ արկանել, cf. Թեւարկեմ;
— ի —, — ի — խառնեալ / յեռեալ, arm in arm;
թեւ տալ ումէք, to give one's arm to;
բանալ, պարզել, հատանել զթեւս, to spread the wings;
հատանել զթեւս, to clip or crop (a birds wings);
to fetter or paralize a person.
wing, protection.
door, entrance;
sluice;
— մեծ, portal;
— or — արքունի, the Ottoman or Sublime Port;
the Court;
դրան մարդիկ, the courtiers;
դրան երէց, almoner, chaplain;
արտաքին դրունք, porch, portico;
դրանց ի դուրս, դրանէ ի —, from door to door;
գրօք փակելովք, with closed doors;
դուրք դրանն, the street door, the gate, portal;
ի դուրս, out;
ի դուրս մերձեալ, եկեալ, հասեալ, impending, very near;
առ դուրս մահու, at death's door;
դրունք դժոխոց, the gates of Hell.
spoon;
— մի, spoonful;
խորոփիք —ի, bowl of a spoon.
ether;
heaven;
ether;
— ծծմբական, sulphuric -;
— քացախական, mpyreumatic acetic spirit.
cf. Ելք;
—ի աղագ means, expedient;
—ի աղագս գտանել, to devise, to find means, to remedy;
ոչ էր նոցա ոչ եւ ոչ մուտ, they could not neither get out nor in;
ոչ գիտեմ զ— եւ զմուտ իմ, I do not know how to act.
cf. Եմ.
eleetric;
— մեքենայ, — machine;
— ցնցումն —, — shock.
to concur, to vie with, to emulate;
to surpass;
—ս զմիմեամբ առնելով, with emulation, vying with each other, in concurrence;
ճառ զճառից — արարից, I will pass from one subject to another.
elevation, ascension;
act of going up;
gushing out;
issue, exit;
proceeding, emanation, birth, production;
end, term;
effect, event, success;
resort, resource;
the east, sun-rise;
disbursement, current expenses;
death, decease;
opening, aperture, market;
excrement;
— հնարից, means, expedient;
— ճանապարհի, the turning of the street;
— ի կենաց, յաշխարհէ, decease;
— ձախողակ, յաջողակ, disaster;
success;
—, Գիրք ելից, Exodus;
զելս իրացն գտանել՝ իմանալ՝ հնարել, to devise, to find means, to remedy;
յելս արեւու, առաւօտու, at sun-rise, at day-break, at dawn;
յելս գարնայնոյ, towards the end of spring;
ելս ի մտի դնել, to bethink one's self, to reflect, to exercise one's ingenuity, to find a means;
առ ելիւք սահմանաց նոցա, at their bounds, limits, confines;
յարեւմտից ի յելս արեւու, յելից մինչեւ ի մուտս, from east to West;
եկաց նա զհազար ամաց ելս, he lived a thousand years;
յելս պիտոյըցն է, he is in the privy;
ուղիղ —, right ascension.
brother;
մեծ, աւագ, երէց —, eldest -;
կրտսեր —, youngest -;
— հօր or մօր, uncle;
աշխատաւոր —, lay -;
— ի Քրիստոս, — in Christ-Jesus.
fraternally, brotherly;
— կեալ ընդ միմեանս, to live together like brothers.