of nine months;
during nine months.
cf. Իննամսեայ.
enneagon, nonagon.
of nineteen years;
nineteen years old.
nonagenarian, ninety years of age.
cf. Իննսնամեայ.
cf. Իննսնամեայ.
by himself, spontaneously, voluntarily, of one's own accord.
self-sufficient.
self-produced, natural, spontaneous.
natural production.
of natural growth.
self-produced, natural;
that produces naturally.
that which inflames, or excites itself.
that flows or takes its rise naturally;
self-produced;
spontaneous, natural.
natural, innate;
— բարի, naturally good.
that knows by himself.
original, autographic;
autograph, original manuscript.
found out, discovered or invented by one's self;
self-produced, spontaneous.
independent, absolute, free;
autocephalus.
self-existent;
natural.
self-existence.
self-created;
self-acting, that makes or works for himself, or by himself.
to make by himself, to produce.
own work, sole agency, own action, own composition.
fortuitous, casual.
face to face, personally, in person.
cf. Ինքնադէմ.
that blames himself.
self-adorned, simple, natural;
— շնորհք, ingenuous grace;
— բանք, unaffected words
absolute, supreme, sovereign.
of a venomous nature.
hereditary, in his own right, possessed by inheritance.
of a luminous nature, bright, shining.
auricular, that has heard with his own ears;
that only takes counsel of himself, or only obeys himself.
self-deceiving, self-beguiled;
— լինիմ, to deceive, or flatter one's self.
which flows of itself.
desired by himself, voluntary.
that speaks to himself;
that soliloquizes.
soliloquy, monologue.
self-begotten, self-born;
innate, natural.
autocrat, monarch, emperor;
self-depending, independent, absolute, free;
— կամք, free will.
despotical.
autocracy, monarchy, empire.
female autocrat;
empress.
voluntary, spontaneous, willing;
wilful, self-willed;
capricious;
voluntarily, willingly, spontaneously;
— կրօնք, superstition;
— անձնիշխանութիւն, free will
spontaneousness, voluntariness, free will.
that subsists by itself.
distinct substance, hypostasis.
self-bound.
to roast, to broil, to scorch, to burn, to glow;
to be fired with, to bend one's wbole soul to, to become attached to, to apply one's self to, to get accustomed or inured to, to give one's self up to;
to be eager, to long, to hurn with envy or desire, to be enamoured of, to be smitten with, to burn with love, to be mad with love for;
— յանառակութիւնս, to be sunk in dissoluteness
dead on the cross, crucified;
— սպանանել, to put to fieath on the cross, to crucify.
cf. Խառնաղանճ.
gropingly;
— շրջել՝ գնալ, to grope along, to feel one's way, to go groping;
— խնդրել, to grope about for;
cf. Խարշափ.
to fix, to establish, to found;
— զնաւն, to cast anchor;
— զյոյս իւր յիմն, to fix or anchor ones hopes on.
couch, cot, bed;
plait, fold;
nap on cloth, down on fruit or plants;
— հանածոյից, stratum, layer, bed;
խաւ ի խաւ, խաւ ի խաւոյ, folded, plaited, doubled;
in folds, doubly.
darkness, obscurity;
grief, sorrow, affliction;
blindness, delusion, ignorance;
hell;
devil;
dark, obscure, gloomy, murky;
ընդ —, ի —ի, in the darkness, darkly;
խաւար աղջամուղջ, utter darkness;
խաւար շօշափելի, darkness that could be felt;
խաւար գիշերոյ, the shades of night;
— ******խաւար տգիտութեան, the darkness of ignorance;
ի խաւար դառնալ, to get or to grow dark, to become obscure;
ընդ խաւար գնալ, to walk in darkness, to be ignorant of;
բաժին խաւարին առնել, to condemn, to damn;
խաւար կալու զամենայն երկիր, darkness covered the whole earth;
cf. Ըմբռնիմ.
cf. Խաւարաբնակ.
cf. Խաւարագնաց.
darkening, offusca-tion;
tenebrse;
eclipse;
— արեգական՝ լուսնի, solar, lunar -;
— բոլորական, մասնական, մանեկաձեւ, total, partial, annular -.
cf. Կամշանամ.
will, determination, intention, design;
wish, desire;
humour, fantasy, whim, caprice;
ի կամաց, կամօք եւ ախորժիւք, voluntarily, willingly;
կամօք, on purpose, designedly;
ըստ կամի, ըստ կամս, at will, ad libitum, arbitrarily, at pleasure;
at discretion;
յոչ կամաց, unwillingly, in spite of oneself, against one's will, reluctantly, grudgingly;
յօժար —, readiness, inclination, willingness;
յեղյեղուկ —, caprice, fickleness;
ինքնիշխան, բացարձակ —, absolute will, arbitrariness, despotism;
անձնիշխան —, free-will;
անձնահաճ —, humour, whim, caprice, fancy;
ըստ կամս անձին գնալ, to indulge one's fancy or caprice;
փոխել զկամս, to change one's mind;
անձնատուր լինել ի կամս ուրուք, to submit to the guideness of;
to comply with all the whims of;
ի կամս ուրուք դնել զիմն, to depend on another's will;
եթէ Տէառն — իցեն, if God wills, God willing;
Տէռն — լիցին, God's will be done;
եթէ — իցեն քո, if you wish or like;
ըստ հաճոյից կամց քոց, at your will or pleasure;
as well as you could wish;
— էին ինձ, I wished to, I wanted to;
— են ինձ ասել, I would say, I mean;
— եղեն նմա, it pleased him to, he liked to;
— էին նորա, he desired or wished;
հակառակ կամաց նորա, against his will;
որ ինչ ի կամս մեր, as much as we can.
cf. Կայլականամ.
mast;
sail;
weaver's beam;
— դրօչու, flag-staff;
կանգնել զ—ն, to raise a —;
խոնարհեցուցանել զ—ն, to unmast;
to dismast.
empire;
ի — ամբառնալ, to elevate to the purple, or to the imperial dignity.
cubit;
straight, standing, perpendicular, erect, on foot;
firm, stable;
— կալ, to be up or a foot;
to rise, to get up;
գնալ —, to be haughty, proud, vain;
նստաւ —, he sat upright;
եկաց —, he stopped, stayed, or did not pass beyond.
cf. Կանափ.
thistle-head;
ընտանի —, artichoke;
տակ —ի, bottom of an artichoke;
միս —ի, artichoko-chard;
—ի խէժ, cf. Կինաբարիս.
premature, preco-cious, ripe before the season;
prior, anterior;
old, ancient;
before the time, prematurely, very early;
պտուղ — եւ անագան, early or first, late or backward fruits;
անձրեւ — եւ անագան, the former the latter rain, vernal autumnal rain.
cf. Կաշանամ.
bonds;
hand-cuffs, fetters, manacles;
rope, cord, string;
pass, defile;
censure, excommunication;
տուն —նաց, prison, jail, gaol;
ի կապանս արկանել, to fetter, to put in irons;
to imprison.
ape;
— փոքր, marmoset;
— մեծ, baboon;
— երկայնաձետ, monkey.
cf. Խենեշանամ.
carriage-train or waggon-train;
railway train;
— երթի, down-train;
— դարձի, up-train;
երագնթաց կամ յամրնթաց —, fast, slow train;
հապճեպ, կայական, համաշխարհիկ, բեռնակիր or երթեւեկաց, զբօսանաց —, express, stopping, mixed, goods or luggage, passenger, excursion train;
տեղափոխիկ —, carriage-truck;
եհաս ահա հինգ եւ կիսոյ ժամուն —, the half past five o'clock train is just arrived;
cf. Երկաթուղի.
coach, carriage;
car, chariot;
երկանիւ՝ քառանիւ —, two wheeled carriage, four wheeled carriage;
— քառաձի, վեցձիան —, a coach and four, and six;
համաշխարհիկ —, — կառանոցի, երագընթաց —, omnibus;
hired-coach;
stage-coach;
վարձուոր, հասարակաց, առանձնական —, hackney-coach;
cab;
private coach;
հովանաւոր —, carriage with awning or curtains;
կայարան կառաց, cab-stand;
աստիճանք, դռնակ, աթոռակ, կուրծք, կոնք կառաց, foot-board of a carriage;
carriage-door;
coachman's box;
carriage-seat;
hood of a carriage;
վարձ, սակ կառաց, coach-hire, fare;
ելանել՝ մտանել ի կառս, to get into the coach;
օգնել, տալ բազուկ յելեւէջս ի կառաց, to help into, or down from the coach;
երթալ կառօք, to go or ride in a coach;
կացուցանել զկառսն, to stop the carriage.
pleasantry, jesting, foolery;
mockery, jeering, jeer, scoff, taunting;
opprobrium;
ծաղր եւ այպն կատականաց առնել, to laugh, to scoff or jeer at, to cover with ridicule;
— լինել or — ծաղր եւ այպն կատականաց լինել, to make oneself ridiculous, to render oneself an object of derision;
to be the sport or laughing-stock of.
end, extremity, term;
accomplishment, consummation;
end, close, expiration;
effect;
destiny;
ածել ի —, ի — հասուցանել, to conduct to the end, to put the finishing touch, to accomplish, to perfect;
նորանշան կալաւ նա —, strange was his destiny;
մինչեւ ի — աշխարհի, to the end of time, when time shall be no longer;
այլ չեւ է —, but the end is not yet.
order, rank, rule, class, series, arrangement, disposition;
turn, succession, sequel, train, concatenation;
rank, state, condition;
religious order, institution, congregation;
orders, ordination;
hierarchy;
rank, line, battle-array;
stratum, layer, bed;
կարգաւ, ըստ —ի, — ըստ կարգէ, — ըստ կարգի, in order, orderly, regularly, systematically, by turns;
one after another, each in his turn, successively;
արտաքոյ —ի, extraordinary;
— բնութեան, order of nature;
—ք ուղղութեան, the laws of probity;
դաշնակեալ կարգք, harmony;
— կանանց, the menses;
— բանից, train, style;
անդրէն ի — բանին ի վեր ելանել, to return to one's subject, to take up a discourse anew;
դնել ի կարգի, ի — արկանել՝ ածել, to put or set in order, to set to rights, to order, to arrange, to settle, to regulate, to dispose;
to enumerate, to run over;
խանգարել, վրդովել զ—, to trouble, to disturb, to disarrange (the order);
զանձն ի —ի ունել, ի — գալ, to regulate oneself, to become discreet, orderly, methodical;
ի — անկանիլ, to prepare, to dispose oneself;
ի — անկեալ պատմել, to relate or narrate methodically;
դնել ի վերայ —, to impose penitence;
ի — աշխարհի մտանել, to get married;
եւ որ ի —ին, and so forth.
with full hands;
bountifully, plentifully, generously;
cf. Բռնալիր.
cf. Լայնալիճ.
plenary, full, complete, absolute;
perfectly, entirely, fully;
— իշխանութիւն, absolute power, full authority;
— իշխանաւոր, a plenipotentiary;
— ներողութիւն, plenary indulgence.
to exist, to live;
to consist;
to become, to turn, to make one's self;
to happen, to take place, to occur, to chance;
to come to pass;
— առն, to marry, to be married, cf. Ամուսնանամ;
— ընդ կնոջ ընդ միմեանս, to have commerce with, to be in intimate relation with;
— ընդ ումեք, to stay with, to live together;
— ուրեք, to sojourn;
to dwell;
— բերկրութիւն ուրուք, to be the joy or happiness of;
— այր, to become a man, to arrive at man's estate;
— քահանայ, to be ordained priest;
զի՞նչ լինիցի ընդ իս, what shall I do ? what will become of me ? ի ցնծութիւն եւ ի հիացումն եղեւ աշխարհի, he was the glory and admiration of the whole world;
են նորա երկու որդիք, he has two sons;
իցեն այսոքիկ որպէս եւ են, whatever it may be;
քաւ եւ մի լիցի, God forbid ! արանց եւ կանանց լինէին, they married and were given in marriage;
որ ինչ լինելոց է եղիցի, happen what may ! ողջ լիք or լերուք, adieu! good bye! farewell!
lever;
balance;
— քառաթեւին, arms of the cross;
— կշռոյ, beam of an assaying balance;
— թեքեալ or արմկնաձեւ, crook or elbow -;
— արգելիչ, detent -.
lever.
cf. Լկտանամ.
to fill;
to accomplish, to fulfil;
to spread, to diffuse;
to complete, to consmnate;
to load, tore-load, to fill again;
to repeople;
to glut;
to stuff;
— զաղեղն, to bend the bow;
— լուսնի, to be at the full (moon);
— զօրէնս, to fulfil the law;
— զօրէնս բնութեան, to satisfy the laws of nature;
— զոք օրինօք տեառն, to instruct in, to fill with knowledge of the divine law;
— զքաղց, զծարաւ, to drive away hunger, to satisfy;
to quench thirst;
— զիղձս, to satisfy or content on's wishes;
— զպէտս, to satisfy one's necessities;
— զձեռս, to give to the priest, to consecrate;
to be consecrated;
արեամբ — զձեռս, to dip the hands in blood, to assassinate;
— զոք պարգեւօք, to load with gifts;
— զտեղի, to take the place of, to substitute, to replace;
— մինչ ի վեր, to fill up to the brim;
ընդ ամենայն տեղիս — զաւետարանն Քրիստոսի, to spread the gospel of Christ everywhere.
sole, alone, only, simple;
empty, desert;
deprived of;
— օր, work-day;
— մնալ ի մարդկանէ, to be, or to remain unpeopled;
— եւ մերկ ի սփոփութենէ, disconsolate, very sad;
— or — ի լոկոյ, only, simply;
բանիւ լոկով, with the word alone.
light;
brightness, splendour;
fire;
illumination;
day;
sun;
sky;
eye;
լոյս, լոյս անեղ, Eternal light;
լոյս հաւատոյ, լոյս մտաց, the light of faith;
light of intellect;
լոյս քաղցր, a gentle light;
լոյս զոդիակոսի, northern lights, (aurora borealis);
լոյս ելեկտրական, electric light;
լոյս կազի, gas light;
ի լոյս, by the light of, in broad daylight, openly, visibly;
եղիցի՛ լոյս, եւ եղեւ լոյս, let there be light! and there was light;
լոյս սո՛ւրբ, ողջո՛յն ընդ քեզ, անդրանիկ դու երկնից ծնունդ, եւ կամ՝ մշտնջենին յաւատակից դու ճառագայթ, hail, holy Light! offspring of heaven firstborn, or of the Eternal coeterhal beam;
չիք լոյս անվթար կամ բաժակ անմրուր, no joy without alloy;
ծագել լուսոյ, to dawn;
մինչ լոյսն զգիշերն մերկանայր, it was scarcely break of day, at day break, at early down;
ի լոյս գալ, ի կենաց հասանել, to come out, to appear;
to come into the world, to be born;
to give birth or life to;
կորուսանել զլոյս աչաց, to lose one's sight;
լոյս տալ աչաց, to open the eyes, to cause to perceive, to warn;
ամփոփել լուսոյ ուրուք, no longer to behold the light of day, to die;
ի լոյս ածել, հանել ի լոյս, to bring to light, to discover, to publish, to illustrate;
ի լոյս ընծայել զմատեան, bring out, to publish a work;
լոյս առնուլ, to see the day;
to grow light;
to be enlightened, illuminated;
ի լոյս դառնալ, to issue from an eclipse;
լոյս տալ, to instruct, to enlighten;
լոյս աչաց իմոց, լոյսդ իմ անձկութեան, light of my eyes, my life, my heart, my love, my darling, my dearest one, my sweet one;
աչք իմ մի՛ տեսցէն զլոյս, may I be struck blind! damn my eyes!
consolation, relief, balm, balsam.
yoke;
pair, couple;
լուծք եզանց, yoke of oxen;
լուծ կշռոց, pair of scales;
beam of a balance;
բառնալ ինչ ի լուծ կշռոց, to weigh with scales;
—ք, a pair;
— —, in pairs;
լուծ իմ քաղցր է եւ բեռն իմ փոքրոգի, my yoke is easy and my burden light;
աունուլ զլուծ կրօնաւորական կարգի, to take the cowl (monk), to take the veil (nun), to pronounce the vows, to become a monk or nun;
մտանել ընդ լծով ամուսնութեան, to bear the yoke of matrimony;
ընդ լըծով արկանել, to place under the yoke;
to subject, to reduce to slavery;
խոնարհել ընդ լծով, to bend under the yoke;
to submit tamely to slavery;
ընդ լծով կալ, ընդ լծով ծառայութեան մտանել, to pass under the yoke, to become a vassal, or tributary;
լուծանել, բառնալ զլուծ, to unharness;
to take off the yoke;
ընկենուլ, թօթափել, նշկահել զլուծ, ի բաց ընկենուլ զլուծն, to throw off the yoke, to slip the collar;
զերծանիլ ի լծոյ, to be freed;
yoke, subjection, slavery, bondage;
yoke;
libra, the balance (sign of the zodiac).
to untie, to unyoke, to unchain, to unbind, to undo, to loose;
to dissolve, to decompose, to break;
to resolve, to decide;
to temper;
to dilute, to soften;
to unfold, to develope;
to dissipate, to disperse;
to melt, to dissolve;
to explain;
to analyse;
to change;
to violate, to infringe;
լուծանել զերկունս, to free from the pains of labour, to cause to bring forth;
լուծանել զերկունս նորա, to be born of her;
լուծանել զքաղց, զքերան, to breakfast, to take refreshment;
լուծանել զպահս, to break one's fast;
լուծանել զոք ի կենցաղոյս, to take away a perso's life, to kill, to slay, to murder;
լուծանել զկեանս աշխարհիս, զկեանս իւր, զկենցաղ մարդկան, to end one's days, to depart this life, to cease to live, to die;
լուծանել զմեղս, to absolve, or remit sin;
լուծանել զդատակնիք, to annul a sentence;
լուծանել զօրէնս, to violate the laws, to transgress;
լուծանել զշաբաթս, to break the sabbath;
լուծանել զխաւար, to shed a light in the darkness, to make darkness light;
վրէժս լուծանել, to be punished;
լուծանել զլեզու, to untie, to cause to speak;
լուծանել զամուսնութիւն, to dissolve a marriage;
լուծանել զարգանդ կուսին ի պղծութիւն, to deflower, to violate;
լուծանել զսէրն հայրենի, to act in disregard of paternal love;
լուծանել զքուրձ, to open a sack;
լուծանել զորովայն, to loosen, or move the bowels;
to purge;
զարժանին պատուհաս ելոյծ զյանցանացն, he met with the punishment his crimes deserved.
to get loose, to become untied, to be dissolved, decomposed;
to languish, to fall off, to flag;
to be consumed, to waste away;
to grow soft or slack;
to stop, to stay, to lodge with;
to be dismissed, destituted, deposed;
լուծանել ի վաւաշ ցանկութիւնս, to give up one's elf entirely to luxury;
յարտասուս լուծանել, to melt into tears;
լուծանել ի կենաց, յաշխարհէ, to cease to live, to die;
լուծանել ի շոգի, to evaporate;
լուծանել ի ծաղուէ, to laugh heartily, cf. Թալանամ;
լուծան պէտք նոցա, their wants were provided for.
solution;
decomposition, resolution, dissolution, dispersion;
explication, discovery, explanation;
dilution;
liquefaction;
fluidity;
abolition;
infraction, infringement, violation;
fainting;
— ամուսնութեան՝ ժողովոյ, dissolution of matrimony;
dissolving of an assembly;
— որովայնի, diarrhoea, looseness, flux;
— կենաց, death;
— սառնամանեաց, thaw.
mute, silent, taciturn;
— բերանով, in silence;
լուռ հաւատք, absolute, blind faith;
լուռ լինել՝ կալ, to be silent, to keep silence, to remain mute, cf. Լռեմ;
լուռ լինել ի թշնամութենէ, to cease from being enemies;
to conceal enmity;
լուռ լինել յաստիճանէ, to be deprived of, to be degraded, deposed;
լուռ լե՛ր, silence! hush! hold your tongue! ի լուռ լե՛ր, do not celebrate;
չկարէր լուռ կալ, he could not refrain from speaking.
cf. Լուսագնաց.
surrounded by a bright array;
— երկնային թռչունք, angels.
moon, the planet, or the luminary of the night;
moon, month;
ծագումն լուսնի, moon-rise;
լոյս լուսնի, moon-shine, moonlight;
շող լուսնի, moon-beam;
նոր, ամսագլուխ լուսին, new moon;
կարակնաձեւ, ուռճալիր լուսին, full moon;
աճեցուն, նուազուն, լուսալիր լուսին, crescent, waning, harvest moon;
կարմրորակ լուսին, red moon, April moon;
փուլ լուսնի, the waning of the moon;
cf. Քառորդ;
եւ ոչ լուսին կասէ ի մաշել եւ լնուլ, not even the moon ceases to wax and wane;
եւ էր գիշեր պայծառափայլ լուսնի, it was a beautiful moon-lit night, the moon shone bright;
լուսին ձիոց, horse-shoe;
տեսիլ լուսնի, phase;
ընթացք լուսնի, lunation, the lunar course.
cf. Լուսնակ.
hearing, audition;
audience;
news, account, report, relation;
hearsay, rumour;
renown, fame;
discourse, sermon;
obedience;
noise that wakes or rouses;
sound, voice, cry;
Աստուած ամենայնիւ լուր է, the ail-hearing God;
լուր չարեաց, bad news, ill news;
լուր առնել, to warn, to avert;
to acquaint;
to announce;
զխուլս ի լուր առնել;
to cause the deaf to hear;
լուր լինել;
to be heard;
to be announced;
լուր դնել;
to listen;
to hear;
լուր լինել առ ոք, to come to one's knowledge;
ելանել լրոյ ուրուք, to spread one's fame;
լուր ի ականջաց լսել, to hear with one's own ears;
ի լրոյ, by hear-say, by current report;
— ! listen ! — օր, workday.
cf. Լկտանամ.
cf. Լկտանամ.
cf. Լսնացուցանեմ.