cf. Խարդախութիւն.
fraud, deceit, circumvention, crime, outrage;
— կուսի, violation, deflowering.
destruction, waste.
ruinous, falling, tottering to decay.
cf. Խարխուլ.
cf. Խարձ.
cf. Խարշափ.
rustling, murmuring.
fire, fire-brand;
live-coal;
pyre, funeral-pile;
— արկանել՝ լուցանել՝ վառել, to light a fire, to set on fire;
— մահահամբոյր, funeral pile.
misfortune, calamity, disaster.
to be unhappy, unpros-pcrous, extenuated.
born of, or produced by fire, ardent, luminous, fiery.
to burn.
to be on fire.
cauterization.
filed.
file.
shave-grass, rough horse-tail.
dab, burt, bret-fish.
cf. Խարտած.
cf. Խարտած.
act of filing.
dark, murky, dim.
blinded by darkness.
that dissipates darkness;
plunged in obscurity.
utterly dark.
tortuous & tenebrous.
brought up in obscurity.
immersed in obscurity, buried in darkness.
accustomed to darkness.
to darken, to spread darkness, to obscure, to dim;
to eclipse;
to extinguish;
to blind;
լուսինն խաւարեցուցանէ զարեգակն, the moon eclipses the sun.
darkening, offusca-tion;
tenebrse;
eclipse;
— արեգական՝ լուսնի, solar, lunar -;
— բոլորական, մասնական, մանեկաձեւ, total, partial, annular -.
obscure, gloomy, dark;
murky, misty, foggy.
cf. Խաւարուտ.
pleasure, contentment.
consent, accord, complicity.
cf. Կամակատար.
cf. Կամակատարութիւն.
voluntary.
cf. Յամառութիւն.
girdling, girding.
girdled;
enclosed.
spontaneous, voluntary, free.
cf. Կամաւոր.
cf. Կամովին.
cf. Կամովին.
free-will, spontaneity.
will, wish.
willing, desirous.
cf. Կամելութիւն.
arrest;
prison;
ի դիպահոջ, arrested, prisoner;
դնել՝ արկանել ի դիպահոջ, to arrest some one;
to make prisoner;
լինել ի դիպահոջ, to be arrested, detained or under arrest.
cf. Դիտակագործ.
cf. Դիտանոց.
position, situation, posture;
state, place, figure, seat;
system;
theme;
application;
tomb, sepulchre;
— օճառի, bar, stick of soap;
— գրոց;
size of a book;
— եւ տար առնեմ, to scatter, to disperse.
cf. Մրուր.
cf. Կռամոլ.
plain;
ease;
contentment;
convenience;
easy, convenient;
flat, bare;
ի դիւրի՝ ի դիւրոջ լինել, to live comfortably;
— առնել, to facilitate;
to relieve;
to give convenience;
ըստ անձին or ըստ մտաց —ի, at his ease, as he likes;
ի —ի, ի —ոջ, in a plain.
cf. Դիւրակոր.
cf. Դիւրահուպ.
cf. Դիւրափխուր.
cf. Դիւրափխուր.
cf. Դիւցընկէց բարձունք.
cf. Դղորդեմ.
to lay, to set, to put, to place;
to constitute, to found, to establish;
to apply;
— ի վերայ, to impose;
to put on;
— ընդ մէջ, to interpose;
վերստին —, to reinstate;
անուն —, to give a name, to name;
մարտ —, to make war;
պատիւ —, to honour, to show honour and respeet;
— զունկն, to obey;
— արծաթ ի շահ, to place money, to invest;
— գիրս, to compose books;
— ի սրտի, to think;
— առաջի, to propose;
— զանձն ի ձեռին, — զոգի ի բռին, to expose one's life;
to dedicate one's self;
— յապականութիւն, to to destroy;
մեզս —, վնաս ինչ or բազայս ի վերայ —, to blame;
to accuse, to impute;
— բանս, բան — ընդ ումեք, to agree, to come to an understanding;
to promise, to make an appointment;
վէրս —, վէրս ի վերայ —, to wound;
— ի դպրոց, to send to a hoarding-school;
— զոք ի նախատինս աղգաց, to make one the shame or laughing-stock of nations;
ի պահ —, to reserve, to put by;
խորհուրդ յանձին —, to take a resolution or decision;
պատուէր —, to give orders, to command;
— առ մինեանս, ընդդէմ մինեանց, to compare, to confront;
ընդդէմ բանս —, to speak against, to contradict, to oppose;
ձայն զկնի — ուրուք, to cry after some one, to call;
կեանս եւ մահ — ընդ ումեք, to agree to live or die together;
զգիշեր տիւ գնալ, to turn night into day;
քայլս —ի գնալ, to begin to walk;
եդից զքեզ յազգս, I will make thoe a father to nations;
եդից զքեզ յանապատ, I will turn thee into a desert;
սուր ի վերայ եդեալ կոտորել, to condemn to be shot (to put to the sword);
հանդստեան եւ գիւր կենաց — զանձն, to abandon ones self to dissipation;
դսրովանս թշնամանս, to outrage, to offend, to insult;
ասպատակ —, to ravage with troops;
արշաւանս —, to make inroads, to plunder;
երկիւղ մահու — ի վերայ, to threaten with death;
աղաղակ —, to cry;
աշխար —, to weep;
— առ իմիք, to add, to subjoin;
— զանձն ուրուք, to kill some one, to slay.
to place one's self;
to become;
եդաւ դուռն, the door was shut;
եդաւ զթագ, he crowned himself.
to flutter, to flap the wing, to beat or flutter the wings;
to fly, to fly about;
to study, to exercise one's self, to apply one's self to;
— մորթօյ, the growing of the hairs.
of the same party;
allied;
— լինել, to take wing;
առնուլ զոք իւր —, to take aid.
with spread wings;
— ընդունել զոք, to receive with open arms or wings.
oar, scull;
fastening har, tringle;
— ի ժամացուցի, appendix.
bran;
— ձկանց, scale;
— գլխոյ, scurf of the head, dandruff;
քերել զ—ս ձկան, to scale.
to edge, to sharpen, to point, to grind;
to forge, to fashion, to fabbricate;
to twist, to warp;
to bend, to incline;
to exercise, to instruct, to inform;
— զլեզու, to become biting or sarcastic.
if;
that;
whether;
perhaps;
— առնէք զայդ, if you do it;
ոչ գիտեմ — արարից զայդ եթէ ոչ, I do not know whether I shall do it or not;
կարծեմ — եկեսցէ, I think that he will come;
— արասցէ եւ եթէ ոչ, whether he do it or no.
span;
palm;
թզաւ յերկայնութիւն, a palm's length;
թանձրութիւն նորա թզաւ, four inches thick.
butterfly, papilio;
փոխարկիլ ի —, to become a butterfly.
noise, sound, din, uproar, crash;
resounding, booming, echo;
wriggling, frisking;
— ոտիզ, stamping of the feet;
— հրճուանաց, transport of joy;
—ս առնուլ, to make a noise, to resound;
to wriggle;
to rebound, to jump, to frisk or turn about;
to thrill.
number;
enumeration;
list, order, rank;
quantity;
era, epoch;
number of chapters (in a book);
—ք, arithmetic;
վերացեալ —, abstract number;
—ք or Գիրք Թուոց, Book of Numbers;
ոչ էր or ոչ գոյ նոցա —, բազում էին քան զ—, their multitude was innumerable;
թուով ամք, մարդիկ, few years;
few men, persons;
թուով են առաքինիք, virtuous people are rare;
ի թուոյ փախչել, to be innumerable, numberless;
անցուցանել ընդ —, ի — արկանել or — համարոյ առնել, to number, to count, to calculate;
to range, to set in order;
ի — արկանել զզօրս, — համարոյ առնել զօրաց, to review the troops;
ի — or ընդ — մտանել, ի — անկանել, to be of, or among the number;
կարգել ի — այլոց, to reckon or rank among;
կարգել զոք ի — սրբոց, to canonize, to number among the saints;
ի — ասել, to recite;
ի — գիտեմ, ուսեալ եմ, I know by heart, memory or rote;
— համարուց, — համարոյ ամենայնի, the detail;
the sum total;
cf. Ոսկեթիւ.
number.
cf. Թոյն.
to be sprained, wrung;
to turn aside, to err;
— զիրաւունս, to give unjust judgments;
— զճանապարհս խոնարհաց, to cause the steps of the weak to err;
— զնաւն, to run aground, to run on the rocks;
— զհետ զօշաքաղութեան, to run after error for reward, to become corrupt through avarice.
hem, border;
the privy parts;
prepuce;
— ածել, to border, to hem;
to ornament, to trim, to embellish;
— ածեալ պաճուճել զանառս արտեւանանց, to tint the eye-lashes carefully.
cf. Դրամաթուղթ.
card-playing, game at cards;
ընկերակցիլ ի —, cf. Թուղթ.
torpor, numbness, sluggishness;
narcotic medicine;
hemlock, poison;
narcotic, benumbing;
թափել զ—, to recover from a state of torpor, to be one's self again;
— առնուլ, to take poison, to grow torpid.
to fall asleep, to doze, to be lethargic, drowsy;
to be astonished, thunder-struck, to get deranged;
— ի գինւոյ, to get intoxicated, to be plunged in drunkenness;
թմբրեալ սիրտ, a sluggish understanding.
sound, noise, detonation;
sound of bells, gingle, clatter;
crash;
թնդիւն արձակել, to resound, to make a noise;
թնդմամբ հարկանիլ, to be perturbed by the uproar, to be alarmed or frightened;
— սրտի, palpitation, throbbing of the heart;
թնդիւն երակի, throbbing, beating, pulsation;
զննել զթնդիւննս երակի, to feel the pulse;
թնդիւն, կայթիւն ձեռաց, clapping;
թնդիւն, դոփիւն ոտից, tramp, trampling;
թնդիւն ժամացուցի, tick, tick-tack;
թնդիւն, գանգիւն զանգակաց, peal;
թնդիւն, բաղխիւն դրան, slam, bang;
թնդիւն, շաչիւն կառաց, rattling;
թնդիւն, թմբիւն, գոռոչ որոտման, peal of thunder, thundering noise, rumbling, roll;
թնդիւն, դափիւն թմբկի, roll;
թնդիւն, շառաչիւն զինուց, clash, clang;
թնդիւն, բոմբիւն հրետից, boom;
թնդիւն, շկահիւն գնդակաց (հրազինուց), whiz.
rebellious, disobedient, refractory, contumacious, factious, seditious;
—ք, conspirators;
ժողով, միաբանութիւն —աց, conspiracy.
to rebel, to revolt, to mutiny, to conspire;
— ի հաւատոց, to apostatize, to abjure religion.
slap, box, tap;
— ածել՝ հանել՝ մատուցանել, to slap, cf. Ապտակեմ;
— առնուլ՝ ըմպել՝ ուտօլ, to receive a box on the ear.
life, duration of life;
ոչ լինել ապրանաց, to be in a dying state, to be dying.
cf. Բաղսամոն.
right;
right hand;
ընդ աջմէ, to the right;
աջոյ ձեռամբ յաջողակ, right-handed;
յաջմէ եւ յահեկէ՝ յաջուց եւ յահեկաց, to the right and left, on each side;
— թեւ բանակի, right wing of an army;
— հաւանութեան տալ՝ կարկարել ումեք, to offer one's hand, to consent;
յ— եւ յահեակ, right or wrong.
cf. Աջակողմեան.
taking, capture, seizure;
plunder, pillage;
— աւար, — եւ ապուռ, cf. Աւար, cf. Աւարառութիւն, cf. Կողոպուտ;
յ— յապուռ, plundering, sacking, pillaging.
at;
near;
among;
in comparison of;
with regard to;
relatively to;
during, in, under;
against;
with;
towards;
next to;
by;
for;
on;
in presence of, before;
առ իս է յամենայն ժամ, he is always near me;
արգարացուսջիք զնա առ հօր իւրում, make excuses for him to his father;
աղէտք քո ոչինչ են առ իմովս, your misfortune is nothing in comparison of mine;
գնաց առ դուքսն, he is gone to the duke;
առ Հայս եւ առ Յոյնս, among the Armenians and Greeks;
ոչ է նոյնպէս առ Անգղիացիս, it is not even among the English;
սակաւ ինչ է այդ առ պարտեօքս՝ զոր ունիմ առ քեզ, it is little in comparison of what I owe you;
յարդոյ՝ մեծարու է առ ամենեսին, he is respected by all men;
կայթել or խայտալ առ խնդութեան, to leap for joy;
պարտ է լինել ազնուաբարոյ առ անձն եւ առ այլս, it is right to respect one's self as well as others;
առ բարեկամս ունիմ զնա, I keep him for my friend;
նստել, բազմել առ ումեմն or առ ումեք, to sit down near any one;
առ թագաւորութեամբ, under the reign of Tiridates;
առ ի տեսանել զնա, to see him;
առ արտաքս, on the outside;
առ երի, near, towards;
առ երկրաւ, on the ground;
առ այր, to each person, a piece;
առ չարութեան, for malice, through malice;
առ ահի, երկիւղի, for or through fear;
առ նովին ժամանակաւ, at that time, then.
curtain, veil, net;
pretext;
nuptial couch;
gynaeceum;
bed-curtain;
pavilion, sail of a ship;
մտնկունք —ի, young persons that accompany the bridegroom, paranymphs;
— պարզել՝ վերացուցանել, to sail;
իջուցանել զ—, to strike sail.
mysterious;
— հրաման, վարդապետութիւնք հաւատոյ, eminent, sublime, mysterious dogma.
peculiar, singular, special;
insulated;
solitary, lonely, obscure;
specific;
— յատկութիւն, speciality;
particularly, especially, expressly;
singularly, specifically, narrowly;
apart, in reserve, secretly, aside, separately, solitarily.
front, head;
arm, division, branch;
—ք գետոյ, arm of a river;
յ—ոյ or յ—ոյ կողմանէ, before, in front, at the head of;
զ—ս ունել, առնուլ, to obviate, to be beforehand, to prevent, cf. Սկսանել;
— նաւու, head, prow, how of a ship;
— զօրաց, division of forces;
ընդ առաջ գնալ ելանել, to go to meet.
before, in presence of, in front of, opposite;
forward;
— իմ, before me, in my presence;
գնալ —, to go before, to precede;
— առնել, դնել, արկանել, to propose, to assert, to project, to offer, to represent, to produce to decree, to exhibit, cf. Յառաջարկել, cf. Յառաջադրել, cf. Առարկանել, cf. Մատուցանել;
to explain, to declare;
— կալ, to present one's self, to appear, to resist, to oppose, cf. Դիմադրել, cf. Տոկալ;
— կայ,
որ —ս կայ խրատ, the present maxim;
կամքն — կան ինձ, I have the will before me;
ինձ չարն — կայ, the ill is near me;
զոր ասել կայ մեզ —, what we have to say;
ամենեցուն մեզ յանդիման լինել կայ —, it is necessary for us all to appear before.