spot, soil, fault, ugliness, deformity.
cf. Բղխեմ.
source, gush, eruption;
emission, spiration, proceeding, emanation.
pot, earthen vessel.
cf. Բղուկ.
luxury, licentiousness, incontinence, lasciviousness.
physics.
native country.
physics.
metaphysics.
physiognomy;
physics.
chymical.
laboratory.
chymistry.
physiology;
physics.
cohabitation.
nature, naturalness;
simplicity.
adapted for lodging;
full of habitations.
settled resident, natural
to lodge.
habitation, inhabitation, inhabitanee, dwelling, residence;
station, lodging, home, establishment, house;
habit, custom.
sepulchres.
consubstantiality;
cohabitation.
natural history.
all, total, entire;
— ոչ, ոչ —, — սիկ ոչ, not, none, never, nothing;
—, — իսկ, totally, entirely, absolutely;
ընդ —, everywhere;
throughly.
cf. Բնաւ, ad.
cf. Բնաւ, ad.
natural, innate;
— յօժարութիւն, temper, inclination.
to habituate, to accustom.
to custom or habituate one's self.
habit, custom;
character, temper, disposition, nature, humour, inclination, genius.
of the same nature, consubstantial.
nature;
essenoe, substance;
being, entity;
the elements;
disposition, constitution, temper;
humour, inclination, genius;
birth, naturalism;
person, hypostasis;
quality, manner;
sex;
ստուեր է եւ ոչ — ինչ, it is a shadow and not a substance;
հատուցանել զհարկ բնութեան, to pay the tribute of nature;
դղորդին արարածոց —ք, all nature is in commotion or confounded;
են սոքա բնութեամբ Գերմանացի, these are by origin Germans;
մի թէ յիւրմէ բնութենէ եգ զբանն, did he say it out of his own head ?
բնութեամբ, naturally, really, truly, physically, personally, hypostatically.
naturally, originally, radically.
bellow, roar;
sound.
cf. Բոզանոց.
pimp, go-between.
whoredom, prostitution, whoring.
cf. Բոզանոց.
roundness, rotundity, circle, orb.
round, circular, orbicular;
roundly, circularly.
all offerod, very devoted.
all offered;
holocaust
whole, total;
roundness, rotundity.
rotundity;
roundness, circle;
completion, accomplishment, end.
to pull off stockings or shoes.
state of a barefooted person.
threat.
germination.
new horn of animals, little horn.
salute, salutation, greeting, compliments, kind regards;
health, state of salubrity;
all, entire, whole;
entirely, wholly, completely;
— հրաժարական, leave-taking, adieu, farewell;
— տալ, to salute;
to compliment;
հարցանել զողջունէ, տեսանել զ— ուրուք, to salute affectionately, with kind expressions;
հարցանել զողջունէ ուրուք, to ask news of;
տալ — հրաժարական, to take leave;
to say good bye, farewell;
—, — քեզ, — ընդ քեզ, good morning ! good day !
— իցէ քեզ, how do you do ? how are you ?
— է, very well;
— է քեզ, is all well with you ?
— է, do you bring good news ?
— է, health, peace, prosperity;
— քեզ տունդ իմ սիրելի, — քեզ երկիր ծննդեան, fare well sweet home ! adieu my native land ! adieu !.
style;
phrase;
method, system, formula;
rank, order, manner, fashion, form;
behaviour, conduct;
dogma, doctrine;
culm or stalk of gramineous plants;
pannier, basket;
— լեզուաց, the character or genius of a language;
— սուրբ գրոց, language of the Scriptures;
ճեմական, բանաստեղծական, ճարտասանական, արձանական, գոթացի, լակոնական, մարոտեան, մեղրածորան ոճ, academical, poetical, oratorical, lapidary, gothic, laconic, marotic, mellifluent or honied style;
բարձր, վսեմ, վայելուչ, յարդարուն, պարզ, կորովի, քաղցր, հեշտ, բարեխառն ոճ, elevated or high, sublime, elegant, florid, simple, nervous, mellifluous, fluent or easy, temperate or moderate manner or style;
ընտանի, կատակաբան, երկայնաբան, անհարթ, խիստ, թոյլ or տկար ոճ, familiar, burlesque, prolix o diffuse, harsh or rough, hard, languishing style;
մաքրել զոճ, to purify, to refine the style;
յոճ եւ ի կարգ մուծանել, to reduce to method, to put in order;
ոճով մանր հայել, to fix, to rivet the attention;
մանգաղ արկանել յոճ ընկերին, to put a sickle unto one's neighbour's standing corn;
գարին յոճ կայր, the barley was green;
cf. Բաղշտակ;
acre (measure of lands);
ոճով, methodically;
distinctly, precisely;
continuously, in detail;
suitably, properly, to the purpose;
նովին ոճով, in the same style.
crime, guilt, criminal attempt, misdeed, villainy, felony, ribaldry, vile wickedness;
wicked, guilty, criminal;
— եղեռան, crime;
—ք ապիրատութեան, excess;
ածել յ—ս, to carry to excess.
cf. Ձեղուն.
some, certain, some one, one;
այր —, a man;
կին — անուն մարգարիտա, a woman named Margaret;
ոմն քաղցեալ եւ ոմն արբեալ, one is dying of hunger while another is drunk;
ոմանք մեծատունք եւ ոմանք աղքատք, some are rich and others poor;
ցրուեցան ոմն յայս եւ ոմն յայն կոյս, they are scattered here and there;
զոմանս տեսի անցանել ընդ գետն, ոմանք ի լուղ, եւ ոմանք ի նաւակի, I saw several crossing the river, some swimming, others in a boat.
force, strength, power, vigour, energy, virtue, valour;
effort;
weight;
յուժոյ, strongly, vigorously;
— տալ, to force, to make efforts;
to give power, to authorize, to favour;
— առնուլ, to gather strength;
նոր — առնուլ, to gain new strength, to recover one's strength;
յուժի լինել, to be in full vigour, in the prime of strength;
անկանել յուժոյ, to feel one's strength failing, to lose strength, to become weakened or enervated;
cf. Թափեմ.
no, not, nor, none;
ոչ կամիմ, I will not;
ոչ գիտեմ, I do not know;
ոչ կարեմ, I cannot;
ոչ ոչ, neither nor;
ոչ սիրեմ զնա եւ ոչ երկնչիմ ի նմանէ, I neither love him nor fear him;
բայց գիտէի ոչ, but I did not know it;
ինչ ոչ ունի, he has nothing;
ոչ առանց պատճառի, not without cause;
յոչ կամաց, involuntarily, against one's will, by force;
ոչ եթէ, not only;
no;
ոչ եւս, no longer;
not yet;
ոչ երբէք, ոչ բնաւ, never, not at all, no;
ոչ ոք, no one, nobody, none, not one;
ոչ ոք ի ձէնջ, no one among you;
ոչ ոք ասասցէ քեզ, nobody will tell you;
ոչ ոք գտցի այնչափ յանդուգն, no one will be hardy enough;
ոչ զոք գտցես, you will not find any man;
յոչ գոյից ի գոյ ածել, զոչսն ածել ի գոյանալ, to produce or create from nothing;
շարժել յոչ բարիսն, to provoke to evil;
այո կամ ոչ, yes or no;
եղիցի ձեր բան, այոն՝ այո, եւ ոչն՝ ոչ, let your conversation be, yea, yea;
nay, nay;
ո՞չ or ո՞չ ապաքէն ասացի քեզ, did I not tell you ?
;
ոչ, տէր, no, Sir;
ո՞չ իսկ, is it not true that ?
ոչ միայն չողորմեալ, far from being touched;
եւ ոչ իսկ մարդ է, he is no man;
ոչ արդեօք զերծաւ, perhaps he is not freed;
cf. Ել.
not any thing, nought, void, nothing;
none, no one, no, not any;
no, in no wise, not at all;
— ամենեւին, nothing at all;
գրեթէ —, almost nothing, scarcely any thing;
— հեռի ի քէն, not very far from you;
վասն ոչնչից, for nothing;
— իւիք, no how, in nowise, by no means;
ստեղծել յոչընչէ, to create out of nothing;
առնել յոչընչէ, to produce from void;
յ— դարձուցանել, to reduce or bring to nothing, to annihilate;
to nullify;
յ— or առ — գրել, համարիլ, to hold or esteem as nothing, to care nothing for, to make no account of, to despise, to contemn;
յոչընչէ յինչ գալ, to be raised or taken from nothing;
ես — ասեմ, I say nothing;
— պատճառ ունիս, you are wrong;
ոյր չիք առողջութիւն՝ չիք եւ —, who has not health has nothing;
— գիտեմ, I know nothing, I don't know.
sheep, ewe;
mutton;
միս —ի, mutton;
ոտն —ի, sheep's trotters;
— մոլորեալ, wandering, lost sheep;
վաճառանոց —ի, sheep-market;
փարախ, գաւիթ —աց, sheep-cot, sheep-fold, sheep-pen;
մայեն, բառաչեն —ք, sheep bleat;
cf. Կտուրք.
cf. Ոչխարազենութիւն;
-զենն տաճկաց, koorban-bairami (Turkish festival).
louse, vermin;
մածանող —, crab-louse;
— արմտեաց, grub, mite, weevil;
cf. Ուտիճ;
քաղել զ—ս, մաքրել յոջլոց, to louse.
gold;
gold coin;
gold, golden, of gold;
մուսիոնեան —, massive gold;
— շանթաձիգ, rum fulminans, fulminating gold;
մանեակ —, gold necklace;
— եղէգն, lysimachia, money-wort, loose-strife;
cf. Ընդելուզանեմ;
cf. Կշիռ.
bone;
տարաբուն —, process, apophysis;
— արմատոյ լեզուի, hyoides;
անանուն —, ossa innominata;
— ցայլից, os pectinis or pubis;
— սրբանի, os sacrum;
— կիտի, whale-bone;
— փղաց, ivory;
cf. Փղոսկր;
գերեզման ոսկերաց, charnel-house;
փոխարկութիւն յ—, ossification;
հաստատիչ խախտեալ ոսկերաց, bonesetter;
կցել զ—ն բեկեալ, to bonset;
փոխարկել յ—, to ossify;
հանել զոսկերս, to bone, to take out the bones;
գողացուցանել զոսկերս, to cause the bones to shake;
cf. Լեզու.
cf. Ոստնում.
who ? which ?
who, that, he that, whoever;
ո՞վ ոք, who ?
ո՞վ ի ձէնջ, who amongst you ?
ո՞վ է դա, ո՞վ է այրդ, who is this man ? what man is that ?
ո՞յր է պատկերս, whose likeness is this ?
ո՞վ ես դու, who are you ?
զո՞վ առաւել սիրես, which do you like best ?
ո՞վ եւ ո՞վ իցեն որ երթայցեն, who will go ?
յո՞վ, where ?
յո՞վ երթաս, where are you going ?.
o ! oh ! ho ! ah ! ha ! alas !
ով աստուած իմ, o my God !
ով աղետիցս, what a pity !
cf. Աղէտ;
ով սքանչելեացս, what a wonder ! wonderful !
ով, զիարդ վեհ է ազգասիրութիւն, ah ! what a noble sentiment is patriotism !
ով ժամանակ ով բարք, o tempora ! o mores ! oh times ! oh manners ! to what a depth of corruption have our manners come ! in what an age we live !
ով ո, փախերուք յերկրէ հիւսիսոյ, ho, ho, flee from the land of the north !
.
Ocean, the mighty deep;
cf. Թոհ եւ բոհ.
hosanna;
երգել —իւք, to sing hosannas.
foot;
foot of a mountain;
foot, inches;
foot (measure in prosody);
պատուանդան ոտից, foot-stool;
կռուան ոտին, foot-hold;
ոտից ցաւ, the gout, podagra;
հատանող կոշտից ոտից, pedicure, corn-cutter;
լուացումն ոտից, foot-hath, pediluvy;
— —, — առ —, foot by foot, step by step, inch by inch, by little and little, by degrees, gradually;
առ —, յոտս, առ ոտս, at the feet;
near, at, to;
յոտաց, standing, upright;
յոտից, on foot, walking;
— ընդ ոտին, foot to foot;
յոտից ցգլուխ or մինչեւ ցգլուխ, from head to foot, from top to toe;
յոտին քում, at your coming;
յ— կալ, to rise, to stand up;
կալ ի վերայ ոտից, to stand upon one's legs;
յոտին կալ, to be standing, on foot;
to support or maintain oneself;
յոտին ունել, to uphold, to support, to sustain;
յ— կանգնիլ, to rise, to get up;
— or առ — հարկանել, կոխել ընդ — հարկանել, to foot, to tread under foot, to trample upon;
to despise;
զ— յոտանէ փոխել, to take a step, to walk;
զոտս ամբառնալ, — առնուլ, to start, to depart, to set out, to go away;
զոտս արձակեալ հարկանել, to kick, to foot;
զոտս ամբարձեալ փախչել, to scamper away, to be off;
անկանել յոտս ուրուք, to fall prostrate at the feet of;
— զոտամբ արկանել, to cross the knees;
զոտն հարկանել առ բարկութեան, to stamp on the ground, to trample with anger or rage;
զոտս ի բոյս հարկանել, to wander about the fields or among the mountains;
զամենեսին յոտին կացուցանել, to surpass all competitors;
to surprise, to astonish;
առ ոտս ուրուք խրատիլ, to be brought up at the feet of;
առ ոտս կալ, to be present;
զոտս հատանել, to take away, to destroy, to extirpate, to exterminate.
treading or trampling under foot;
յ—կոխս ընկենուլ, to throw under the feet;
—կոխ առնել, to foot, to tread under foot, to trample upon.
tramp, foot-fall;
— անձրեւի, pattering of rain;
— անձրեւի է, there is a noise of much rain falling.
malignant, rejoicing at another's suffering, malevolent, ill-natured;
— լինել, to kick, to cause to fall;
to rejoice at another's woe, to be malignant, malevolent;
to despise, to insult, to laugh at, to mock, to jeer;
— լինել թշուառութեան ուրուք, to insult one in his misfortune.
who, which, what, that;
որ միանգամ, որ ոք, who, whoever, whosoever;
որք միանգամ, all they who;
որ ինչ, what;
which;
all that;
whatever;
այրն որ գայ, the man who is coming;
զոր դու գտեր, what you have found;
եւ որ չար եւս է, որ չար քան զամենայն է, and what is worst of all;
այրն զոր եմ սիրեմ, the man whom I love;
չգիտէ զոր գործէն, he does not know what he is doing;
յորմէ, whence, therefore;
որ եւ իցէ, whoever, whosoever;
any thing whatever, aught;
որ զինչ եւ իցէ, whatever or whatsoever it may be;
be that as it may;
ընտրեա զոր եւ կամիս, choose which you please;
որոյ աղագաւ, for this reason;
որ բարիս գործէ, գտցէ զբարիս, who acts well will be rewarded;
որ խնդրէ՝ առնու, he who asks will receive;
ժողովեցին որ շատ եւ որ սակաւ, some have gathered much, some little;
հանապազօր մեղանչեմք՝ որ խորհհրդով, որ բանիւ, we continually sin either in thought or word.
which ? what ?
որո՞վ իշխանութեամբ, with what authority ?
ո՞ր որդի է, who may that child be ?
յո՞ր իրս եւ յի՞նչ միտս առաքեաց, for what and why did he send ?
որո՞վ իւիք, by which ? with what ?
յո՞ր վայր, up to where ?
յորո՞ւմ ժամու, at what hour ?
ո՞ր աղագաւ, why ? for what reason ?
զորմէ՞ օրէ ասիցէ, and what day does he fix ?
զո՞ր օրէնք ունի, what law prevails ?
վասն ո՞ր արդար վաստակոց, for what just deserts ?
որո՞վք երեսօք հալածիցեն, with what effrontery they will drive away ?
գիտէ զիւրաքանչիւր ոք ըստ կարգի՝ եթէ որ ըստ որմէ իցեն, he knows each one by the order in which he comes;
եւ որ այլ or այլն եւս, եւ որ ի կարգին, եւ որ ինչ ի կարգին, and so on and so of the rest, et cetera.
that;
որ զի, that, in order that, so that;
since, as;
կարծեմ որ գայ, I believe that he will come;
որ թէպէտեւ նոքա վեհք են, although they are superior.
to be qualified;
to be coloured;
— յարիւն, to be changed into blood.
cf. Որակացուցիչ.
orphan, orphan boy or girl;
derelict, desolate, abandoned, destitute;
— մնալ ի հօրէ, ի մօրէ, to lose one's father, or mother;
— մնալ յումեքէ, to be bereaved, to remain desolate.
cf. Ուրդ, որդն.
adoptive, adopted;
առնուլ յ—ս, to adopt as son;
սնոյց զնա յիւր —ս, he nursed him like his own son.
killing or destroying progeny;
bereaved of children;
— նուէրք, the sacrifice of one's own children;
— առնել, to massacre children;
— լինել, to be bereaved of one's children, to have had one's children slain.
cf. Որդեսպանութիւն.
son, child;
— աստուծոյ, Son of God, Only Son;
—ք լուսոյ, խաւարի, the children of light, of darkness;
հոգւոյ —, cf. Որդեգիր;
—ք բրտից, potters;
—ք որդւոց, nephews;
— ի հօրէ, from father to son, successively;
ըստ հօրն եւ —ն, like begets or produces like.
worm, vermin, grub;
— երկրի, earth-worm;
— փայտի, wood-worm;
հնդիկ —, silk-worm;
— աղեաց or որովայնի, gut-worm, maw-worm;
— միայնուկ, երէզ or երիզ —, tape-worm, taenia;
— փորոտեաց ձիոց, bots;
յորդունս համակիլ, to be full of worms, to be crawling with worms, to swarm with worms;
cf. Թաթաւիմ.
people, men, folks, persons;
աւագ —, nobility, noblemen, gentlemen.
vine;
cf. Զամբիղ;
colocynthis;
coloquintida, bitter apple (purgative);
բեր —ոյ, grapes;
տերեւ —ոյ, vine-leaf;
ուռ —ոյ, vine-tendril;
յօտք —ոյ, vine-branches, vine-cuttings;
թօթափել or քաղել զտերեւս —ոյ, to strip away the superfluous vine-leaves.
calf, (pl. calves);
— դիեցիկ, sucking calf;
միս —ու, veal;
— խորովեալ, roast veal;
մորթ —ու, calf-skin;
cf. Քեցեմ;
— եղանց, fawn, young deer;
— ծովային, seal, sea-calf;
cf. Փոկ;
— ոսկի ձուլածոյ, golden calf.
cf. Որթուկ.
cf. Արուամոլ.
Jupiter's, belonging to Jupiter;
— դիք, Jupiter, Jove, Bacchus;
— տօն, feasts in honour of Castor and Pollux;
— հուր, sacred fire of the Persians;
fire-worship, Persian sect;
— քաղաք, Diospolis.
snare, trap, net, springe;
ambush, ambuscade;
cf. Լարեմ;
անկանել յ—, to fall into a snare;
cf. Ըմբռնիմ;
լարել զ— եւ ի նոյն հարկանիլ, շաղիլ, to fall into one's own snares;
— դնել ումեք բանիւք, to convict a person by his own words.
thunderbolt, lightning, thunder;
fire, spark, flash;
red hot iron;
ingot;
հրավառ, բոցավառ, կայծակնացայտ, հրաշունչ, սպառնալից, ահաւոր —, the burning, flaming, gleaming, smoking, threatening, dreadful thunderbolt;
—ս արձակել, to hurl thunderbolts, to fulminate;
հրացեալ —իւք պսակել զոք, to crown with a bent, red hot spit.
fulminating, fulminant;
— թթուուտ, fulminic acid.
thundering;
fulminating;
— բարկութիւն, thunder, cf. Շանթ, cf. Կայծակն;
— ամպք, thunder-cloud.
cf. Շաչիւն.
to make a noise, to rumble, to clash;
to clack, to crack, to crackle;
to boil violently, to burst, to blow up;
to shiver, to crepitate;
to rustle, to murmur;
to thunder, to detonate;
— սողնոց, to hiss;
to whistle;
to whiz;
— մեղուաց, ճանճից, to buzz, to hum.
shirt, linen;
— քահանայական, alb;
— սարկաւագաց, դպրաց, rochet, surplice;
dalmatic, tunic;
— կանանց, chemise, shift.
cf. Շաչիւն;
ի շաչելոյ կառաց նորա, եւ ի շառաչելոյ անուոցն նորա, at the rushing of his chariots, and at the rumbling of his chariot-wheels.
much, several, considerable, abundant, plentiful, copious, in great quantity;
much, too much, very, most;
enough, sufficiently, as much as necessary;
— անգամ, often, frequently, cf. Բազում անգամ;
— իսկ, sufficiently;
— կամ սակաւ, more or less;
ընդ — եւ ընդ սակաւ, in all about;
փոքր ի —է, somewhat, partly, a little;
more or less;
ոչ ընդ — եւ ընդ փոքր, in no wise, in no way;
— է այդ, that is enough;
— է զի, it suffices that;
provided that;
— ասել, to be content;
— համարիլ, to content oneself with;
—ք յայնցանէ, most of them, the greatest part of them;
դեռ աւուր — կայ, much time still remains;
ո՞չ իցէ քեզ — զի..., does it seem to you a little thing that.
to content oneself, to be content, to take up;
to suffice, to be sufficient or enough;
to multiply, to increase;
սակաւուք, փոքու, to be satisfied or content with a little, with any thing.